| dbo:abstract
|
- Matthias Erzberger 20. září 1875 Buttenhausen ve Württembersku - 26. srpna 1921 poblíž Bad Griesbachu ve Schwarzwaldu) byl německý publicista a politik strany Centrum. Erzberger se stal v roce 1903 členem říšského sněmu a byl tam známý především jako kritik koloniální politiky. Podílel se na odhalení několika skandálů v koloniích. V říjnu 1918 se stal ministrem, v listopadu 1918 jako zástupce říšské vlády a vedoucí komise pro příměří podepsal příměří z Compiègne, které fakticky ukončilo boje první světové války. Potom jako říšský ministr financí v letech 1919 až 1920 provedl Erzbergerovu reformu, pojmenovanou po něm, která je považována za nejrozsáhlejší reformní dílo v německé daňové a finanční historii. V roce 1920 ho donutila k rezignaci štvavá kampaň německého nacionalistického politika Karla Helffericha a s ní související proces. Zastánci mýtu o dýce v zádech (Dolchstoßlegende) Erzbergera považovali za jednoho z „listopadových zločinců“. V roce 1921 byl Erzberger zavražděn pravicovými teroristy z Organizace Consul. (cs)
- Matthias Erzberger (* 20. September 1875 in Buttenhausen, Königreich Württemberg; † 26. August 1921 bei Bad Griesbach im Schwarzwald, Republik Baden) war ein deutscher Publizist und Politiker (Zentrum) im Kaiserreich und in der Weimarer Republik. Erzberger wurde 1903 Abgeordneter im Reichstag und dort vor allem als Kritiker der Kolonialpolitik bekannt. Er beteiligte sich an der Aufdeckung mehrerer Kolonialskandale. Im Oktober 1918 wurde er Minister, im November 1918 unterzeichnete er als Bevollmächtigter der Reichsregierung und Leiter der Waffenstillstandskommission das Waffenstillstandsabkommen von Compiègne, das die Kampfhandlungen des Ersten Weltkriegs faktisch beendete. Anschließend setzte er als Reichsminister der Finanzen von 1919 bis 1920 die nach ihm benannte Erzbergersche Reform durch, die als umfangreichstes Reformwerk der deutschen Steuer- und Finanzgeschichte gilt. Eine Hetzkampagne des deutschnationalen Politikers Karl Helfferich und der damit verbundene Prozess zwangen ihn 1920 zum Rücktritt. Kolporteure der Dolchstoßlegende bezeichneten Erzberger als einen der „Novemberverbrecher“. Im Jahr 1921 wurde Erzberger von Attentätern der rechtsterroristischen Organisation Consul ermordet. Als „Schrittmacher des Parlamentarismus in einem antiparlamentarischen Verfassungssystem“ (Theodor Eschenburg) fand Erzberger postum, vor allem in Westdeutschland nach dem Zweiten Weltkrieg, eine große Würdigung. (de)
- Matthias ERZBERGER (naskiĝis la 20-an de septembro 1875, , Virtembergo, Germanio – murdiĝis la 26-an de aŭgusto 1921, Bad Griesbach, Nigra Arbaro, Badeno), gvidanto de la maldekstra sekcio de la germania romkatolika , subskribanto de la armistico, finanta la unuan mondmiliton. Erzberger komence instruis en lernejo, poste iĝis ĵurnalisto ĉe la Deutsches Volksblatt. Oni elektis lin en 1903 al membro de Reichstag (imperia parlamento). Li iĝis baldaŭ estro de maldekstra sekcio de la Centra Partio. Li faris sensacion per kritiko - al registaro de Bernhard von Bülow - pri cirkonstancoj en la germanaj kolonioj. Pro tio oni dissolvis la parlamenton en decembro de 1906. Dum la unua mondmilito, komence apogis la aneksion de grandaj teritorioj, sed li havis poste decidan partoprenon en rezolucio de la Reichstag - de 19-a de julio 1917 -, kiu proponis laŭtraktradan pacon sen teritoria gajno. Erzberger same kunefikis en eventoj, kiuj kondukis al