| dbo:abstract
|
- غابرييل إيميلي لو تونيلير دي براتوي، الماركيزة دو شاتليه (بالفرنسية: Émilie du Châtelet) (17 ديسمبر 1706 - 10 سبتمبر 1749) كانت رياضية فرنسية، فيزيائية، ومؤلفة خلال عصر التنوير. يعتبر الإنجاز الاشهرلها هو ترجمتها والتعليق على عمل إسحاق نيوتن مبادئ الرياضيات. الترجمة نشرت بعد وفاتها في عام 1759، ولا تزال تعتبر الترجمة الفرنسية القياسية. فولتير كان واحد من محبيها، فقال في رسالة إلى صديقه الملك فريدريك الثاني ملك بروسيا أن دو شاتليه كانت «رجلا عظيما كان خطاة الوحيد أنه إمرآة». وكانت أيضا علي علاقة عاطفية مع اثنين من الفلاسفة الأخرين المؤثرين في تلك الفترة بيير لويس موبرتيوس(1698-1759) و جوليان أوفراي دي امتريه (1709-1751). (ar)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquesa del Châtelet (París, 17 de desembre del 1706–Lunéville, 10 de setembre del 1749) fou una matemàtica, física i escriptora francesa. (ca)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, markýza du Châtelet (17. prosince 1706, Paříž – 10. září 1749, Lunéville) byla francouzská matematička, fyzička, filozofka a osvícenkyně. Nejvýznamnější byly její práce fyzikální (Institutions de physique), její pojetí kinetické energie podle některých komentátorů předjímá relativistické pojetí Einsteinovo. V práci Dissertation sur la nature et la propagation du feu předpověděla infračervené záření. Do francouzštiny přeložila Newtonův spis Principia Mathematica i Bajku o včelách Bernarda Mandevilla, v jejíž předmluvě plédovala za vzdělávání žen.Napsala též filozofický spis Discours sur le bonheur, který se rovněž zaměřoval na ženskou otázku. Ve svých pracích oponovala Johnu Lockovi. Věnovala se též výkladu Bible (Examen de la Genèse, Examen des Livres du Nouveau Testament). Byla známa též jako milenka filozofa Voltaira. Ten žil nějaký čas na jejím venkovském sídle v Cirey-sur-Blaise v její přízni (za souhlasu tolerantního manžela markýze Florent-Claude du Chastellet-Lomonta). S Voltairem i společně vědecky pracovali. Voltaire o ní v dopise Fridrichu II. Velikému napsal, že je "velkým mužem, který má jedinou vadu – že je ženou". Měla ovšem i jiné milence, s tím posledním, básníkem otěhotněla v poměrně pozdním věku a několik dnů po porodu zemřela, pravděpodobně na horečku omladnic. Finská skladatelka Kaija Saariaho o ní napsala operu Émilie. (cs)
- Η Εμιλί ντι Σατλέ (Gabrielle-Emilie le Tonnelier de Breteuil, Marquise du Chastellet-Laumont, 17 Δεκεμβρίου 1706 - 10 Σεπτεμβρίου 1749) ήταν Γαλλίδα φυσικός, μαθηματικός και συγγραφέας. Συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων γυναικών επιστημόνων, ζώντας μάλιστα σε μία εποχή κατά την οποία οι κοινωνικές συνθήκες δεν ευνοούσαν την εκπαίδευση των γυναικών. Σημαντικότερη συνεισφορά της θεωρείται η μετάφραση και ο σχολιασμός του έργου του Νεύτωνα . (el)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, markizino de Châtelet, ofte nomita Émilie du Châtelet (naskiĝis la 17-an de decembro 1706 en Parizo, mortis la 10-an de septembro 1749 en Lunéville) estis matematikisto, beletristo kaj fizikisto de Francio. Ŝi elstaris pro plej konata atingo estis traduko al la franca, akompanata de notoj pri la libro de Isaac Newton, Principes mathématiques de la philosophie naturelle (Matematikaj Principoj de Natura Filozofio), kiu faris ŝin fakulino ĝis nun. La originala libro, Principia Mathematica, estis verkita latine kaj eldonita en 1687. Ĉi tiu estas la unua traduko de la libro kaj la sola kompleta. La graveco de traduko devenas parte de tio, ke Francio estis unu el la tiamaj sciencaj centroj. Ŝi enmetis en la tradukajn