| dbo:abstract
|
- La derivació lingüística és el procediment de formació de paraules que permet a les llengües designar conceptes relacionats semànticament a mots primitius, afegint afixos (p. ex. «porter» de porta). Una paraula pot estar composta d'un lexema i un o més afixos. Es poden afegir els afixos d'un en un, ampliant gradualment la paraula, o en combinació de dos, quan no existeix el mot amb només un dels dos («emblanquinar» de blanc). La derivació permet tenir un lèxic que permet designar nombrosos sentits a partir d'un nombre molt més reduït d'arrels o mots primitius (principi d'economia lingüística). Igualment la derivació és la principal font de noves paraules en moltes llengües. La derivació és semblant a certes formes de flexió, ja que ambdós usarien morfemes afegits a l'arrel per a expressar diferències. No obstant això, la flexió no comporta canvi de referents, sinó que les marques afegides tenen un fi estrictament gramatical. D'un altre costat la derivació es diferencia de a la composició pel fet que els afixos tots sols no tenen un sentit. Per exemple «er» tot sol no significa res, pot indicar el profesional, en fuster, ferrer, o l'arbre en pomer, o el camí per a carros en carrer. (ca)
- الاشتقاق في اللغة: مصدر «اشتق الشيء» إذا أخذ شقه، وهو نصفه. ومن المجاز «اشتق في الكلام» إذا أخذ فيه يمينا وشمالا وترك القصد. ومنه سمي أخذ الكلمة من الكلمة اشتقاقا.والاشتقاق في الاصطلاح: أخذ كلمة من أخرى أو أكثر، مع تناسب المأخوذة والمأخوذ منها في اللفظ والمعنى. (ar)
- Derivation oder deutsch auch (Wort-)Ableitung ist in der Linguistik die Bezeichnung für ein Verfahren der Wortbildung. Hierbei wird in der Regel durch Anhängen eines Affixes (z. B. einer Endung) aus einem Wortstamm ein neues Wort (bzw. ein neuer Wortstamm) gebildet. Das Ergebnis einer Derivation nennt man Derivat[um], Derivativ[um] oder deutsch abgeleitetes Wort oder Ableitung. Zusammen mit der Komposition (Zusammensetzung) ist die Derivation das wichtigste Wortbildungsmittel der deutschen Sprache. Beispiele: 1.
* Frei-heit 2.
* mach-bar 3.
* be-greifen 4.
* un-be-greif-lich (abgeleitete Wörter (begreiflich) können auch selbst wieder abgeleitet werden) 5.
* Ab-leit-ung (Das Wort „Ableitung“ ist selbst eine Ableitung, ist also ein Homolog.) (de)
- En la lingvistiko derivaĵo estas vorto kiu estas farita el alia vorto. Por tion fari oni ŝanĝas, aldonas aŭ deprenas morfemojn. (eo)
- Eratorpena hitz sorkuntzarako prozesu bat da. Horren bidez, jatorrizko hitz batekin semantikoki erlazionatutako kontzeptuak izenda daitezke (hitz > hiztun, esaterako). Horrek, lexema edo erro kopuru txiki batetik, erlazionaturiko beste hitz ugari sortzeko aukera ematen du. Hizkuntza askotan, euskara barne, eratorpena hitz berriak sortzeko baliabide emankorrenetakoa da, baina eratorpenik gabeko hizkuntzak ere badaude; horiek dira batez ere, hitz-elkarketa erabiltzeko joera handiagoa dutenak. Eratorpenak flexioarekin kontrastatzen du: biek erroari gehitutako morfemak erabiltzen dituzte hitz berriak sortzeko, baina, flexioan, morfema horiek informazio gramatikala gehitzen dute bakarrik. Eratorpena gardena da sintaxirako; flexioa, berriz, ez. Bestalde, eratorpenak aldaketa gramatikala ekartzen du gehienetan (eman aditza > emankor adjektiboa, adibidez); flexioa, aldiz, kategoria gramatikala mantentzen du (katua, katuak… izenak izango dira beti, esaterako). Bestalde, eratorpenak hitz-elkarketarekin zerikusi handia du esanahi aldaketari begira. Desberdintasun nagusia da eratorpenak esanahi gabeko morfemak erabiltzen dituela (-zale atzikia mendi izenari gehituta, mendizale izen-adjektiboa ematen du, adibidez) eta hitz-elkarketak esanahia daukaten morfemak lotzen dituela (egon izena + gela izena = egongela izena, esaterako). (eu)
