| dbo:abstract
|
- في الفيزياء النظرية، الثابت هو نظام يمكن ملاحظته في نظام فيزيائي يظل دون تغيير في ظل بعض التحولات. الثبات كمصطلح أوسع ينطبق أيضًا على عدم تغيير شكل القوانين الفيزيائية تحت التحول، وهو أقرب في النطاق إلى التعريف الرياضي. ترتبط ثوابت النظام ارتباطًا وثيقًا بالتماثلات التي تفرضها بيئتها. (ar)
- In theoretical physics, an invariant is an observable of a physical system which remains unchanged under some transformation. Invariance, as a broader term, also applies to the no change of form of physical laws under a transformation, and is closer in scope to the mathematical definition. Invariants of a system are deeply tied to the symmetries imposed by its environment. Invariance is an important concept in modern theoretical physics, and many theories are expressed in terms of their symmetries and invariants. (en)
- Pada fisika teoretis, invarian adalah sebuah besaran yang bersifat tetap (tidak berubah) jika diterapkan suatu fungsi . Dalam istilah fisika, invariansi juga berarti tidak adanya perubahan hukum fisika dalam sistem yang diterapkan suatu fungsi transformasi. Invariansi merupakan konsep penting dalam fisika teoretis modern. (in)
- 理論物理学において、不変量 (英: invariant) はある変換の下で変化しない系の性質である。 (ja)
- Invariantie houdt in dat de natuurwetten niet afhankelijk mogen zijn van de coördinaten waarin deze geformuleerd worden, en vooral niet van verandering in het referentiestelsel. Het begrip is voor het eerst geformuleerd door Galileo Galilei. Deze verdedigde de theorie van Copernicus, volgens wie de Aarde niet stil stond, maar met grote snelheid rond de zon heen draaide. Hij kreeg als tegenwerping dat we dan zouden moeten merken dat we met een dergelijk grote snelheid voortbewogen. Dus, zo beweerde hij, waren de natuurwetten onafhankelijk van de snelheid waarmee een systeem zich voortbewoog, mits deze snelheid eenparig was, met andere woorden, niet versneld werd. De wetten van de klassieke mechanica gelden in ieder inertiaalstelsel, dat wil zeggen in alle stelsels die ten opzichte van elkaar eenparig bewegen – met constante snelheid – of stilstaan. Dit kan gedemonstreerd worden door een trein of vliegtuig. Als de ramen gesloten zijn kunnen we de 'absolute' snelheid ervan niet opmerken, noch meten. We noemen de overgang van een coördinatenstelsel op een ander dat ten opzichte van het eerste eenparig beweegt een Galileitransformatie, en de klassieke natuurwetten Galilei-invariant. Dit alles veranderde nadat James Clerk Maxwell de Maxwellvergelijkingen formuleerde, die de wetten van elektriciteit en magnetisme in een enkel stelsel bijeenbracht. Uit deze vergelijkingen volgde de lichtsnelheid in vacuüm, en deze bleek niet invariant te zijn voor een Galileitransformatie. Het beroemde Michelson-Morley-experiment leerde echter dat de lichtsnelheid in alle richtingen dezelfde was, ongeacht de richting ten opzichte van de beweging van de Aarde. In een inspanning om dit te verklaren kwam Hendrik Lorentz met een nieuwe transformatie, die sindsdien de Lorentztransformatie genoemd werd. Voor niet te hoge snelheden kwam deze overeen met de Galileitransformatie maar, indien de snelheden in de grootteorde van de lichtsnelheid kwamen, week de Lorentztransformatie hier aanzienlijk van af. Een van de effecten was dan dat de lengte van een liniaal door een evenwijdig met dit liniaal bewegende waarnemer als een kortere lengte wordt gemeten. Dit staat bekend als de Lorentzcontractie. Een ander effect was de tijddilatatie, waarbij een waarnemer ook constateert dat de tijd op een ten opzichte van deze waarnemer bewegend voorwerp trager verloopt. Dit alles inspireerde Albert Einstein tot de formulering van de speciale relativiteitstheorie. Hierbij kregen begrippen uit de klassieke natuurkunde zoals afstand, tijd, kracht en massa een nieuwe omschrijving waarmee de verwantschap tussen deze grootheden beter naar voren kwam. De speciale relativiteitstheorie was echter niet van toepassing op systemen onder invloed van een gravitatieveld. Daarom werd deze uitgebreid tot de algemene relativiteitstheorie. Daarbij speelt de fundamentele gelijkwaardigheid van versnellingskrachten (traagheid) en gravitatiekrachten (zwaartekracht) een belangrijke rol. Wie in een lift op een weegschaal staat die meer dan zijn bekende gewicht aanwijst, kan langs natuurkundige weg principieel niet vaststellen of de lift optrekt (versnelt), of dat hij zich op een andere planeet bevindt met een hogere aantrekkingskracht. (nl)