notojn, sugestojn kaj analizojn, en kiuj ŝi uzis "novan" kalkulon (eŭklida geometrio). La traduko estis publikigita en 1756, post la morto ŝia, kaj ankoraŭ estas konsiderata la akceptata franca traduko. Ŝiaj notoj pri traduko inkluzivas signifan kontribuon al neŭtona mekaniko - supozo pri la konservado de totala energio, el kiu la mova kineta energio estas parto. Ĉi tio kondukis al la konceptado de la koncepto de energio, kaj la ligo inter ĝi kaj la maso kaj rapideco de fizika objekto. Ŝi estis elektita al la Akademio de Sciencoj de Bolonjo kaj ĝia kastelo fariĝis intelekta centro. Ŝia filozofia eseo Institutions de Physique unue estis publikigita en 1740. La libro estis vaste disvastigita, estigis varmajn debatojn, reeldonita kaj tradukita al pluraj aliaj lingvoj ene de du jaroj de sia originala publikigo. Ŝi partoprenis la faman diskuton de Vis viva, pri la plej bona maniero mezuri la potencon de la korpo kaj la plej bonajn rimedojn por pensi pri la principoj de konservado de energio. Post ŝia morto, ŝiaj ideoj estis vaste reprezentitaj en la plej fama teksto de la Franca Klerismo, la "Granda Enciklopedio" de Danis Diderot, Jean le Rond D'Alembert kaj aliaj, kaj unue estis publikigita baldaŭ post ŝia morto. Ŝi ankaŭ subtenis la edukadon por virinoj. Multaj biografioj, libroj kaj teatraĵoj estis verkitaj pri ŝia vivo kaj laboro dum la ducent jaroj post ŝia morto. Komence de la 21a jarcento ŝiaj vivo kaj ideoj kreis renovigitan intereson. Voltaire, kun kiu ŝi havis rilaton de 15 jaroj, kuraĝigis ŝin sekvi siajn sciencajn esploradojn. (eo)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, Marquise du Châtelet-Laumont (* 17. Dezember 1706 in Paris; † 10. September 1749 in Lunéville), bekannt als Émilie du Châtelet, war eine französische Mathematikerin, Physikerin, Philosophin und Übersetzerin der frühen Aufklärung. Gemeinsam mit Voltaire verfasste sie die Elemente der Philosophie Newtons. Außerdem übersetzte sie Newtons Philosophiae Naturalis Principia Mathematica und verband Newtons mit Leibniz’ Denken. Überdies forderte sie die Teilhabe von Frauen an allen Menschenrechten. (de)
- Émilie de Châtelet o Chastellet, cuyo nombre completo era Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquesa de Châtelet (París, 17 de diciembre de 1706-Lunéville, 10 de septiembre de 1749), fue una matemática, física y filósofa francesa, traductora de Newton al francés y difusora de sus teorías. (es)
- Émilie de Châtelet edo Chastellet, bere izen osoa Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil zen, Châteleteko markesa ( Paris, 1706ko abenduaren 17a - Lunéville, 1749ko irailaren 10a ), frantziar matematikari, fisikari eta filosofo frantziarra izan zen, frantses itzultzailea frantsesera . eta bere teorien dibulgatzailea . (eu)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet (également du Chastelet, ou du Chastellet), née le 17 décembre 1706 à Paris et morte le 10 septembre 1749 à Lunéville, est une femme de lettres, mathématicienne et physicienne française, figure du Siècle des Lumières. Elle est renommée pour sa traduction en français des Principia Mathematica de Newton, qui fait encore autorité aujourd'hui. Elle a aussi contribué à diffuser en France l'œuvre physique de Leibniz, notamment en prouvant expérimentalement sa théorie selon laquelle l'énergie cinétique (appelée à l'époque « force vive ») est proportionnelle à la masse et au carré de la vitesse. Elle a eu une longue liaison avec Voltaire, qui l'a encouragée à poursuivre ses recherches scientifiques, mais c'est Samuel König, disciple de Jean Bernoulli, qui lui fait découvrir la physique de Leibniz. (fr)
