| dbo:abstract
|
- Els istroromans o istrorumeni (etnònim: rumeni i ocasionalment també rumâri i rumêri), també anomenats ćiribirci, , i per la població local, i istro-romanesos pels lingüistes, són un grup ètnic petit que viu en una àrea petita al nord-est del Comtat d'Ístria, a la vila de a l'altiplà oriental de la muntanya , i altres viles de la regió del llac a l'oest del Mt. . Segons el cens de població croat de 2001 hi havia només 48 parlants de romanès al comtat d'Ístria. En el cens croat de 2011 Croatian, Istria tenia 49 i 6 . Constitueixen un grup separat dels aromans morlacs de Dalmàcia també a Croàcia. (ca)
- Die Istrorumänen (Eigenbezeichnung: rumâri oder „Vlahi“, kroatisch Ćiribirci (Ćići) oder Istrorumunji) sind eine kleine romanische Volksgruppe, die eng mit den Dakorumänen (Rumänen im engeren Sinn), Meglenorumänen und den Aromunen verwandt ist und nur noch in wenigen Dörfern im Osten Istriens lebt. Früher (z. B. im damaligen Standardwerk Die österreichisch-ungarische Monarchie in Wort und Bild) wurde diese Volksgruppe auch als „Tschitschen“ oder „Čići“ bzw. „Cićen“ bezeichnet, das vom Wort ćića für Vetter, Onkel abgeleitet sein soll. Die istrische Region Ćićarija, der „Tschitschenkarst“, ist nach den Bewohnern benannt. Am stärksten ist die istrorumänische Sprache noch in Žejane (istrorumänisch Jeiani, Dorf der Gemeinde Matulji), 28 km nordwestlich von Rijeka, und in einigen Dörfern der Gemeinde Kršan lebendig. Insgesamt sprechen heute nur noch 500–1000 zumeist ältere Menschen die istrorumänische Sprache. Die italienische Volkszählung von 1921 verzeichnete 1644 Istrorumänen. Die Istrorumänen sind die letzten Sprecher der Dialekte der Morlaken, die hier noch nicht von slawischen Dialekten ersetzt wurden. (de)
- The Istro-Romanians (Istro Romanian: rumeri or rumâri) are a Romance ethnic group native to or associated with the Istrian Peninsula. Historically, they inhabited vast parts of it, as well as the western side of the island of Krk until 1875. However, due to several factors such as the industrialization and modernization of Istria during the socialist regime of Yugoslavia, many Istro-Romanians emigrated to other places, be they Croatian cities such as Pula and Rijeka or places such as New York City, Trieste and Western Australia. The Istro-Romanians dwindled severely in number, being reduced to eight settlements on the Croatian side of Istria in which they do not represent the majority. It is known that the Istro-Romanians are actually not indigenous to Istria, since the differences between the Istro-Romanian language and the now extinct geographically close Dalmatian are notable. In addition, they count several similarities with the Transylvanian Romanians and Timok Vlachs, suggesting that the Istro-Romanians originate from the current areas west of Romania or Serbia. Although it is not known exactly how and when, the Istro-Romanians settled in Istria, where they would remain for centuries until they began to assimilate. Even now, with several associations and projects that aim to preserve their culture and with the support of both Croatian and Romanian governments, the Istro-Romanians are not officially recognized as a national minority. Although it has become widely popular and is now used almost exclusively, the term "Istro-Romanian" is a somewhat controversial scientific invention, which is not used by them to identify themselves. The Istro-Romanians prefer to use names derived from their native villages, which are Jesenovik, Kostrčani, Letaj, Nova Vas, Šušnjevica, Zankovci, the Brdo area and the isolated Žejane. Others also use "Vlach", but to refer to the entire Istro-Romanian population, the names rumâri and rumeri are often employed. Their language is highly similar to Romanian, both being part of the Balkan Romance languages family alongside Aromanian and Megleno-Romanian, all descending from Proto-Romanian. However, Romania regards