| dbo:abstract
|
- La tiorba (de l'italià tiorba, deformació de tiorbo, "miop", al seu torn derivat del llatí turbulos, "tèrbol") és un instrument de corda pinçada de la família del llaüt barroc de grans dimensions, amb dos clavillers o mànecs i vuit cordes addicionals per als baixos, sense trastejar. Va gaudir de gran favor durant els segles xvi i xvii. A finals del segle xviii desaparegué com a instrument de concert i de societat per a deixar pas a la guitarra. En la classificació de Hornbostel-Sachs pertany al grup 321.321 dels llaüts amb caixa de ressonància en forma de bol. La tiorba va aparèixer a Itàlia cap a finals del segle xvi. La seva invenció s'atribueix normalment més que a Piccinini al llaütista Antonio Nardi, de sobrenom «el Bardella», que va estar a Florència al servei dels Médici. Podia abastar de 14 a 16 cors. Existien dos models de Tiorba. (ca)
- Theorba neboli chitarrone je velká basová loutna rozšířená o dlouhý krk s pražci a basovými strunami připojenými k samostatné hlavici, standardně do celkového počtu čtrnácti. Byla vyvinuta na konci 16. století jako doprovodný nástroj pro tehdy komponovanou hudbu v novém stylu skladatelů jako Claudio Monteverdi, Jacopo Peri, Sigismondo d’India či Giulio Caccini. Používána byla až do poloviny 18. století. (cs)
- Η θεόρβη (ιτ.: tiorba και tuorbe, γαλ.: théorbe, γερμ.: Theorbe, αγγλ.: Theorbo) είναι έγχορδο μουσικό όργανο, που υπάγεται στην υποκατηγορία των νυκτών. Το όνομα θεόρβη χρησιμοποιείται ιστορικά για να περιγράψει μια σειρά από είδη , στα οποία συμπεριλαμβάνονται το ιταλικό liuto attiorbato, η γαλλική théorbe des pièces, το αγγλικό theorbo, το αρχιλαούτο, το γερμανικό και η angélique ή angelica. Η ετυμολογία του ονόματος παραμένει ασαφής, αν και κάποιες πηγές ισχυρίζονται τη σύνδεσή της με την τούρκικη ή σλαβική λέξη "torba" (ελλ. ), που σημαίνει σάκος ή τουρμπάνι. (el)
- Die Theorbe (italienisch tiorba, französisch théorbe, englisch theorbo) ist ein Musikinstrument und gehört als Schalenhalslaute zur Familie der Lauteninstrumente. Ihr bautechnisches Kennzeichen ist der zweite Wirbelkasten an einem verlängerten Hals. Typen der aus der Renaissancelaute entstandenen Theorbe sind der italienische (bzw. – im Gegensatz zur Paduanischen Theorbe – römische) chitarrone, die französische théorbe des pièces und die English theorbo. Im Unterschied zur Laute im engeren Sinne werden bei der Theorbe die Quintsaite und die Quartsaite (d. h. die erste und zweite Saite) rückläufig eine Oktave tiefer gestimmt. Die Theorbe wurde als Soloinstrument, in der Kammermusik und in Orchestern verwendet. Solomusik für Theorbe wurde meist in Tabulatur notiert. Eine Reihe unterschiedlicher Erzlauten, deren gemeinsames Merkmal ein zweiter Wirbelkasten zur Aufnahme von Basssaiten ist, werden ebenfalls Theorbe genannt, sind aber nicht Theorben im engeren Sinne: Liuto attiorbato, Arciliuto, , deutsche Barocklaute, Angelica (Angélique). (de)
- La teorbo (itale Tiorba, france Tuorbe, angle Theorbo) estas muzikinstrumento, kiu apartenas kiel plukinstrumento al la kordinstrumentoj. La nomo teorbo markas serion de diversaj basliutoj, la tiel nomataj arĉliutoj, ties komuneco konsistas en dua agordejo por la muntado de bordunkordoj: , , , franca , angla Theorbo, , germana , / Angelica. La etimologio de la nomo ĝis nun estas neklara. (eo)
- Tiorba lautearen taldeko hari-instrumentua. Lautearen hariak izateaz gainera, tiorbak hari baxu gehiago ditu, gorago dagoen bigarren larako-multzo bati lotzen zaizkionak. XVI. mendearen bukaeran, eta, 1600. urte aldera, edo italiarrak izan ziren tiorbaren asmatzaileak; ahotsari laguntzeko edo baxu jarraitu gisa jotzeko erabili zuten. (eu)
