| dbo:abstract
|
- الوتيرة الواحدة أو التَّنَاسقِيَّة هي افتراض بأن «القوانين والآليات الطبيعية نفسها التي تعمل في الفضاء الكوني الآن كانت هي نفسها التي كانت تعمل في الفضاء الكوني في الماضي وتنطبق على أي مكان فيه». ولقد تضمنت تلك الفرضية مفهوم التدرجية من حيث إن «الحاضر هو مفتاح الماضي ويعمل بنفس المعدلات». لقد كانت نظرية الوتيرة الواحدة إحدى المبادئ الأساسية في الجيولوجيا وجميع مجالات العلوم تقريبًا، ولكن لم يعد علماء الجيولوجيا الحديثة الطبيعية يتمسكون تمسكًا صارمًا بمسألة التدرج، في حين أنهم يقبلون أن الجيولوجيا قد تطورت على مدار فترة طويلة من الزمان. قام علماء التاريخ الطبيعي بصياغة نظرية الوتيرة الواحدة في نهاية القرن الثامن عشر، وبدأ ذلك بأعمال عالم الجيولوجيا جيمس هيوتون التي قام جون بلايفير بتنقيحها وقام تشارلز ليل بنشرها في كتاب مبادئ الجيولوجيا عام 1830. ولقد قام ويليام هويل بوضع مصطلح الوتيرة الواحدة، وكان هو أيضًا من وضع مصطلح «الكارثية لفكرة أن الأرض تشكلت نتيجة سلسلة من الأحداث المفاجئة القصيرة والعنيفة». (ar)
- El mot actualisme té diversos significats segons s'apliqui al camp de la geologia, la filosofia o la psicologia. (ca)
- Uniformitarianismus (také princip uniformity či aktualismus) je směr v přírodních vědách (původně pouze v geologii), podle kterého se předvěké děje zásadně kvalitativně neliší od současných dějů. (cs)
- Ο Ομοιομορφισμός είναι θεωρία της γεωλογίας, όπου σύμφωνα με αυτή, τα περισσότερα γεωλογικά φαινόμενα θα μπορούσαν να γίνουν κατανοητά μέσω προσεκτικών παρατηρήσεων των σύγχρονων διεργασιών και ότι όλες οι γεωλογικές διεργασίες που δρούσαν στο παρελθόν δρουν επίσης και σήμερα. Αποτυπώθηκε για πρώτη φορά από τον σκωτσέζο γεωλόγο Τζέιμς Χάτον το 1778 στη μελέτη με τίτλο: "Θεωρία της Γης". Η φράση "το παρόν είναι το κλειδί για το παρελθόν" συνοψίζει τις ιδεές του Χάτον και της θεωρίας αυτής. Η "Θεωρία της Γης" είχε γραφτεί σε ένα δυσνόητο ύφος με αποτέλεσμα να μην διαβαστεί από πολλούς. Το 1802 ο Τζων Πλέιφερ δημοσίευσε το δοκίμιο του με τίτλο: "Επεξηγήσεις πάνω στη θεωρία του Χάτον για τη Γη", στο οποίο γίνεται λεπτομερής ανάλυση των ιδεών του Χάτον. Το 1830 ένας άλλος γεωλόγος ο Κάρολος Λάιελ στο εγχειρίδιο του "Αρχές της Γεωλογίας" χρησιμοποίησε αυτή την θεωρία ως το ενοποιητικό θέμα. (el)
- Der Aktualismus (lat. actualis „wirklich“), auch Aktualitätsprinzip, Uniformitäts- oder Gleichförmigkeitsprinzip, englisch Uniformitarianism, ist die grundlegende wissenschaftliche Methode in der Geologie. (de)
- Unuformismo, konata ankaŭ kiel Doktrino de Unuformeco, estas la kompreno ke la samaj naturaj leĝoj kaj procezoj kiuj funkcias en nuntempaj sciencaj observoj ĉiam funkciis en la universo en la pasinteco kaj estas aplikeblaj ie ajn en la universo. Ĝi referencas al la nevario en la metafizikaj principoj kiuj kondiĉigas sciencon, kiel la konstanteco de kaŭzo kaj efiko tra spac-tempo, sed ĝi estis uzita ankaŭ por priskribi spac-tempan nevarion de la fizikaj leĝoj. Kvankam temas pri nepruvebla postulato kiu ne povas esti verigita uzante la sciencan metodon, uniformismo estis ŝlosila de preskaŭ ĉiuj fakoj de scienco. En geologio, uniformismo estis inkludita en la gradisma koncepto ke "la nuno estas la ŝlosilo por la pasinto" kaj ke geologiaj okazaĵoj okazas samproporcie nune kiel ĉiam okazis, kvankam multaj modernaj geologoj ne plu subtenas tiun striktan gradismon. Stampita de , ĝi estis origine proponita kontraste al katastrofismo fare de britaj naturalistoj fine de la 18a jarcento, startante per la verko de la geologo James Hutton en multaj el liaj libroj kiel Theory of the Earth (Teorio de la Tero). La verko de Hutton estis poste rafinita de sciencisto kaj popularigita pere de la verko de la geologo Charles Lyell nome Principles of Geology en 1830. Nune, la historio de la Tero estas konsiderata kiel malrapida, laŭgrada procezo, markita de okazaj naturkatastrofaj okazaĵoj. (eo)
