| dbo:abstract
|
- Verismus je umělecký proud reagující na nedostatky romantismu, který dosáhl svého vrcholu na přelomu 19. a 20. století. Název je odvozen od italského (lat.) slova „verus“, pravý. Vycházel z francouzského realismu a naturalismu, obdobně se tedy snažil o realistické ztvárnění skutečnosti a o věrné zachycení lidských charakterů, aniž by však k popisu nebo příběhu autor zaujímal jakékoliv stanovisko. I když v Itálii označuje rovněž soudobé směry v a vycházející z podobných základních myšlenek, ve světovém měřítku se prosadil zejména jako označení specifického hudebně-dramatického stylu, který vznikl v Itálii a esteticky navazoval zejména na poslední opery Verdiho a Bizetovu Carmen. Bezprostředním impulsem byl konkurs nakladatele na krátkou operu ze současného života roku 1890. (cs)
- El verisme (verismo en italià: realisme) fou la darrera escola operística del segle xix sorgida al voltant de 1890, i amb el seu començament es tanca el gran període de creació romàntica italiana. Moviment iniciat ja per Verdi, Boito i Ponchielli, que es manifesta clarament per primer cop amb Cavalleria rusticana (1890) de Pietro Mascagni i I Pagliacci (1892) de Ruggero Leoncavallo. Retrata la duresa de la vida diària de les capes baixes de la Itàlia acabada de reunificar. A partir d'aquestes òperes en sorgeixen d'altres de similars que també han estat emmarcats en el verisme: d'autors com Cilea, Giordano, Catalani, Franchetti i Puccini. A aquest grup de compositors, nascuts després de 1850 i que aspiraven a esdevenir el successor operístic de Verdi, se'ls va conèixer com la Giovane Scuola italiana. Pretén exposar la realitat tal com és, descrivint amb precisió realista moments de la vida diària i les emocions primàries dels protagonistes, gent senzilla i fins i tot marginals, deixant de banda les aventures sentimentals de la noblesa. Els autors pretenen demostrar que les passions humanes són les mateixes en totes les èpoques i per a qualsevol condició. La idealització romàntica desapareix i ja no es mitifica cap època o lloc. No es pot parlar d'autors veristes, sinó d'òperes veristes, perquè només alguns dels títols en reuneixen totes les condicions. El verisme és un estil que requereix cantants de primera línia i un estil peculiar, molt cuidat, sempre a la vora de l'exageració. (ca)
- Ο βερισμός στη μουσική είναι η αισθητική η οποία, από το τέλος του 19ου αιώνα, κυρίως μέσω του λυρικού θεάτρου, προβάλλει θέματα της καθημερινής κοινωνικής ζωής, με έμφαση στον ρεαλισμό και τα βίαια πάθη των απλών ανθρώπων. Ο όρος προέρχεται από την ιταλική λέξη verismo «ωμός ρεαλισμός» < λατινικά veritas «αλήθεια» και που, σταδιακά, πήρε την έννοια του ρεαλισμού/πραγματισμού.