- La derivación es uno de los procedimientos de formación de palabras, y permite a las lenguas designar conceptos relacionados semánticamente con otros (que en cierto sentido son considerados como primitivos), típicamente añadiendo afijos (e.j cuchillada de cuchillo). En ciertas familias de lenguas, muy notablemente las semíticas, como el árabe, además de por medio de afijos, se pueden formar derivados por medio de patrones que modifican también las vocales internas a la raíz, por ello se habla en estas lenguas de raíces formadas por consonantes (habitualmente tres), mientras que las vocales no se consideran parte de la raíz. La derivación permite que el léxico designe numerosos sentidos a partir de un número mucho más reducido de raíces o lexemas. En muchas lenguas, la derivación es la principal fuente de nuevas palabras, aunque también hay lenguas sin derivación, principalmente lenguas aislantes, que tienden a usar más la composición. La derivación contrasta con la flexión: ambas usan morfemas añadidos a la raíz para expresar diferencias, pero la flexión no comporta cambio de referentes sino que las marcas añadidas tienen un fin estrictamente gramatical. La derivación es transparente para la sintaxis, la flexión no. Además la derivación con frecuencia comporta cambio de categoría gramatical (por ej. el verbo materializar deriva del adjetivo material, el cual a su vez deriva del sustantivo materia), mientras que en la flexión siempre se mantiene la categoría gramatical (por ej. las formas flexivas canto, cantaban, cantando son siempre verbales; las formas enfermero, enfermeras son siempre sustantivos). Por otro lado la derivación se parece en cuanto a los cambios de significado a la composición, con la diferencia de que mientras la derivación usa afijos sin significado propio (como -izar añadido a material para formar materializar), en la composición se juntan morfemas que aislados ya tienen significado (como tela y araña en telaraña). (es)
- La dérivation lexicale, ou encore dérivation, est un des procédés de formation des mots, au même titre que le néologisme ou l'emprunt. Elle s'inscrit au sein de la morphologie dérivationnelle (ou lexicale). Attention, bien que présentés dans cet article, les procédés de formation des mots suivants ne sont pas des dérivations : la composition, la troncation, les mots-valise, les acronymes. La conversion est une dérivation dite « impropre ».
* La conversion permet de changer la catégorie grammaticale d'un item lexical sans changer son sens.
* La composition permet de créer des items lexicaux complexes formés de plusieurs autres items lexicaux sans pour autant faire intervenir d'affixes, dont l'utilisation est caractéristique de la construction.
* La troncation est utilisée pour réduire la forme d'un mot, pour faire des diminutifs, hypocoristiques ou des abréviations.
* Les mots-valises sont des contractions phonologiques à la frontière de deux items lexicaux. Le domaine de la morpho-phonologie est souvent transformé en morphonologie.
* Les acronymes permettent de contracter un ensemble de plusieurs items lexicaux en un seul (Bibliothèque Universitaire > BU, Caisse des Allocations Familiales > CAF), pour plus de détails sur leur prononciation, voir Plénat (2007b).