abdiko de kanceliero Theobald von Bethmann Hollweg, anstataŭ kiu li volis Bülow. Li volis enkonduki demokratiajn konstituciajn reformojn per plimulto de Reichstag (Centro, Socialdemokrata Partio, Progresema Popola Partio). Li apogis la pacon de Brest-Litovsk (1918), sed volis doni memregan rajton por la orient-eŭropaj popoloj. Dum la milito, en la verko Der Völkerbund (1918) apogis ideon de la Ligo de Popoloj. Li gvidis la germanan delegitaron en la francia Compiègne, en la armistica komisiono kaj li mem subskribis la armisticon, la 11-an de novembro. Li partoprenis en la registaro de Philipp Scheidemann kaj li premis por akcepto de la Versailles-a traktato. Ekde junio de 1919 ĝis marto de 1920, li estis vic-kanceliero kaj financa ministro en registaro de Gustav Bauer. Liajn financajn reformojn kontraŭis la riĉuloj, nobluloj kaj la federaciistoj, kiuj ne volis unuecan ŝtaton. Kiel subskribinto de la armistico kaj porparolanto de la respublika-demokrata sistemo, Erzberger estis celtabulo de la trodekstruloj. En marto de 1920, li venkis en juĝproceso kontraŭ , kiu akuzis lin pri politika koruptado. Kvankam Erzberger suferis nur etan moralan damaĝon, mem abdikis, ĉar lia partio ne apogis lin plenforte. Li ripozis en la Nigra Arbaro, kiam anoj de naciisma organizaĵo murdis lin.
* Klaus Epstein: Matthias Erzberger and the Dilemma of German Democracy (1959, 1971) (eo)
- Matthias Erzberger (Buttenhausen, Wutemberg, 1875eko irailaren 20a - Griesbach, Bade, 1921eko abuztuaren 26a) alemaniar politikaria izan zen. Reichstagen Alderdi Zentro-katolikoko diputatua izan zen 1903az geroztik. Bakearen alde eta anexioaren aurka zegoen. 1918an, Alemaniako ordezkari zela, armistizioa izenpetu zuen Compiegnen. Weimarren agintaldian, Kanpo Arazoetako ministroa izan zen. Saldukeriaz salaturik, dimisioa eman behar izan zuen. Versailleseko Hitzarmenaren aldekoa zen. Ultranazionalistek hil zuten 1921ean. (eu)
- Matthias Erzberger fue un escritor y político alemán del Partido de Centro y ministro de Finanzas de 1919 a 1920. Destacado integrante del católico Partido de Centro, se pronunció contra la Primera Guerra Mundial a partir de 1917 y, como representante autorizado del gobierno del Reich, firmó el armisticio entre Alemania y las potencias aliadas. Fue asesinado en 1921 por el grupo paramilitar de ultraderecha Organisation Consul. (es)
- Matthias Erzberger (20 September 1875 – 26 August 1921) was a German writer and politician (Centre Party), the minister of Finance from 1919 to 1920. Prominent in the Catholic Centre Party, he spoke out against World War I from 1917 and as authorized representative of the Reich government signed the armistice between Germany and the Allied Powers. He was assassinated in 1921 by the right-wing terrorist group Organisation Consul. (en)
- Matthias Erzberger (20 September 1875 – 26 Agustus 1921) adalah seorang penerbit dan politikus Jerman yang menjabat sebagai Menteri Keuangan dari 1919 sampai 1920. Berpengaruh di Partai Tengah, ia menyuarakan penentangan terhadap Perang Dunia I dari 1917 dan sebagai pemimpin perwakilan pemerintah Reich dalam penandatanganan antara Jerman dan Sekutu. Ia dibunuh karena tindakan ini oleh kelompok teroris sayap kanan . (in)
- Matthias Erzberger est un homme politique et journaliste allemand, né le 20 septembre 1875 à Buttenhausen (Royaume de Wurtemberg) et mort assassiné le 26 août 1921 à Bad Griesbach (Allemagne). Membre du Zentrum, il est ministre des Finances entre 1919 et 1920. (fr)