Ο βερισμός δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε μέσω της μετα-Ρομαντικής οπερατικής παράδοσης, άρρηκτα συνδεδεμένος με Ιταλούς συνθέτες, όπως τους Πιέτρο Μασκάνι, Ρουτζέρο Λεονκαβάλο, Ουμπέρτο Τζορντάνο, Φραντσέσκο Τσιλέα και Τζάκομο Πουτσίνι. Ως καλλιτεχνικό είδος, γενικότερα, έχει τις ρίζες του στο -επίσης ιταλικό- ομώνυμο λογοτεχνικό κίνημα που, με τη σειρά του, συσχετίστηκε με το διεθνές λογοτεχνικό κίνημα του νατουραλισμού, όπως εφαρμόστηκε από τον Εμίλ Ζολά και άλλους. Όπως ο νατουραλισμός, το λογοτεχνικό κίνημα του βερισμού προσπάθησε να απεικονίσει τον κόσμο με μεγαλύτερο, πιο σκληρό ρεαλισμό. Με αυτόν τον τρόπο, οι ιταλοί συγγραφείς που υπηρετούσαν τον βερισμό, όπως ο Βέργκα, έγραψαν σχετικά, όπως οι ζωές των φτωχών που, γενικά, δεν θεωρείτο κατάλληλο θέμα για τη λογοτεχνία. Έτσι, μια σύντομη ιστορία του Βέργκα (1844), η Cavalleria rusticana που, στη συνέχεια, εξελίχθηκε σε θεατρικό έργο του ίδιου συγγραφέα, έγινε η πηγή για αυτό που θεωρείται συνήθως η πρώτη βεριστική όπερα: η Καβαλερία Ρουστικάνα (Cavalleria rusticana) του Μασκάνι, η οποία έκανε πρεμιέρα στις 17 Μαΐου 1890 στο Θέατρο Κονστάντζι στη Ρώμη. Με αυτό τον τρόπο ξεκίνησε το οπερατικό είδος του βερισμού, το οποίο συνεχίστηκε με σημαντικά έργα, όπως το Οι Παλιάτσοι του Λεονκαβάλο, που έκανε πρεμιέρα στο Θέατρο Νταλ Βέρμε του Μιλάνου στις 21 Μαΐου 1892 και την Τόσκα του Πουτσίνι, με πρεμιέρα στο Θέατρο Κονστάντζι, στις 14 Ιανουαρίου 1900. Ο βερισμός κορυφώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1900 και συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία του 1920. Από άποψη θεμάτων, «οι βεριστικές όπερες δεν επικεντρώνονταν σε θεούς, μυθολογικές μορφές ή σε βασιλιάδες και βασίλισσες αλλά, γενικότερα, στον σύγχρονο άνδρα και τη γυναίκα και στα προβλήματα τους, φυλετικής, ρομαντικής ή και βίαιης φύσης». Εντούτοις, δύο από τις λίγες βεριστικές όπερες που εκτελούνται, σήμερα, έχουν ιστορικά θέματα: η Τόσκα του Πουτσίνι και ο Αντρέα Σενιέ του Τζορντάνο. Μουσικά, οι συνθέτες του βερισμού προσπάθησαν συνειδητά για την ενσωμάτωση του υποκείμενου δράματος της όπερας με τη μουσική της. Οι συνθέτες αυτοί εγκατέλειψαν τη «δομή ρετσιτατίβου» της παλαιότερης ιταλικής όπερας. Οι βεριστικές όπερες είχαν «γραμμική δομή», με λίγα διαλείμματα, σε ένα άψογα ενσωματωμένο κείμενο τραγουδιού. Έτσι, ενώ μπορεί να περιέχουν τραγούδια που μπορούν να τραγουδηθούν ως ανεξάρτητα κομμάτια, γενικά γράφονται για να «αναδυθούν» με φυσικό τρόπο από το δραματικό τους περιβάλλον και η δομή τους είναι μεταβλητή, βασιζόμενη σε κείμενο που, συνήθως, δεν ακολουθεί κανονικό στροφικό φορμάτ. Ο βερισμός δημιουργήθηκε , κυρίως, ως αντίδραση στον βαγκνερικό ιδεαλισμό και στο συμφωνικό σχόλιο. Έτσι, από τη φύση του, απευθύνεται σε ένα ευρύτερο και ανειδίκευτο μουσικό κοινό, τονίζοντας ακόμη και τη δραματική βία (sic). Οι πιο διάσημοι συνθέτες που δημιούργησαν βεριστικά έργα ήσαν οι Πιέτρο Μασκάνι, Ρουτζέρο Λεονκαβάλο, Ουμπέρτο Τζορντάνο, Φραντσέσκο Τσιλέα και Τζάκομο Πουτσίνι. Ωστόσο, υπήρξαν πολλοί άλλοι, λιγότερο ή περισσότερο γνωστοί συνθέτες: ο Φράνκο Αλφάνο, ο Αλφρέντο Καταλάνι, ο Γκυστάβ Σαρπαντιέ, ο Εζέν ντ’ Αλμπέρ, ο Ίγκνατς Βάγκχαλτερ, ο Αλμπέρτο Φραντσέτι, ο Φράνκο Λεόνι, ο Ζυλ Μασνέ, ο Λουτσίνιο Ρεφίτσε, ο Ερμάνο Βολφ-Φεράρι και ο Ρικάρντο Ζαντονέ. Στην Ελλάδα, πρώτο βεριστικό έργο θεωρείται η όπερα του Σαμάρα Η Μάρτυς (1894), σε λιμπρέτο Λ. Ίλικα (Luigi Illica). Μάλιστα, ο Σαμάρας, θεωρούμενος από τους πρωτοπόρους του βερισμού γενικότερα, φαίνεται