* La dérivation est l'ajout d'un affixe à un radical. Note. Les langues sémitiques, fonctionnant par gabarits, ne peuvent être expliquées par ces procédés, bien que certaines théories aient essayé de nommer les gabarits tri-consonantiques C-C-C (schèmes) des bases et les gabarits pluri-vocaliques (V-V, V-V-V, V-V-V-V, etc.) des transfixes. (fr)
- Morphological derivation, in linguistics, is the process of forming a new word from an existing word, often by adding a prefix or suffix, such as un- or -ness. For example, unhappy and happiness derive from the root word happy. It is differentiated from inflection, which is the modification of a word to form different grammatical categories without changing its core meaning: determines, determining, and determined are from the root determine. (en)
- Dalam ilmu linguistik, derivasi adalah adalah proses pembentukan kata yang menghasilkan leksem baru (menghasilkan kata-kata yang berbeda dari paradigma yang berbeda); Pembentukan derivasi bersifat tidak dapat diramalkan. Konsep derivasi berkaitan dengan kaidah sintaktik, tidak otomatis, tidak sistematik, bersifat optional/sporadis, serta mengubah identitas leksikal. Contoh pola derivasi bahasa Inggris dan akhiran mereka:
* kata sifat-ke-kata benda: -ness (slow → slowness)
* kata sifat-ke-kata kerja: -ise (modern → modernise) dalam atau -ize (archaic → archaicize) dalam dan ejaan Oxford (in)
- La derivazione in linguistica è il processo per cui una nuova parola si forma a partire da un'altra parola mediante un meccanismo di formazione che ne cambia il significato; il meccanismo di derivazione più comune è l'aggiunta di un affisso. Una parola ottenuta per derivazione si definisce "derivata". (it)
- 派生（はせい）とは、一つの物から新しい物が生まれること。 特に言語学においては、ある語から別の語（意味あるいは品詞を異にする）を生じることをいう。 派生語は、接辞が内容形態素に付加することで構成される。また言語によっては音交替（母音交替・子音交替）や重畳などもある。 同じ語の範囲内で文法的関係が変化することは屈折という。また、2つ以上の内容形態素が結合することを複合といい、複合で出来た語を複合語という。派生語も複合語も、同じ合成語の下位分類である。 (ja)
- Een afleiding of derivatie is in de taalkunde een geleed woord waarvan een van de delen een gebonden morfeem is, een woorddeel dat niet zelfstandig als woord kan optreden zoals voor- of achtervoegsels (ook wel pre- en suffixen genoemd). De termen afleiding en derivatie worden ook gebruikt in het kader van woordvorming, om het morfologische proces aan te duiden waarmee dergelijke woorden gevormd worden. Een voorbeeld van een afleiding is het bijvoeglijk naamwoord roodachtig, waarin aan het grondwoord rood het affix (gebonden morfeem) -achtig is toegevoegd. Door derivatie kan de woordsoort van het grondwoord veranderen. Wanneer achter het grondwoord groot het suffix -te wordt geplaatst en grootte wordt gevormd, verandert de woordsoort van bijvoeglijk naamwoord naar zelfstandig naamwoord. Vaak heeft een afleiding of derivatie zich historisch ontwikkeld tot een formele samenstelling, die zich semantisch gezien als een ongeleed woord gedraagt. Dit treedt op waar de betrokken affixen geen onbegrensd toepassingsdomein hebben of zelfs geheel improductief geworden zijn. Het onderscheid is vaak subjectief in het oordeel over de mate waarin met behulp van een affix neologismen gevormd kunnen worden. De Nederlandse suffixen -ing, -baar en -er worden als productief beschouwd, terwijl -ser al minstens een halve eeuw geleden improductief zou zijn geworden. Gebeente heeft een circumfix, ofwel een voorvoegsel (ge-) met een achtervoegsel (-te), maar deze constructie kan niet vrijelijk op elk soortgelijk woord worden toegepast en levert hier een zelfstandig naamwoord op waarvan de betekenis en het gebruik zich al gedeeltelijk van het