- 마티아스 에르츠베르거(독일어: Matthias Erzberger, 1875년 9월 20일 ~ 1921년 8월 26일)는 독일의 작가이자 정치인 (독일 중앙당)이다. 1919년부터 1920년까지 재무장관을 역임했다. 가톨릭 중앙당의 중심 인물이었던 그는 1917년부터 제1차 세계 대전에 반대하는 연설을 했고, 독일제국의 대표로서 독일과 연합국 간의 휴전 협정에 서명했다. 하지만 1921년 우익 테러리스트에 의해 암살되었다. (ko)
- マティアス・エルツベルガー（Matthias Erzberger, 1875年9月20日 - 1921年8月26日）は、ドイツの政治家（中央党）、作家。第一次世界大戦における連合国との休戦協定にドイツ首席全権として調印。ヴァイマル共和国初期に財務相も務めるが、右翼テロ組織に暗殺された。 (ja)
- Matthias Erzberger (Münsingen, 20 settembre 1875 – Bad Peterstal-Griesbach, 26 agosto 1921) è stato un politico, diplomatico e saggista tedesco, leader della sinistra del partito cattolico e firmatario per la Germania dell'armistizio di Compiègne. (it)
- Matthias Erzberger was een Duits politicus. (nl)
- Matthias Erzberger (ur. 20 września 1875 w Buttenhausen, zm. 26 sierpnia 1921 w Bad Griesbach im Rottal) – niemiecki pisarz i polityk. (pl)
- Matthias Erzberger, född 20 september 1875 i Buttenhausen, död 26 augusti 1921 i Bad Griesbach im Schwarzwald, var en tysk politiker tillhörande Centrumpartiet. (sv)
- Маттиас Эрцбергер (нем. Matthias Erzberger; 20 сентября 1875, Буттенхаузен, королевство Вюртемберг — 26 августа 1921, близ Бад-Грисбах в Шварцвальде) — немецкий писатель и политик. Член партии Центра. Руководитель комиссии по перемирию и рейхсминистр финансов Веймарской республики. (ru)
- 马蒂亚斯·埃茨贝格尔（德語：Matthias Erzberger，1875年9月20日－1921年8月26日），德国政治家，1919年至1920年担任德意志帝国财政部长。 作为中央党人，他从1917年开始反对第一次世界大战 ，并且作为帝国政府的授权代表签署了德国和同盟国之间的停战协议，因此他被右翼恐怖集团“执政官组织”（Organisation Consul）暗杀。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- Matthias Erzberger (Buttenhausen, Wutemberg, 1875eko irailaren 20a - Griesbach, Bade, 1921eko abuztuaren 26a) alemaniar politikaria izan zen. Reichstagen Alderdi Zentro-katolikoko diputatua izan zen 1903az geroztik. Bakearen alde eta anexioaren aurka zegoen. 1918an, Alemaniako ordezkari zela, armistizioa izenpetu zuen Compiegnen. Weimarren agintaldian, Kanpo Arazoetako ministroa izan zen. Saldukeriaz salaturik, dimisioa eman behar izan zuen. Versailleseko Hitzarmenaren aldekoa zen. Ultranazionalistek hil zuten 1921ean. (eu)
- Matthias Erzberger fue un escritor y político alemán del Partido de Centro y ministro de Finanzas de 1919 a 1920. Destacado integrante del católico Partido de Centro, se pronunció contra la Primera Guerra Mundial a partir de 1917 y, como representante autorizado del gobierno del Reich, firmó el armisticio entre Alemania y las potencias aliadas. Fue asesinado en 1921 por el grupo paramilitar de ultraderecha Organisation Consul. (es)
- Matthias Erzberger (20 September 1875 – 26 August 1921) was a German writer and politician (Centre Party), the minister of Finance from 1919 to 1920. Prominent in the Catholic Centre Party, he spoke out against World War I from 1917 and as authorized representative of the Reich government signed the armistice between Germany and the Allied Powers. He was assassinated in 1921 by the right-wing terrorist group Organisation Consul. (en)
- Matthias Erzberger (20 September 1875 – 26 Agustus 1921) adalah seorang penerbit dan politikus Jerman yang menjabat sebagai Menteri Keuangan dari 1919 sampai 1920. Berpengaruh di Partai Tengah, ia menyuarakan penentangan terhadap Perang Dunia I dari 1917 dan sebagai pemimpin perwakilan pemerintah Reich dalam penandatanganan antara Jerman dan Sekutu. Ia dibunuh karena tindakan ini oleh kelompok teroris sayap kanan . (in)