- Zientziaren filosofian, aktualismoa edo uniformismoa, gaur egungo eragiten duten lege eta prozesu naturalek unibertsoan beti iraganean jardun eta unibertso osoan aplikatzen direlako ustea da. Zientzia sostengatzen duten printzipio metafisikoen aldagabetasunaz ari da, hala nola kausa eta efektuaren konstantzia espazio-denboran zehar, baina aldagabetasun espazial eta denborazkoa deskribatzeko ere erabili izan da. Nahiz eta postulatua ezin den egiaztatu metodo zientifikoa erabiliz, aktualismoa zientziaren ia arlo guztietako lehen printzipio giltzarria izan da. Geologian, aktualismoa kontzeptu gradualista hau sartu du: "Oraina iraganaren gakoa da", gertaera geologikoak beti egin duten erritmo berean gertatzen direla gaur egun, nahiz eta geologo moderno askok jada ez duten gradualismo zorrotzik. sortua, jatorrian, britainiar naturalistek katastrofismoarekin kontrastean proposatu zuten XVIII. mendearen amaieran, James Hutton geologoaren lanarekin hasiz bere liburu ugarietan, horien artean (Lurraren teoria). Huttonen lana, beranduago, zientzialariak findu zuen, eta Charles Lyell geologoak, Principles of Geology lanean ospetsu egin zuen 1830ean. Gaur egun, Lurraren historia prozesu geldo eta mailakatu bat izan zela uste da, noizbehinkako gertaera natural katastrofikoek puntuatua. (eu)
- En filosofía de la ciencia, el uniformismo, también conocido como la doctrina de la Uniformidad, es la suposición de que las mismas leyes y procesos naturales que operan en las observaciones científicas actuales siempre han operado en el universo en el pasado y se aplican en todo el universo. Se refiere a la invariancia en los principios metafísicos que sustentan la ciencia, como la constancia de causa y efecto a lo largo del espacio-tiempo, pero también se ha utilizado para describir la invariancia espaciotemporal de las leyes físicas. Aunque un postulado no comprobable que no puede verificarse utilizando el método científico, el uniformismo ha sido un primer principio clave de prácticamente todos los campos de la ciencia. En geología, el uniformismo ha incluido el concepto gradualista de que «el presente es la clave del pasado» y que los eventos geológicos se producen al mismo ritmo que siempre lo han hecho, aunque muchos geólogos modernos ya no sostienen un gradualismo estricto. Acuñado por William Whewell, fue propuesto originalmente en contraste con el catastrofismo por los naturalistas británicos a finales del siglo XVIII, comenzando con el trabajo del geólogo James Hutton en sus numerosos libros, entre ellos [Teoría de la Tierra]. El trabajo de Hutton fue refinado más tarde por el científico John Playfair y popularizado por el geólogo Charles Lyell, Principles of Geology en 1830. Hoy en día, se considera que la historia de la Tierra fue un proceso lento y gradual, puntuado por ocasionales eventos naturales catastróficos. (es)
- Uniformitarianisme adalah sebuah paham yang menyatakan bahwa dalam alam semesta ada sehingga suatu peristiwa akan terulang kembali. yang diamati pada masa lalu akan muncul pada masa kini maupun masa depan.Prinsip keseragaman alam digunakan untuk membenarkan baik penalaran induktif maupun penelitian ilmiah. Hal ini dapat dipahami secara sederhana bahwa masa depan akan terlihat seperti masa lalu. Dengan demikian, kita dapat memprediksi apa yang akan terjadi pada masa depan dengan melihat apa yang terjadi pada masa lalu. Sebuah ilmu sangat bergantung pada keseragaman karena tanpa hal tersebut tidak akan mungkin menyimpulkan masa lalu yang dapat kita perkirakan akan terjadi pada masa depan. Selain itu, prediksi ilmiah dan teori ilmiah tidak akan mungkin tanpa keseragaman. Secara umum, penalaran induktif bergantung pada keseragaman karena hal tersebut memungkinkan kita untuk mengambil kasus-kasus tertentu dan menyimpulkannya dengan aturan dan prinsip umum. Namun, keseragaman alam sendiri tidak bisa bergantung pada penalaran . Dalam ilmu geologi, uniformitarianisme telah memasukkan konsep gradualistik di mana "masa kini adalah kunci untuk