| dbo:abstract
|
- Těšínské nářečí (polsky gwara cieszyńska, místně cieszyńsko rzecz) je nejednoznačný jazykovědný termín, který může být chápán jako: 1.
* jedno z tradičních slezských nářečí lechického typu historicky rozšířené na většině území Těšínska s výjimkou lašsky mluvícího Frýdecka a bílsko-bělského německého jazykového ostrova; v populární klasifikaci Alfreda Zaręby se k němu neřadí Jablunkovsko vyčleněné jako samostatná nářeční oblast a Bohumín, jehož mluva patří již k odlišné skupině slezsko-lašského pomezí; naopak klasifikace Stanisława Bąka uvádí jednu nářeční skupinu zahrnující celé Těšínsko, která se dále dělí na nářečí západotěšínská a severovýchodotěšínská; 2.
* jedna ze tří základních variet moderní slezštiny – západoslovanského jazyka, jehož kodifikace a elaborace probíhá ve 21. století – vedle severozápadní (opolské) a centrální (v katovické a rybnické konurbaci a přilehlých oblastech tzv. průmyslového Horního Slezska); 3.
* zjednodušené označení nářečí české části Těšínska v české dialektologii nazývaných skupinou slezskopolskou, západotěšínskou, přechodovými nářečími slezsko-polskými či nářečími polsko-českého smíšeného pruhu v rámci slezské nářeční skupiny, a to v jejich tradiční a moderní podobě; moderní podobou se rozumí smíšený jazyk kombinující slezské, české, polské a slovenské prvky, který se v druhé polovině 20. století stal interdialektem významné části obyvatel českého Těšínska a samotnými uživateli je nejčastěji označován jako ponašymu / po naszymu; (cs)
- Teŝina dialekto (pl.: Gwara Cieszyńska), loke nomata po našymu (po naŝimu - laŭ la nia) aŭ po naszymu (po naŝimu - laŭ la nia) estas dialekto uzata en Teŝinio, nome en ties ĉeĥa kaj pola partoj. (eo)
- The Cieszyn Silesian dialect or Teschen Silesian dialect (Cieszyn Silesian: cieszyńsko rzecz; Polish: gwara cieszyńska or narzecze cieszyńskie; Czech: těšínské nářečí; Silesian: ćeszyński djalekt) is one of the Silesian dialects. It has its roots mainly in Old Polish and also has strong influences from Czech and German and, to a lesser extent, from Vlach and Slovak. It is spoken in Cieszyn Silesia, a region on both sides of the Polish-Czech border. It remains mostly a spoken language. The dialect is better preserved today than traditional dialects of many other West Slavic regions. On the Czech side of the border (in Zaolzie) it is spoken mainly by the Polish minority, where it was and still is strongly influenced mainly by Czech (mainly lexicon and syntax). It is used to reinforce a feeling of regional solidarity. Polish and Czech linguists differ in their views on the classification of the dialect. Most Czech linguists make a distinction between the dialect as spoken in Czechia and in Poland, and classify the dialect spoken on the Czech side of the border as a "mixed Czech-Polish dialect", a designation already used in the 19th century. Polish linguists tend to classify the language on both sides of the border under the Silesian dialects of Polish. Although the dialect has its roots mainly in Polish (phonology and morphology are consistently shared with Polish), the diachronic development of the dialect is of a transitional nature. (en)