- La tiorba es un instrumento musical semejante al laúd barroco, pero con mayores dimensiones, ya que puede llegar a medir entre 115 y 130 cm, aunque hay una versión menor denominada tiorbino. Suele llevar 14 cuerdas y está compuesto por dos mástiles o mangos y ocho cuerdas adicionales para los bajos, sin trastear. Según el diccionario de la lengua española es un vocablo de origen incierto aunque se cree que proviene del latín tiorba. (es)
- Le théorbe ou téorbe (ou encore tüorbe) est un instrument à cordes pincées — une sorte de grand luth — créé en Italie à la fin du XVIe siècle. Au XVIIe siècle, l'évolution du théorbe a suivi deux voies :
* le théorbe romain, encore appelé chitarrone ;
* le théorbe de Padoue. Les joueurs de théorbe se nomment théorbistes. Le théorbe était utilisé à la fois pour la basse continue et comme instrument soliste. Il servait aussi pour l'accompagnement du chant. Au XVIIIe siècle, en France, on utilisait surtout le théorbe d'accompagnement, instrument très imposant. Les théorbes ont disparu au cours du XVIIIe siècle, avant de réapparaître au XXe siècle avec le renouveau de l'interprétation de la musique ancienne sur instruments d'époque. (fr)
- Is é is siotaróiné nó teorbó ann ná liút le muineál fada, a d'úsáidtí sa 16ú–17ú céad chun amhránaíocht a thionlacan. Bhíodh 6 phéire snáithe caoláin nó sreang miotail rite thar mhéarchlár le cipíní méire, agus 8 ndordsreang nach raibh stoptha is a rinne nóta amháin. Is féidir go mbeidh sé suas le 190 cm ar fhad. (ga)
- Theorbo adalah sebuah alat musik petik dari keluarga kecapi, dengan leher panjang dan pegbox kedua. Seperti kecapi, theorbo memiliki kotak suara melengkung-belakang (kotak berlubang) dengan bagian atas kayu, biasanya dengan lubang suara, dan leher memanjang keluar dari kotak suara. Seperti halnya kecapi, pemain memetik atau memetik dawai dengan satu tangan sambil "resah" (menekan ke bawah) dawai dengan tangan lainnya; menekan senar di tempat yang berbeda di leher menghasilkan nada yang berbeda, sehingga memungkinkan pemain untuk memainkan akord, garis bass dan melodi. Ini terkait dengan liuto attiorbat, théorbe des pièces Prancis, , kecapi barok Jerman, dan angélique atau angelica. Theorbo berbeda dari kecapi biasa karena theorbo memiliki leher yang lebih panjang yang melampaui luar fingerboard/leher biasa dan kotak pasak kedua di ujung leher yang diperpanjang. (in)
- The theorbo is a plucked string instrument of the lute family, with an extended neck and a second pegbox. Like a lute, a theorbo has a curved-back sound box (a hollow box) with a wooden top, typically with a sound hole, and a neck extending out from the soundbox. As with the lute, the player plucks or strums the strings with one hand while "fretting" (pressing down) the strings with the other hand; pressing the strings in different places on the neck produces different pitches (notes), thus enabling the performer to play chords, basslines and melodies. It is related to the liuto attiorbato, the French théorbe des pièces, the archlute, the German baroque lute, and the angélique or angelica. A theorbo differs from a regular lute in that the theorbo has a much longer neck which extends beyond the regular fingerboard/neck and a second pegbox at the end of the extended neck. (The pegboxes enable the lute to be tuned by turning the pegs to make the strings sound at higher or lower pitches.) Low-register bass strings are added on the extended neck. This gives a theorbo a much wider range of pitches (notes) than a regular lute. The theorbo was used during the Baroque music era (1600–1750) to play basso continuo accompaniment parts (as part of the basso continuo group, which often included harpsichord, pipe organ and bass instruments), and also as a solo instrument. (en)