- In fisica, l'invarianza sotto l'azione di una trasformazione è la proprietà posseduta da alcune grandezze di non essere modificate dall'applicazione della trasformazione stessa.Ad esempio, la velocità della luce e la massa di un corpo sono invarianti per trasformazione di Lorentz; il tempo per una trasformazione di Galileo. Una legge fisica si dice invariante per una data trasformazione se può essere scritta in termini di quantità invarianti per quella trasformazione. La proprietà fondamentale delle equazioni che esprimono una legge invariante è che forniscono lo stesso risultato sia prima sia dopo la trasformazione. Le proprietà d'invarianza sono importanti nella moderna fisica teorica in quanto molte teorie fisiche vengono espresse in termini d'invarianze e simmetrie, collegate a delle leggi di conservazione dal teorema di Noether. La covarianza e la controvarianza generalizzano la proprietà matematica di invarianza nel calcolo tensoriale. Alcuni esempi di invarianza in fisica sono:
* Invarianza di Galileo
* Invarianza di Lorentz
* Invarianza di Poincaré
* Il principio di equivalenza di Einstein
* Invarianza di scala
* Invarianza di gauge
* Invarianza dell'isospin (it)
- Em matemática e física teórica, invariância, é uma propriedade de um sistema e suas grandezas, as quais permanecem imutáveis, caracterizando uma grandeza invariante, sobre qualquer . Exemplos de invariantes incluem a velocidade da luz sob uma transformação de Lorentz e o tempo sob uma transformação de Galileu. Muitas destas transformações representam deslocamentos entre referenciais de diferentes observadores, e então pela invariância do teorema de Noether sob uma transformação representa uma lei de conservação. Por exemplo, a invariância sob translação leva à conservação do momento, e invariância no tempo leva a conservação de energia. Invariantes são muito importantes na moderna física teórica, e muitas teorias são de fato expressas em termos de suas e invariantes. Covariância e contravariância generaliza as propriedades matemáticas de invariância em matemática de tensores, e são frequentemente usadas em eletromagnetismo e relatividade especial e geral. (pt)
- Инвариа́нтность в физике — фундаментальное понятие, означающее независимость физических закономерностей от конкретных ситуаций, в которых они устанавливаются, и от способа описания этих ситуаций. Инвариантность физической величины означает её независимость от способа описания (неизменность по отношению к некоторым преобразованиям, например, к преобразованиям координат и времени при переходе от одной инерциальной системы отсчета к другой) или неизменность этой величины при изменении физических условий. Примеры: энергия, компоненты импульса и момента импульса в замкнутых системах. Также инвариантами называются величины, независимые от условий наблюдения, в особенности — от системы отсчета — например интервал в теории относительности инвариантен в этом смысле. Промежуток времени между двумя событиями, а также расстояние между ними (местами событий) для наблюдателей, движущихся в различных направлениях с разными скоростями, будут разными, однако интервал между этими событиями для всех наблюдателей будет один. К этой же категории относится, например скорость света в вакууме. Такие величины, в зависимости от класса систем отсчета, при переходе между которыми сохраняется инвариантность данной величины, называют лоренц-инвариантными (инвариантами группы Лоренца) или инвариантами группы общекоординатных преобразований (рассматриваемыми в общей теории относительности); для ньютоновской физики может иметь смысл также рассматривать инвариантность относительно преобразований Галилея (инвариантными относительно таких преобразований являются компоненты ускорения и силы). Понятие инвариантности (инвариантов) в физике лежит в русле принятого в математике понятия «инвариант преобразований (группы преобразований)» (той или иной конкретной группы преобразований — сдвигов времени, преобразований Лоренца и т. п.). (ru)
- Invariant inom fysik och mekanik är en egenskap som inte förändras med avseende på avbildning eller under en transformation, såsom från en referensram till en annan. Invarianter är viktiga i modern teoretisk fysik och många teorier uttrycks i termer av sina symmetrier och invarianter. Under överskådlig tid är Polstjärnans orörlighet under himmelssfärens dagliga rörelse en illustrativ fysisk invariant. Ett annat exempel är ljushastighetens under en Voigt- eller Lorentztransformation och tid under en Galileitransformation. En kvantitet som ljushastigheten är för övrigt alltid invariant.[källa behövs] Rumtidstransformationerna representerar förflyttning mellan olika observatörers koordinatsystem och enligt Noethers sats innebär invarians under en transformation en fundamental bevarandelag. Således leder invarians under rörelse till bevarande av rörelsemängden, och invarians i tiden leder till energiprincipen. Mer avancerade exempel är
* Konform fältteori, en modell inom kvantmekaniken, som är invariant vid konform avbildning.