grondwoord (been) hebben losgemaakt. Afleiding dient te worden onderscheiden van andere woordvormingsprocessen als flexie en samenstelling. Het verschil tussen afleiding en flexie is dat er bij afleiding een nieuw woord met een nieuwe betekenis wordt gevormd, terwijl het bij flexie gaat om verschillende (syntactische) verschijningsvormen van hetzelfde woord. Bij samenstelling wordt een woord samengesteld door vrije morfemen of woorden te combineren. De onderdelen van een samenstelling kunnen, in tegenstelling tot die van een afleiding, allemaal als zelfstandig woord voorkomen. (nl)
- Derywacja (łac. derivatio) – proces słowotwórczy polegający na utworzeniu nowego wyrazu (wyraz pochodny, derywat, formacja lub konstrukcja słowotwórcza) na podstawie innego (podstawy lub bazy słowotwórczej) poprzez zmianę jego budowy morfologicznej. (pl)
- Avledning kallas en form av ordbildning där ett tilläggsmorfem, som inte kan fungera som ett självständigt ord, tillfogas ett befintligt ord (som då blir rotmorfem). De morfem som tillfogas kallas avledningsmorfem. Avledningsmorfem som står till vänster om rotmorfemet kallas prefix och de som står till höger kallas suffix. Exempel: ordet ovänlighet har bildats genom att rotmorfemet vän tillfogats prefixet o- och suffixen -lig och -het. Avledningsprefixen förändrar betydelsen hos orden, men inte ordklasstillhörighet. När det gäller avledningssuffixen kan det nya ordet komma att tillhöra en annan ordklass eller få en annan betydelse än vad ordet hade innan tillägget. Gemensamt för alla avledningsmorfem är däremot att de inte har någon eller i vart fall en svag självständig betydelse. När man med tillsättande av suffix får fram en ordform som anses vara en annan grammatisk form av det ursprungliga ordet, kallas det i stället böjning. Exempel på avledning:
* svamp-ig
* be-bo
* vattn-a Exempel på böjning:
* svamp-ar
* bo-r
* vattn-et En del avledda ord kan inte böjas. Exempel: börja-n och längta-n. Morfem som är avledningsuffix kan oftast inte vara självständiga ord. Ibland kan ljud och skrift sammanfalla. Då utgår man från ordets betydelse i det enskilda fallet. Exempel på avledning:
* dyrbar
* ungdom
* kärlek Exempel på sammasättning, då orden bar, dom och lek faktiskt har egen betydelse i de här fallen och kan stå självständiga:
* cocktailbar
* livstidsdom
* tjäderlek Ibland är gränsen mellan avledning och böjning inte helt klar. Det brukar sägas att det alltid är avledning när produkten tillhör av ny ordklass. Studerar vi då böjningskategorin kasus hos substantiven ser vi att många kasus i andra språk motsvarar prepositionsfraser i svenskan. Eftersom prepositionsfraser som satsdelar tillhör adverbialen väcks då frågan om inte slutprodukterna i själva verket kan anses vara adverb. I så fall har vi hamnat i en ny ordklass och formerna kan sägas vara avledningar. En annan fråga är verbens participformer, vilka traditionellt anses ingå i verbens böjning, men som syntaktiskt fungerar som adjektivattribut, predikatsfyllnad och adverbial, satsdelar som tillhör adjektivens domäner. En del avledningsmorfem är produktiva, dvs. används än idag då vi skapar nya ord, t.ex. blogg-a och twittr-are, medan andra är improduktiva, t.ex. barn-dom, kär-lek och vörd-nad. (sv)
- Derivação é o processo de formação de palavras que consiste no acréscimo de afixos a uma raiz (um radical ou uma palavra primitiva). (pt)
