| dbo:abstract
|
- كان توباك أمارو الثاني (خوسيه جبرايل توباك أمارو. وُلد في 19 من مارس 1742م بسيرمانا كاناس، كوذكو، ولاية بيرو الملكية وتم إعدامه في 18 من مارس 1781م) قائدًا لإحدى الانتفاضات الشعبية عام 1780م وهي تمرد توباك أمارو الثاني ضد الغزو الإسباني لبيرو. وعلى الرغم من عدم نجاحه، إلا أنه أصبح شخصية ذات دور أسطوري في استقلال بيرو نضال الشعب البيروفي من أجل الاستقلال وحركة حقوق المواطنين والتطلع لتحقيق الأفكار الهائلة في بيرو. (ar)
- José Gabriel Condorcanqui Noguera, conegut com a Túpac Amaru II , reconegut descendent de l'Inca Túpac Amaru I, fou un líder quítxua que va encapçalar la primera i més gran rebel·lió independentista al Virregnat del Perú. (ca)
- Túpac Amaru II., vlastním jménem José Gabriel Condorcanqui Noguera (19. března 1738 – 18. května 1781 Cuzco), byl vůdce povstání peruánských domorodců proti španělské nadvládě. Pocházel z urozené mestické rodiny, která po přeslici odvozovala svůj původ od panovníků Incké říše, používal titul markýze z Oropesy. Vystudoval jezuitskou školu a byl zámožným pozemkovým vlastníkem. Opakovaně protestoval proti útlaku původních obyvatel, zejména proti nuceným pracím a zvyšování daně alcabala. Když úřady na jeho požadavky nereagovaly, shromáždil skupinu stoupenců, s nimiž 4. listopadu 1780 unesl a oběsil , neoblíbeného místodržitele v . Poté se postavil do čela povstání a přijal jméno Túpac Amaru podle posledního inckého panovníka Túpaca Amaru I., popraveného conquistadory, čímž vyjádřil vůli po obnově incké říše. Povstalci, jejichž počet se odhaduje až na šedesát tisíc, 18. listopadu 1780 dobyli město . K povstání se přidala i část kreolů, Túpac Amaru ovládl velkou část peruánského vnitrozemí a všude tvrdě trestal zkorumpované koloniální úředníky, některé z nich nechal oběsit či zastřelit. Neúspěšné pokusy o dobytí Cuzca a Limy, stejně jako rostoucí rozpory mezi radikálním a umírněným křídlem rebelů, však vedly k řadě dezercí, zatímco královským jednotkám se podařilo povolat posily ze všech španělských držav v Jižní Americe a vyhrát rozhodující bitvu 5. dubna 1781 u Combapaty. Následovaly brutální represe proti domorodcům, Túpac Amaru II. byl dopaden a odsouzen k smrti. Byl popraven 18. května 1781 na hlavním náměstí v Cuzcu, když napřed musel přihlížet oběšení svého syna Hypólita, své ženy , jejího bratra Antonia, svého strýce Francisca a několika svých přátel. Poté mu kat vytrhl jazyk a Tupac Amaru byl čtvrcen za pomoci koní, ale exekuce se nezdařila, takže byl zaživa rozsekán na kusy, které potom guvernér Arreche nechal rozeslat po různých částech Peru, aby zastrašil domorodé obyvatele a dal jim na vědomí, že jejich milovaný vůdce je opravdu mrtev. Z celé rodiny unikl popravě jen Tupac Amaruův nezletilý syn Francisco, který musel přihlížet popravě své rodiny a poté byl odvezen do španělských kolonií v západní Africe, kde stopy po něm končí. Nepokoje pokračovaly i po Túpacově smrti, až do května 1783 ovládali oblast jezera Titicaca a široké okolí La Pazu stoupenci ajmarského náčelníka . Sám Túpac Katarí však byl zrazen jedním ze svých důstojníků a popraven Španěly v La Pazu už roku 1781. Po něm pokračovaly ve vedení povstání jeho sestra Georgita Apaza a jeho manželka Bartolina Sisa. Obě byly zajaty Španěly roku 1782, veřejně znásilněny a poté oběšeny. Po vyhlášení peruánské nezávislosti roku 1821 byli Túpac Amaru II. a jeho manželka vyhlášeni národními hrdiny, jeden okres v provincii nese jeho jméno. Túpac Kataré, jeho manželka a sestra byli vyhlášeni národními hrdiny Bolívie. K jeho odkazu se svým názvem hlásí také guerilla a někdejší uruguayské hnutí Tupamaros, podle něj také dostal své jméno rapper Tupac Shakur. (cs)
- José Gabriel Tupaq Amaru oder José Gabriel Condorcanqui Noguera, später bekannt als Tupaq Amaru II. (Túpac Amaru II.; * 19. März 1738 in Tinta (heutiges Peru); † 18. Mai 1781 in Cusco), war der Führer eines Aufstandes gegen die Spanier im Jahr 1780. Trotz Scheiterns der Revolte wurde Tupaq Amaru später glorifiziert und zu einer wichtigen Figur im Kampf um die peruanische Unabhängigkeit, für verschiedene Aufstandsbewegungen in Amerika und bei der Enteignung der Großgrundbesitzer in Peru unter General Juan Velasco Alvarado. (de)
