| dbo:abstract
|
- خرجة (بالإسبانية: jarcha) هو مصطلح أدبي يشير إلى نهاية المقطع الأخير من الموشح (قصيدة عربية أو عبرانية في شكل ثابت اخترع في الأندلس في إسبانيا العصور الوسطى المسلمة. والخرجة (بالعربية: الخروج أو النهاية). على ما يبدو فإن أقدم خرجة تعود إلى منتصف القرن الحادي عشر وأحدثها إلى النصف الأول من القرن الرابع عشر ونجد العديد منها بين نهايات القرن الحادي عشر وبدايات القرن الثاني عشر. نُظِمت معظم الخرجات باللهجة الإسبانية العامية، غير أن جزءاً صغيراً منها نُظم باللغة الرومانسية الأندلسية خاصة ما بين أواخر القرن الحادي عشر إلى بداية القرن الرابع عشر، ومنها تشكّلت أقدم نماذج عرفتها الأشعار المكتوبة في اللغات الرومانسية. أدخلت الخرجة كأغنية من أبيات قليلة مكتوبة باللغة الرومانسية أو العبرانية أو العربية العامية في نهاية الموّشح. وعُرفت ظاهرة شعرية أخرى ذات خصائص مشابهة للخرجة وهي الزجل الذي يختلف بتوزيع أبياته في كامل القصيدة. كتبها شعراء مثقفون: عرب ويهود، قلّدوا الشعر الغنائي الروماني القديم. فتمكنوا من جمعها من الفلكلور الشعبي أو حتى أعادوا تكييفها ضمن احتياجاتهم العروضية كامتداد للضرورات الشعرية للموشح، أو حتى ابدعوا في إعادة قولبتها من أصولها وأشكالها القديمة. الموشحة (وهي كلمة عربية تعني عَقْد) هي نوع من القصائد المهذبة التي بلغت ذروة مجدها في الأندلس ما بين القرنين التاسع والثاني عشر. فقد جلب العرب معهم نموذجاً شعرياً يعود للقرن الرابع وهو القصيدة العامودية ساهمت في تطور الموشحة. كتبت الموشحة في أبيات شعرية قصيرة متأثرة بالغناء الشعبي، غير أنها كانت من ناحية البناء والمواضيع معقدة جداً. يعتقد أنها ظهرت في شبه الجزيرة نتيجة تمازج الثقافات في ظل العهد الأندلسي وتأثرت بالتعايش الوثيق بين هذه الثقافات (عرب، عبرانين، مسيحيين) خاصة في حقبة ملوك الطوائف. ويرجع العرب الموشحة أحياناً إلى كونها أغانٍ مسيحية. اكتشفت وترجمت لأول مرة في عام 1948 بواسطة عالم اللغة العبرانية سامويل ميكلوس ستيرن. ونتوقع الحصول على تفسيرات وشروحات متعاقبة لهذه النصوص من خبراء مختلفين في السنوات القليلة المقبلة. وبسبب الغموض في اللغات العروبية فلا بد من توقع تفسيرات عديدة، لذا ستبقى الخرجات قضية قابلة للنقاش والبحث المتخصص. (ar)
- La kharja (de l'àrab خرجة, ẖarja, ‘sortida, eixida (acció)’) és la tornada, composta en , en romànic o, més aviat, en una varietat mixta de romànic i àrab dialectal, d'una , gènere poètic estròfic de l'Àndalus escrit en àrab o en hebreu. Els dos darrers versos de la moaixakha fan de tornada (kharja), i sovint es llegeixen a part del llarg poema al peu del qual es troben. (ca)
- Ĥarĉo, en la hispana jarcha [ĥarĉa], en la araba خرجة [ĥarĝa], signife "elirejo" aŭ "fino", estas komponaĵo de popola poezio de Al Andalus, kiu konsistis en la fina parto de , el kiu ekzistas ekzemploj ekde la 10-a jarcento ĝis 11-a jarcento. La Ĥarĉoj estas komponitaj en Andalus-araba parola lingvo, aŭ en la latinida lingvo uzita de la andalusaj kristanaj araboj, foje nomita mozaraba. Ili estis verkitaj de kleraj poetoj kaj arabaj kaj judaj, sed ĉefe de nobelinoj, kiuj havis kiel modelo la latinidan tradician poezion. Ili povis kolekti ilin el la popola folkloro, aŭ adapti ilin al ties metrikaj necesoj (ĉar ili devis integri ilin en la moaksaĥa) aŭ komponi ilin kiel nova kreaĵo, el tradiciaj modeloj. Ties gravo konsistas je tio ke temas pri la plej antikva dokumento konata de poezio en latinida lingvo en Iberio. La moaksaĥa (devena el araba موشحة muwaššaḥa ("muŭaŝŝaha"), kio signifas kolieron) estas tipo de klera poemo kun popollingva rekantaĵo kiu havis pintan epokon en Al-Andalus inter la 9-a kaj la 12-a jarcentoj. La araboj estis kunportintaj poezian modelon de la 4-a jarcento, nome la , kiu konsistis