| dbo:abstract
|
- Fanagalo je pidžin vycházející ze zuluštiny, ovlivněný také angličtinou a o něco méně afrikánštinou. Tento jazyk jako lingua franca využívají zejména horníci v odvětví těžby zlata, diamantů, uhlí a mědi v jižní Africe. (cs)
- Fanagalo aŭ Fanakalo (fana ga lo ’tiel’, kuluma fana ga lo ’parolu tiel’) estas piĝina lingvo de suda Afriko. Ĝi baziĝas ĉefe sur la proksime parencaj (zulua, kosa, norda kaj suda ndebela kaj aliaj) kun vortaraj elementoj ankaŭ el la angla kaj la afrikansa. La lingvo estis unue uzata inter blankuloj kaj ties nigrulaj servistoj. Dum la 20-a jarcento, ĝi estis vaste uzata en la minejoj de Sud-Afriko kaj ankaŭ en najbaraj landoj, kiel Namibio kaj Zimbabvo. Por la uzado en minejoj, ĝi estis iagrade normigita. Post la falo de la apartisma reĝimo, la populareco de la lingvo malkreskis. Plej multaj piĝinaj lingvoj estiĝis dum la kolonia epoko pro la komunikbezono inter koloniigantoj kaj lokaj popoloj aŭ sklavoj. Tiel ankaŭ estis en la kazo de fanagalo. En plej multaj kazoj, la vortprovizo de piĝina lingvo devenas de la pli altprestiĝa lingvo de la koloniigantoj. La gramatiko tipe estas rudimenta aŭ novkreita. En la kazo de fanagalo tamen la vortprovizo grandparte devenas de lokaj lingvoj, kaj la gramatiko estas nur simpligita, iom simile al tiu de esperanto kompare kun ties fontlingvoj. (eo)
- Fanakalo (auch Fanagalo) ist eine Lingua franca, vergleichbar mit dem Pidgin-Englisch, das sich ab Ende des 19. Jahrhunderts in den Gold-, Diamanten- und anderen Bergwerken Südafrikas – teils auch in den Bergbaugebieten Namibias, Sambias, Mosambiks, Simbabwes und des Kongo – als Verkehrssprache zwischen den Weißen und ihren Arbeitern, aber auch den indigenen Arbeitern untereinander, entwickelt hat. Teilweise benutzen es aber auch die Weißen Südafrikas – die Afrikaans sprechenden Buren und die Englisch sprechenden Gruppen untereinander – nicht nur um sich zu verständigen, sondern um auf ihren südafrikanischen Hintergrund abzuheben. Da in den südafrikanischen Bergwerken Arbeiter praktisch aus dem ganzen süd- und zentralafrikanischen Raum tätig wurden, war eine Lingua franca besonders vonnöten, um sich überhaupt untereinander verständigen zu können. Diese Arbeiter brachten die Sprache dann wiederum in ihre Heimatregionen mit zurück. Die Arbeit im Montansektor brach die traditionellen Zusammenhänge des afrikanischen Stämmesystems auf. Hier kamen viele Indigene erstmals mit dem Umfeld der modernen Industrie, sehr großer Organisationsstrukturen und der Routine täglicher Arbeitsprozesse in Kontakt. Diese Arbeitswelt erzwang oft eine Neuorientierung in Fragen der persönlichen Gesundheitspflege, Hygiene, Beherbergung und des Transportwesens. Vor diesem Hintergrund erlangte das Fanakalo eine spezifisch prägende Rolle im Alltagsleben der Arbeiter. Das Wort Fanakalo ist die Kombination von „gleich + es + das“ und bedeutet den Befehl: „Mach es genauso!“ Damit reflektiert die Bezeichnung bereits die Bedeutung des Fanakalo als Herrschaftssprache. Es entstammt den Nguni-Sprachen, einer Untergruppe der Bantusprachen, im Wesentlichen IsiZulu, IsiXhosa, Siswati und Ndebele. Anders aber als beim Pidgin-Englisch ist nicht die Kolonialsprache die Hauptsprache, sondern das einheimische Zulu bzw. die anderen Nguni-Sprachen. Weiteren Einfluss haben Englisch, Afrikaans und Portugiesisch. Der Linguist unterscheidet zwischen dem Minen-Fanakalo und dem Garten-Fanakalo. Das Garten-Fanakalo (oder auch Küchen-Kaffer) war die Sprache mit den Küchenmädchen und Hausangestellten. Kaffer war zunächst die Benennung der Nguni-Sprachen, dann die abschätzige Bezeichnung einer jeden schwarzen Person und von daher seit langem ein verletzendes Schimpfwort. Das Minen-Fanakalo ist mit 70 % Vokabeln stärker am Zulu orientiert, als das Garten-Fanakalo, das stärker zum Englischen neigt. Die Versuche Mitte des 20. Jahrhunderts das Fanakalo – ähnlich wie das Swahili – durch Standardisierung als „Basis-Bantu“ zu beleben, scheiterten aber. Es wird heute nur noch wenig gesprochen und war auch 1975 nur für wenige Hunderttausend ein Kommunikationsmittel. Vergleichbare afrikanische Sprachen waren in Simbabwe (dem kolonialen Rhodesien) das , mit großem Ndebele-Wortschatz. Aus Kenia ist das auf Swahili basierende bekannt. Die Vorsilbe „ki“ steht in den Bantusprachen für „Sprache“, heißt hier also: „Sprache der Siedler“. (de)