masa lalu" dan bahwa peristiwa geologis saat ini terjadi pada laju yang sama seperti yang selalu terjadi, meskipun banyak ahli geologi modern yang tidak lagi berpegang pada gradualisme yang ketat. Diciptakan oleh , uniformitarianisme awalnya diusulkan sebagai lawan dari teori katastrofisme yang dikemukakan oleh naturalis Inggris di akhir abad ke-18. Teori tersebut dipelopori melalui karya oleh geolog James Hutton dalam banyak bukunya yang berjudul . Karya Hutton kemudian disempurnakan oleh ilmuwan dan dipopulerkan oleh ahli geologi Charles Lyell dalam bukunya Principles of Geology pada tahun 1830. Saat ini, sejarah Bumi dianggap sebagai proses yang lambat dan bertahap, yang terkadang diselingi oleh peristiwa bencana alam yang sesekali terjadi dalam tempo waktu yang cepat. (in)
- L'uniformitarisme est un des principes de base de la géologie moderne. Il postule que les processus qui se sont exercés dans le passé lointain s'exercent encore de nos jours. L'adage « le présent est la clé du passé » résume la méthode qui en découle. Ce principe s'oppose au catastrophisme selon lequel les caractéristiques de la surface terrestre sont apparues soudainement dans le passé à partir de processus radicalement différents de ceux qui sont à l’œuvre aujourd'hui. Plus précisément, l'uniformitarisme est le principe philosophique de l'actualisme, qui affirme que des phénomènes semblables s'opèrent en tous temps et en tous lieux. L'actualisme est une méthode qui repose sur la transposition du système actuel à des systèmes passés ; son acception peut être plus ou moins forte selon qu'il est purement heuristique ou reposant sur des démarches expérimentales. (fr)
- L'Uniformitarismo (o Attualismo), in filosofia della scienza, è il principio secondo il quale i processi naturali che hanno operato nei tempi passati sono gli stessi che possono essere osservati nel tempo presente. Il suo significato metodologico è compendiato frequentemente dall'asserzione: "Il presente è la chiave per il passato"; oppure, con una formulazione ancora più semplice, che ieri, come oggi, le stesse cause comportavano gli stessi effetti. Questa teoria è anche chiamata dell'Attualismo in quanto rappresenta forze che hanno agito ieri, agiscono oggi ed agiranno domani. Fu enunciato da naturalisti scozzesi alla fine del XVIII secolo; viene infatti fatto risalire ai lavori del geologo James Hutton (nei quali è associato intimamente al concetto di ciclicità degli eventi geologici), ai lavori di John Playfair e soprattutto ai Principles of Geology di Charles Lyell (1830). Il corrispondente termine inglese Uniformitarianism fu coniato nel 1832 da William Whewell il quale creò anche il termine Catastrofismo al fine di definire le concezioni religiose, molto diffuse fra i protestanti di lingua inglese, secondo le quali la storia della Terra, come un dramma, aveva avuto un inizio distinto con la creazione e procedeva verso la conclusione finale con la fine dei giorni e il Millenarismo. (it)
- Uniformitarianism, also known as the Doctrine of Uniformity or the Uniformitarian Principle, is the assumption that the same natural laws and processes that operate in our present-day scientific observations have always operated in the universe in the past and apply everywhere in the universe. It refers to invariance in the metaphysical principles underpinning science, such as the constancy of cause and effect throughout space-time, but has also been used to describe spatiotemporal invariance of physical laws. Though an unprovable postulate that cannot be verified using the scientific method, some consider that uniformitarianism should be a required first principle in scientific research. Other scientists disagree and consider that nature is not absolutely uniform, even though it does exhibit certain regularities. In geology, uniformitarianism has included the gradualistic concept that "the present