el longaj versoj parigitaj kaj unurimaj taŭgaj poar parola trasmito fare de la instruisto. Estas la tipo de verso en kiu estas verkita la Korano. La moaksaĥa estas verkita en mallongaj versoj, pro influoj de la popola liriko, sed kun temoj kaj strukturoj tre komplikaj. Aperas en la Iberia Duoninsulo kaj estas supozeble frukto de la mikso de kulturoj ekzistaj devenaj el la kunvivado de kulturoj en la islama Hispanio de la epoko de tajfoj, (araba - hebrea - kristana). La propraj araboj aludis foje al la moaksaĥa kiel "kantoj laŭ la stilo de la kristanoj". Ili estis malkovritaj kaj tradukitaj la unuan fojon nur en 1948 fare de la hebreisto Samuel Miklos Stern. Sinsekvaj interpretoj fare de diversaj fakuloj laŭlonge de la venontaj jaroj havigis la tekstojn disponeblajn nune. Pro la ambigueco de la semidaj lingvoj, la ĥarĉoj okazigas multajn interpretojn, kaj plue konstituas tialon por polemiko kaj specializita priserĉado. La latinidaj ĥarĉoj interplektiĝas en la arablingva moaksaĥa kiel rekantaĵo de malmultaj versoj en latinida lingvo, hebrea aŭ popolaraba fine de la moaxaja. Alia poezia manifesto de similaj karakteroj nome , diferenciĝas pro la disigo de la versoj tra la tuta poemo. (eo)
- Chardscha (arabisch خرجة Chardscha, DMG Ḫarǧa ‚„Ausgang, Schluss, Pointe“‘ . Aussprache: ['xardʒa]) bezeichnet in der arabistischen, hebraistischen und romanistischen Literaturwissenschaft das letzte « qufl », das heißt die Schlussverse eines Muwaschschah-Gedichtes. Für die romanistische Sprach- und Literaturwissenschaft stellte die Entdeckung (Samuel Miklos Stern 1948) von bislang circa 70 sogenannter „romanischer“ Chardschas in zweisprachigen Muwaschschah-Gedichten eine Sensation dar, die bis heute kontrovers diskutiert wird. Diese frühromanischen Texte scheinen die ältesten Zeugnisse spanischer Sprache und wahrscheinlich romanischer Lyrik überhaupt zu sein, denn die älteste altspanische Ḫarǧa wird auf vor 1042 datiert. Somit sind diese romanische Chardschas älter als die Lyrik des ersten bekannten Trobadors, des Herzogs von Aquitanien und Grafen von Poitiers Wilhelm IX.: „Bald wurde diese Dichtungsgattung (Muwaschschah) im islamischen Spanien beliebt. Die älteste erhaltene romanische Chardscha steht in einer Muwaššaḥa, die vor dem Jahre 1042 entstanden ist. Damit kommen wir ein halbes Jahrhundert hinter die ältesten Trobadorlieder, die von Wilhelm von Aquitanien etwa um 1100 verfasst wurden.“ – Reinhold Kontzi: Zwei romanische Lieder aus dem islamischen Spanien. (Zwei mozarabische Ḫarǧas) Die „romanischen“ Chardschas sind wie der übrige Muwaschschah-Text mit semitischen Zeichen, das heißt in arabischer oder hebräischer Schrift gehalten, sprachlich aber teilweise auf Altspanisch gedichtet. Eine solche Schreibweise nennt man Aljamiado. Altspanische Vokabeln sind mit arabisch-andalusischen Dialektwörtern und hybriden romanisch-arabischen Neubildungen zu einer Art makkaronischen Dichtung vermengt. Inwieweit es sich bei diesen „romanischen“ Ḫarǧas um präexistente romanische Volkslyrik handelt oder ob sie von dem jeweiligen Muwaschschah-Dichtern erfunden wurden, ist nach wie vor unter den Gelehrten umstritten. (de)