- Die Teschener Mundarten (tschechisch těšínská nářečí, polnisch gwara cieszyńska, auch narzecze cieszyńskie, örtlich po naszymu) sind ein Dialektkontinuum beiderseits der Olsa im Teschener Schlesien in Polen und Tschechien (Olsagebiet). Die Wurzeln des Dialekts stammen hauptsächlich aus dem Altpolnischen (die Phonologie und Morphologie ist konsequent polnisch), aber seine diachrone Entwicklung gab ihm eine Übergangsnatur. Die Benutzer der Mundarten bezeichnen sie meistens als po naszymu, deutsch etwa „in unserer [Sprache]“, das nicht ungewöhnlich unter slawischen Dialekten ist (vergleiche z. B. das sorbische Ponaschemu). Stanisław Bąk (1974), Alfred Zaręba (1988) und Bogusław Wyderka (2010) teilten die polnisch-schlesischen Mundarten im Teschener Schlesien in zwei Gruppen, (Teschener und Jablunkauer) ein. Manchmal wurde auch die Freistädter (tsch. Fryštát, pln. Frysztat, örtlich Frysztot) Gruppe unterschieden. Heutzutage sprechen alle zusätzlich das Standardpolnische in Polen bzw. Standardtschechische in Tschechien, jedoch blieben die Teschener Mundarten die Hauptsprache der polnischen Minderheit in Tschechien. Die Teschener Mundarten stehen dem Oberschlesischen am nächsten, weniger dem Kleinpolnischen und den lachischen Mundarten (insbesondere der Oberostrauer Mundart am östlichen Ufer der Ostravice) zwischen Troppau und Ostrau. Gelegentlich werden diese Mundarten, besonders ab den 1950er bis in den 1990er Jahren, als Ostlachisch bezeichnet, diesen Terminus führte der mährische Sprachwissenschaftler Ad. Kellner in den 1940er Jahren aus politischen Gründen ein. (de)
- Dialek Cieszyn Silesia (bahasa Polski: gwara cieszyńska atau dialekt cieszyński; bahasa Ceska: těšínské nářečí, penutur bahasa ini menyebutnya po naszymu) adalah salah satu dari dialek-dialek Silesia. Ia memiliki akar terutama pada bahasa Polandia dan juga memperoleh pengaruh yang kuat dari bahasa Ceko dan Jerman, serta pada tingkat lebih rendah dari bahasa Vlach dan Slowakia. Dialek ini dituturkan di Cieszyn Silesia, sebuah wilayah di kedua sisi perbatasan Polandia-Ceko. Ia tidak memiliki kodifikasi resmi tertentu dan tetap berstatus bahasa lisan. Dialek ini lebih terjaga saat ini dibandingkan dialek-dialek daerah Slavia Barat lainnya. Para ahli bahasa Polandia dan Ceko berbeda dalam pandangan dalam hal klasifikasi dialek ini. Mayoritas ahli bahasa Ceko mengklasifikasikan dialek yang diucapkan di sisi perbatasan Ceko sebagai "dialek campuran Ceko-Polandia" (nářečí polsko-českého smíšeného pruhu). Para ahli bahasa Polandia cenderung mengklasifikasikan bahasa di kedua sisi perbatasan dalam kelompok dialek-dialek Silesia dari bahasa Polandia. Meskipun dialek ini memiliki akar terutama dalam bahasa Polandia (fonologi dan morfologi secara konsisten sesuai dengan bahasa Polandia), namun perkembangan diakronis dialek ini bersifat transisional. Pada sisi perbatasan Ceko (di Zaolzie) ia diucapkan terutama oleh minoritas Polandia. Ia digunakan di Zaolzie untuk memperkuat rasa solidaritas regional. Sebelum Perang Dunia II, dialek ini seperti juga semua dialek Silesian lainnya, sangat dipengaruhi terutama oleh bahasa Jerman, sebab proporsi yang signifikan dari penduduk perkotaan pada masa itu adalah orang Jerman. Pada tahun 1920, Cieszyn Silesia dibagi antara Polandia dan Cekoslowakia. Setelah pembagian itu, dialek ini di wilayah bagian Ceko telah dan masih sangat dipengaruhi terutama oleh bahasa Ceko (khususnya kosakata dan sintaksis), di mana sebagian besar kosakata baru, selain dari bahasa Inggris, merupakan kata-kata pinjaman dari bahasa Ceko. Di sisi lain, di bagian Polandia dialek ini telah dan masih dipengaruhi oleh bahasa Polandia. Penulis dan penyair yang menulis dalam dialek Cieszyn Silesia, antara lain termasuk Adolf Fierla, Paweł Kubisz, Władysław Młynek, Józef Ondrusz, Karol Piegza, dan Adam Wawrosz. (in)