- Matthias Erzberger est un homme politique et journaliste allemand, né le 20 septembre 1875 à Buttenhausen (Royaume de Wurtemberg) et mort assassiné le 26 août 1921 à Bad Griesbach (Allemagne). Membre du Zentrum, il est ministre des Finances entre 1919 et 1920. (fr)
- マティアス・エルツベルガー（Matthias Erzberger, 1875年9月20日 - 1921年8月26日）は、ドイツの政治家（中央党）、作家。第一次世界大戦における連合国との休戦協定にドイツ首席全権として調印。ヴァイマル共和国初期に財務相も務めるが、右翼テロ組織に暗殺された。 (ja)
- Matthias Erzberger (Münsingen, 20 settembre 1875 – Bad Peterstal-Griesbach, 26 agosto 1921) è stato un politico, diplomatico e saggista tedesco, leader della sinistra del partito cattolico e firmatario per la Germania dell'armistizio di Compiègne. (it)
- Matthias Erzberger was een Duits politicus. (nl)
- Matthias Erzberger (ur. 20 września 1875 w Buttenhausen, zm. 26 sierpnia 1921 w Bad Griesbach im Rottal) – niemiecki pisarz i polityk. (pl)
- Matthias Erzberger, född 20 september 1875 i Buttenhausen, död 26 augusti 1921 i Bad Griesbach im Schwarzwald, var en tysk politiker tillhörande Centrumpartiet. (sv)
- Маттиас Эрцбергер (нем. Matthias Erzberger; 20 сентября 1875, Буттенхаузен, королевство Вюртемберг — 26 августа 1921, близ Бад-Грисбах в Шварцвальде) — немецкий писатель и политик. Член партии Центра. Руководитель комиссии по перемирию и рейхсминистр финансов Веймарской республики. (ru)
- 马蒂亚斯·埃茨贝格尔（德語：Matthias Erzberger，1875年9月20日－1921年8月26日），德国政治家，1919年至1920年担任德意志帝国财政部长。 作为中央党人，他从1917年开始反对第一次世界大战 ，并且作为帝国政府的授权代表签署了德国和同盟国之间的停战协议，因此他被右翼恐怖集团“执政官组织”（Organisation Consul）暗杀。 (zh)
- Matthias Erzberger 20. září 1875 Buttenhausen ve Württembersku - 26. srpna 1921 poblíž Bad Griesbachu ve Schwarzwaldu) byl německý publicista a politik strany Centrum. Erzberger se stal v roce 1903 členem říšského sněmu a byl tam známý především jako kritik koloniální politiky. Podílel se na odhalení několika skandálů v koloniích. V říjnu 1918 se stal ministrem, v listopadu 1918 jako zástupce říšské vlády a vedoucí komise pro příměří podepsal příměří z Compiègne, které fakticky ukončilo boje první světové války. Potom jako říšský ministr financí v letech 1919 až 1920 provedl Erzbergerovu reformu, pojmenovanou po něm, která je považována za nejrozsáhlejší reformní dílo v německé daňové a finanční historii. V roce 1920 ho donutila k rezignaci štvavá kampaň německého nacionalistického politik (cs)
- Matthias Erzberger (* 20. September 1875 in Buttenhausen, Königreich Württemberg; † 26. August 1921 bei Bad Griesbach im Schwarzwald, Republik Baden) war ein deutscher Publizist und Politiker (Zentrum) im Kaiserreich und in der Weimarer Republik. Im Jahr 1921 wurde Erzberger von Attentätern der rechtsterroristischen Organisation Consul ermordet. Als „Schrittmacher des Parlamentarismus in einem antiparlamentarischen Verfassungssystem“ (Theodor Eschenburg) fand Erzberger postum, vor allem in Westdeutschland nach dem Zweiten Weltkrieg, eine große Würdigung. (de)
- Matthias ERZBERGER (naskiĝis la 20-an de septembro 1875, , Virtembergo, Germanio – murdiĝis la 26-an de aŭgusto 1921, Bad Griesbach, Nigra Arbaro, Badeno), gvidanto de la maldekstra sekcio de la germania romkatolika , subskribanto de la armistico, finanta la unuan mondmiliton. Erzberger komence instruis en lernejo, poste iĝis ĵurnalisto ĉe la Deutsches Volksblatt. Oni elektis lin en 1903 al membro de Reichstag (imperia parlamento). Li iĝis baldaŭ estro de maldekstra sekcio de la Centra Partio. Li ripozis en la Nigra Arbaro, kiam anoj de naciisma organizaĵo murdis lin. (eo)
|