- La tiorba (in lingua francese le théorbe, in inglese theorbo) è uno strumento musicale. Grande liuto basso caratterizzato sia da una rivolta verso l'interno tipicamente liutistica a cui sono fissate le corde tese sulla tastiera, sia da un prolungamento del (tratta nella definizione di Alessandro Piccinini, Intavolatura di Liuto, Bologna 1623-39), da cui partono un numero variabile di bordoni ben più lunghi delle altre corde (o cori), i quali venivano suonati esclusivamente a vuoto. Nella loro parte terminale tutte le corde sono fissate ad un ponticello. Tale strumento può arrivare a montare sino a 12 paia di corde. Si distinguono due tipi di tiorba: la tiorba romana, detta principalmente chitarrone, e la tiorba indicata anche come padovana, differenti per numero di cori in quanto la tiorba padovana ne conta otto sul manico e otto bordoni, e per le dimensioni di cassa armonica, manico e tratta, che nel chitarrone sono più lunghi. (it)
- De teorbe (of theorbe, soms ook theorbo) (via Fr. théorbe van Ital. tiorba; verdere afleiding onzeker) is een snaarinstrument uit de luitfamilie. Dit muziekinstrument is aan het einde van de 16e eeuw ontstaan in Noord-Italië en vervulde tot ca. 1750 de functie van continuo-instrument. Iemand die de teorbe bespeelt is een teorbist. De teorbe heeft een achteruitgebogen schroevenhouder (kraag); deze houder, voor zes snaren, ligt in het verlengde van de hals. Een tweede schroevenhouder, schuin achter de eerste aangebracht, is typerend voor de teorbe. Deze staat in verbinding met de acht vrij-zwevende, diatonisch gestemde bassnaren (bourdonsnaren), die slechts getokkeld worden, maar niet verkort. Oorspronkelijk werd dit instrument chitarrone genoemd, misschien als een verwijzing naar de Griekse , die in de Griekse oudheid werd gebruikt om zangers te begeleiden. De lange bassnaren zijn ontstaan om ook lage tonen te kunnen produceren op een luit, die tot die tijd het gangbare instrument was voor zangbegeleiding. De darmsnaren die nodig zijn voor dergelijke lage tonen zouden op een gewone luit onmogelijk dik worden waardoor verlenging noodzakelijk was. Opvallend aan de stemming van een teorbe is dat de hoogste twee snaren een octaaf lager gestemd zijn. De stemming in A van hoog naar laag is over het algemeen: a,e,b,g,d,A,G voor de snaren met vingerzetting en vervolgens de losse, lange snaren met stemming F,E,D,C,B,A,G. In Frankrijk is in de late barok ook een iets kleinere teorbe in gebruik geweest die in D werd gestemd. De Italiaanse componist Johannes Hieronymus Kapsberger, die veel solomuziek voor dit instrument heeft geschreven, gebruikte een teorbe die nog meer bassnaren bleek te hebben. De term tiorba is iets later in gebruik gekomen voor hetzelfde instrument. Aan het begin van de 17e eeuw werd de teorbe zeer populair voor het begeleiden van vroege opera's van Claudio Monteverdi, Jacopo Peri en Francesco Cavalli. In die tijd verspreidde het instrument zich verder over Europa. Met name in Frankrijk werd het instrument al snel geadopteerd om de Franse te begeleiden (tot dan toe op luit). De begeleiding op teorbe wijkt in notatie af van het solorepertoire: voor solomuziek wordt vaak luittabulatuur gebruikt, voor begeleiding becijferde bas. Het voordeel van becijferde bas is dat ook andere instrumenten en combinaties van instrumenten ingezet kunnen worden voor de begeleiding. Kapsberger heeft als uitzondering enige vocale werken uitgegeven met luittabulatuur voor teorbe met zang en baspartij. De teorbe vond aan het begin van de 18e eeuw een grote opleving in Frankrijk waar met name de Franse hofcomponist een groot oeuvre voor het instrument naliet. De latere aartsluit lijkt sprekend op een teorbe en wordt er vaak mee verward. (nl)