οτι είναι αυτός που έγραψε πρώτος το θέμα της περίφημης άριας Γέλα Παλιάτσο από τους Παλιάτσους του Λεονκαβάλο, καθώς η ιταλική άρια «είναι πιστή αντιγραφή της εν τη Λιονέλλ του Σαμάρα ρομάντσας» (Ν. Ι. Λάσκαρης: Ιστορία του Νεοελληνικού θεάτρου, Β:74). Ωστόσο, ο όρος βερισμός μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση. Εκτός από την αναφορά σε όπερες γραμμένες με ρεαλιστικό τρόπο, ο όρος μπορεί, επίσης, να χρησιμοποιηθεί με ευρύτερη έννοια σε ολόκληρη την παραγωγή των συνθετών της giovane scuola («νεανικής σχολής»), δηλαδή της γενιάς των συνθετών που δραστηριοποιούνταν στην Ιταλία κατά τη διάρκεια της περιόδου που δημιουργήθηκε το ύφος του βερισμού. Ο συγγραφέας Alan Mallach πρότεινε τον όρο plebeian opera «όπερα των πληβείων», όταν γίνεται αναφορά σε όπερες που τηρούν τα μοντέρνα και ρεαλιστικά θέματα για τα οποία ο όρος βερισμός είχε, αρχικά, επινοηθεί. Ταυτόχρονα, ο Mallach αμφισβητεί την αξία της χρήσης ενός όρου όπως, βερισμός που, υποτίθεται ότι είναι περιγραφικός του θέματος και του ύφους των έργων, απλά για να αναγνωρίσει τη μουσική και τη δραματική παραγωγή ολόκληρης γενιάς. Για τους περισσότερους συνθέτες που σχετίζονται με τον βερισμό, τα -παραδοσιακά- «βεριστικά» θέματα αφορούσαν μόνο σε μερικές από τις όπερες τους. Για παράδειγμα, ο Μασκάνι, εκτός από την καθαρά βεριστική όπερα Cavalleria rusticana, έγραψε μια ποιμενική κωμωδία (L'amico Fritz), ένα συμβολικό έργο διαδραματιζόμενο στην Ιαπωνία (Iris) και δύο μεσαιωνικά ειδύλλια (Isabeau και Parisina). Αυτά τα έργα απέχουν πολύ από το τυπικό θέμα του βερισμού, αλλά είναι γραμμένα με το ίδιο, γενικό, μουσικό στυλ που εμπεριέχει την «πεμπτουσία» του όρου. Επιπλέον, υπάρχει διαφωνία ανάμεσα στους μουσικολόγους ως προς το, ποιες όπερες ανήκουν αποκλειστικά στον βερισμό, και ποιες, όχι. (Γενικά, εξαιρούνται οι μη ιταλικές όπερες). Έτσι, τα έργα Οι Παλιάτσοι, Cavalleria rusticana, Αντρέα Σενιέ, Τόσκα και Il tabarro είναι όπερες στις οποίες εφαρμόζεται ο όρος βερισμός με ελάχιστη ή καμία αμφισβήτηση. Ο όρος χρησιμοποιείται, μερικές φορές, και για τις όπερες Μαντάμα Μπατερφλάι και Το κορίτσι της Δύσης του Πουτσίνι. Και επειδή, μόνο τρία βεριστικά έργα που δεν ανήκουν στον Πουτσίνι, εξακολουθούν να παρουσιάζονται τακτικά στη σκηνή (τα αρχικώς προαναφερθέντα), η συμβολή του Πουτσίνι έχει διαχρονική σημασία για το είδος του βερισμού. Θαυμάσιος ενορχηστρωτής, ο Πουτσίνι έδωσε νέα μορφή στον βερισμό χρησιμοποιώντας βαγκνερικά και εξωτικά στοιχεία. Κάποιοι ερευνητές προσπάθησαν να εντοπίσουν ίχνη βερισμού σε έργα που προηγήθηκαν της Cavalleria rusticana, όπως η Κάρμεν του Μπιζέ ή η Τραβιάτα του Βέρντι. Επίσης, η όπερα Μπορίς Γκοντουνόφ του Μουσόργκσκι δεν πρέπει να αγνοείται, αφ’ ενός ως προγενέστερη του βερισμού, αφ’ ετέρου λόγω της εστίασης του συνθέτη στους αγρότες, παράλληλα με τους πρίγκιπες και άλλους αριστοκράτες και εκκλησιαστικούς ηγέτες. Ακόμη, διαφαίνεται η σκόπιμη σχέση των φυσιολογικών «κλίσεων» της ομιλίας στο λιμπρέτο με τους ρυθμούς της μουσικής που τραγουδιέται, σχέση εντελώς διαφορετική από, τη χρήση που κάνει λ.χ. ο Τσαϊκόφσκι στην ποίηση του Πούσκιν.