- Émilie le Tonnelier de Breteuil, Marquise Du Châtelet-Lomont—atau lebih sering dikenal sebagai Émilie Du Châtelet—lahir di Paris, Prancis, pada 17 December 1706. Ia dikenal sebagai filsuf, ahli fisika, ahli matematika, dan ikon kesetaraan gender bagi wanita di bidang sains. Émilie Du Châtelet juga dianggap sebagai satu-satunya wanita Prancis pada masa itu, yang menekuni bakatnya dengan serius di bidang matematika dan fisika. Emilie menikah dengan Marquis Florent-Claude de Châtelet-Lomont, seorang atase militer di kerajaan Prancis pada tahun 1725. Emilie juga diketahui menjalin hubungan spesial bersama Voltaire selama 15 tahun; Voltaire kemudian menjadi mentor sekaligus partner Emilie dalam karya-karyanya di bidang filsafat dan sains. Dalam karya-karyanya, Émilie Du Châtelet berfokus pada filsafat alam, khususnya pada bidang yang dikembangkan oleh Newton, Leibniz, dan Christian Wolff. Ia juga dikenal menjalin komunikasi dengan banyak ilmuwan dan filsuf pada masanya. Kemampuan menonjol Emilie di bidang fisika dan matematika membuatnya mampu menuliskan dan mengulas hukum-hukum dan formula fisika yang dikembangkan oleh Newton. Ulasan-ulasannya ini membuat Emilie berkontribusi banyak terhadap pergeseran paradigma yang terjadi pada ilmu fisika di Prancis; dari fisika Kartesian ke fisika Newtonian. Dua karya paling terkenal Emilie yang berkaitan dengan ilmu dan filsafat alam adalah: terjemahan bahasa Prancis dari Principia Newton yang hingga saat ini masih menjadi standar terjemahan untuk bahasa Prancis, dan tulisannya yang membahas aspek metafisika dari ruang dan waktu serta formulasi energi; Institutions de Physique (Dasar-Dasar Fisika). Selain ilmu dan filsafat alam, Emilie juga diketahui memiliki ketertarikan pada konsep-konsep yang membahas etika, teologi, dan sumber kebahagiaan manusia. Karya-karyanya yang berkaitan dengan ini antara lain: Menerjemahkan sebagian isi dari Fable of the Bees ke dalam bahasa Prancis, menulis buku terkait Alkitab berjudul Examens de la Bible, dan juga menulis buku sejenis autobiografi berjudul Discours sur le bonheur. Karya-karya lain Emilie yang bersifat "non-ilmiah" juga sesekali membahas peran dan pendidikan wanita di dalam kehidupan sosial. (in)
- シャトレ侯爵夫人ガブリエル・エミリー・ル・トノリエ・ド・ブルトゥイユ（仏： Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet, 1706年12月17日 - 1749年9月10日）は、18世紀フランスの数学者、物理学者、著述家。女性科学者のさきがけとして知られている。 (ja)
- 샤틀레 후작부인 가블리엘레 에밀리 르 토넬리에 드 브르퇴유(프랑스어: Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet)는 에밀리 뒤 샤틀레(영어: Emilie du Chatelet, 1706년 12월 17일 ~ 1749년 9월 10일)로 알려진 프랑스의 과학자이다. 최초의 근대과학의 여성과학자로 불린다. 여성의 중등교육을 허락하지 않았던 시대였지만 에밀리의 가문은 높은 계급에 속했고 상당한 자산을 소유했기 때문에 과학을 전문적으로 연구할 수 있었다. 그러나 여전히 남자들의 도움이 필요한 상황 속에서 학문을 연구할 수밖에 없었다. 라틴어로 쓰여진 아이작 뉴턴의 프린키피아를 프랑스어로 번역하고 명료한 이해를 돕는 상세한 주석을 달았다. 그만큼 프린키피아를 뿌리 깊게 이해하고 있었다. 또 형이상학적인 개념에 머물렀던 라이프니츠의 활력(라틴어: vis viva) 개념을 과학에 도입했다. 언어학에도 뛰어났던 그녀는 라틴어, 이태리어, 그리스어, 독일어에 능했고 과학연구 뿐 아니라 번역에도 힘썼다. 문법 연구와 성서에도 관심을 갖고 연구를 했으며, 라틴어와 그리스 고전들을 번역했다. 《오이디푸스》를 번역하기도 하였으며 《행복론》을 쓰기도 했다. 