- テオルボ（英: theorbo、仏: théorbe、伊: tiorba）は、リュート族の撥弦楽器。16世紀末に現れ、バロック末期まで通奏低音楽器およびソロ楽器として幅広く使用された。同様の楽器でキタローネ（伊: chitarrone）と呼称されるものもある。 (ja)
- Teorba (lutnia basowa) – szarpany instrument muzyczny (chordofon szarpany), nazwa ta odnosi się do wielu instrumentów z rodziny lutni o długiej szyjce i podwójnej główce, takich jak: włoskie liuto attiorbato, francuskie théorbe des pièces, arcylutnia, niemiecka lutnia barokowa, .Etym. – fr. t(h)éorbe 'jw.' z wł. tiorba 'wielka lutnia' (pl)
- Uma teorba (ou tiorba) é um instrumento de cordas criado na Itália no final do século XVI. O nome teorba, na verdade, refere-se a uma variedade de instrumentos similares ao alaúde, de braço longo, com uma caixa de tarraxas, como o alaúde italiano liuto attiorbato, o francês théorbe des pièces, o britânico theorbo, o arquialaúde, o alaúde barroco alemão, o angélico ou angélica. A etimologia do nome tiorba ainda não foi explicada de maneira satisfatória. Considera-se a hipótese de que sua origem esteja relacionada à língua eslava ou turca, provindo do vocábulo "torba", que significa "bolsa" or "turbante". Segundo Athanasius Kircher, tiorba era um apelido na língua napolitana que de fato denotava a tábua em que os perfumistas moíam essências e ervas. (pt)
- Teorb (av italienska tiorba) är en luta med lång hals. Den är försedd med 6-8 extra diatoniskt stämda bassträngar, anbringade vid sidan av greppbrädan och stämda via en extra skruvlåda. Melodisträngarna brukade vara 26 till antalet, varav 12 stämda i kör och de översta två enkla. Teorben användes som generalbasinstrument under 16- och 1700-talet. En större variant av teorben kallades chitarrone. (sv)
- Тео́рба (нем. Theorbe, итал. tiorba, фр. théorbe, англ. theorbo) — струнный щипковый инструмент, басовая разновидность лютни. В Италии схожий инструмент также называли «китарроном» (итал. chitarrone, букв. «большая кифара»). Теорба и китаррон появились примерно одновременно, в конце XVI века — в связи с необходимостью басовых инструментов в опере и других оркестровых и ансамблевых жанрах раннего барокко. С этой целью у лютни продлили гриф и натянули бурдонные басовые струны. Таким образом, у инструмента появились два колковых механизма и два резонансных ящика. Обычно теорба имеет 14 струн, в некоторых сочинениях раннего барокко используется также 19-струнная теорба. При исполнении бассо континуо партия теорбы обычно повторяет партию небольшого органа. (ru)
- Теорба — щипковий струнний інструмент, басовий різновид лютні. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Theorba neboli chitarrone je velká basová loutna rozšířená o dlouhý krk s pražci a basovými strunami připojenými k samostatné hlavici, standardně do celkového počtu čtrnácti. Byla vyvinuta na konci 16. století jako doprovodný nástroj pro tehdy komponovanou hudbu v novém stylu skladatelů jako Claudio Monteverdi, Jacopo Peri, Sigismondo d’India či Giulio Caccini. Používána byla až do poloviny 18. století. (cs)
- Η θεόρβη (ιτ.: tiorba και tuorbe, γαλ.: théorbe, γερμ.: Theorbe, αγγλ.: Theorbo) είναι έγχορδο μουσικό όργανο, που υπάγεται στην υποκατηγορία των νυκτών. Το όνομα θεόρβη χρησιμοποιείται ιστορικά για να περιγράψει μια σειρά από είδη , στα οποία συμπεριλαμβάνονται το ιταλικό liuto attiorbato, η γαλλική théorbe des pièces, το αγγλικό theorbo, το αρχιλαούτο, το γερμανικό και η angélique ή angelica. Η ετυμολογία του ονόματος παραμένει ασαφής, αν και κάποιες πηγές ισχυρίζονται τη σύνδεσή της με την τούρκικη ή σλαβική λέξη "torba" (ελλ. ), που σημαίνει σάκος ή τουρμπάνι. (el)