* Νεο-βεριστής συνθέτης όπερας θεωρείται ο Τ. Κ. Μενότι (Gian Carlo Menotti ), στα έργα του Το Μέντιουμ (1946) και Το Τηλέφωνο (1947). (el)
- Der Verismo ist eine Stilrichtung der italienischen Oper zwischen etwa 1890 und 1920. (de)
- Nell'opera, il verismo (da vero) fu una tradizione operistica post-romantica associata a compositori italiani come Pietro Mascagni, Ruggero Leoncavallo, Umberto Giordano, Francesco Cilea e Giacomo Puccini. (it)
- In opera, verismo (Italian for '"realism"', from vero, meaning "true") was a post-Romantic operatic tradition associated with Italian composers such as Pietro Mascagni, Ruggero Leoncavallo, Umberto Giordano, Francesco Cilea and Giacomo Puccini.Verismo as an operatic genre had its origins in an Italian literary movement of the same name. This was in turn related to the international literary movement of naturalism as practised by Émile Zola and others. Like naturalism, the verismo literary movement sought to portray the world with greater realism. In so doing, Italian verismo authors such as Giovanni Verga wrote about subject matter, such as the lives of the poor, that had not generally been seen as a fit subject for literature. (en)
- ヴェリズモ・オペラ（verismo opera）は、1890年代から20世紀初頭にかけてのイタリア・オペラの新傾向である。同時代のヴェリズモ文学に影響を受け、内容的には市井の人々の日常生活、残酷な暴力などの描写を多用すること、音楽的には声楽技巧を廃した直接的な感情表現に重きを置き、重厚なオーケストレーションを駆使することをその特徴とする。 そうした傾向をもっともよく示す作品として今日も上演機会が多いオペラとしては、ピエトロ・マスカーニ『カヴァレリア・ルスティカーナ』（初演1890年）、ルッジェーロ・レオンカヴァッロ『道化師』（同1892年）などがある。時には、同時代に作曲されたウンベルト・ジョルダーノ『アンドレア・シェニエ』（同1896年）やジャコモ・プッチーニ『トスカ』（同1900年）など、同時代の庶民生活を題材とせず、歴史上あるいは架空の人物を主人公とするオペラも、その激しい感情表出に着目した場合「ヴェリズモ・オペラ」の範疇に含めて論じられることもある。 (ja)
- Verismo (waarheidsgetrouwheid, Italiaans: verismo, van vero = "waar") was een Italiaanse literaire beweging, met als belangrijkste exponenten Giovanni Verga en . Later werden er ook muziektheatrale werken in veristische trant gecomponeerd, waarbij de periode tussen 1875 en 1900 het hoogtepunt vormde. Het literaire verisme was geïnspireerd door het naturalisme van schrijvers als Émile Zola en Henrik Ibsen. Het naturalisme was de meer pessimistische opvolger van de positiever gestemde kunststroming van het Franse realisme. Nog meer dan het Franse naturalisme, was de Italiaanse verismo-beweging pessimistisch georiënteerd, en net als het naturalisme, vermeed het verisme de vermenging van opvattingen van de schrijver met de gepresenteerde feiten. Het verisme vond muzikaal zijn weerslag in de laat-negentiende-eeuwse Italiaanse opera, met componisten als Pietro Mascagni, Ruggero Leoncavallo en Giacomo Puccini. Zoals Emile Zola het voorbeeld was voor het Italiaanse literaire verisme, was het de Franse componist Georges Bizet die met zijn opera Carmen het startschot gaf voor deze Italiaanse beweging in de opera. (nl)