is the key to the past" and that geological events occur at the same rate now as they have always done, though many modern geologists no longer hold to a strict gradualism. Coined by William Whewell, it was originally proposed in contrast to catastrophism by British naturalists in the late 18th century, starting with the work of the geologist James Hutton in his many books including Theory of the Earth. Hutton's work was later refined by scientist John Playfair and popularised by geologist Charles Lyell's Principles of Geology in 1830. Today, Earth's history is considered to have been a slow, gradual process, punctuated by occasional natural catastrophic events. (en)
- 동일과정설(同一過程說, 영어: uniformitarianism)은 과거의 자연환경에 작용했던 과정이 현재의 자연현상과 같을 것이라고 하는 가설이다. 근대 지질학의 기초가 된 이론으로서, 격변설에 반대되는 가설이다. 이 ‘동일과정설’이라는 용어는 윌리엄 휴얼에 의해 만들어진 말로 그는 또한 지구가 갑작스럽고, 짧은 삶을 산, 급격한 사건에 의해 형성되었다는 ‘격변설’(catastrophism)이라는 용어도 만들었다. 이 용어는 18세기 스코틀랜드 박물학자들에 의해 정식화되었으며, 지질학자 제임스 허턴의 저작에서 시작되어 에 의해 정제되고, 찰스 라이엘의 1830년에 출판된 《지질학의 원리》(Principles of Geology)로 널리 알려졌다. (ko)
- 斉一説（せいいつせつ、英: uniformitarianism）とは、自然において、過去に作用した過程は現在観察されている過程と同じだろう、と想定する考え方。「現在は過去を解く鍵」という表現で知られる近代地質学の基礎となった地球観。天変地異説に対立する説として登場した。 (ja)
- Uniformitarianisme, actualisme of actualiteitsprincipe is het principe geldend binnen de geologie, dat stelt dat de aardse geschiedenis verklaard kan worden met dezelfde geologische processen als die we in het heden waarnemen. Dit betekent dat "geologische processen uniform zijn door de tijd heen", maar niet altijd met dezelfde kracht. Het principe geldt voor zowel de abiotische als de biotische wereld. (nl)
- Aktualizm (aktualizm geologiczny, zwany również uniformitaryzmem lub uniformitarianizmem) – zasada geologiczna przyjmująca, że czynniki fizyczne i chemiczne oddziałujące na Ziemię i na skorupę ziemską, a zatem także procesy fizyczne i chemiczne, były w przeszłości podobne do dzisiejszych, co pozwala na podstawie współczesnych obserwacji określać przebieg dawnych procesów geologicznych. Metoda ta streszcza się w haśle „teraźniejszość jest kluczem do przeszłości”, a na podstawie obserwacji procesów zachodzących współcześnie można wnioskować, co działo się na Ziemi nawet wiele milionów lat temu. Należy jednak uwzględnić, że niektóre czynniki mimo wszystko ulegają zmianie, jak choćby obecność tlenu w atmosferze albo traw na stokach etc. Zasada sformułowana została przez Jamesa Huttona (Theory of the Earth, 1795), a rozwinięta przez Charlesa Lyella . Jednym z pierwszych dowodów tej koncepcji były przeprowadzone przez Huttona dokładne badania erozji w dolinach rzek oraz tworzenia się osadów u ich ujść – ich wyniki wskazywały, że długotrwale działające procesy geologiczne, takie jak erozja, sedymentacja, dyslokacja i (fałdowanie), mogą być wyjaśnieniem tworzenia się pokładów skalnych zawierających szczątki kopalne. Opublikowana w 1802 roku książka Johna Playfaira pt. zawierała dalsze wyjaśnienia i przykłady potwierdzające koncepcję aktualizmu w odniesieniu do procesów geologicznych. Poglądy Lyella wyrażone w dziele Principles of Geology były bardziej jednoznaczne niż dzisiaj to przyjmujemy. Zwalczał on wszelkie koncepcje zakładające wielkoskalowe katastrofy geologiczne na Ziemi. Twierdził, że wszelkie zjawiska geologiczne można wyjaśnić za pomocą procesów działających dzisiaj i gatunki nie ulegają zmianom i nie wymierają. Rozwinięcie tej teorii przez Charlesa Lyella (bliskiego przyjaciela Darwina), a szczególnie przedstawione dowody na dużo dłuższy niż kilka tysięcy lat wiek Ziemi, dały podstawy do sformułowania teorii ewolucji. Przeciwnikiem teorii był Lord Kelvin, autor „Krótkiego odparcia nauki uniformizmu w geologii” (The Doctrine of Uniformity in Geology Briefly Refuted) napisanego w 1866. Jego zdaniem Ziemia może istnieć najwyżej 20 do 40 milionów lat, znacznie krócej niż wynikało z teorii uniformizmu. Twierdzenia te opierał na obliczeniu tempa