- Дерива́ция (от лат. derivatio — отведение, образование) (в лингвистике) — процесс создания одних языковых единиц, называемых дериватами, на основе других единиц, принятых за исходные. В узком смысле под деривацией понимают, например, такие простейшие процессы образования языковых единиц как «расширение» корня за счёт аффиксации (решить → разрешить) или словосложения (англ. black «чёрный» и англ. board «доска» → англ. blackboard «классная доска»), из-за чего деривацию иногда приравнивают к словопроизводству или даже словообразованию. В широком смысле деривация объединяет процессы, связанные как со словообразованием, так и со словоизменением (являясь для них обобщённым термином), или же обозначает процессы образования любых вторичных языковых знаков, выводимых или объясняемых при помощи исходных знаков, включая, в частности, образование предложений: Наступило лето (нейтральный порядок слов) → Лето наступило (экспрессивный порядок слов). Деривация объединяет в себе процессы формальной, семантической и функциональной производности, а также иерархию единиц всех уровней языковой системы и межуровневые отношения. Научная дисциплина, в рамках которой происходит изучение деривации, называется дериватологией. (ru)
- 派生变化，又译作衍生变化，（英語：Morphological derivation）在語言學中指的是藉由改變原詞的和／或增加實質性而非語法性的含意，從而使現有單詞產生新的詞位的過程，如英語的 un- 或 -ness 可以加在詞根 happy（快樂的）上，派生出 unhappy（不快樂的）、happiness（快樂、幸福）、unhappiness（憂傷、不幸）等詞彙。藉由派生所構成的詞叫派生詞，附在詞前後以形成派生詞的前綴、後綴等統稱為派生詞綴（derivational affix）。 派生变化与屈折变化不同，屈折变化指的是对词进行“修改”使得其具有不同的语法范畴，而不改变核心意义的构词法：如 determines, determining, determined 由 determine 屈折变化而来。 (zh)
- Словоскладення, поєднання в одну наголосово-семантичну одиницю двох або більше слів чи коренів, що творять нове лексичне ціле (дармої́д, всесторо́нній, трику́тник, макі́тра), при чому перший член С. приймає тоді сполучний голосний (-о, -е, -и, -і), а кінцевий член може, маючи дериваційний наросток, різнитися від підставового слова (три-ку́тник). Синтаксичний зв'язок членів С. — окреслюваного й окреслювального — може бути атрибутивний (чорнокле́н = чорний клен), об'єктний (листоно́ша = що носить листи) чи обставинний (далекобі́йний = що б'є, стріляє далеко), при чому окреслюваний іменниковий член С. або становить ознаку іншого, не названого іменника (кривоні́с = людина з кривим носом), або є сам семантичним центром цілості (гучномо́вець). В укр. нар. мові С. числово обмежені, в літ. мові часті у давню добу як церковнослов'янізми (благослови́ти, богосло́в, всеще́дрий) та під грец.-латинським впливом у добу бароко й класицизму. Тепер широко стосовані у фаховій науковій термінології та, здебільша емоційно-забарвлені, у публіцистичному стилі. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- الاشتقاق في اللغة: مصدر «اشتق الشيء» إذا أخذ شقه، وهو نصفه. ومن المجاز «اشتق في الكلام» إذا أخذ فيه يمينا وشمالا وترك القصد. ومنه سمي أخذ الكلمة من الكلمة اشتقاقا.والاشتقاق في الاصطلاح: أخذ كلمة من أخرى أو أكثر، مع تناسب المأخوذة والمأخوذ منها في اللفظ والمعنى. (ar)
- En la lingvistiko derivaĵo estas vorto kiu estas farita el alia vorto. Por tion fari oni ŝanĝas, aldonas aŭ deprenas morfemojn. (eo)
- Morphological derivation, in linguistics, is the process of forming a new word from an existing word, often by adding a prefix or suffix, such as un- or -ness. For example, unhappy and happiness derive from the root word happy. It is differentiated from inflection, which is the modification of a word to form different grammatical categories without changing its core meaning: determines, determining, and determined are from the root determine. (en)
- Dalam ilmu linguistik, derivasi adalah adalah proses pembentukan kata yang menghasilkan leksem baru (menghasilkan kata-kata yang berbeda dari paradigma yang berbeda); Pembentukan derivasi bersifat tidak dapat diramalkan. Konsep derivasi berkaitan dengan kaidah sintaktik, tidak otomatis, tidak sistematik, bersifat optional/sporadis, serta mengubah identitas leksikal. Contoh pola derivasi bahasa Inggris dan akhiran mereka:
* kata sifat-ke-kata benda: -ness (slow → slowness)
* kata sifat-ke-kata kerja: -ise (modern → modernise) dalam atau -ize (archaic → archaicize) dalam dan ejaan Oxford (in)
- La derivazione in linguistica è il processo per cui una nuova parola si forma a partire da un'altra parola mediante un meccanismo di formazione che ne cambia il significato; il meccanismo di derivazione più comune è l'aggiunta di un affisso. Una parola ottenuta per derivazione si definisce "derivata". (it)
- 派生（はせい）とは、一つの物から新しい物が生まれること。 特に言語学においては、ある語から別の語（意味あるいは品詞を異にする）を生じることをいう。 派生語は、接辞が内容形態素に付加することで構成される。また言語によっては音交替（母音交替・子音交替）や重畳などもある。 同じ語の範囲内で文法的関係が変化することは屈折という。また、2つ以上の内容形態素が結合することを複合といい、複合で出来た語を複合語という。派生語も複合語も、同じ合成語の下位分類である。 (ja)
- Derywacja (łac. derivatio) – proces słowotwórczy polegający na utworzeniu nowego wyrazu (wyraz pochodny, derywat, formacja lub konstrukcja słowotwórcza) na podstawie innego (podstawy lub bazy słowotwórczej) poprzez zmianę jego budowy morfologicznej. (pl)
- Derivação é o processo de formação de palavras que consiste no acréscimo de afixos a uma raiz (um radical ou uma palavra primitiva). (pt)
- 派生变化，又译作衍生变化，（英語：Morphological derivation）在語言學中指的是藉由改變原詞的和／或增加實質性而非語法性的含意，從而使現有單詞產生新的詞位的過程，如英語的 un- 或 -ness 可以加在詞根 happy（快樂的）上，派生出 unhappy（不快樂的）、happiness（快樂、幸福）、unhappiness（憂傷、不幸）等詞彙。藉由派生所構成的詞叫派生詞，附在詞前後以形成派生詞的前綴、後綴等統稱為派生詞綴（derivational affix）。 派生变化与屈折变化不同，屈折变化指的是对词进行“修改”使得其具有不同的语法范畴，而不改变核心意义的构词法：如 determines, determining, determined 由 determine 屈折变化而来。 (zh)
- La derivació lingüística és el procediment de formació de paraules que permet a les llengües designar conceptes relacionats semànticament a mots primitius, afegint afixos (p. ex. «porter» de porta). Una paraula pot estar composta d'un lexema i un o més afixos. Es poden afegir els afixos d'un en un, ampliant gradualment la paraula, o en combinació de dos, quan no existeix el mot amb només un dels dos («emblanquinar» de blanc). La derivació permet tenir un lèxic que permet designar nombrosos sentits a partir d'un nombre molt més reduït d'arrels o mots primitius (principi d'economia lingüística). Igualment la derivació és la principal font de noves paraules en moltes llengües. (ca)
- Derivation oder deutsch auch (Wort-)Ableitung ist in der Linguistik die Bezeichnung für ein Verfahren der Wortbildung. Hierbei wird in der Regel durch Anhängen eines Affixes (z. B. einer Endung) aus einem Wortstamm ein neues Wort (bzw. ein neuer Wortstamm) gebildet. Das Ergebnis einer Derivation nennt man Derivat[um], Derivativ[um] oder deutsch abgeleitetes Wort oder Ableitung. Zusammen mit der Komposition (Zusammensetzung) ist die Derivation das wichtigste Wortbildungsmittel der deutschen Sprache. Beispiele: (de)
- La derivación es uno de los procedimientos de formación de palabras, y permite a las lenguas designar conceptos relacionados semánticamente con otros (que en cierto sentido son considerados como primitivos), típicamente añadiendo afijos (e.j cuchillada de cuchillo). La derivación permite que el léxico designe numerosos sentidos a partir de un número mucho más reducido de raíces o lexemas. En muchas lenguas, la derivación es la principal fuente de nuevas palabras, aunque también hay lenguas sin derivación, principalmente lenguas aislantes, que tienden a usar más la composición. (es)
