| dbo:abstract
|
- The history of rail transport in China began in the late nineteenth century during the Qing dynasty. Since then, it has become one of the largest rail networks in the world. (en)
- L’histoire du transport ferroviaire en Chine a commencé à la fin du XIXe siècle pendant la dynastie Qing. Depuis lors, il est devenu l'un des plus grands réseaux ferroviaires au monde. (fr)
- Po przegranej pierwszej wojnie chińsko-japońskiej (1895) rząd nie mógł więcej blokować rozwoju kolei. Budową linii zajęły się prywatne towarzystwa związane z kapitałem zachodnim, a na Tajwanie, który przejęła Japonia – rząd w Tokio; na wyspie powstał system kolei krajowej na torze 1067 mm. Wielkie zasługi przy budowie sieci położył Shinpei Gotō (後藤新平), szef administracji cywilnej generalnego gubernatora Tajwanu do 1906 r.
* 1897 – ukończenie głównej trasy na torze „rosyjskim” Kolei Wschodniochińskiej łączącej Władywostok z Rosją przez Harbin w Mandżurii (kapitał rosyjsko-francuski); kolej pozostawała we władaniu rosyjskim do inwazji japońskiej w 1932 r.;
* 1899 – pierwszy tramwaj elektryczny w Pekinie; ponowne założenie 1925;
* 1901 – ukończenie Kolei Południowo-Mandżurskiej z Harbina do Dalianu i Port Arthur (chińska nazwa Lüshun; tor „rosyjski”; Kolej Wschodniochińska); w czasie wojny rosyjsko-japońskiej, kiedy Rosjanie wyprowadzili cały tabor na północ, linia na południe od Changchun była przekuta na rozstaw „japoński”, a następnie na normalny w 1908;
* 1904 – tramwaj elektryczny w Hongkong; W czasie wojny rosyjsko-japońskiej (1904–1905) Japończycy, zająwszy południową Mandżurię, zbudowali kilka linii na torze „japońskim”, m.in. Mukden – Xinmintun (później część Kolei Pekin-Mukden) oraz Mukden – Andong (obecn. Dandong) na granicy koreańskiej. Ta ostatnia linia ma charakter górski, co było nietypowe dla wczesnych kolei w Chinach; głównym problemem inżynierskim były rzeki i zabezpieczenia przez powodziami.
* po 1905 – Kolej Pekin-Mukden (Jingfeng): połączenie Tanggu z Mukdenem (dzisiejszy Shenyang) w Mandżurii, gdzie był węzeł z linią zarządzanej już wówczas przez Japończyków Kolei Południowo-Mandżurskiej, dający połączenie z Rosją i Europą; odcinek trasy w Mandżurii powstał w czasie wojny rosyjsko-japońskiej i musiał być przekuty z toru „japońskiego” na normalny;
* 1905 – ukończenie linii Pekin – Hankou (obecn. Wuhan), budowanej od 1896 przez Brytyjczyków, Belgów i Francuzów; Kolej Jinghan;
* 1906 – uruchomienie tramwajów elektrycznych w Tianjin; kasacja ok. 1972;
* 1908 – otwarcie pierwszej linii Kolei Xinning w południowych Chinach: Gongyi – Taishan, przedłużona do Doushan 1909 (86 km) i ostatecznie do Baisha 1920; kolej normalnotorowa, zbudowana jako inwestycja kapitału chińskiego; tabor głównie amerykański; rozebrana 1920;
* 1908 – ukończenie linii Szanghaj – Nankin;
* 1908 – Szanghaj: uruchomienie sieci tramwajowych kompanii brytyjskiej, a potem francuskiej; 1913 powstanie trzeciej sieci – chińskiej; kasacja tramwajów prawdopodobnie w l. 70.;
* 1909 – otwarcie linii tramwajowej w Dairen (późn. Dalian); budowa tramwajów w innych miastach Mandżurii: Mukden 1926, Harbin 1927, Changchun 1942; duży system tramwajów podmiejskich (wzorowany na dentetsu) istniał też w Fushun;
* 1909 – otwarcie kolei Jingzhang między Pekinem i Zhangjiakou; innej wczesnej kolei zbudowanej przez Chińczyków: główny inżynier, Zhan Tianyou, uzyskał sławę „ojca kolei chińskich”; w górach koło Badaling kolej ma nachylenia sięgające 3% i jeden zygzak; 1923 przedłużona do Baotou; lata 50. XX wieku – budowa kolei Fengsha omijającej fragment górski linii;
* 1910 – otwarcie linii Tianjin – Jinan (kapitał niemiecki); przedłużenie do Pukou naprzeciwko Nankinu 1912 (kapitał niemiecki i brytyjski); linia ma imponujący wspornikowy most na Żółtej Rzece (kolej Jinpu);
* 1911 – otwarcie kolei Kowloon – Kanton (Hongkong – Chiny);
* 1911 – przekucie linii Mukden – Andong na tor normalny; po wybudowaniu mostu granicznego połączenie z siecią koreańską; W 1911 r. było w Chinach ok. 9 tys. kilometrów linii kolejowych.
* ...
* 1924 – ponowne założenie tramwaju elektrycznego w Pekinie (sieć zlikwidowana 1966);
* 1936 – ukończenie linii Kanton – Wuchang (późn. Wuhan; Kolej Wuguang); 1937 w Kantonie otwarcie linii łączącej kolej do Hongkongu z Koleją Wuguang;
* ... (pl)
- 中国铁路建设始于晚清时期，铁路建设对中国社会发展产生了深远的影响并在经济、军事等方面起到了重要的作用。截止2020年8月，中国大陆拥有世界上第二大铁路系统，铁路里程已逾14万公里。 (zh)
|