- Ο Χοσέ Γαβριέλ Τούπακ Αμαρού (ισπανικά: José Gabriel Túpac Amaru, 10 Μαρτίου 1738 - 18 Μαΐου 1781), περισσότερο γνωστός ως Τούπακ Αμαρού ΙΙ, ήταν Περουβιανός επαναστάτης και ηγέτης της επανάστασης γηγενών κατά της ισπανικής κυριαρχίας, επανάσταση η οποία του στοίχισε και τη ζωή. Κι έτσι έγινε μία θρυλική φιγούρα του Πολέμου Ανεξαρτησίας του Περού και γενικότερα του κινήματος για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών. (el)
- Ne konfuzu kun Tupak-Amaru la 1-a. José Gabriel Condorcanqui Noguera, Markizo de Oropesa same nome José Gabriel Túpac Amaru (Surimana, , Vicreĝlando de Peruo, 19-a de marto de 1738 - Kuzko, 18-a de majo de 1781), konata poste kiel Tupak-Amaru la 2-a, estis kaŭdilo indiĝena estro de la plej granda kontraŭkolonia ribelo kiu okazis en Ameriko dum la 18a jarcento. Descendis de Tupak-Amaru la 1-a (lasta Sapa de la Inkaoj, ekzekutita de la hispanoj en la 16a jarcento). Condorcanqui Noguera [kondorKANki noGEra] estris la nomita «Granda ribelo» kiu okazis en la Vicreĝlando de Río de la Plata kaj en la Vicreĝlando de Peruo, apartenantaj al la Regno Hispanio, kaj komencis la 4-a de novembro de 1780 per la kapto kaj posta ekzekuto de la koregidoro Antonio de Arriaga. Kondorkanki estis kaciko (kuraka) de Surimana, Tungasuka kaj Pampamarka, estis riĉa kaj dediĉita al komerco. Temis pri mestizo (Markizo de Oropesa kiel blankuldevena) je kiu kunfluis la sango de Sapa Inkaa Tupak Amaru kun tiu de krioloj. Fakte, dum granda parto de sia vivo, edukita ĝis la 12 jaroj de vivo de la krjola pastro Antonio López de Sosa kaj poste en la Lernejo San Francisco de Borja, montris preferon por ĉio kriola kaj eĉ scipovis la latinan kaj uzis modegajn hispanajn vestaĵojn, sed poste vestiĝis kiel inkaa nobelo, uzis aktive la keĉuan en sia vivo kaj proklamoj, kaj estis ekskomuniigita de la katolika eklezio. Li estris la plej grandan movadon de indiĝenisma tendenco kaj sendependentisma en la Vicreĝlando de Peruo. Li estis la unua konata politikisto kiu petis la liberon por tuta Ameriko disde ĉiu dependeco, kaj de Hispanio kaj de ties monarko, postulante ne nur la politikan separon sed ankaŭ la nuligon de diversaj formoj de ekspluatado fare al la indiĝenoj ĉu por deviga laborado en minejoj, ĉu pro liverado de varoj, fare de koregidoroj, impostoj de doganoj (14a de novembro de 1780). Krome li postulis la abolon de la sklaveco de negroj la unuan fojon en Ameriko (16-a de novembro de 1780). Lia movado konstituis enorman malvenkon por sia partio, ĉar la koloniaj aŭtoritatoj nuligis la jam malabundan indiĝenan nobelan klason kaj pliigis la subpremadon kontraŭ la andaj medioj, pro timo, ke ripetiĝu ia simila ribelo. En Peruo li estis agnoskita kiel la fondinto de la nacia identeco perua. Li estis gravega figuro ekzemple por la reĝimo (1968-1975) kaj ekde tiam li restis ene de la populara figuraro postulema. La nomo de la urugvaja movado Tupamaro omaĝis la insurekcion de Tupak-Amaru la 2-a kontraŭ la kolonia reĝimo de la Hispana Imperio en Peruo. (eo)
- José Gabriel Condorcanqui Noguera (Surimana, Canas, Virreinato del Perú, 19 de marzo de 1738-Cuzco, 18 de mayo de 1781), autoproclamado José I, y conocido póstumamente como Túpac Amaru II en quechua,(«serpiente resplandeciente»), fue un caudillo indígena hispano-peruano y líder de la «Gran rebelión» contra la corona española que se dio en Hispanoamérica y se inició el 4 de noviembre de 1780, nueve años antes de la Revolución francesa, con la captura y posterior ejecución del corregidor Antonio de Arriaga. Esta rebelión se desarrolló en el Virreinato del Perú y en el Virreinato del Río de la Plata, ambos formando parte del Imperio español. Túpac