przepływu ciepła przez skorupę ziemską i czasu jej stygnięcia oraz na ocenach wieku Słońca (mechanizm Kelvina-Helmholtza). Odkrycie promieniotwórczości wykazało, że oceny wieku Ziemi oparte na obliczeniach tempa jej stygnięcia są błędne, gdyż ciepło jest bezustannie wytwarzane we wnętrzu Ziemi wskutek rozpadu pierwiastków promieniotwórczych, mających bardzo długi czas połowicznego rozpadu, rzędu kilku miliardów lat, jak uran czy tor. Również reakcje termonuklearne będące źródłem energii Słońca zapewniają znacznie dłuższy czas jego życia. Na polu nauk geologicznych poglądem przeciwnym do aktualizmu był katastrofizm propagowany przez Georges’a Cuviera, francuskiego zoologa i paleontologa. (pl)
- O uniformitarismo é um princípio científico que originalmente foi proposto por James Hutton, que é considerado um dos precursores da geologia moderna. A teoria uniformitarista baseia-se na reprodução dos dados observáveis em fenómenos geológicos atuais para a interpretação da ocorrência destes fenómenos no passado. Seus primeiros defensores procuravam refutar o Catastrofismo. Os princípios da teoria são:
* Atualismo geológico: Os acontecimentos do passado são resultado de forças da natureza idênticas às que se observam na atualidade, ou seja, o que acontece hoje também terá ocorrido no passado.
* Gradualismo: Os acontecimentos geológicos são o resultado de processos lentos e graduais. Assim, James Hutton concluiu que "… em nossas investigações, não logramos encontrar nenhum indício de um começo e nenhum vestígio de um fim…". As leis da natureza são constantes. O estudo dos processos geológicos atuais permite interpretar a evolução geológica, "encaixando" os registos geológicos impressos nas rochas e em suas estruturas como em um quebra-cabeças. A teoria do uniformitarismo foi posteriormente desenvolvida por Charles Lyell e corroborada por Charles Darwin através do estudo do evolucionismo. Na Geologia, o uniformitarismo é uma doutrina que sugere que os processos geológicos na Terra, aconteceram no passado da mesma maneira que com mesma intensidade que ocorrem no presente, e tal uniformidade seria suficiente para ocasionar todas as mudanças geológicas vistas atualmente. Esse princípio é fundamental para o pensamento geológico e é base para o desenvolvimento da Geologia como ciência. Quando William Whewell, um estudioso da Universidade de Cambridge introduziu o termo em 1832, o princípio prevalecente era o Catastrofismo, que postulava que a Terra foi criada e transformada por grandes catástrofes, já o Uniformitarismo postula que os fenômenos observados nas rochas são todos resultados de processos geológicos que ocorrem até hoje – ou seja, o presente é a chave para o passado. A expressão uniformitarismo, no entanto, se tornou história, porque a discussão entre catastrofistas e uniformitaristas diminuiu em grande parte. A geologia como ciência aplicada se baseia em outras ciências, mas no início do século XIX, as descobertas geológicas ultrapassaram a física e a química da época. À medida que os fenômenos geológicos se tornaram compreensíveis em termos do avanço da física, química e biologia, a realidade do Uniformintarismo como um dos principais princípios filosóficos da Geologia se estabeleceu, e a controvérsia entre catastrofistas e uniformitaristas terminou em grande parte. (pt)
- Aktualismen är en vetenskaplig metod som utgår ifrån att kunskap om geologiska processer i det förgångna kan nås genom studier av nutida förlopp som vittring, och sedimentering. Aktualismen utesluter inte att också andra krafter kan ha verkar i det förgångna, vilket däremot helt förnekades av den tidigare uniformismen. (sv)