생전에 남긴 업적은 사후 《백과전서》 편찬에 활용되었다. (ko)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, Marquise du Châtelet (French pronunciation: [emili dy ʃɑtlɛ]; 17 December 1706 – 10 September 1749) was a French natural philosopher and mathematician from the early 1730s until her death due to complications during childbirth in 1749. Her most recognized achievement is her translation of and commentary on Isaac Newton's 1687 book Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica containing basic laws of physics. The translation, published posthumously in 1756, is still considered the standard French translation. Her commentary includes a contribution to Newtonian mechanics—the postulate of an additional conservation law for total energy, of which kinetic energy of motion is one element. This led to her conceptualization of energy as such, and to derive its quantitative relationships to the mass and velocity of an object. Her philosophical magnum opus, Institutions de Physique (Paris, 1740, first edition; Foundations of Physics), circulated widely, generated heated debates, and was republished and translated into several other languages within two years of its original publication. She participated in the famous vis viva debate, concerning the best way to measure the force of a body and the best means of thinking about conservation principles. Posthumously, her ideas were heavily represented in the most famous text of the French Enlightenment, the Encyclopédie of Denis Diderot and Jean le Rond d'Alembert, first published shortly after du Châtelet's death. Numerous biographies, books and plays have been written about her life and work in the two centuries since her death. In the early 21st century, her life and ideas have generated renewed interest. Émilie du Châtelet had, over many years, a relationship with the writer and philosopher Voltaire. (en)
- Émilie du Châtelet /emi'li dy ʃa'tlɛ/, nome completo Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marchesa du Châtelet, (Parigi, 17 dicembre 1706 – Lunéville, 10 settembre 1749) è stata una matematica, fisica e letterata francese.È considerata uno dei più grandi ingegni del XVIII secolo. Contribuì alla divulgazione e allo sviluppo delle teorie di Leibniz e di Newton, di cui tradusse in francese i Principia. (it)
- Émilie du Châtelet /emili dy ʃatəlɛ/ (właściwie: Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, markiza du Châtelet, ur. 17 grudnia 1706 w Paryżu, zm. 10 września 1749 w Lunéville) – francuska intelektualistka: pisarka, matematyczka i fizyczka, przyjaciółka Voltaire’a. Była jedną z nielicznych znanych do XIX wieku kobiet-uczonych, zajmujących się naukami ścisłymi. Jedna z najwybitniejszych kobiet XVIII wieku. (pl)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet (Parijs, 17 december 1706 –Lunéville, 10 september 1749) was een Franse wiskundige, natuurkundige en schrijfster tijdens de Verlichting. Ze vertaalde Principia Mathematica van Isaac Newton in het Frans en voorzag het van commentaar. Deze vertaling is in het Franse taalgebied nog steeds toonaangevend. Ook kwam zij met de eerste correcte formulering voor de kinetische energie. Voltaire, een van haar minnaars, beweerde in een brief aan zijn vriend Koning Frederik II van Pruisen dat Du Châtelet "een groot man was wiens enige gebrek was dat ze een vrouw was". (nl)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquesa de Châtelet-Laumont (Paris, 17 de dezembro de 1706 — Lunéville, 10 de setembro de 1749) foi uma autora francesa que atuou proeminentemente como cientista nos campos da física e da matemática. (pt)