Amaru II era de origen mestizo, descendía de Túpac Amaru I, cuarto y último de los Incas de Vilcabamba que siguieron luchando contra los españoles hasta el año 1572. A la muerte de su padre, Túpac Amaru II hereda el curacazgo de Surimana, Tungasuca y Pampamarca. Era adinerado y se dedicaba al comercio ya que poseía un negocio de mulas usadas en esa época para el transporte de mercancías. Por otro lado, fue criado (hasta los 12 años) por el sacerdote criollo Antonio López de Sosa y luego en el Colegio San Francisco de Borja, donde mostró preferencia por lo criollo llegando a dominar el latín y a utilizar refinadas vestimentas hispanas. Posteriormente se vistió como un noble inca cuando pretendió reclamar el Marquesado de Oropeza. También dominó y usó la lengua nativa quechua. Encabezó la mayor rebelión independentista en el Virreinato del Perú. Fue el primero en pedir la libertad de toda Hispanoamérica de cualquier dependencia, tanto de España como de su monarca, implicando esto no solo la mera separación política sino la abolición de los impuestos (mita minera, reparto de mercancías, obrajes), de los corregimientos, alcabalas y aduanas (14 de noviembre de 1780). Además, decretó la abolición de la esclavitud negra por primera vez en la misma Hispanoamérica (16 de noviembre de 1780). En Perú ha sido reconocido como el fundador de la identidad nacional peruana. Fue utilizado como una figura capital para el Gobierno Revolucionario de la Fuerza Armada del general Juan Velasco Alvarado (1968-1975), así como por varios movimientos políticos e incluso por movimientos terroristas como el MRTA y desde entonces ha permanecido en el imaginario popular. (es)
- José Gabriel Condorcanqui Noguera (Tinta, Peru, 1738ko martxoaren 19a - Cuzco, 1781eko maiatzaren 18a), Tupac Amaru II.a deituraz ezaguna, XVIII. mendean Amerikan kolonialismoaren aurka indigenek egin zuten matxinada handienaren burua izan zen. Surimana, Tungasuca eta Pampamarcako jauntxo diruduna zen, eta merkataritzan aritzen zen. Jatorri mestizoa zeukan, Sapa Inka Tupac Amaru lehenaren eta kreolen odola baitzeraman. Hamabi urte izan arte Antonio López de Sosa apaiz kreolak hezi zuen, eta ondoren San Francisco de Borja eskolan kreolenganako begikotasuna erakutsi zuen, latina menderatuz eta espainiar erako jantzi finak erabiliz. Dena den, gerora inka nobleak bezala jantzi zen eta elizak eskumikatua izan zen. Indigena eta independentziaren aldeko mugimendu handiena zuzendu zuen Peruko Erregeordetzan. Amerika osorako askatasuna eskatzen lehena izan zen, bai Espainia eta bai bere erregearengatikan, banaketa politikoaz gain indigenak esplotatzeko hainbat modu desagerrarazteko (mehatzetako mitak, merkantzien banaketak...). Gainera, arraza beltzeko pertsonen esklabotza deuseztatzea eskatzen lehena izan zen (1780ko azaroaren 16an). Berak sortutako mugimenduaren ondorioz koloniako agintariek indigena nobleen klaseak deuseztatu zituzten hala nola beraien aurkako errepresioa handitu, berriz ere horrelako mugimendu bat sortuko zenaren beldur baitziren. Perun, bertako identitate nazionalaren sortzaile bezala aintzatetsi dute. Erregimen velaskoarreko (1968-1975) pertsonai esanguratsua izan zen. (eu)
- José Gabriel Condorcanqui Noguera, appelé également José Gabriel Túpac Amaru (Surimana, Canas, vice-royauté du Pérou,19 mars 1738 – Cuzco, 18 mai 1781), connu ensuite sous le nom de Túpac Amaru II, est un cacique indien qui prit en 1780 la tête d'un mouvement de rébellion indien contre les colons espagnols au Pérou. Se prétendant un descendant direct de Túpac Amaru, le dernier empereur inca, exécuté par les Espagnols au XVIe siècle, José Gabriel Condorcanqui suscita un mouvement de sédition, qui sera la plus importante des révoltes anticoloniales survenues dans l’Amérique espagnole au cours du XVIIIe siècle. Cette révolte, surnommée « Grande Rébellion », eut lieu dans la vice-royauté du Pérou et dans la vice-royauté