- La teorbo (itale Tiorba, france Tuorbe, angle Theorbo) estas muzikinstrumento, kiu apartenas kiel plukinstrumento al la kordinstrumentoj. La nomo teorbo markas serion de diversaj basliutoj, la tiel nomataj arĉliutoj, ties komuneco konsistas en dua agordejo por la muntado de bordunkordoj: , , , franca , angla Theorbo, , germana , / Angelica. La etimologio de la nomo ĝis nun estas neklara. (eo)
- Tiorba lautearen taldeko hari-instrumentua. Lautearen hariak izateaz gainera, tiorbak hari baxu gehiago ditu, gorago dagoen bigarren larako-multzo bati lotzen zaizkionak. XVI. mendearen bukaeran, eta, 1600. urte aldera, edo italiarrak izan ziren tiorbaren asmatzaileak; ahotsari laguntzeko edo baxu jarraitu gisa jotzeko erabili zuten. (eu)
- La tiorba es un instrumento musical semejante al laúd barroco, pero con mayores dimensiones, ya que puede llegar a medir entre 115 y 130 cm, aunque hay una versión menor denominada tiorbino. Suele llevar 14 cuerdas y está compuesto por dos mástiles o mangos y ocho cuerdas adicionales para los bajos, sin trastear. Según el diccionario de la lengua española es un vocablo de origen incierto aunque se cree que proviene del latín tiorba. (es)
- Is é is siotaróiné nó teorbó ann ná liút le muineál fada, a d'úsáidtí sa 16ú–17ú céad chun amhránaíocht a thionlacan. Bhíodh 6 phéire snáithe caoláin nó sreang miotail rite thar mhéarchlár le cipíní méire, agus 8 ndordsreang nach raibh stoptha is a rinne nóta amháin. Is féidir go mbeidh sé suas le 190 cm ar fhad. (ga)
- テオルボ（英: theorbo、仏: théorbe、伊: tiorba）は、リュート族の撥弦楽器。16世紀末に現れ、バロック末期まで通奏低音楽器およびソロ楽器として幅広く使用された。同様の楽器でキタローネ（伊: chitarrone）と呼称されるものもある。 (ja)
- Teorba (lutnia basowa) – szarpany instrument muzyczny (chordofon szarpany), nazwa ta odnosi się do wielu instrumentów z rodziny lutni o długiej szyjce i podwójnej główce, takich jak: włoskie liuto attiorbato, francuskie théorbe des pièces, arcylutnia, niemiecka lutnia barokowa, .Etym. – fr. t(h)éorbe 'jw.' z wł. tiorba 'wielka lutnia' (pl)
- Uma teorba (ou tiorba) é um instrumento de cordas criado na Itália no final do século XVI. O nome teorba, na verdade, refere-se a uma variedade de instrumentos similares ao alaúde, de braço longo, com uma caixa de tarraxas, como o alaúde italiano liuto attiorbato, o francês théorbe des pièces, o britânico theorbo, o arquialaúde, o alaúde barroco alemão, o angélico ou angélica. A etimologia do nome tiorba ainda não foi explicada de maneira satisfatória. Considera-se a hipótese de que sua origem esteja relacionada à língua eslava ou turca, provindo do vocábulo "torba", que significa "bolsa" or "turbante". Segundo Athanasius Kircher, tiorba era um apelido na língua napolitana que de fato denotava a tábua em que os perfumistas moíam essências e ervas. (pt)
- Teorb (av italienska tiorba) är en luta med lång hals. Den är försedd med 6-8 extra diatoniskt stämda bassträngar, anbringade vid sidan av greppbrädan och stämda via en extra skruvlåda. Melodisträngarna brukade vara 26 till antalet, varav 12 stämda i kör och de översta två enkla. Teorben användes som generalbasinstrument under 16- och 1700-talet. En större variant av teorben kallades chitarrone. (sv)
- Теорба — щипковий струнний інструмент, басовий різновид лютні. (uk)
- La tiorba (de l'italià tiorba, deformació de tiorbo, "miop", al seu torn derivat del llatí turbulos, "tèrbol") és un instrument de corda pinçada de la família del llaüt barroc de grans dimensions, amb dos clavillers o mànecs i vuit cordes addicionals per als baixos, sense trastejar. Va gaudir de gran favor durant els segles xvi i xvii. A finals del segle xviii desaparegué com a instrument de concert i de societat per a deixar pas a la guitarra. (ca)