* Skalinvarians är en egenskap hos objekt eller lagar som inte förändras om längd-, energi-, tids- eller andra variabler mulipliceras med en gemensam faktor. Transformationen kallas dilatation, exempelvis tidsdilatation. Ett område som kvantelektrodynamik är å andra sidan inte skalinvariant.
* Inom kosmologin är det s.k. power spektrum av den kosmiska bakgrundsstrålningens rumsliga fördelning nära nog en skalinvariant funktion. Fastän detta inom matematiken betyder att spektrumet lyder en power-lag, anger termen "skalinvariant" inom kosmologi att de förment ursprungliga krusningarnas amplituder, P(k) som funktion av vågtalet, k, är ungefär konstant, dvs ett platt spektrum. Detta mönster antas vara konsistent med förmodad kosmisk inflation. (sv)
- 假若，在某種變換下，一個系統的某物理量保持不變，則稱此物理量為不變量（invariant）。例如，在伽利略變換下，時間是個不變量；在勞侖茲變換下，光速、靜質量、電荷量等等，都是不變量。這類變換表達出不同觀察者的參考系之間的關係。例如，在火車站台的查票員的參考系，與在移動中的火車內的乘客的參考系，這兩個參考系之間的關係。 假若，在某種變換下，一個系統的某物理性質保持不變，則稱此物理性質為不變性（invariance）。例如，在內積空間內，對於任意旋轉，向量的內積保持不變，稱此性質為旋轉不變性。 根據諾特定理，對於一種變換，每一種不變性代表一條基本的守恆定律。例如，對於平移變換的不變性導致動量守恆定律，對於的不變性導致能量守恆定律。 在現代理論物理裏，不變性是很重要的概念。許多理論是由對稱性與不變性表達。 在張量數學裏，與反變性是不變性的數學性質的推廣。在電磁學和相對論裏，時常會應用到這些概念。 (zh)
- Інваріант у фізиці — фізична величина, значення якої в деякому фізичному процесі не змінюється з плином часу. Приклади: енергія, компоненти імпульсу та моменту імпульсу в замкнутих системах. Також інваріантами називають величини, незалежні від умов спостереження, особливо — від системи відліку — наприклад у теорії відносності інваріантний в цьому сенсі. Проміжок часу між двома подіями, а також відстань між ними (місцями подій) для спостерігачів, що рухаються в різних напрямках з різними швидкостями, будуть різними, проте між цими подіями для всіх спостерігачів буде один. До цієї ж категорії належать, наприклад швидкість світла у вакуумі. Такі величини, залежно від класу систем відліку, при переході між якими зберігається інваріантність цієї величини, називають Лоренц-інваріантними (інваріантами групи Лоренца) або інваріантами групи загальнокоординатних перетворень (розглянутими в загальній теорії відносності); для ньютонівської фізики може мати сенс також розгляд інваріантності щодо перетворень Галілея (інваріантними відносно таких перетворень є компоненти прискорення та сили). Поняття інваріантності (інваріантів) у фізиці перебуває в руслі прийнятого в математиці поняття «інваріант перетворень (групи перетворень) » (тієї чи іншої конкретної групи перетворень — зсувів часу, перетворень Лоренца тощо). (uk)
|
| rdfs:comment
|
- في الفيزياء النظرية، الثابت هو نظام يمكن ملاحظته في نظام فيزيائي يظل دون تغيير في ظل بعض التحولات. الثبات كمصطلح أوسع ينطبق أيضًا على عدم تغيير شكل القوانين الفيزيائية تحت التحول، وهو أقرب في النطاق إلى التعريف الرياضي. ترتبط ثوابت النظام ارتباطًا وثيقًا بالتماثلات التي تفرضها بيئتها. (ar)
- In theoretical physics, an invariant is an observable of a physical system which remains unchanged under some transformation. Invariance, as a broader term, also applies to the no change of form of physical laws under a transformation, and is closer in scope to the mathematical definition. Invariants of a system are deeply tied to the symmetries imposed by its environment. Invariance is an important concept in modern theoretical physics, and many theories are expressed in terms of their symmetries and invariants. (en)
- Pada fisika teoretis, invarian adalah sebuah besaran yang bersifat tetap (tidak berubah) jika diterapkan suatu fungsi . Dalam istilah fisika, invariansi juga berarti tidak adanya perubahan hukum fisika dalam sistem yang diterapkan suatu fungsi transformasi. Invariansi merupakan konsep penting dalam fisika teoretis modern. (in)
- 理論物理学において、不変量 (英: invariant) はある変換の下で変化しない系の性質である。 (ja)