du Río de la Plata (subdivisions de l’Empire espagnol) et fut déclenchée le 4 novembre 1780 par la capture et subséquente exécution du corrégidor Antonio de Arriaga. Kuraka (administrateur indigène) de Surimana, Tungasuca et Pampamarca, José Gabriel Condorcanqui s’était bâti une fortune en exploitant ses domaines et en s’adonnant au commerce. Ayant des ascendances tant espagnoles – ou plutôt criollos – qu’indiennes, il était en fait une personnalité métisse. Si, après avoir été élevé jusqu’à ses 12 ans par un prêtre criollo, Antonio López de Sosa, et avoir ensuite fréquenté le collège San Francisco de Borja à Cuzco, il embrassa largement, durant une grande partie de sa vie, la culture européenne criollo, parvenant à maîtriser le latin et portant des vêtements espagnols raffinés, il s’attachera plus tard à s’habiller comme un noble inca et à faire activement usage de la langue indienne quechua dans sa vie quotidienne et dans ses futures proclamations, et sera frappé d’excommunication par l’Église catholique. Il fut le premier à réclamer la liberté pour toute l’Amérique et à vouloir l’affranchir de toute tutelle, que ce soit de l’Espagne ou de son monarque, ce qui impliquait à ses yeux non seulement l’émancipation politique, mais aussi l’élimination des divers modes d’exploitation des Indiens dans les corregimientos — la mita minière, le répartissement des marchandises (reparto), les corvées de travail (obrajes) — et la suppression de diverses taxations excessives, telles que l’alcabala et les droits de douane intérieurs (14 novembre 1780). En outre, pour la première fois en Amérique, il décréta l’abolition de l’esclavage des Noirs (16 novembre 1780). Son mouvement révolutionnaire, qui représenta un véritable point de basculement, conduisit les autorités coloniales à mettre à l’écart la classe des aristocrates indigènes, au demeurant fort peu nombreuse, et à renforcer la répression contre la société andine, de crainte que quelque chose de semblable ne pût jamais se reproduire. Le mouvement échoua et Túpac Amaru II sera publiquement écartelé et décapité en 1781 à Cuzco. Cependant, il devint par la suite une figure mythique de la lutte péruvienne pour l'indépendance et pour la reconnaissance des droits des indigènes, et sera reconnu comme le fondateur de l’identité nationale péruvienne. Sa figure et son action ont inspiré et continuent d’inspirer un grand nombre de mouvements amérindiens passés et actuels, et ont joué un rôle symbolique central dans le régime de Juan Velasco Alvarado entre 1968 et 1975. Depuis lors, José Gabriel Condorcanqui est solidement ancré dans l’imaginaire populaire que Péruviens et Boliviens ont su entre-temps se réapproprier. (fr)
- José Gabriel Túpac Amaru (10 Maret 1738 – 18 Mei 1781) — dikenal dengan nama Túpac Amaru II — adalah pemimpin pemberontakan para penduduk asli dan petani mestizo melawan penjajahan Spanyol di Peru. Mereka ingin memperbaiki taraf hidup penduduk asli yang menderita akibat dilancarkannya Reformasi Bourbon di Spanyol. Pemberontakan ini dimulai setelah dan Gubernur , Antonio de Arriaga, ditangkap dan dibunuh pada tanggal 4 November 1780. Namun, pemberontakan ini pada akhirnya dapat dipadamkan oleh Spanyol, dan Túpac Amaru II kemudian dihukum mati pada tanggal 18 Mei 1781. Meskipun pemberontakannya mengalami kegagalan, ia menjadi inspirasi bagi gerakan kemerdekaan Peru dan juga bagi aktivis hak-hak penduduk asli. (in)
- ホセ・ガブリエル・コンドルカンキ（José Gabriel Condorcanqui Noguera、1738年3月10日（8日から24日の間） - 1781年5月18日)、またの名をトゥパク・アマル2世（Túpac Amaru II）は、植民地時代の（1780年 - 1782年）の指導者である。 (ja)
- José Gabriel Condorcanqui (March 19, 1738 – May 18, 1781) – known as Túpac Amaru II – was an indigenous Cacique who led a large Andean rebellion against the Spanish in Peru. He later became a mythical figure in the Peruvian struggle for independence and indigenous rights movement, as well as an inspiration to myriad causes in Spanish America and beyond. (en)