- Fanagalo, or Fanakalo, is a vernacular or pidgin based primarily on Zulu with input from English and a small amount of Afrikaans input. It is used as a lingua franca, mainly in the gold, diamond, coal and copper mining industries in South Africa and to a lesser extent in the Democratic Republic of the Congo, Namibia, Zambia, and Zimbabwe. Although it is used as a second language only, the number of speakers was estimated as "several hundred thousand" in 1975. By the time independence came – or in the case of South Africa, universal suffrage – English had become sufficiently widely spoken and understood that it became the lingua franca, enabling different ethnic groups in the same country to communicate with each other, and Fanakalo use declined. (en)
- La lingua fanagalo o fanakalo è una lingua vernacolare o pidgin che si basa principalmente sulla lingua zulu, con un input inglese e lingua afrikaans.È usata come lingua franca, principalmente nelle industrie minerarie di oro, diamante, carbone e rame in Sudafrica e, con minore estensione, nella Repubblica Democratica del Congo, Namibia, Zambia e Zimbabwe. Nel 1975 si è stimato che, nonostante sia utilizzata esclusivamente come seconda lingua, il numero di persone che la parlano è di “molte centinaia di migliaia”. Quando i britannici se ne andarono, l’inglese divenne la lingua franca che rese possibile ai vari gruppi etnici della stessa regione di comunicare tra loro, e l’uso della lingua fanakalo si ridusse. (it)
- Fanagalo is een pidgintaal die wordt gesproken in Zuid-Afrika. Het is voornamelijk gebaseerd op het Zoeloe, aangevuld met kleine invloeden uit de Engelse en Afrikaanse taal. Het wordt gebruikt als lingua franca, wat inhoudt dat het gesproken wordt door mensen met een verschillende moedertaal. Fanagalo wordt vooral gesproken in de goud-, diamant-, steenkool- en kopermijnen in Zuid-Afrika, maar ook in Congo-Kinshasa, Zimbabwe, Zambia en Namibië, hetzij minder. Het is de enige van het Zoeloe afgeleide pidgintaal en vrij uniek, daar het gebaseerd is op een inheemse taal en niet op een taal van een land dat koloniën had of handel bedreef met Zuid-Afrika, terwijl dit vaker het geval is. In Zimbabwe is het Chilapalapa een variant op het Fanagalo, beïnvloed door het Shona. In Zambia is het Cikabanga een variant. Deze taal is beïnvloed door het Bemba. (nl)
- Fanagalo (pronuncia-se "fanagaló") é uma língua franca utilizada como segundo idioma entre falantes de diversas línguas da África do Sul, principalmente nas minas, entre os trabalhadores nativos, os seus supervisores e os trabalhadores estrangeiros, como os do Zimbábue, Moçambique e Maláui. Pode ser considerado como um pidgin ou um crioulo, uma língua de contato. Constituiu-se a partir de uma versão simplificada das línguas zulu, xhosa e outras, africanas, com muitos termos do inglês, neerlandês e do africâner. Evoluiu a partir do contato entre os assentamentos europeus e os nativos africanos, na região a leste do Cabo e KwaZulu-Natal, na África do Sul, mais tarde É falada também na República Democrática do Congo, Namíbia, Zâmbia e Zimbábue por algumas centenas de pessoas. Foi rejeitada entre os africanos por ter sido “importada” do Zimbábue e da África do Sul por europeus que não queriam que os africanos aprendessem inglês Cerca de 70% do seu conteúdo léxico vem do zulu. No Zimbábue, além desses 70% de palavras provenientes do zulu, 24% das palavras vêm do inglês e 6% da língua africâner. É uma língua de fácil aprendizado, embora não seja um idioma artificialmente “fabricado”. Há dicionário publicado. (pt)