- Актуализм (от лат. actualis — действительный, настоящий), или униформизм — один из методологических подходов в естественных науках. Он опирается на принцип однообразия, по которому геологические процессы, происходящие в прошлые геологические эпохи, и явления, вызывавшиеся этими процессами, имеют много общего с современными. Один из основных принципов в геологии. При общности подходов, актуализм, в отличие от униформизма, впоследствии развивался и учитывает необратимость хронологического развития атмосферы, гидросферы, биосферы, литосферы и эволюцию живых организмов. (ru)
- 均變論（英語：Uniformitarianism，又稱齊一論、古今一致論）是由查理斯·萊爾的《地質學原理》一書所提出的，其理論是以英國人詹姆斯·哈顿在1785年和1789年所提出的漸變論所衍伸而來。其思想和漸變論大致相同，且提出了地質時間的概念，也否定了達爾文的天擇說。其中精髓的一句話就是：「現在是通往過去的一把鑰匙」（The present is the key to the past），表示一切過去所發生的地質作用都和現在正在進行的作用方式相同，所以研究現在正在進行的地質作用，就可以明瞭過去的地球歷史。這樣的思想後來已經有所修正。與其相反的學說是由居維葉(Georges Cuvier)所提出的災變論。 (zh)
- Уніформізм (лат. uniformis — «одноманітний») — історична геологічна гіпотеза, згідно з якою в геологічному минулому діяли ті ж сили і з тією ж інтенсивністю, що і в сучасну епоху, тому знання сучасних геологічних явищ можна без поправок поширювати на тлумачення геологічного минулого будь-якої давності. Звідси походила теза про одноманітність системи земних змін протягом усіх геологічних періодів. Пізніше уніформізм піддався критиці, яка особливо посилилася після появи роботи Чарльза Дарвіна «Походження видів» (1859). У XX столітті було встановлено, що історія зовнішніх оболонок Землі (атмосфери, гідросфери, біосфери, літосфери) має риси незворотного розвитку. Був прийнятий принцип еволюційного розвитку Землі. На противагу У. в сучасній геології використовується метод актуалізму. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- El mot actualisme té diversos significats segons s'apliqui al camp de la geologia, la filosofia o la psicologia. (ca)
- Uniformitarianismus (také princip uniformity či aktualismus) je směr v přírodních vědách (původně pouze v geologii), podle kterého se předvěké děje zásadně kvalitativně neliší od současných dějů. (cs)
- Der Aktualismus (lat. actualis „wirklich“), auch Aktualitätsprinzip, Uniformitäts- oder Gleichförmigkeitsprinzip, englisch Uniformitarianism, ist die grundlegende wissenschaftliche Methode in der Geologie. (de)
- 동일과정설(同一過程說, 영어: uniformitarianism)은 과거의 자연환경에 작용했던 과정이 현재의 자연현상과 같을 것이라고 하는 가설이다. 근대 지질학의 기초가 된 이론으로서, 격변설에 반대되는 가설이다. 이 ‘동일과정설’이라는 용어는 윌리엄 휴얼에 의해 만들어진 말로 그는 또한 지구가 갑작스럽고, 짧은 삶을 산, 급격한 사건에 의해 형성되었다는 ‘격변설’(catastrophism)이라는 용어도 만들었다. 이 용어는 18세기 스코틀랜드 박물학자들에 의해 정식화되었으며, 지질학자 제임스 허턴의 저작에서 시작되어 에 의해 정제되고, 찰스 라이엘의 1830년에 출판된 《지질학의 원리》(Principles of Geology)로 널리 알려졌다. (ko)
- 斉一説（せいいつせつ、英: uniformitarianism）とは、自然において、過去に作用した過程は現在観察されている過程と同じだろう、と想定する考え方。「現在は過去を解く鍵」という表現で知られる近代地質学の基礎となった地球観。天変地異説に対立する説として登場した。 (ja)
- Uniformitarianisme, actualisme of actualiteitsprincipe is het principe geldend binnen de geologie, dat stelt dat de aardse geschiedenis verklaard kan worden met dezelfde geologische processen als die we in het heden waarnemen. Dit betekent dat "geologische processen uniform zijn door de tijd heen", maar niet altijd met dezelfde kracht. Het principe geldt voor zowel de abiotische als de biotische wereld. (nl)
- Aktualismen är en vetenskaplig metod som utgår ifrån att kunskap om geologiska processer i det förgångna kan nås genom studier av nutida förlopp som vittring, och sedimentering. Aktualismen utesluter inte att också andra krafter kan ha verkar i det förgångna, vilket däremot helt förnekades av den tidigare uniformismen. (sv)
- Актуализм (от лат. actualis — действительный, настоящий), или униформизм — один из методологических подходов в естественных науках. Он опирается на принцип однообразия, по которому геологические процессы, происходящие в прошлые геологические эпохи, и явления, вызывавшиеся этими процессами, имеют много общего с современными. Один из основных принципов в геологии. При общности подходов, актуализм, в отличие от униформизма, впоследствии развивался и учитывает необратимость хронологического развития атмосферы, гидросферы, биосферы, литосферы и эволюцию живых организмов. (ru)