- Габриэль Эмили Ле Тоннелье де Бретеиль, маркиза Дю Шатле (фр. Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet, 17 декабря 1706, Париж — 10 сентября 1749) — французский математик и физик. Была многолетней любовницей и музой Вольтера. (ru)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, Marquise du Châtelet , Émilie du Châtelet, född 17 december 1706, död 10 september 1749, var en fransk matematiker, fysiker och författare. Hon var välkänd under sin levnadstid men på grund av hennes långvariga och uppmärksammade kärleksförhållande med den franska upplysningsförfattaren Voltaire var hon länge efteråt sedd som bihang till denna stora tänkare och hennes verk och prestationer skymdes. Under 2000-talet har hennes publikationer och forskning belysts och hon räknas idag som en av de första kvinnliga forskarna. (sv)
- 加布麗埃勒·埃米莉·勒托内利耶·德布勒特伊（Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil，1706年12月17日－1749年9月10日），又被称为夏特莱侯爵夫人（Marquise Du Châtelet），是法国数学家、物理学家和哲学家。 1737年发表研究火的原理的文章。1740年为13岁的儿子写了《物理学教程》一书（法文Institutions de Physique），讲述科学与哲学方面的最新思想。1749年完成了牛顿《自然哲学的数学原理》一书的法文翻译和自己的评注。 (zh)
- Габріель Емілі Ле Тоннельє де Бретей, маркіза дю Шатле (фр. Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet), відома як Емілі дю Шатле (17 грудня 1706 — 10 вересня 1749) — французький математик і фізик, особливо відома перекладом французькою «Principia Mathematica» Ісаака Ньютона та авторством коментарів до цієї праці. Ці коментарі включали суттєвий внесок до ньютонівської механіки. Була музою і натхненницею Вольтера. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquesa del Châtelet (París, 17 de desembre del 1706–Lunéville, 10 de setembre del 1749) fou una matemàtica, física i escriptora francesa. (ca)
- Η Εμιλί ντι Σατλέ (Gabrielle-Emilie le Tonnelier de Breteuil, Marquise du Chastellet-Laumont, 17 Δεκεμβρίου 1706 - 10 Σεπτεμβρίου 1749) ήταν Γαλλίδα φυσικός, μαθηματικός και συγγραφέας. Συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων γυναικών επιστημόνων, ζώντας μάλιστα σε μία εποχή κατά την οποία οι κοινωνικές συνθήκες δεν ευνοούσαν την εκπαίδευση των γυναικών. Σημαντικότερη συνεισφορά της θεωρείται η μετάφραση και ο σχολιασμός του έργου του Νεύτωνα . (el)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, Marquise du Châtelet-Laumont (* 17. Dezember 1706 in Paris; † 10. September 1749 in Lunéville), bekannt als Émilie du Châtelet, war eine französische Mathematikerin, Physikerin, Philosophin und Übersetzerin der frühen Aufklärung. Gemeinsam mit Voltaire verfasste sie die Elemente der Philosophie Newtons. Außerdem übersetzte sie Newtons Philosophiae Naturalis Principia Mathematica und verband Newtons mit Leibniz’ Denken. Überdies forderte sie die Teilhabe von Frauen an allen Menschenrechten. (de)
- Émilie de Châtelet o Chastellet, cuyo nombre completo era Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquesa de Châtelet (París, 17 de diciembre de 1706-Lunéville, 10 de septiembre de 1749), fue una matemática, física y filósofa francesa, traductora de Newton al francés y difusora de sus teorías. (es)
- Émilie de Châtelet edo Chastellet, bere izen osoa Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil zen, Châteleteko markesa ( Paris, 1706ko abenduaren 17a - Lunéville, 1749ko irailaren 10a ), frantziar matematikari, fisikari eta filosofo frantziarra izan zen, frantses itzultzailea frantsesera . eta bere teorien dibulgatzailea . (eu)
- シャトレ侯爵夫人ガブリエル・エミリー・ル・トノリエ・ド・ブルトゥイユ（仏： Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet, 1706年12月17日 - 1749年9月10日）は、18世紀フランスの数学者、物理学者、著述家。女性科学者のさきがけとして知られている。 (ja)