- José Gabriel Condorcanqui, detto Túpac Amaru II (Tinta, 19 marzo 1738 – Cusco, 18 maggio 1781), è stato il capo di una rivolta indigena contro gli spagnoli del Perù coloniale. Più tardi, malgrado la sconfitta, divenne una figura leggendaria nella lotta per l'indipendenza del Perù e per i diritti dei popoli indigeni. Túpac Amaru II nacque col nome di José Gabriel Condorcanqui nella provincia di Cusco e ricevette la propria istruzione nella scuola gesuitica di San Francisco de Borja, anche se mantenne un forte senso di identificazione con la cultura indigena e la sua popolazione. Era un mestizo che sosteneva di essere un diretto discendente di Túpac Amaru, ultimo imperatore Inca. Gli fu attribuito il titolo di Marchese di Oropesa, grazie al quale ebbe un qualche ruolo politico nel sistema coloniale spagnolo. Tra il 1741 e 1780 Túpac Amaru II fece causa alla famiglia Betancur sul diritto di successione del marchesato di Oropesa ma infine perse la battaglia legale. Nel 1760 sposò Micaela Bastidas Puyucahua. Tupac Amaru II ereditò poi dal fratello maggiore il titolo di cacique su Tangasuca e Pampamarca, governando su queste città in nome del governatore spagnolo. Nel 1781, al termine della ribellione da lui guidata, venne ucciso per squartamento sulla . (it)
- 투팍 아마루 2세(Túpac Amaru I), 본명 호세 가브리엘 콘도르칸퀴 노궤라(José Gabriel Condorcanqui Noguera, 1742년 3월 19일 - 1781년 5월 18일)는 1780년 스페인의 잉카 제국 침략과 정복에 맞서 잉카인들의 항쟁을 이끈 인물이다. 그의 봉기는 실패하고, 처형당했으나, 이후 페루 독립투쟁에 영향을 주었으며, 남아메리카 토착민들의 권리쟁취투쟁에 많은 영감을 불어넣었다. 볼리비아에서 봉기를 일으킨 는 다른 인물이다. (ko)
- José Gabriel Condorcanqui (-Canas, 10 maart 1738 - Cuzco, 18 mei 1781), beter bekend als Túpac Amaru II, leidde in 1780 de eerste grote Inca-opstand tegen de Spaanse overheersers sinds twee eeuwen. Zijn rebellie werd onderdrukt en hij werd gevangengezet en veroordeeld om gefolterd te worden met de dood tot gevolg. Hij werd gevierendeeld op de hoofdplaats in Cuzco in 1781, op dezelfde plek waar zijn naamgenoot was onthoofd. De Uruguayaanse stadsguerrillaorganisatie Tupamaros vernoemde zichzelf naar hem. (nl)
- Tupac Amaru II, właśc. José Gabriel Condorcanqui y Noguera (ur. ok. 1741 w Tincie, zm. 18 maja 1781 w Cuzco) – przywódca zakończonego klęską indiańskiego powstania przeciwko Hiszpanom w 1780 roku w Peru. Potomek ostatniego inkaskiego przywódcy – Tupaca Amaru. José Gabriel Condorcanqui urodził się w Tincie, w prowincji Cuzco jako drugi syn Miguela Condorcanqui i Rosy Noguera. Otrzymał jezuickie wychowanie w szkole w . Studiował sztukę na uniwersytecie w Limie. Był bogatym plantatorem koki i przedsiębiorcą przewozowym. W 1770 roku wystąpił na drogę sądową, domagając się uwolnienia indiańskich przymusowych robotników w kopalniach. Ze względu na niepowodzenie działań pokojowych 4 listopada 1780 roku na czele 10000 Indian wkroczył do Tinty, gdzie osądził i skazał na śmierć Antonia de Arriagę, tamtejszego hiszpańskiego urzędnika do spraw Indian (corregidora), za notoryczne przekraczanie kompetencji i barbarzyńskie traktowanie mieszkańców regionu. W wyniku tego rozpoczęło się powstanie, w którym powstańcy nie zamordowali nikogo więcej. Nie próbowali mścić się na białych mieszkańcach miasta, a walki toczone były tylko z regularnym hiszpańskim wojskiem. Schwytany, został skazany na śmierć przez rozerwanie końmi. Wcześniej jednak zmuszony był przyglądać się egzekucji swojej żony i najstarszego syna Hipólita, a także wuja, szwagra i kilku ważniejszych powstańców.Wyrok na nim samym wykonano na głównym placu (Plaza de Armas) w Cuzco – tym samym miejscu, gdzie stracono Tupaca Amaru. Ponieważ jednak konie nie były w stanie rozerwać ciała skazańca, egzekucję wykonano poprzez ćwiartowanie.Jego najmłodszy syn – Fernando, został przewieziony do Hiszpanii, gdzie był więziony aż do śmierci. Tupac Amaru II stał się symbolem i wzorem dla licznych ugrupowań politycznych w Peru – reprezentujących rozmaite frakcje. Jego imię przyjął Ruch Rewolucyjny im. Tupaca Amaru w Peru, a także partyzantka miejska w Urugwaju – Tupamaros. Jego imię nosił amerykański raper, Tupac Amaru Shakur. (pl)