- 均變論（英語：Uniformitarianism，又稱齊一論、古今一致論）是由查理斯·萊爾的《地質學原理》一書所提出的，其理論是以英國人詹姆斯·哈顿在1785年和1789年所提出的漸變論所衍伸而來。其思想和漸變論大致相同，且提出了地質時間的概念，也否定了達爾文的天擇說。其中精髓的一句話就是：「現在是通往過去的一把鑰匙」（The present is the key to the past），表示一切過去所發生的地質作用都和現在正在進行的作用方式相同，所以研究現在正在進行的地質作用，就可以明瞭過去的地球歷史。這樣的思想後來已經有所修正。與其相反的學說是由居維葉(Georges Cuvier)所提出的災變論。 (zh)
- Уніформізм (лат. uniformis — «одноманітний») — історична геологічна гіпотеза, згідно з якою в геологічному минулому діяли ті ж сили і з тією ж інтенсивністю, що і в сучасну епоху, тому знання сучасних геологічних явищ можна без поправок поширювати на тлумачення геологічного минулого будь-якої давності. Звідси походила теза про одноманітність системи земних змін протягом усіх геологічних періодів. Пізніше уніформізм піддався критиці, яка особливо посилилася після появи роботи Чарльза Дарвіна «Походження видів» (1859). У XX столітті було встановлено, що історія зовнішніх оболонок Землі (атмосфери, гідросфери, біосфери, літосфери) має риси незворотного розвитку. Був прийнятий принцип еволюційного розвитку Землі. На противагу У. в сучасній геології використовується метод актуалізму. (uk)
- الوتيرة الواحدة أو التَّنَاسقِيَّة هي افتراض بأن «القوانين والآليات الطبيعية نفسها التي تعمل في الفضاء الكوني الآن كانت هي نفسها التي كانت تعمل في الفضاء الكوني في الماضي وتنطبق على أي مكان فيه». ولقد تضمنت تلك الفرضية مفهوم التدرجية من حيث إن «الحاضر هو مفتاح الماضي ويعمل بنفس المعدلات». لقد كانت نظرية الوتيرة الواحدة إحدى المبادئ الأساسية في الجيولوجيا وجميع مجالات العلوم تقريبًا، ولكن لم يعد علماء الجيولوجيا الحديثة الطبيعية يتمسكون تمسكًا صارمًا بمسألة التدرج، في حين أنهم يقبلون أن الجيولوجيا قد تطورت على مدار فترة طويلة من الزمان. (ar)
- Ο Ομοιομορφισμός είναι θεωρία της γεωλογίας, όπου σύμφωνα με αυτή, τα περισσότερα γεωλογικά φαινόμενα θα μπορούσαν να γίνουν κατανοητά μέσω προσεκτικών παρατηρήσεων των σύγχρονων διεργασιών και ότι όλες οι γεωλογικές διεργασίες που δρούσαν στο παρελθόν δρουν επίσης και σήμερα. Αποτυπώθηκε για πρώτη φορά από τον σκωτσέζο γεωλόγο Τζέιμς Χάτον το 1778 στη μελέτη με τίτλο: "Θεωρία της Γης". Η φράση "το παρόν είναι το κλειδί για το παρελθόν" συνοψίζει τις ιδεές του Χάτον και της θεωρίας αυτής. (el)
- Unuformismo, konata ankaŭ kiel Doktrino de Unuformeco, estas la kompreno ke la samaj naturaj leĝoj kaj procezoj kiuj funkcias en nuntempaj sciencaj observoj ĉiam funkciis en la universo en la pasinteco kaj estas aplikeblaj ie ajn en la universo. Ĝi referencas al la nevario en la metafizikaj principoj kiuj kondiĉigas sciencon, kiel la konstanteco de kaŭzo kaj efiko tra spac-tempo, sed ĝi estis uzita ankaŭ por priskribi spac-tempan nevarion de la fizikaj leĝoj. Kvankam temas pri nepruvebla postulato kiu ne povas esti verigita uzante la sciencan metodon, uniformismo estis ŝlosila de preskaŭ ĉiuj fakoj de scienco. (eo)
- En filosofía de la ciencia, el uniformismo, también conocido como la doctrina de la Uniformidad, es la suposición de que las mismas leyes y procesos naturales que operan en las observaciones científicas actuales siempre han operado en el universo en el pasado y se aplican en todo el universo. Se refiere a la invariancia en los principios metafísicos que sustentan la ciencia, como la constancia de causa y efecto a lo largo del espacio-tiempo, pero también se ha utilizado para describir la invariancia espaciotemporal de las leyes físicas. Aunque un postulado no comprobable que no puede verificarse utilizando el método científico, el uniformismo ha sido un primer principio clave de prácticamente todos los campos de la ciencia. (es)
- Zientziaren filosofian, aktualismoa edo uniformismoa, gaur egungo eragiten duten lege eta prozesu naturalek unibertsoan beti iraganean jardun eta unibertso osoan aplikatzen direlako ustea da. Zientzia sostengatzen duten printzipio metafisikoen aldagabetasunaz ari da, hala nola kausa eta efektuaren konstantzia espazio-denboran zehar, baina aldagabetasun espazial eta denborazkoa deskribatzeko ere erabili izan da. Nahiz eta postulatua ezin den egiaztatu metodo zientifikoa erabiliz, aktualismoa zientziaren ia arlo guztietako lehen printzipio giltzarria izan da. (eu)