these ethnic groups as part of a "broad definition" of what a Romanian is, which is debatable and does not have a widely accepted view. The Istro-Romanian culture has costumes, dances and songs with many similarities to those of Romania. Literature in Istro-Romanian is small, with the first book published in 1905. Historically, they were peasants and shepherds, with many of them being poor and without having received education until the 20th century. Today, the Istro-Romanian language has little use in education, media and religion, with Croatian imposing itself in these and other domains. They are so few that they have been described as "the smallest ethnolinguistic group in Europe". It is thought that if their situation does not change, the Istro-Romanians will disappear in the following decades. (en)
- Les Istro-Roumains sont un des deux groupes roumanophones qui ont migré vers l’ouest au Moyen Âge depuis l’aire de répartition des Roumains, l’autre étant celui des Valaques de Moravie. Les Istro-roumains se sont établis dans la péninsule d’Istrie, à l’époque partagée entre les domaines vénitien et habsbourgeois, autour du massif montagneux de la Cicceria ou Terra dei Cicci, où ils sont entrés dans un processus graduel d’assimilation aux populations majoritaires (italophones sur les côtes, slavophones dans l'intérieur), de sorte qu’aujourd’hui ils ne subsistent qu’en Croatie, dans le village de Žejane au nord-est du massif d'Učka, et dans sept autres villages et hameaux au sud de ce massif : le nombre des locuteurs de l’istro-roumain était estimé à moins d’un millier en 2010. D’autres Istro-roumains sont répandus dans des villes de Croatie ou vivent en émigration en Europe de l'Ouest, aux États-Unis, au Canada et en Australie. Les ethnonymes italien Istriani (Istriens) ou Cicci, et croates Čiči (Tschitschen en allemand) ou Ćiribirci sont des exonymes locaux tandis qu’istroromâni (Istro-roumains) est un exonyme créé par des linguistes roumains. Les Istro-roumains eux-mêmes se désignent au sud d’Učka comme vlåš (valaques, singulier vlåh) et ceux de Žejane comme žejånci. À partir de la seconde moitié du XIXe siècle, de nombreux chercheurs se sont occupés des Istro-roumains et de leur langue, mais le moment de leur arrivée en Istrie et leur lieu d’origine exacts restent à ce jour discutés (pour autant que l’on puisse les déterminer, s’agissant d’un contexte probablement lié à la transhumance pastorale, activité traditionnelle très répandue chez les Roumains du passé). Si des Istro-roumains se sont assimilés aux Italiens d’Istrie, il n’est actuellement plus possible de les identifier, d’autant que ces populations ont été expulsées par les autorités yougoslaves après la seconde Guerre mondiale et se sont dispersées en Italie. Il est plus facile, par les patronymes et l’histoire familiale, d’identifier les Croates d’origine istro-roumaine, restés sur place. Les spécificités culturelles des Istro-roumains encore locuteurs de leur langue se sont presque totalement fondues dans la culture croate locale, et leur langue même est fortement influencée par le croate, étant considérée en grand danger par l’UNESCO. De nos jours il y a certaines actions de sauvegarde de l’identité et de la langue istro-roumaines, menées par des associations culturelles, avec un certain appui de la part des autorités. (fr)
- Istro-Rumania / Istrorumeni (etnonim: Rumeni dan kadang-kadang juga disebut Rumâri dan Rumêri, juga dijuluki Ćiribirci, , dan oleh penduduk lokal) adalah kelompok etnis kecil yang tinggal di wilayah Istria timur laut, tepatnya di desa di dataran timur pegunungan dan beberapa desa di wilayah bekas Danau Čepić di sebelah barat Gunung . Menurut sensus Kroasia pada tahun 2001, hanya terdapat 48 penutur bahasa Rumania di Istria, sementara berdasarkan sensus tahun 2011 hanya terdapat 49 orang Rumania dan 6 Vlach di wilayah tersebut. Sebagian besar orang Istro-Rumania meninggalkan tanah nenek moyang mereka setelah berakhirnya Perang Dunia II akibat diskriminasi, kekerasan dan ancaman dari rezim komunis Yugoslavia. Mereka pindah ke negara-negara seperti Italia, Amerika Serikat, Kanada, Argentina, Bolivia, Chile, Peru, Venezuela, dan Australia. Sebagian kecil yang menetap di Yugoslavia mengalami proses . (in)