- Túpac Amaru II, född José Gabriel Condorcanqui 19 mars 1738 i i Cusco-regionen, död 18 maj 1781 i Cusco, var ledare för ett uppror 1780 bland de peruanska bönderna emot spanjorerna i det koloniala Peru. Fast upproret misslyckades blev han senare en mytisk gestalt i den peruanska kampen för självständighet och indianernas medborgarrättsrörelser och en inspiration för många i Peru. (sv)
- Túpac Amaru II (Surimana-Canas, região de Cusco, Vice-reino do Peru, 19 de março de 1738 - Cusco, 18 de maio de 1781), nascido José Gabriel Condorcanqui Noguera, foi um líder mestiço peruano de origem nobre. Tupac Amaru II conduziu a maior rebelião anticolonial da América no século XVIII - a chamada Grande Rebelião -, que teve lugar no Vice-reino do Rio da Prata e no Vice-reino do Peru, iniciada em 4 de novembro de 1780, com a captura e posterior execução do corregedor Antonio de Arriaga. Embora a revolta não tenha tido sucesso, Túpac Amaru II acabou por se tornar uma figura mítica, inspirando inúmeros movimentos pela independência do Peru, bem como a luta pelos direitos dos povos indígenas. Ele não deve ser confundido com Tupac Katari, líder de um levante similar ocorrido na mesma época, na região da atual Bolívia. (pt)
- Ту́пак Ама́ру II, настоящее имя Хосе́ Габриэ́ль Кондорка́нки Ноге́ра (исп. Túpac Amaru II, José Gabriel Condorcanqui Noguera; 19 марта 1738, Тинта — 18 мая 1781, Куско) — латиноамериканский революционер, организатор и руководитель восстания коренных народов против испанских колониальных властей в Перу. Имя взял в честь последнего правителя империи инков Тупака Амару. Несмотря на то что восстание не увенчалось успехом, Тупак Амару II стал символом освобождения Перу от испанского владычества. (ru)
- Тупак Амару II, справжнє ім'я Хосе Габріель Кондорканкі Ногера (ісп. Túpac Amaru II, José Gabriel Condorcanqui Noguera; 19 березня 1738, Тінта — 18 травня 1781, Куско) — американський революціонер, організатор і керівник повстання корінних народів проти іспанських колоніальних властей в Перу. Ім'я узяв на честь індіанського вождя Тупака Амару. Попри те що повстання не увінчалося успіхом, став символом звільнення Перу від іспанського панування. (uk)
- 何塞·加夫列尔·孔多尔坎基（西班牙語：José Gabriel Condorcanqui；奇楚瓦語：José Gabriel Kunturkanki；1742年3月19日－1781年5月18日）是西班牙殖民統治秘魯時期的一位起義軍首領。 他聲稱自己是圖帕克·阿馬魯的後裔，在1780年起兵，自稱圖帕克·阿馬魯二世（西班牙語：Túpac Amaru II；奇楚瓦語：Tupaq Amaru iskay ñiqin）。起義軍勢力最強大的時候達到秘魯、玻利維亞以及阿根廷北部。1781年戰敗被俘，在庫斯科被西班牙殖民者四馬分屍處死。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- كان توباك أمارو الثاني (خوسيه جبرايل توباك أمارو. وُلد في 19 من مارس 1742م بسيرمانا كاناس، كوذكو، ولاية بيرو الملكية وتم إعدامه في 18 من مارس 1781م) قائدًا لإحدى الانتفاضات الشعبية عام 1780م وهي تمرد توباك أمارو الثاني ضد الغزو الإسباني لبيرو. وعلى الرغم من عدم نجاحه، إلا أنه أصبح شخصية ذات دور أسطوري في استقلال بيرو نضال الشعب البيروفي من أجل الاستقلال وحركة حقوق المواطنين والتطلع لتحقيق الأفكار الهائلة في بيرو. (ar)
- José Gabriel Condorcanqui Noguera, conegut com a Túpac Amaru II , reconegut descendent de l'Inca Túpac Amaru I, fou un líder quítxua que va encapçalar la primera i més gran rebel·lió independentista al Virregnat del Perú. (ca)
- José Gabriel Tupaq Amaru oder José Gabriel Condorcanqui Noguera, später bekannt als Tupaq Amaru II. (Túpac Amaru II.; * 19. März 1738 in Tinta (heutiges Peru); † 18. Mai 1781 in Cusco), war der Führer eines Aufstandes gegen die Spanier im Jahr 1780. Trotz Scheiterns der Revolte wurde Tupaq Amaru später glorifiziert und zu einer wichtigen Figur im Kampf um die peruanische Unabhängigkeit, für verschiedene Aufstandsbewegungen in Amerika und bei der Enteignung der Großgrundbesitzer in Peru unter General Juan Velasco Alvarado. (de)