- 샤틀레 후작부인 가블리엘레 에밀리 르 토넬리에 드 브르퇴유(프랑스어: Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet)는 에밀리 뒤 샤틀레(영어: Emilie du Chatelet, 1706년 12월 17일 ~ 1749년 9월 10일)로 알려진 프랑스의 과학자이다. 최초의 근대과학의 여성과학자로 불린다. 여성의 중등교육을 허락하지 않았던 시대였지만 에밀리의 가문은 높은 계급에 속했고 상당한 자산을 소유했기 때문에 과학을 전문적으로 연구할 수 있었다. 그러나 여전히 남자들의 도움이 필요한 상황 속에서 학문을 연구할 수밖에 없었다. 라틴어로 쓰여진 아이작 뉴턴의 프린키피아를 프랑스어로 번역하고 명료한 이해를 돕는 상세한 주석을 달았다. 그만큼 프린키피아를 뿌리 깊게 이해하고 있었다. 또 형이상학적인 개념에 머물렀던 라이프니츠의 활력(라틴어: vis viva) 개념을 과학에 도입했다. 언어학에도 뛰어났던 그녀는 라틴어, 이태리어, 그리스어, 독일어에 능했고 과학연구 뿐 아니라 번역에도 힘썼다. 문법 연구와 성서에도 관심을 갖고 연구를 했으며, 라틴어와 그리스 고전들을 번역했다. 《오이디푸스》를 번역하기도 하였으며 《행복론》을 쓰기도 했다. 생전에 남긴 업적은 사후 《백과전서》 편찬에 활용되었다. (ko)
- Émilie du Châtelet /emi'li dy ʃa'tlɛ/, nome completo Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marchesa du Châtelet, (Parigi, 17 dicembre 1706 – Lunéville, 10 settembre 1749) è stata una matematica, fisica e letterata francese.È considerata uno dei più grandi ingegni del XVIII secolo. Contribuì alla divulgazione e allo sviluppo delle teorie di Leibniz e di Newton, di cui tradusse in francese i Principia. (it)
- Émilie du Châtelet /emili dy ʃatəlɛ/ (właściwie: Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, markiza du Châtelet, ur. 17 grudnia 1706 w Paryżu, zm. 10 września 1749 w Lunéville) – francuska intelektualistka: pisarka, matematyczka i fizyczka, przyjaciółka Voltaire’a. Była jedną z nielicznych znanych do XIX wieku kobiet-uczonych, zajmujących się naukami ścisłymi. Jedna z najwybitniejszych kobiet XVIII wieku. (pl)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet (Parijs, 17 december 1706 –Lunéville, 10 september 1749) was een Franse wiskundige, natuurkundige en schrijfster tijdens de Verlichting. Ze vertaalde Principia Mathematica van Isaac Newton in het Frans en voorzag het van commentaar. Deze vertaling is in het Franse taalgebied nog steeds toonaangevend. Ook kwam zij met de eerste correcte formulering voor de kinetische energie. Voltaire, een van haar minnaars, beweerde in een brief aan zijn vriend Koning Frederik II van Pruisen dat Du Châtelet "een groot man was wiens enige gebrek was dat ze een vrouw was". (nl)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquesa de Châtelet-Laumont (Paris, 17 de dezembro de 1706 — Lunéville, 10 de setembro de 1749) foi uma autora francesa que atuou proeminentemente como cientista nos campos da física e da matemática. (pt)
- Габриэль Эмили Ле Тоннелье де Бретеиль, маркиза Дю Шатле (фр. Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet, 17 декабря 1706, Париж — 10 сентября 1749) — французский математик и физик. Была многолетней любовницей и музой Вольтера. (ru)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, Marquise du Châtelet , Émilie du Châtelet, född 17 december 1706, död 10 september 1749, var en fransk matematiker, fysiker och författare. Hon var välkänd under sin levnadstid men på grund av hennes långvariga och uppmärksammade kärleksförhållande med den franska upplysningsförfattaren Voltaire var hon länge efteråt sedd som bihang till denna stora tänkare och hennes verk och prestationer skymdes. Under 2000-talet har hennes publikationer och forskning belysts och hon räknas idag som en av de första kvinnliga forskarna. (sv)
- 加布麗埃勒·埃米莉·勒托内利耶·德布勒特伊（Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil，1706年12月17日－1749年9月10日），又被称为夏特莱侯爵夫人（Marquise Du Châtelet），是法国数学家、物理学家和哲学家。 1737年发表研究火的原理的文章。1740年为13岁的儿子写了《物理学教程》一书（法文Institutions de Physique），讲述科学与哲学方面的最新思想。1749年完成了牛顿《自然哲学的数学原理》一书的法文翻译和自己的评注。 (zh)
- Габріель Емілі Ле Тоннельє де Бретей, маркіза дю Шатле (фр. Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet), відома як Емілі дю Шатле (17 грудня 1706 — 10 вересня 1749) — французький математик і фізик, особливо відома перекладом французькою «Principia Mathematica» Ісаака Ньютона та авторством коментарів до цієї праці. Ці коментарі включали суттєвий внесок до ньютонівської механіки. Була музою і натхненницею Вольтера. (uk)