- Gwara cieszyńska (ciesz. po naszymu, cieszyńsko rzecz), w literaturze czeskiej także dialekt śląsko-polski (cz. slezskopolská nářečí) – jedna z gwar śląskich, zaliczana do dialektu śląskiego lub do grupy śląskiej dialektów języka czeskiego, razem z dialektem laskim. Charakteryzuje się dużymi wpływami czeskimi, niemieckimi, a nawet wołoskimi i słowackimi. Jest używana po obu stronach granicy polsko-czeskiej. Polscy i czescy językoznawcy spierają się w kwestii klasyfikacji gwary: Polacy uważają ją za część dialektu śląskiego języka polskiego, Czesi wykazują jej podobieństwo do gwar laskich i morawskich. Na Zaolziu jest używana głównie (choć nie tylko) przez mniejszość polską i ulega silnym wpływom języka czeskiego. Po polskiej stronie granicy ulega silnym wpływom polszczyzny standardowej. Pisarzami tworzącymi w gwarze cieszyńskiej byli Karol Piegza i Adam Wawrosz. (pl)
- Il dialetto slesiano di Cieszyn (polacco: gwara cieszyńska, ceco: těšínské nářečí) è uno dei dialetti della lingua slesiana. È privo di una vera e propria codificazione scritta, rimanendo sostanzialmente un idioma quasi esclusivamente parlato. Prima della seconda guerra mondiale presentava influenze prevalentemente tedesche, ma successivamente è stato ed è tuttora influenzato soprattutto dal ceco. È parlato nella Slesia di Cieszyn, una regione che si estende da entrambi i lati del confine ceco-polacco; sul versante ceco è parlato prevalentemente dalla minoranza polacca. (it)
- Діалект Тешинської Сілезії (пол. gwara cieszyńska або dialekt cieszyński;чеська: těšínské nářečí, місцеві мешканці цю балачку, називають "po naszymu") — одна з Сілезьких говірок. Вона має своє коріння переважно в польській мові, але має також сильний вплив чеської, німецької і навіть словацької мови. У Тешинській Сілезії нею розмовляють, з обох боків польсько-чеського кордону. Відчувається нестача деякого офіційного кодифікування і збереження розмовної мови. Діалект краще зберігся сьогодні, ніж діалекти інших Західних Слов'янських регіонів. Лінгвісти польської і чеської етнічної приналежності відрізняються в їх видах класифікації діалекту. Чехи прагнуть об'єднати його разом з моравським і лачианським діалектами. Поляки прагнуть класифікувати його як сілезький діалект польської мови. Хоча діалект має своє коріння переважно в польській мові (фонологія і морфологія мають спільне коріння з польською мовою), розвиток діалекту має перехідну природу. На Чеській стороні кордону (у Заолжі) на ньому розмовляють переважно . Його використовують в Заолжі, щоб зміцнювати відчуття крайової єдності. Перед Другою Світовою війною діалект зазнав великий вплив німецької мови. У 1920 Тешинська Сілезія була поділена між Польщею і Чехословаччиною. Після того, як діалект був розділено кордоном в Чеській частині регіону він асимілювався чеською мовою (переважно словник і синтаксис) На іншому боці кордону діалект асимілювався польською мовою. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Teŝina dialekto (pl.: Gwara Cieszyńska), loke nomata po našymu (po naŝimu - laŭ la nia) aŭ po naszymu (po naŝimu - laŭ la nia) estas dialekto uzata en Teŝinio, nome en ties ĉeĥa kaj pola partoj. (eo)
- Il dialetto slesiano di Cieszyn (polacco: gwara cieszyńska, ceco: těšínské nářečí) è uno dei dialetti della lingua slesiana. È privo di una vera e propria codificazione scritta, rimanendo sostanzialmente un idioma quasi esclusivamente parlato. Prima della seconda guerra mondiale presentava influenze prevalentemente tedesche, ma successivamente è stato ed è tuttora influenzato soprattutto dal ceco. È parlato nella Slesia di Cieszyn, una regione che si estende da entrambi i lati del confine ceco-polacco; sul versante ceco è parlato prevalentemente dalla minoranza polacca. (it)
- Těšínské nářečí (polsky gwara cieszyńska, místně cieszyńsko rzecz) je nejednoznačný jazykovědný termín, který může být chápán jako: 1.