- Фанага́ло («кухонный кафрский», «шахтёрский кафрский», лапалапа, кабанга) — пиджин на основе зулу, распространённый в Южной Африке, главным образом на рудниках в Замбии, Зимбабве и на Витватерсранде (ЮАР). Около 70 % лексики фанагало восходит к зулу, остальное — к английскому, африкаанс и другим языкам банту (в Зимбабве сильно влияние шона, в Замбии — бемба). Изначально, возможно, появился как язык общения британских поселенцев в Натале с местным населением, позже стал распространён в Родезии и был завезён на Витватерсранд. По сравнению с зулу грамматика значительно упрощена, почти разрушена система именных классов и вообще согласования, упрощена глагольная система. Под влиянием английского и африкаанс появился неизменяемый определённый артикль lo (правда, с нетривиальными правилами употребления), предлог ka используется для выражения генитивных отношений. Утрачена система тонов, развилось силовое ударение на предпоследнем слоге. Известны два варианта фанагало:
* «садовый фанагало», или «кухонный кафрский», которым пользовались чёрные слуги при общении с белыми
* «шахтёрский фанагало», более близкий к зулу. (ru)
- Fanagalo eller Fanakalo (fana ga lo ’lik detta, på det viset’, kuluma fana ga lo ’prata på det viset’) är ett pidginspråk som används i södra Afrika. Det baserar sig i huvudsak på zulu och andra därmed nära besläktade . I fanagalos ordförråd finns också ord från engelska och afrikaans. Språket användes först mellan vita och deras svarta tjänstefolk, därav beteckningen "Kitchen Kafir". Under 1900-talet användes det som kommandospråk i Sydafrikas gruvor, men också i Sydrhodesia (Zimbabwe) och Nordrhodesia (Zambia). För användandet i gruvorna standardiserades det i viss mån. Efter apartheidregimens fall förlorade språket i popularitet. (sv)
- 凡那伽罗是一种以祖鲁语为基础，掺杂了英语和一点点南非语的混合语。它在金矿、钻石、煤矿、铜矿产业都是被广泛使用的通用语，并小部分地扩张入刚果（金）、纳米比亚、赞比亚以及津巴布韦。虽然凡那伽罗只被用作第二语言，但是1975年它已经有几十万的使用者。不过就像印度，当英国人带来了英语，英语便成为了这个国家内各个部落之间交流的通用语，凡那伽罗的使用日渐减少。 凡那伽罗是唯一的以祖鲁语为基础的洋腔浜语言，它非常罕见地以一种土著语言，而非以殖民者或贸易者的语言为基础。 奇拉帕拉帕是凡那伽罗在津巴布韦（罗德西亚）的方言，它因受到绍纳语的影响演化而来；而西卡邦迦（有时也被叫做奇卡邦迦）是凡那伽罗在赞比亚（北罗德西亚）的方言，它因受到本巴语的影响演化而来。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- Fanagalo je pidžin vycházející ze zuluštiny, ovlivněný také angličtinou a o něco méně afrikánštinou. Tento jazyk jako lingua franca využívají zejména horníci v odvětví těžby zlata, diamantů, uhlí a mědi v jižní Africe. (cs)
- Fanagalo, or Fanakalo, is a vernacular or pidgin based primarily on Zulu with input from English and a small amount of Afrikaans input. It is used as a lingua franca, mainly in the gold, diamond, coal and copper mining industries in South Africa and to a lesser extent in the Democratic Republic of the Congo, Namibia, Zambia, and Zimbabwe. Although it is used as a second language only, the number of speakers was estimated as "several hundred thousand" in 1975. By the time independence came – or in the case of South Africa, universal suffrage – English had become sufficiently widely spoken and understood that it became the lingua franca, enabling different ethnic groups in the same country to communicate with each other, and Fanakalo use declined. (en)
- La lingua fanagalo o fanakalo è una lingua vernacolare o pidgin che si basa principalmente sulla lingua zulu, con un input inglese e lingua afrikaans.È usata come lingua franca, principalmente nelle industrie minerarie di oro, diamante, carbone e rame in Sudafrica e, con minore estensione, nella Repubblica Democratica del Congo, Namibia, Zambia e Zimbabwe. Nel 1975 si è stimato che, nonostante sia utilizzata esclusivamente come seconda lingua, il numero di persone che la parlano è di “molte centinaia di migliaia”. Quando i britannici se ne andarono, l’inglese divenne la lingua franca che rese possibile ai vari gruppi etnici della stessa regione di comunicare tra loro, e l’uso della lingua fanakalo si ridusse. (it)