- Ο Χοσέ Γαβριέλ Τούπακ Αμαρού (ισπανικά: José Gabriel Túpac Amaru, 10 Μαρτίου 1738 - 18 Μαΐου 1781), περισσότερο γνωστός ως Τούπακ Αμαρού ΙΙ, ήταν Περουβιανός επαναστάτης και ηγέτης της επανάστασης γηγενών κατά της ισπανικής κυριαρχίας, επανάσταση η οποία του στοίχισε και τη ζωή. Κι έτσι έγινε μία θρυλική φιγούρα του Πολέμου Ανεξαρτησίας του Περού και γενικότερα του κινήματος για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών. (el)
- ホセ・ガブリエル・コンドルカンキ（José Gabriel Condorcanqui Noguera、1738年3月10日（8日から24日の間） - 1781年5月18日)、またの名をトゥパク・アマル2世（Túpac Amaru II）は、植民地時代の（1780年 - 1782年）の指導者である。 (ja)
- José Gabriel Condorcanqui (March 19, 1738 – May 18, 1781) – known as Túpac Amaru II – was an indigenous Cacique who led a large Andean rebellion against the Spanish in Peru. He later became a mythical figure in the Peruvian struggle for independence and indigenous rights movement, as well as an inspiration to myriad causes in Spanish America and beyond. (en)
- 투팍 아마루 2세(Túpac Amaru I), 본명 호세 가브리엘 콘도르칸퀴 노궤라(José Gabriel Condorcanqui Noguera, 1742년 3월 19일 - 1781년 5월 18일)는 1780년 스페인의 잉카 제국 침략과 정복에 맞서 잉카인들의 항쟁을 이끈 인물이다. 그의 봉기는 실패하고, 처형당했으나, 이후 페루 독립투쟁에 영향을 주었으며, 남아메리카 토착민들의 권리쟁취투쟁에 많은 영감을 불어넣었다. 볼리비아에서 봉기를 일으킨 는 다른 인물이다. (ko)
- José Gabriel Condorcanqui (-Canas, 10 maart 1738 - Cuzco, 18 mei 1781), beter bekend als Túpac Amaru II, leidde in 1780 de eerste grote Inca-opstand tegen de Spaanse overheersers sinds twee eeuwen. Zijn rebellie werd onderdrukt en hij werd gevangengezet en veroordeeld om gefolterd te worden met de dood tot gevolg. Hij werd gevierendeeld op de hoofdplaats in Cuzco in 1781, op dezelfde plek waar zijn naamgenoot was onthoofd. De Uruguayaanse stadsguerrillaorganisatie Tupamaros vernoemde zichzelf naar hem. (nl)
- Túpac Amaru II, född José Gabriel Condorcanqui 19 mars 1738 i i Cusco-regionen, död 18 maj 1781 i Cusco, var ledare för ett uppror 1780 bland de peruanska bönderna emot spanjorerna i det koloniala Peru. Fast upproret misslyckades blev han senare en mytisk gestalt i den peruanska kampen för självständighet och indianernas medborgarrättsrörelser och en inspiration för många i Peru. (sv)
- Ту́пак Ама́ру II, настоящее имя Хосе́ Габриэ́ль Кондорка́нки Ноге́ра (исп. Túpac Amaru II, José Gabriel Condorcanqui Noguera; 19 марта 1738, Тинта — 18 мая 1781, Куско) — латиноамериканский революционер, организатор и руководитель восстания коренных народов против испанских колониальных властей в Перу. Имя взял в честь последнего правителя империи инков Тупака Амару. Несмотря на то что восстание не увенчалось успехом, Тупак Амару II стал символом освобождения Перу от испанского владычества. (ru)
- Тупак Амару II, справжнє ім'я Хосе Габріель Кондорканкі Ногера (ісп. Túpac Amaru II, José Gabriel Condorcanqui Noguera; 19 березня 1738, Тінта — 18 травня 1781, Куско) — американський революціонер, організатор і керівник повстання корінних народів проти іспанських колоніальних властей в Перу. Ім'я узяв на честь індіанського вождя Тупака Амару. Попри те що повстання не увінчалося успіхом, став символом звільнення Перу від іспанського панування. (uk)
- 何塞·加夫列尔·孔多尔坎基（西班牙語：José Gabriel Condorcanqui；奇楚瓦語：José Gabriel Kunturkanki；1742年3月19日－1781年5月18日）是西班牙殖民統治秘魯時期的一位起義軍首領。 他聲稱自己是圖帕克·阿馬魯的後裔，在1780年起兵，自稱圖帕克·阿馬魯二世（西班牙語：Túpac Amaru II；奇楚瓦語：Tupaq Amaru iskay ñiqin）。起義軍勢力最強大的時候達到秘魯、玻利維亞以及阿根廷北部。1781年戰敗被俘，在庫斯科被西班牙殖民者四馬分屍處死。 (zh)
- Túpac Amaru II., vlastním jménem José Gabriel Condorcanqui Noguera (19. března 1738 – 18. května 1781 Cuzco), byl vůdce povstání peruánských domorodců proti španělské nadvládě. Pocházel z urozené mestické rodiny, která po přeslici odvozovala svůj původ od panovníků Incké říše, používal titul markýze z Oropesy. Vystudoval jezuitskou školu a byl zámožným pozemkovým vlastníkem. Opakovaně protestoval proti útlaku původních obyvatel, zejména proti nuceným pracím a zvyšování daně alcabala. Když úřady na jeho požadavky nereagovaly, shromáždil skupinu stoupenců, s nimiž 4. listopadu 1780 unesl a oběsil , neoblíbeného místodržitele v . Poté se postavil do čela povstání a přijal jméno Túpac Amaru podle posledního inckého panovníka Túpaca Amaru I., popraveného conquistadory, čímž vyjádřil vůli po ob (cs)