- 假若，在某種變換下，一個系統的某物理量保持不變，則稱此物理量為不變量（invariant）。例如，在伽利略變換下，時間是個不變量；在勞侖茲變換下，光速、靜質量、電荷量等等，都是不變量。這類變換表達出不同觀察者的參考系之間的關係。例如，在火車站台的查票員的參考系，與在移動中的火車內的乘客的參考系，這兩個參考系之間的關係。 假若，在某種變換下，一個系統的某物理性質保持不變，則稱此物理性質為不變性（invariance）。例如，在內積空間內，對於任意旋轉，向量的內積保持不變，稱此性質為旋轉不變性。 根據諾特定理，對於一種變換，每一種不變性代表一條基本的守恆定律。例如，對於平移變換的不變性導致動量守恆定律，對於的不變性導致能量守恆定律。 在現代理論物理裏，不變性是很重要的概念。許多理論是由對稱性與不變性表達。 在張量數學裏，與反變性是不變性的數學性質的推廣。在電磁學和相對論裏，時常會應用到這些概念。 (zh)
- In fisica, l'invarianza sotto l'azione di una trasformazione è la proprietà posseduta da alcune grandezze di non essere modificate dall'applicazione della trasformazione stessa.Ad esempio, la velocità della luce e la massa di un corpo sono invarianti per trasformazione di Lorentz; il tempo per una trasformazione di Galileo. Le proprietà d'invarianza sono importanti nella moderna fisica teorica in quanto molte teorie fisiche vengono espresse in termini d'invarianze e simmetrie, collegate a delle leggi di conservazione dal teorema di Noether. Alcuni esempi di invarianza in fisica sono: (it)
- Invariantie houdt in dat de natuurwetten niet afhankelijk mogen zijn van de coördinaten waarin deze geformuleerd worden, en vooral niet van verandering in het referentiestelsel. Het begrip is voor het eerst geformuleerd door Galileo Galilei. Deze verdedigde de theorie van Copernicus, volgens wie de Aarde niet stil stond, maar met grote snelheid rond de zon heen draaide. Hij kreeg als tegenwerping dat we dan zouden moeten merken dat we met een dergelijk grote snelheid voortbewogen. Dus, zo beweerde hij, waren de natuurwetten onafhankelijk van de snelheid waarmee een systeem zich voortbewoog, mits deze snelheid eenparig was, met andere woorden, niet versneld werd. (nl)
- Em matemática e física teórica, invariância, é uma propriedade de um sistema e suas grandezas, as quais permanecem imutáveis, caracterizando uma grandeza invariante, sobre qualquer . Exemplos de invariantes incluem a velocidade da luz sob uma transformação de Lorentz e o tempo sob uma transformação de Galileu. Muitas destas transformações representam deslocamentos entre referenciais de diferentes observadores, e então pela invariância do teorema de Noether sob uma transformação representa uma lei de conservação. Por exemplo, a invariância sob translação leva à conservação do momento, e invariância no tempo leva a conservação de energia. (pt)
- Invariant inom fysik och mekanik är en egenskap som inte förändras med avseende på avbildning eller under en transformation, såsom från en referensram till en annan. Invarianter är viktiga i modern teoretisk fysik och många teorier uttrycks i termer av sina symmetrier och invarianter. (sv)
- Инвариа́нтность в физике — фундаментальное понятие, означающее независимость физических закономерностей от конкретных ситуаций, в которых они устанавливаются, и от способа описания этих ситуаций. Инвариантность физической величины означает её независимость от способа описания (неизменность по отношению к некоторым преобразованиям, например, к преобразованиям координат и времени при переходе от одной инерциальной системы отсчета к другой) или неизменность этой величины при изменении физических условий. Примеры: энергия, компоненты импульса и момента импульса в замкнутых системах. (ru)
- Інваріант у фізиці — фізична величина, значення якої в деякому фізичному процесі не змінюється з плином часу. Приклади: енергія, компоненти імпульсу та моменту імпульсу в замкнутих системах. Також інваріантами називають величини, незалежні від умов спостереження, особливо — від системи відліку — наприклад у теорії відносності інваріантний в цьому сенсі. Проміжок часу між двома подіями, а також відстань між ними (місцями подій) для спостерігачів, що рухаються в різних напрямках з різними швидкостями, будуть різними, проте між цими подіями для всіх спостерігачів буде один. До цієї ж категорії належать, наприклад швидкість світла у вакуумі. Такі величини, залежно від класу систем відліку, при переході між якими зберігається інваріантність цієї величини, називають Лоренц-інваріантними (інв (uk)
|