- Una jarcha —del árabe خرجة (jarŷa), es decir, salida o final— es una breve composición lírica que cerraba los poemas en árabe llamados moaxajas, escritos por poetas andalusíes árabes o hebreos en la Hispania musulmana. La jarcha generalmente se escribía en árabe coloquial, pero en algunos casos se escribía en lengua romance (mozárabe), aunque no hay acuerdo sobre el número de jarchas de este segundo tipo. Se trata de una composición de carácter amoroso a la que se ha buscado una relación con la lírica primitiva hispánica de origen popular, como las cantigas de amigo y los villancicos. La jarcha más antigua parece ser de mediados del siglo XI y la más moderna de la primera mitad del XIV. Frecuentes sobre todo entre finales del siglo XI y principios del XII, la mayoría de las jarchas están compuestas en dialecto hispanoárabe coloquial, pero una pequeña parte lo está en la lengua romance que utilizaban los andalusíes; como consecuencia de ello, constituyen los ejemplos más antiguos que se conocen de poesía en lengua romance. Fueron escritas por poetas cultos árabes y judíos, que pudieron tomar como modelo la lírica románica tradicional, bien recogiéndolas del folclore popular, bien adaptándolas a sus necesidades métricas (pues debían integrarse en la moaxaja), o bien componiéndolas de nueva creación, a partir de moldes tradicionales. (es)
- Jarcha edo jartxa (arabieraz, خرجة jarŷa, "amaiera" edo "irteera") Hispania musulmanean sortutako herri-lirika mota bat da, izeneko lirika lanen azken zatiari, erromantzez zegoen zatiari, deitzen zitzaion jarcha. Erdi Aroan, X-XI. mendeetan dokumentatu dira. Garai hartako dialekto erromantze-arabiarrean sortu ziren, bere garaian andalusiar askok erabiltzen zuten hizkera. Uste da poeta arabiarrek eta poeta judutarrek sortuak zirela, baina, batez ere, aristokraziako emakumezkoek sortu zituztela uste da. Iberiar penintsulan topatu diren erromantzez idatzitako poemarik zaharrenak dira jarchak. (eu)
- A kharja or kharjah (Arabic: خرجة tr. kharjah [ˈxærdʒɐ], meaning "final"; Spanish: jarcha [ˈxaɾtʃa]; Portuguese: carja [ˈkaɾʒɐ]; also known as markaz), is the final refrain of a muwashshah, a lyric genre of Al-Andalus (the Islamic Iberian Peninsula) written in Arabic or Mozarabic. The muwashshah consists of five stanzas (bait) of four to six lines, alternating with five or six refrains (qufl); each refrain has the same rhyme and metre, whereas each stanza has only the same metre. The kharja appears often to have been composed independently of the muwashshah in which it is found. (en)
- Khardja (en espagnol jarcha ['xartʃa], de l'arabe خرجة final) est un terme littéraire qui désigne les vers finaux de la dernière strophe d'un muwashshah, poème arabe ou hébreu à forme fixe qui fut inventé en al-Andalus, en Espagne médiévale musulmane, au XIe siècle. Les quelque soixante-dix khardjas retrouvées, composées en mozarabe ou en arabe classique, et écrites en caractères hébraïques ou arabes (en aljamiado), sont d'une grande importance pour la philologie romane. Datant du XIe siècle, elles représentent d'une part les plus vieux textes intégraux connus en langues ibéro-romanes, et d'autre part elles constituent les plus anciens témoignages de poésie écrite dans une langue romane, antérieure à celle des troubadours. (fr)