- Opera werystyczna – kierunek, który pojawił się we włoskiej muzyce operowej przy końcu XIX wieku. Cechował go odwrót od tematyki fantastycznej, kultywowanej w okresie romantyzmu i poszukiwanie materiału zaczerpniętego z rzeczywistości. Zalążki opery werystycznej można dostrzec już w angielskiej ballad opera, w której oszustwo, przestępstwo i zmysłowość były równie dobrym tematem, jak dzieje greckich bogów. W literaturze naturaliści, jak Zola czy Ibsen potrafili pokazać, że prawdziwe życie może być tematem sztuki. Weryści, będący odpowiednikiem naturalizmu w literaturze, zamienili wagnerowskiego bohatera na chłopca sycylijskiego, którego honor wart był równie interesującej oprawy operowej, jak pragnienie zemsty u możnego władcy. Według werystów (z ich głównym przedstawicielem Giacomo Puccinim) podstawą opery jest temat i jego rozwinięcie fabularne. W przeciwieństwie do obiegowej opinii, panującej również w środowisku muzycznym, uważali, że publiczność należy fascynować przede wszystkim tematyką opery, a nie muzyką. Dlatego dbali o jasną, zrozumiałą akcję, traktując muzykę jako sztukę służebną. Pewne elementy filozofii weryzmu wprowadził już Verdi (La Traviata, Rigoletto, Bal maskowy). (pl)
|
| rdfs:comment
|
- Verismus je umělecký proud reagující na nedostatky romantismu, který dosáhl svého vrcholu na přelomu 19. a 20. století. Název je odvozen od italského (lat.) slova „verus“, pravý. Vycházel z francouzského realismu a naturalismu, obdobně se tedy snažil o realistické ztvárnění skutečnosti a o věrné zachycení lidských charakterů, aniž by však k popisu nebo příběhu autor zaujímal jakékoliv stanovisko. I když v Itálii označuje rovněž soudobé směry v a vycházející z podobných základních myšlenek, ve světovém měřítku se prosadil zejména jako označení specifického hudebně-dramatického stylu, který vznikl v Itálii a esteticky navazoval zejména na poslední opery Verdiho a Bizetovu Carmen. Bezprostředním impulsem byl konkurs nakladatele na krátkou operu ze současného života roku 1890. (cs)
- Der Verismo ist eine Stilrichtung der italienischen Oper zwischen etwa 1890 und 1920. (de)
- Nell'opera, il verismo (da vero) fu una tradizione operistica post-romantica associata a compositori italiani come Pietro Mascagni, Ruggero Leoncavallo, Umberto Giordano, Francesco Cilea e Giacomo Puccini. (it)
- In opera, verismo (Italian for '"realism"', from vero, meaning "true") was a post-Romantic operatic tradition associated with Italian composers such as Pietro Mascagni, Ruggero Leoncavallo, Umberto Giordano, Francesco Cilea and Giacomo Puccini.Verismo as an operatic genre had its origins in an Italian literary movement of the same name. This was in turn related to the international literary movement of naturalism as practised by Émile Zola and others. Like naturalism, the verismo literary movement sought to portray the world with greater realism. In so doing, Italian verismo authors such as Giovanni Verga wrote about subject matter, such as the lives of the poor, that had not generally been seen as a fit subject for literature. (en)