* jedno z tradičních slezských nářečí lechického typu historicky rozšířené na většině území Těšínska s výjimkou lašsky mluvícího Frýdecka a bílsko-bělského německého jazykového ostrova; v populární klasifikaci Alfreda Zaręby se k němu neřadí Jablunkovsko vyčleněné jako samostatná nářeční oblast a Bohumín, jehož mluva patří již k odlišné skupině slezsko-lašského pomezí; naopak klasifikace Stanisława Bąka uvádí jednu nářeční skupinu zahrnující celé Těšínsko, která se dále dělí na nářečí západotěšínská a severovýchodotěšínská; 2.
* jedna ze tří základních variet moderní slezštiny – západoslovanského jazyka, jehož kodifikace a elaborace probíhá ve 21. stole (cs)
- Die Teschener Mundarten (tschechisch těšínská nářečí, polnisch gwara cieszyńska, auch narzecze cieszyńskie, örtlich po naszymu) sind ein Dialektkontinuum beiderseits der Olsa im Teschener Schlesien in Polen und Tschechien (Olsagebiet). Die Wurzeln des Dialekts stammen hauptsächlich aus dem Altpolnischen (die Phonologie und Morphologie ist konsequent polnisch), aber seine diachrone Entwicklung gab ihm eine Übergangsnatur. (de)
- The Cieszyn Silesian dialect or Teschen Silesian dialect (Cieszyn Silesian: cieszyńsko rzecz; Polish: gwara cieszyńska or narzecze cieszyńskie; Czech: těšínské nářečí; Silesian: ćeszyński djalekt) is one of the Silesian dialects. It has its roots mainly in Old Polish and also has strong influences from Czech and German and, to a lesser extent, from Vlach and Slovak. It is spoken in Cieszyn Silesia, a region on both sides of the Polish-Czech border. It remains mostly a spoken language. The dialect is better preserved today than traditional dialects of many other West Slavic regions. (en)
- Dialek Cieszyn Silesia (bahasa Polski: gwara cieszyńska atau dialekt cieszyński; bahasa Ceska: těšínské nářečí, penutur bahasa ini menyebutnya po naszymu) adalah salah satu dari dialek-dialek Silesia. Ia memiliki akar terutama pada bahasa Polandia dan juga memperoleh pengaruh yang kuat dari bahasa Ceko dan Jerman, serta pada tingkat lebih rendah dari bahasa Vlach dan Slowakia. Dialek ini dituturkan di Cieszyn Silesia, sebuah wilayah di kedua sisi perbatasan Polandia-Ceko. Ia tidak memiliki kodifikasi resmi tertentu dan tetap berstatus bahasa lisan. Dialek ini lebih terjaga saat ini dibandingkan dialek-dialek daerah Slavia Barat lainnya. (in)
- Gwara cieszyńska (ciesz. po naszymu, cieszyńsko rzecz), w literaturze czeskiej także dialekt śląsko-polski (cz. slezskopolská nářečí) – jedna z gwar śląskich, zaliczana do dialektu śląskiego lub do grupy śląskiej dialektów języka czeskiego, razem z dialektem laskim. (pl)
- Діалект Тешинської Сілезії (пол. gwara cieszyńska або dialekt cieszyński;чеська: těšínské nářečí, місцеві мешканці цю балачку, називають "po naszymu") — одна з Сілезьких говірок. Вона має своє коріння переважно в польській мові, але має також сильний вплив чеської, німецької і навіть словацької мови. У Тешинській Сілезії нею розмовляють, з обох боків польсько-чеського кордону. Відчувається нестача деякого офіційного кодифікування і збереження розмовної мови. Діалект краще зберігся сьогодні, ніж діалекти інших Західних Слов'янських регіонів. (uk)
|