- Gli istrorumeni (in istrorumeno rumeri o rumâri; in croato Istrorumunji, Ćiribirci o Ćići) sono un gruppo etnico d'origine rumena stanziato nell'Istria croata. Gli istrorumeni sono circa un migliaio, esclusa la diaspora. Si dividono in due rami principali: gli istroromeni del nord, detti anche Cici, stanziati nella Cicceria, maggioritari nell'insediamento di Seiane; e gli istroromeni del sud, stanziati in Valdarsa, ai piedi del Monte Maggiore (insediamenti di Susgnevizza, ). Gli istroromeni del sud nella letteratura e nella pubblicistica vengono spesso erroneamente chiamati Ciribiri: in realtà con il termine "ciribiri" gli alloglotti dei paesi circostanti indicano la lingua parlata dagli istroromeni e non la popolazione. A questi due gruppi oggi si deve aggiungere un gruppo di 300/400 persone che vivono a New York in seguito alla diaspora sopravvenuta dopo la seconda guerra mondiale, oltre ad altre persone disperse per tutto il mondo. (it)
- Istrorumuni (istr. Vlaşi, Rumâni, Rumâri; chorw. Ćiribirci, Ćići) – nieliczna grupa etniczna zamieszkująca chorwacką Istrię, posługująca się językiem istrorumuńskim z grupy języków wschodnioromańskich. Liczebność (szacunkowa) - 1,2 tys. osób. Osób pochodzenia istrorumuńskiego mieszka na Istrii kilka tysięcy, ale większość z nich identyfikuje się z innymi grupami etnicznymi. Liczebność Istrorumunów według włoskiego spisu powszechnego z 1921 wyniosła 1644 osoby, według chorwackiego spisu powszechnego z 1991 wyniosła 811 osób (oprócz tego 22 osoby zadeklarowały się jako Morlachowie). Istrorumuni zamieszkują kilkanaście wsi we wschodniej Istrii chorwackiej, z których największe to Žejane (istr. Jeiǎn, 140 mieszkańców), Šušnjevica (istr. Şuşńieviţe, Susńieviţa), Nova Vas (istr. Noselo), Jesenovik (istr. Sucodru), Kostrčani (istr. Costârceån), Letaj (istr. Letai), Grobnik (istr. Grobenjco) i Brdo (istr. Bârdo). Ich obecność tam jest poświadczona od 1329. W odróżnieniu od wszystkich innych etnosów wołoskich Istrorumuni są wyznania rzymskokatolickiego. Językiem istrorumuńskim na co dzień posługuje się obecnie tylko około 200 osób, głównie starszych, co oznacza, że język ten niedługo zaniknie. Nie mają własnych instytucji kulturalnych ani szkół - jedyna w dziejach szkoła istrorumuńska istniała w okresie międzywojennym pod władzą Włoch. Obecny stan jest wynikiem długotrwałej wymuszonej asymilacji za czasów Jugosławii, gdy wielu Istrorumunów wyemigrowało do innych krajów, przede wszystkim do USA. Pochodzenie Istrorumunów jest niejasne. Według konkurencyjnych hipotez Istrorumuni pochodzą:
* od osadników rumuńskich, którzy w XIV wieku przywędrowali z Siedmiogrodu na Istrię opustoszałą po epidemii "czarnej śmierci". Za tą hipotezą przemawia podobieństwo języka istrorumuńskiego do rumuńskiego, znacznie wyraźniejsze, niż w przypadku arumuńskiego i meglenorumuńskiego. Teorię tę sformułowali i popierają badacze rumuńscy ,
* od pasterzy wołoskich z terenów Serbii (Dakorumunów bądź Morlachów), przy czym ślady językowe wskazują, że przez jakiś czas ich grupy przebywały w północnej Dalmacji,
* od autochtonicznej ludności romańskiej, która potem zanikła na pozostałym obszarze Bałkanów (Serb Pavle Ivić),
* od wojskowych osadników rzymskich z czasów cesarza Augusta, z którymi w XV wieku połączyli się arumuńscy pasterze uciekający z południa przed Turkami (Włoch ). (pl)
- Istrorumäner (kroatiska: istrorumunji, även kallade čiribirci eller čići), är en folkgrupp och etnisk minoritet i nordöstra Istrien i Kroatien. Istrorumänerna är valaker och talar ett romanskt språk kallat istrorumänska som är besläktat med rumänskan. Den istrorumänsktalande befolkningen, som idag är assimilerad och välintegrerad i det kroatiska samhället, uppgår till cirka ettusen personer. (sv)