- Eratorpena hitz sorkuntzarako prozesu bat da. Horren bidez, jatorrizko hitz batekin semantikoki erlazionatutako kontzeptuak izenda daitezke (hitz > hiztun, esaterako). Horrek, lexema edo erro kopuru txiki batetik, erlazionaturiko beste hitz ugari sortzeko aukera ematen du. Hizkuntza askotan, euskara barne, eratorpena hitz berriak sortzeko baliabide emankorrenetakoa da, baina eratorpenik gabeko hizkuntzak ere badaude; horiek dira batez ere, hitz-elkarketa erabiltzeko joera handiagoa dutenak. (eu)
- La dérivation lexicale, ou encore dérivation, est un des procédés de formation des mots, au même titre que le néologisme ou l'emprunt. Elle s'inscrit au sein de la morphologie dérivationnelle (ou lexicale). Attention, bien que présentés dans cet article, les procédés de formation des mots suivants ne sont pas des dérivations : la composition, la troncation, les mots-valise, les acronymes. La conversion est une dérivation dite « impropre ». (fr)
- Een afleiding of derivatie is in de taalkunde een geleed woord waarvan een van de delen een gebonden morfeem is, een woorddeel dat niet zelfstandig als woord kan optreden zoals voor- of achtervoegsels (ook wel pre- en suffixen genoemd). De termen afleiding en derivatie worden ook gebruikt in het kader van woordvorming, om het morfologische proces aan te duiden waarmee dergelijke woorden gevormd worden. Een voorbeeld van een afleiding is het bijvoeglijk naamwoord roodachtig, waarin aan het grondwoord rood het affix (gebonden morfeem) -achtig is toegevoegd. (nl)
- Дерива́ция (от лат. derivatio — отведение, образование) (в лингвистике) — процесс создания одних языковых единиц, называемых дериватами, на основе других единиц, принятых за исходные. В узком смысле под деривацией понимают, например, такие простейшие процессы образования языковых единиц как «расширение» корня за счёт аффиксации (решить → разрешить) или словосложения (англ. black «чёрный» и англ. board «доска» → англ. blackboard «классная доска»), из-за чего деривацию иногда приравнивают к словопроизводству или даже словообразованию. В широком смысле деривация объединяет процессы, связанные как со словообразованием, так и со словоизменением (являясь для них обобщённым термином), или же обозначает процессы образования любых вторичных языковых знаков, выводимых или объясняемых при помощи исхо (ru)
- Avledning kallas en form av ordbildning där ett tilläggsmorfem, som inte kan fungera som ett självständigt ord, tillfogas ett befintligt ord (som då blir rotmorfem). De morfem som tillfogas kallas avledningsmorfem. Avledningsmorfem som står till vänster om rotmorfemet kallas prefix och de som står till höger kallas suffix. Exempel: ordet ovänlighet har bildats genom att rotmorfemet vän tillfogats prefixet o- och suffixen -lig och -het. När man med tillsättande av suffix får fram en ordform som anses vara en annan grammatisk form av det ursprungliga ordet, kallas det i stället böjning. (sv)
- Словоскладення, поєднання в одну наголосово-семантичну одиницю двох або більше слів чи коренів, що творять нове лексичне ціле (дармої́д, всесторо́нній, трику́тник, макі́тра), при чому перший член С. приймає тоді сполучний голосний (-о, -е, -и, -і), а кінцевий член може, маючи дериваційний наросток, різнитися від підставового слова (три-ку́тник). Синтаксичний зв'язок членів С. — окреслюваного й окреслювального — може бути атрибутивний (чорнокле́н = чорний клен), об'єктний (листоно́ша = що носить листи) чи обставинний (далекобі́йний = що б'є, стріляє далеко), при чому окреслюваний іменниковий член С. або становить ознаку іншого, не названого іменника (кривоні́с = людина з кривим носом), або є сам семантичним центром цілості (гучномо́вець). В укр. нар. мові С. числово обмежені, в літ. мові ча (uk)
|