- غابرييل إيميلي لو تونيلير دي براتوي، الماركيزة دو شاتليه (بالفرنسية: Émilie du Châtelet) (17 ديسمبر 1706 - 10 سبتمبر 1749) كانت رياضية فرنسية، فيزيائية، ومؤلفة خلال عصر التنوير. يعتبر الإنجاز الاشهرلها هو ترجمتها والتعليق على عمل إسحاق نيوتن مبادئ الرياضيات. الترجمة نشرت بعد وفاتها في عام 1759، ولا تزال تعتبر الترجمة الفرنسية القياسية. (ar)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, markýza du Châtelet (17. prosince 1706, Paříž – 10. září 1749, Lunéville) byla francouzská matematička, fyzička, filozofka a osvícenkyně. Nejvýznamnější byly její práce fyzikální (Institutions de physique), její pojetí kinetické energie podle některých komentátorů předjímá relativistické pojetí Einsteinovo. V práci Dissertation sur la nature et la propagation du feu předpověděla infračervené záření. Finská skladatelka Kaija Saariaho o ní napsala operu Émilie. (cs)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, markizino de Châtelet, ofte nomita Émilie du Châtelet (naskiĝis la 17-an de decembro 1706 en Parizo, mortis la 10-an de septembro 1749 en Lunéville) estis matematikisto, beletristo kaj fizikisto de Francio. Voltaire, kun kiu ŝi havis rilaton de 15 jaroj, kuraĝigis ŝin sekvi siajn sciencajn esploradojn. (eo)
- Émilie le Tonnelier de Breteuil, Marquise Du Châtelet-Lomont—atau lebih sering dikenal sebagai Émilie Du Châtelet—lahir di Paris, Prancis, pada 17 December 1706. Ia dikenal sebagai filsuf, ahli fisika, ahli matematika, dan ikon kesetaraan gender bagi wanita di bidang sains. Émilie Du Châtelet juga dianggap sebagai satu-satunya wanita Prancis pada masa itu, yang menekuni bakatnya dengan serius di bidang matematika dan fisika. Emilie menikah dengan Marquis Florent-Claude de Châtelet-Lomont, seorang atase militer di kerajaan Prancis pada tahun 1725. Emilie juga diketahui menjalin hubungan spesial bersama Voltaire selama 15 tahun; Voltaire kemudian menjadi mentor sekaligus partner Emilie dalam karya-karyanya di bidang filsafat dan sains. (in)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet (également du Chastelet, ou du Chastellet), née le 17 décembre 1706 à Paris et morte le 10 septembre 1749 à Lunéville, est une femme de lettres, mathématicienne et physicienne française, figure du Siècle des Lumières. Elle a eu une longue liaison avec Voltaire, qui l'a encouragée à poursuivre ses recherches scientifiques, mais c'est Samuel König, disciple de Jean Bernoulli, qui lui fait découvrir la physique de Leibniz. (fr)
- Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, Marquise du Châtelet (French pronunciation: [emili dy ʃɑtlɛ]; 17 December 1706 – 10 September 1749) was a French natural philosopher and mathematician from the early 1730s until her death due to complications during childbirth in 1749. Her most recognized achievement is her translation of and commentary on Isaac Newton's 1687 book Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica containing basic laws of physics. The translation, published posthumously in 1756, is still considered the standard French translation. Her commentary includes a contribution to Newtonian mechanics—the postulate of an additional conservation law for total energy, of which kinetic energy of motion is one element. This led to her conceptualization of energy as such, and to der (en)
|