- Истрорумыны (истрийские влахи; самоназвания – чичи, чирибири, власи — и.-рум. vlahi; на хорватском чири — хорв. čiri) — один из восточно-романских народов, а также одно из самых малочисленных автохтонных национальных меньшинств мира. По состоянию на начало XXI века истрорумыны в количестве от 500 до 1000 человек проживают в основном на северо-востоке полуострова Истрия, Республика Хорватия, в нескольких населённых пунктах близ горы Учка (Монте-Маджоре). Ещё в XVIII веке ареал их расселения простирался от Триеста на севере до ряда адриатических островов на юге. Исторически родным является истрорумынский язык. С XVII—XVIII веков истрорумыны стали двуязычны, а к концу XX века практически полностью перешли на штокавский диалект хорватского языка. Верующие, исторически православные, в хорватской среде восприняли католичество. Имена и фамилии полностью хорватизированы (напр. Вальня Смилович, Звездана Врзич и проч.). Историческое занятие истрорумын, как и всех валашских групп — полукочевое скотоводство, в настоящее время сочетается с воспринятым у славян земледелием. В середине XX века небольшая группа истрорумын эмигрировала в г. Нью-Йорк, США, где проводит деятельность по сохранению памяти о данном языке. (ru)
- Істрорумуни (самоназв. Влахи; також хорв. Čiri - чири) - один з східно-романських народів, а також одне з наймалочисельніших автохонних національних меншин світу. Станом на початок ХХI століття істрорумуни в кількості від 500 до 1000 чоловік проживають в основному на північному сході півострова Істрія, республіка Хорватія, в декількох населених пунктах поблизу гори Учка (Монте-Маджоре). Ще в XVIII столітті ареал їх розселення простягався від Трієста на півночі до ряду Адріатичних островів на півдні. Історично рідною є Істрорумунська мова. З XVII-XVIII століть істрорумуни стали двомовні, а до кінця XX століття практично повністю перейшли на штокавський діалект хорватської мови. Віруючі, історично православні, в хорватському середовищі сприйняли католицтво. Імена та прізвища повністю хорватизовані (напр. Вального Сміловичі, Звєздана Врзіч та ін.). Історичне заняття істрорумун, як і всіх волоських груп - напівкочове скотарство, в даний час поєднується з сприйнятим у слов'ян землеробством. В середині ХХ століття невелика група істрорумун емігрувала в м.Нью-Йорк, США, де проводить діяльність по збереженню пам'яті про цю мову. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Istrorumäner (kroatiska: istrorumunji, även kallade čiribirci eller čići), är en folkgrupp och etnisk minoritet i nordöstra Istrien i Kroatien. Istrorumänerna är valaker och talar ett romanskt språk kallat istrorumänska som är besläktat med rumänskan. Den istrorumänsktalande befolkningen, som idag är assimilerad och välintegrerad i det kroatiska samhället, uppgår till cirka ettusen personer. (sv)
- Els istroromans o istrorumeni (etnònim: rumeni i ocasionalment també rumâri i rumêri), també anomenats ćiribirci, , i per la població local, i istro-romanesos pels lingüistes, són un grup ètnic petit que viu en una àrea petita al nord-est del Comtat d'Ístria, a la vila de a l'altiplà oriental de la muntanya , i altres viles de la regió del llac a l'oest del Mt. . (ca)
- Die Istrorumänen (Eigenbezeichnung: rumâri oder „Vlahi“, kroatisch Ćiribirci (Ćići) oder Istrorumunji) sind eine kleine romanische Volksgruppe, die eng mit den Dakorumänen (Rumänen im engeren Sinn), Meglenorumänen und den Aromunen verwandt ist und nur noch in wenigen Dörfern im Osten Istriens lebt. Früher (z. B. im damaligen Standardwerk Die österreichisch-ungarische Monarchie in Wort und Bild) wurde diese Volksgruppe auch als „Tschitschen“ oder „Čići“ bzw. „Cićen“ bezeichnet, das vom Wort ćića für Vetter, Onkel abgeleitet sein soll. Die istrische Region Ćićarija, der „Tschitschenkarst“, ist nach den Bewohnern benannt. (de)