- ヴェリズモ・オペラ（verismo opera）は、1890年代から20世紀初頭にかけてのイタリア・オペラの新傾向である。同時代のヴェリズモ文学に影響を受け、内容的には市井の人々の日常生活、残酷な暴力などの描写を多用すること、音楽的には声楽技巧を廃した直接的な感情表現に重きを置き、重厚なオーケストレーションを駆使することをその特徴とする。 そうした傾向をもっともよく示す作品として今日も上演機会が多いオペラとしては、ピエトロ・マスカーニ『カヴァレリア・ルスティカーナ』（初演1890年）、ルッジェーロ・レオンカヴァッロ『道化師』（同1892年）などがある。時には、同時代に作曲されたウンベルト・ジョルダーノ『アンドレア・シェニエ』（同1896年）やジャコモ・プッチーニ『トスカ』（同1900年）など、同時代の庶民生活を題材とせず、歴史上あるいは架空の人物を主人公とするオペラも、その激しい感情表出に着目した場合「ヴェリズモ・オペラ」の範疇に含めて論じられることもある。 (ja)
- El verisme (verismo en italià: realisme) fou la darrera escola operística del segle xix sorgida al voltant de 1890, i amb el seu començament es tanca el gran període de creació romàntica italiana. Moviment iniciat ja per Verdi, Boito i Ponchielli, que es manifesta clarament per primer cop amb Cavalleria rusticana (1890) de Pietro Mascagni i I Pagliacci (1892) de Ruggero Leoncavallo. Retrata la duresa de la vida diària de les capes baixes de la Itàlia acabada de reunificar. A partir d'aquestes òperes en sorgeixen d'altres de similars que també han estat emmarcats en el verisme: d'autors com Cilea, Giordano, Catalani, Franchetti i Puccini. A aquest grup de compositors, nascuts després de 1850 i que aspiraven a esdevenir el successor operístic de Verdi, se'ls va conèixer com la Giovane Scuola (ca)
- Ο βερισμός στη μουσική είναι η αισθητική η οποία, από το τέλος του 19ου αιώνα, κυρίως μέσω του λυρικού θεάτρου, προβάλλει θέματα της καθημερινής κοινωνικής ζωής, με έμφαση στον ρεαλισμό και τα βίαια πάθη των απλών ανθρώπων. Ο όρος προέρχεται από την ιταλική λέξη verismo «ωμός ρεαλισμός» < λατινικά veritas «αλήθεια» και που, σταδιακά, πήρε την έννοια του ρεαλισμού/πραγματισμού.Ο βερισμός δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε μέσω της μετα-Ρομαντικής οπερατικής παράδοσης, άρρηκτα συνδεδεμένος με Ιταλούς συνθέτες, όπως τους Πιέτρο Μασκάνι, Ρουτζέρο Λεονκαβάλο, Ουμπέρτο Τζορντάνο, Φραντσέσκο Τσιλέα και Τζάκομο Πουτσίνι. Ως καλλιτεχνικό είδος, γενικότερα, έχει τις ρίζες του στο -επίσης ιταλικό- ομώνυμο λογοτεχνικό κίνημα που, με τη σειρά του, συσχετίστηκε με το διεθνές λογοτεχνικό κίνημα του νατουραλι (el)
- Verismo (waarheidsgetrouwheid, Italiaans: verismo, van vero = "waar") was een Italiaanse literaire beweging, met als belangrijkste exponenten Giovanni Verga en . Later werden er ook muziektheatrale werken in veristische trant gecomponeerd, waarbij de periode tussen 1875 en 1900 het hoogtepunt vormde. Het literaire verisme was geïnspireerd door het naturalisme van schrijvers als Émile Zola en Henrik Ibsen. Het naturalisme was de meer pessimistische opvolger van de positiever gestemde kunststroming van het Franse realisme. Nog meer dan het Franse naturalisme, was de Italiaanse verismo-beweging pessimistisch georiënteerd, en net als het naturalisme, vermeed het verisme de vermenging van opvattingen van de schrijver met de gepresenteerde feiten. Het verisme vond muzikaal zijn weerslag in de la (nl)
- Opera werystyczna – kierunek, który pojawił się we włoskiej muzyce operowej przy końcu XIX wieku. Cechował go odwrót od tematyki fantastycznej, kultywowanej w okresie romantyzmu i poszukiwanie materiału zaczerpniętego z rzeczywistości. Pewne elementy filozofii weryzmu wprowadził już Verdi (La Traviata, Rigoletto, Bal maskowy). (pl)
|