- 凡那伽罗是一种以祖鲁语为基础，掺杂了英语和一点点南非语的混合语。它在金矿、钻石、煤矿、铜矿产业都是被广泛使用的通用语，并小部分地扩张入刚果（金）、纳米比亚、赞比亚以及津巴布韦。虽然凡那伽罗只被用作第二语言，但是1975年它已经有几十万的使用者。不过就像印度，当英国人带来了英语，英语便成为了这个国家内各个部落之间交流的通用语，凡那伽罗的使用日渐减少。 凡那伽罗是唯一的以祖鲁语为基础的洋腔浜语言，它非常罕见地以一种土著语言，而非以殖民者或贸易者的语言为基础。 奇拉帕拉帕是凡那伽罗在津巴布韦（罗德西亚）的方言，它因受到绍纳语的影响演化而来；而西卡邦迦（有时也被叫做奇卡邦迦）是凡那伽罗在赞比亚（北罗德西亚）的方言，它因受到本巴语的影响演化而来。 (zh)
- Fanagalo aŭ Fanakalo (fana ga lo ’tiel’, kuluma fana ga lo ’parolu tiel’) estas piĝina lingvo de suda Afriko. Ĝi baziĝas ĉefe sur la proksime parencaj (zulua, kosa, norda kaj suda ndebela kaj aliaj) kun vortaraj elementoj ankaŭ el la angla kaj la afrikansa. La lingvo estis unue uzata inter blankuloj kaj ties nigrulaj servistoj. Dum la 20-a jarcento, ĝi estis vaste uzata en la minejoj de Sud-Afriko kaj ankaŭ en najbaraj landoj, kiel Namibio kaj Zimbabvo. Por la uzado en minejoj, ĝi estis iagrade normigita. Post la falo de la apartisma reĝimo, la populareco de la lingvo malkreskis. (eo)
- Fanakalo (auch Fanagalo) ist eine Lingua franca, vergleichbar mit dem Pidgin-Englisch, das sich ab Ende des 19. Jahrhunderts in den Gold-, Diamanten- und anderen Bergwerken Südafrikas – teils auch in den Bergbaugebieten Namibias, Sambias, Mosambiks, Simbabwes und des Kongo – als Verkehrssprache zwischen den Weißen und ihren Arbeitern, aber auch den indigenen Arbeitern untereinander, entwickelt hat. Teilweise benutzen es aber auch die Weißen Südafrikas – die Afrikaans sprechenden Buren und die Englisch sprechenden Gruppen untereinander – nicht nur um sich zu verständigen, sondern um auf ihren südafrikanischen Hintergrund abzuheben. Da in den südafrikanischen Bergwerken Arbeiter praktisch aus dem ganzen süd- und zentralafrikanischen Raum tätig wurden, war eine Lingua franca besonders vonnöte (de)
- Fanagalo is een pidgintaal die wordt gesproken in Zuid-Afrika. Het is voornamelijk gebaseerd op het Zoeloe, aangevuld met kleine invloeden uit de Engelse en Afrikaanse taal. Het wordt gebruikt als lingua franca, wat inhoudt dat het gesproken wordt door mensen met een verschillende moedertaal. Fanagalo wordt vooral gesproken in de goud-, diamant-, steenkool- en kopermijnen in Zuid-Afrika, maar ook in Congo-Kinshasa, Zimbabwe, Zambia en Namibië, hetzij minder. Het is de enige van het Zoeloe afgeleide pidgintaal en vrij uniek, daar het gebaseerd is op een inheemse taal en niet op een taal van een land dat koloniën had of handel bedreef met Zuid-Afrika, terwijl dit vaker het geval is. (nl)
- Fanagalo (pronuncia-se "fanagaló") é uma língua franca utilizada como segundo idioma entre falantes de diversas línguas da África do Sul, principalmente nas minas, entre os trabalhadores nativos, os seus supervisores e os trabalhadores estrangeiros, como os do Zimbábue, Moçambique e Maláui. Pode ser considerado como um pidgin ou um crioulo, uma língua de contato. Constituiu-se a partir de uma versão simplificada das línguas zulu, xhosa e outras, africanas, com muitos termos do inglês, neerlandês e do africâner. (pt)
- Fanagalo eller Fanakalo (fana ga lo ’lik detta, på det viset’, kuluma fana ga lo ’prata på det viset’) är ett pidginspråk som används i södra Afrika. Det baserar sig i huvudsak på zulu och andra därmed nära besläktade . I fanagalos ordförråd finns också ord från engelska och afrikaans. (sv)
- Фанага́ло («кухонный кафрский», «шахтёрский кафрский», лапалапа, кабанга) — пиджин на основе зулу, распространённый в Южной Африке, главным образом на рудниках в Замбии, Зимбабве и на Витватерсранде (ЮАР). Около 70 % лексики фанагало восходит к зулу, остальное — к английскому, африкаанс и другим языкам банту (в Зимбабве сильно влияние шона, в Замбии — бемба). Изначально, возможно, появился как язык общения британских поселенцев в Натале с местным населением, позже стал распространён в Родезии и был завезён на Витватерсранд. Известны два варианта фанагало: (ru)
|