- Ne konfuzu kun Tupak-Amaru la 1-a. José Gabriel Condorcanqui Noguera, Markizo de Oropesa same nome José Gabriel Túpac Amaru (Surimana, , Vicreĝlando de Peruo, 19-a de marto de 1738 - Kuzko, 18-a de majo de 1781), konata poste kiel Tupak-Amaru la 2-a, estis kaŭdilo indiĝena estro de la plej granda kontraŭkolonia ribelo kiu okazis en Ameriko dum la 18a jarcento. Descendis de Tupak-Amaru la 1-a (lasta Sapa de la Inkaoj, ekzekutita de la hispanoj en la 16a jarcento). (eo)
- José Gabriel Condorcanqui Noguera (Surimana, Canas, Virreinato del Perú, 19 de marzo de 1738-Cuzco, 18 de mayo de 1781), autoproclamado José I, y conocido póstumamente como Túpac Amaru II en quechua,(«serpiente resplandeciente»), fue un caudillo indígena hispano-peruano y líder de la «Gran rebelión» contra la corona española que se dio en Hispanoamérica y se inició el 4 de noviembre de 1780, nueve años antes de la Revolución francesa, con la captura y posterior ejecución del corregidor Antonio de Arriaga. Esta rebelión se desarrolló en el Virreinato del Perú y en el Virreinato del Río de la Plata, ambos formando parte del Imperio español. (es)
- José Gabriel Condorcanqui Noguera (Tinta, Peru, 1738ko martxoaren 19a - Cuzco, 1781eko maiatzaren 18a), Tupac Amaru II.a deituraz ezaguna, XVIII. mendean Amerikan kolonialismoaren aurka indigenek egin zuten matxinada handienaren burua izan zen. Perun, bertako identitate nazionalaren sortzaile bezala aintzatetsi dute. Erregimen velaskoarreko (1968-1975) pertsonai esanguratsua izan zen. (eu)
- José Gabriel Condorcanqui Noguera, appelé également José Gabriel Túpac Amaru (Surimana, Canas, vice-royauté du Pérou,19 mars 1738 – Cuzco, 18 mai 1781), connu ensuite sous le nom de Túpac Amaru II, est un cacique indien qui prit en 1780 la tête d'un mouvement de rébellion indien contre les colons espagnols au Pérou. (fr)
- José Gabriel Túpac Amaru (10 Maret 1738 – 18 Mei 1781) — dikenal dengan nama Túpac Amaru II — adalah pemimpin pemberontakan para penduduk asli dan petani mestizo melawan penjajahan Spanyol di Peru. Mereka ingin memperbaiki taraf hidup penduduk asli yang menderita akibat dilancarkannya Reformasi Bourbon di Spanyol. Pemberontakan ini dimulai setelah dan Gubernur , Antonio de Arriaga, ditangkap dan dibunuh pada tanggal 4 November 1780. Namun, pemberontakan ini pada akhirnya dapat dipadamkan oleh Spanyol, dan Túpac Amaru II kemudian dihukum mati pada tanggal 18 Mei 1781. (in)
- José Gabriel Condorcanqui, detto Túpac Amaru II (Tinta, 19 marzo 1738 – Cusco, 18 maggio 1781), è stato il capo di una rivolta indigena contro gli spagnoli del Perù coloniale. Più tardi, malgrado la sconfitta, divenne una figura leggendaria nella lotta per l'indipendenza del Perù e per i diritti dei popoli indigeni. Nel 1781, al termine della ribellione da lui guidata, venne ucciso per squartamento sulla . (it)
- Tupac Amaru II, właśc. José Gabriel Condorcanqui y Noguera (ur. ok. 1741 w Tincie, zm. 18 maja 1781 w Cuzco) – przywódca zakończonego klęską indiańskiego powstania przeciwko Hiszpanom w 1780 roku w Peru. Potomek ostatniego inkaskiego przywódcy – Tupaca Amaru. José Gabriel Condorcanqui urodził się w Tincie, w prowincji Cuzco jako drugi syn Miguela Condorcanqui i Rosy Noguera. Otrzymał jezuickie wychowanie w szkole w . Studiował sztukę na uniwersytecie w Limie. Był bogatym plantatorem koki i przedsiębiorcą przewozowym. (pl)
- Túpac Amaru II (Surimana-Canas, região de Cusco, Vice-reino do Peru, 19 de março de 1738 - Cusco, 18 de maio de 1781), nascido José Gabriel Condorcanqui Noguera, foi um líder mestiço peruano de origem nobre. Ele não deve ser confundido com Tupac Katari, líder de um levante similar ocorrido na mesma época, na região da atual Bolívia. (pt)
|
