| dbo:abstract
|
- Jüdisches Leben gehörte zur Geschichte der Stadt Danzig und ihrer Vororte über viele Jahrhunderte, oft unter schwierigen Bedingungen. (de)
- The Jewish Community of Gdańsk (German: Danzig) dates back to at least the 15th century though for many centuries it was separated from the rest of the city. Under Polish rule, Jews acquired limited rights in the city in the 16th and 17th centuries and after the city's 1793 incorporation into Prussia the community largely assimilated to German culture. In the 1920s, during the period of the Free City of Danzig, the number of Jews increased significantly and the city acted as a transit point for Jews leaving Eastern Europe for the United States and Canada. Antisemitism existed among German nationalists and the persecution of Jews in the Free City intensified after the Nazis came to power in 1933. During World War II and the Holocaust the majority of the community either emigrated or were murdered. Since the fall of communism Jewish property has been returned to the community, and an annual festival, the Baltic Days of Jewish Culture, has taken place since 1999. (en)
- Pierwsi, poświadczeni źródłowo kupcy żydowscy pojawiają się w Gdańsku już w XI wieku. Panowanie książąt pomorskich z rodu Sobiesławiców to okres osłabienia osadnictwa żydowskiego w mieście. Dopiero w 1308 zakon krzyżacki zezwolił kupcom żydowskim na osiedlanie się tutaj. Tak, że w 1440 istniała już ulica żydowska (niem. Judengasse). W 1454, po przyłączeniu Gdańska do Polski, nastąpił napływ Żydów z Litwy i Korony. Kupcy żydowscy w Gdańsku obsługiwali handel zbożem polskiej szlachty, która znalazła w nich swoich faktorów i pośredników w transakcjach z niemieckim patrycjatem miasta. W 1616 było w Gdańsku około 500 Żydów. W 1724 założono towarzystwa Chewra Kadisza i Bikur Chojlim. Czynne były drukarnie żydowskie Rathke i Schrott Tiferet Jisroel. W roku 1816 mieszkało w mieście 3798 Żydów. Do 1883 w Gdańsku powstało pięć gmin żydowskich (kahałów). Od przedmieść i ulic, przy których je utworzono otrzymały one nazwy: Stare Szkoty, Winnica, Wrzeszcz, oraz ulice Szeroka i Szopy. W latach 1880-1890 dokonano zjednoczenia dotychczasowych pięciu gmin oraz budowy Wielkiej Synagogi. W 1924 założony został Jung-Jüdischer Bund Danzig, w latach 1929-1939 wydawano tu tygodnik Jüdisches Wochenblatt (po niemiecku). W 1929 w granicach wielkiego Gdańska żyło 5873 Żydów (z tego 4311 osób w Sopocie) na 235 000 ogółu mieszkańców.Pogromy niemieckie zaczęty się w 1937, a w listopadzie 1938 naziści zniszczyli 2 synagogi, 2 uszkodzili, dokonali kolejnych pogromów. Wielu Żydów emigrowało i do września 1939 roku zostało już tylko 1200 Żydów. Obecnie w Gdańsku funkcjonują trzy gminy żydowskie: ortodoksyjna Gmina Wyznaniowa Żydowska, a także związane z ruchem postępowym Beit Trójmiasto i Niezależna Gmina Wyznania Mojżeszowego. (pl)
|
| rdfs:comment
|
- Jüdisches Leben gehörte zur Geschichte der Stadt Danzig und ihrer Vororte über viele Jahrhunderte, oft unter schwierigen Bedingungen. (de)
- The Jewish Community of Gdańsk (German: Danzig) dates back to at least the 15th century though for many centuries it was separated from the rest of the city. Under Polish rule, Jews acquired limited rights in the city in the 16th and 17th centuries and after the city's 1793 incorporation into Prussia the community largely assimilated to German culture. In the 1920s, during the period of the Free City of Danzig, the number of Jews increased significantly and the city acted as a transit point for Jews leaving Eastern Europe for the United States and Canada. Antisemitism existed among German nationalists and the persecution of Jews in the Free City intensified after the Nazis came to power in 1933. During World War II and the Holocaust the majority of the community either emigrated or were mu (en)
- Pierwsi, poświadczeni źródłowo kupcy żydowscy pojawiają się w Gdańsku już w XI wieku. Panowanie książąt pomorskich z rodu Sobiesławiców to okres osłabienia osadnictwa żydowskiego w mieście. Dopiero w 1308 zakon krzyżacki zezwolił kupcom żydowskim na osiedlanie się tutaj. Tak, że w 1440 istniała już ulica żydowska (niem. Judengasse). W 1454, po przyłączeniu Gdańska do Polski, nastąpił napływ Żydów z Litwy i Korony. Kupcy żydowscy w Gdańsku obsługiwali handel zbożem polskiej szlachty, która znalazła w nich swoich faktorów i pośredników w transakcjach z niemieckim patrycjatem miasta. W 1616 było w Gdańsku około 500 Żydów. W 1724 założono towarzystwa Chewra Kadisza i Bikur Chojlim. Czynne były drukarnie żydowskie Rathke i Schrott Tiferet Jisroel. W roku 1816 mieszkało w mieście 3798 Żydów. Do (pl)
|