- L'uniformitarisme est un des principes de base de la géologie moderne. Il postule que les processus qui se sont exercés dans le passé lointain s'exercent encore de nos jours. L'adage « le présent est la clé du passé » résume la méthode qui en découle. Ce principe s'oppose au catastrophisme selon lequel les caractéristiques de la surface terrestre sont apparues soudainement dans le passé à partir de processus radicalement différents de ceux qui sont à l’œuvre aujourd'hui. (fr)
- Uniformitarianisme adalah sebuah paham yang menyatakan bahwa dalam alam semesta ada sehingga suatu peristiwa akan terulang kembali. yang diamati pada masa lalu akan muncul pada masa kini maupun masa depan.Prinsip keseragaman alam digunakan untuk membenarkan baik penalaran induktif maupun penelitian ilmiah. Hal ini dapat dipahami secara sederhana bahwa masa depan akan terlihat seperti masa lalu. Dengan demikian, kita dapat memprediksi apa yang akan terjadi pada masa depan dengan melihat apa yang terjadi pada masa lalu. (in)
- Uniformitarianism, also known as the Doctrine of Uniformity or the Uniformitarian Principle, is the assumption that the same natural laws and processes that operate in our present-day scientific observations have always operated in the universe in the past and apply everywhere in the universe. It refers to invariance in the metaphysical principles underpinning science, such as the constancy of cause and effect throughout space-time, but has also been used to describe spatiotemporal invariance of physical laws. Though an unprovable postulate that cannot be verified using the scientific method, some consider that uniformitarianism should be a required first principle in scientific research. Other scientists disagree and consider that nature is not absolutely uniform, even though it does exhi (en)
- L'Uniformitarismo (o Attualismo), in filosofia della scienza, è il principio secondo il quale i processi naturali che hanno operato nei tempi passati sono gli stessi che possono essere osservati nel tempo presente. Il suo significato metodologico è compendiato frequentemente dall'asserzione: "Il presente è la chiave per il passato"; oppure, con una formulazione ancora più semplice, che ieri, come oggi, le stesse cause comportavano gli stessi effetti. Questa teoria è anche chiamata dell'Attualismo in quanto rappresenta forze che hanno agito ieri, agiscono oggi ed agiranno domani. (it)
- Aktualizm (aktualizm geologiczny, zwany również uniformitaryzmem lub uniformitarianizmem) – zasada geologiczna przyjmująca, że czynniki fizyczne i chemiczne oddziałujące na Ziemię i na skorupę ziemską, a zatem także procesy fizyczne i chemiczne, były w przeszłości podobne do dzisiejszych, co pozwala na podstawie współczesnych obserwacji określać przebieg dawnych procesów geologicznych. Metoda ta streszcza się w haśle „teraźniejszość jest kluczem do przeszłości”, a na podstawie obserwacji procesów zachodzących współcześnie można wnioskować, co działo się na Ziemi nawet wiele milionów lat temu. Należy jednak uwzględnić, że niektóre czynniki mimo wszystko ulegają zmianie, jak choćby obecność tlenu w atmosferze albo traw na stokach etc. (pl)
- O uniformitarismo é um princípio científico que originalmente foi proposto por James Hutton, que é considerado um dos precursores da geologia moderna. A teoria uniformitarista baseia-se na reprodução dos dados observáveis em fenómenos geológicos atuais para a interpretação da ocorrência destes fenómenos no passado. Seus primeiros defensores procuravam refutar o Catastrofismo. Os princípios da teoria são: Assim, James Hutton concluiu que "… em nossas investigações, não logramos encontrar nenhum indício de um começo e nenhum vestígio de um fim…". (pt)
|