- Die Theorbe (italienisch tiorba, französisch théorbe, englisch theorbo) ist ein Musikinstrument und gehört als Schalenhalslaute zur Familie der Lauteninstrumente. Ihr bautechnisches Kennzeichen ist der zweite Wirbelkasten an einem verlängerten Hals. Typen der aus der Renaissancelaute entstandenen Theorbe sind der italienische (bzw. – im Gegensatz zur Paduanischen Theorbe – römische) chitarrone, die französische théorbe des pièces und die English theorbo. Im Unterschied zur Laute im engeren Sinne werden bei der Theorbe die Quintsaite und die Quartsaite (d. h. die erste und zweite Saite) rückläufig eine Oktave tiefer gestimmt. Die Theorbe wurde als Soloinstrument, in der Kammermusik und in Orchestern verwendet. Solomusik für Theorbe wurde meist in Tabulatur notiert. (de)
- Theorbo adalah sebuah alat musik petik dari keluarga kecapi, dengan leher panjang dan pegbox kedua. Seperti kecapi, theorbo memiliki kotak suara melengkung-belakang (kotak berlubang) dengan bagian atas kayu, biasanya dengan lubang suara, dan leher memanjang keluar dari kotak suara. Seperti halnya kecapi, pemain memetik atau memetik dawai dengan satu tangan sambil "resah" (menekan ke bawah) dawai dengan tangan lainnya; menekan senar di tempat yang berbeda di leher menghasilkan nada yang berbeda, sehingga memungkinkan pemain untuk memainkan akord, garis bass dan melodi. (in)
- Le théorbe ou téorbe (ou encore tüorbe) est un instrument à cordes pincées — une sorte de grand luth — créé en Italie à la fin du XVIe siècle. Au XVIIe siècle, l'évolution du théorbe a suivi deux voies :
* le théorbe romain, encore appelé chitarrone ;
* le théorbe de Padoue. Les joueurs de théorbe se nomment théorbistes. Le théorbe était utilisé à la fois pour la basse continue et comme instrument soliste. Il servait aussi pour l'accompagnement du chant. (fr)
- The theorbo is a plucked string instrument of the lute family, with an extended neck and a second pegbox. Like a lute, a theorbo has a curved-back sound box (a hollow box) with a wooden top, typically with a sound hole, and a neck extending out from the soundbox. As with the lute, the player plucks or strums the strings with one hand while "fretting" (pressing down) the strings with the other hand; pressing the strings in different places on the neck produces different pitches (notes), thus enabling the performer to play chords, basslines and melodies. (en)
- La tiorba (in lingua francese le théorbe, in inglese theorbo) è uno strumento musicale. Grande liuto basso caratterizzato sia da una rivolta verso l'interno tipicamente liutistica a cui sono fissate le corde tese sulla tastiera, sia da un prolungamento del (tratta nella definizione di Alessandro Piccinini, Intavolatura di Liuto, Bologna 1623-39), da cui partono un numero variabile di bordoni ben più lunghi delle altre corde (o cori), i quali venivano suonati esclusivamente a vuoto. Nella loro parte terminale tutte le corde sono fissate ad un ponticello. Tale strumento può arrivare a montare sino a 12 paia di corde. (it)
- De teorbe (of theorbe, soms ook theorbo) (via Fr. théorbe van Ital. tiorba; verdere afleiding onzeker) is een snaarinstrument uit de luitfamilie. Dit muziekinstrument is aan het einde van de 16e eeuw ontstaan in Noord-Italië en vervulde tot ca. 1750 de functie van continuo-instrument. Iemand die de teorbe bespeelt is een teorbist. In Frankrijk is in de late barok ook een iets kleinere teorbe in gebruik geweest die in D werd gestemd. De teorbe vond aan het begin van de 18e eeuw een grote opleving in Frankrijk waar met name de Franse hofcomponist een groot oeuvre voor het instrument naliet. (nl)
- Тео́рба (нем. Theorbe, итал. tiorba, фр. théorbe, англ. theorbo) — струнный щипковый инструмент, басовая разновидность лютни. В Италии схожий инструмент также называли «китарроном» (итал. chitarrone, букв. «большая кифара»). При исполнении бассо континуо партия теорбы обычно повторяет партию небольшого органа. (ru)
|