- The Istro-Romanians (Istro Romanian: rumeri or rumâri) are a Romance ethnic group native to or associated with the Istrian Peninsula. Historically, they inhabited vast parts of it, as well as the western side of the island of Krk until 1875. However, due to several factors such as the industrialization and modernization of Istria during the socialist regime of Yugoslavia, many Istro-Romanians emigrated to other places, be they Croatian cities such as Pula and Rijeka or places such as New York City, Trieste and Western Australia. The Istro-Romanians dwindled severely in number, being reduced to eight settlements on the Croatian side of Istria in which they do not represent the majority. (en)
- Istro-Rumania / Istrorumeni (etnonim: Rumeni dan kadang-kadang juga disebut Rumâri dan Rumêri, juga dijuluki Ćiribirci, , dan oleh penduduk lokal) adalah kelompok etnis kecil yang tinggal di wilayah Istria timur laut, tepatnya di desa di dataran timur pegunungan dan beberapa desa di wilayah bekas Danau Čepić di sebelah barat Gunung . (in)
- Les Istro-Roumains sont un des deux groupes roumanophones qui ont migré vers l’ouest au Moyen Âge depuis l’aire de répartition des Roumains, l’autre étant celui des Valaques de Moravie. Les Istro-roumains se sont établis dans la péninsule d’Istrie, à l’époque partagée entre les domaines vénitien et habsbourgeois, autour du massif montagneux de la Cicceria ou Terra dei Cicci, où ils sont entrés dans un processus graduel d’assimilation aux populations majoritaires (italophones sur les côtes, slavophones dans l'intérieur), de sorte qu’aujourd’hui ils ne subsistent qu’en Croatie, dans le village de Žejane au nord-est du massif d'Učka, et dans sept autres villages et hameaux au sud de ce massif : le nombre des locuteurs de l’istro-roumain était estimé à moins d’un millier en 2010. D’autres Istr (fr)
- Gli istrorumeni (in istrorumeno rumeri o rumâri; in croato Istrorumunji, Ćiribirci o Ćići) sono un gruppo etnico d'origine rumena stanziato nell'Istria croata. Gli istrorumeni sono circa un migliaio, esclusa la diaspora. Si dividono in due rami principali: gli istroromeni del nord, detti anche Cici, stanziati nella Cicceria, maggioritari nell'insediamento di Seiane; e gli istroromeni del sud, stanziati in Valdarsa, ai piedi del Monte Maggiore (insediamenti di Susgnevizza, ). Gli istroromeni del sud nella letteratura e nella pubblicistica vengono spesso erroneamente chiamati Ciribiri: in realtà con il termine "ciribiri" gli alloglotti dei paesi circostanti indicano la lingua parlata dagli istroromeni e non la popolazione. A questi due gruppi oggi si deve aggiungere un gruppo di 300/400 pers (it)
- Istrorumuni (istr. Vlaşi, Rumâni, Rumâri; chorw. Ćiribirci, Ćići) – nieliczna grupa etniczna zamieszkująca chorwacką Istrię, posługująca się językiem istrorumuńskim z grupy języków wschodnioromańskich. Liczebność (szacunkowa) - 1,2 tys. osób. Pochodzenie Istrorumunów jest niejasne. Według konkurencyjnych hipotez Istrorumuni pochodzą: (pl)
- Истрорумыны (истрийские влахи; самоназвания – чичи, чирибири, власи — и.-рум. vlahi; на хорватском чири — хорв. čiri) — один из восточно-романских народов, а также одно из самых малочисленных автохтонных национальных меньшинств мира. По состоянию на начало XXI века истрорумыны в количестве от 500 до 1000 человек проживают в основном на северо-востоке полуострова Истрия, Республика Хорватия, в нескольких населённых пунктах близ горы Учка (Монте-Маджоре). (ru)
- Істрорумуни (самоназв. Влахи; також хорв. Čiri - чири) - один з східно-романських народів, а також одне з наймалочисельніших автохонних національних меншин світу. Станом на початок ХХI століття істрорумуни в кількості від 500 до 1000 чоловік проживають в основному на північному сході півострова Істрія, республіка Хорватія, в декількох населених пунктах поблизу гори Учка (Монте-Маджоре). (uk)
|
.jpg){kind=link}