- La kharǧa ("finale" in arabo; in lingua spagnola jarcha) è una composizione lirica popolare della Spagna musulmana che costituiva la parte finale della muwaṡṡaha, della quale esistono esempi fin dall'XI secolo. Le kharǧat sono composte in dialetto ispano-arabo colloquiale o nella lingua romanza parlata dagli Andalusi, chiamata mozarabica. Possono essere divise in tre serie diverse: araba, ebraica (molto più confidenziali) e anonima. Il numero preciso di Jarchas non è stato ancora specificato poiché hanno suscitato interesse solo in epoca moderna, grazie allo studioso di origine ebraiche Stern. Stern notò che questi testi lirici, scritti con caratteri arabi, corrispondevano a parole spagnole e per questo ne incoraggiò lo studio. Furono infatti scritte essenzialmente da poeti arabi e ebrei colti che prendevano come modello la lirica tradizionale romanza, o da soldati che si recavano nella penisola iberica per combattere contro i Cristiani ed erano costretti a lasciare i propri familiari. Furono raccolte dal folclore popolare e adattate alle proprie necessità metriche (dovendosi integrare con la muwaṡṡaha), oppure composte di nuovo a partire da modelli tradizionali. La sua importanza risiede nel fatto di essere la documentazione più antica che si conosca di poesia in lingua romanza iberica e quindi la prima testimonianza letteraria della penisola. L'esistenza della kharǧa testimonia una stretta relazione fra tre culture: romanza, araba ed ebraica.Il soggetto è sempre una donzella innamorata che si rivolge al suo amato, a sua madre o alle sorelle e amiche; dando così un'anticipazione alle cantigas de amigo galiziano-portoghesi che si diffusero nei secoli successivi. La tristezza espressa dalla donna rappresenta la catarsi, in cui la donna non è oggetto bensì soggetto di un'emozione fortissima, da cui deriva grande sofferenza. A causa dell'influenza della lingua araba vi sono molte parole che appartengono ad essa come " habib " (<>) con la quale la donna si rivolge all'uomo. (it)
- Zie Jarcha (band) voor het artikel over de Spaanse popgroep. Een jarcha (Arabisch خرجة jarŷa, "slot" of "einde") is een populaire lyrische compositie uit de periode van het islamitische Spanje, die het laatste deel vormt van de . Er zijn voorbeelden van overgeleverd uit de 10e en 11e eeuw. Deze muwassahah is samengesteld uit vijf strofen van vier tot zes versregels. Ongeveer een derde van de jarchas is geschreven in klassiek Arabisch en de rest overwegend in . Het zijn de vroegst bekende voorbeelden van literaire teksten in een Romaanse taal. In de jaren 70 was een gelijknamige Spaanse popgroep redelijk succesvol in Spanje en andere Europese landen. (nl)
- Jarcha (arab. خرجة jarŷa; wyjście lub koniec) - bardzo krótkie, kilkuwersowe teksty poetyckie zaliczane do kategorii poezji ludowej lirycznej, tworzone w Andaluzji w okresie dominacji arabskiej na Półwyspie Iberyjskim. Napisane w dialekcie hispanoarabskim (nazywanym też ), stanowią najwcześniejsze przykłady liryki ludowej na terenie Półwyspu Iberyjskiego: pierwsze i najstarsze utwory pochodzą z początku XI wieku. Z tego względu zaliczane są do kanonu literatury hiszpańskiej (tzw. z hiszp. Poesía Peninsular Primitiva). Cechą charakterystyczną dla jarchas jest to, że nie stanowiły samodzielnego utworu; były to wersy końcowe umieszczone w większych kompozycjach poetyckich nazywanych moaxaja, zredagowanych w klasycznym arabskim, czasem także w hebrajskim. Także jarchas były zapisywane pismem arabskim. Pierwsze teksty jarchas zostały odkryte w 1948 r. przez hebraistę Samuela Miklosa Sterna. Temat jarcha stanowi miłość, a jej podmiotem lirycznym jest kobieta, która opowiada matce, siostrze lub przyjaciółkom o swych przeżyciach - najczęściej o tęsknocie, cierpieniach i niepokoju związanych z nieobecnością ukochanego, czasami też o radości z jego przybycia. Ma tu miejsce wyłącznie wyrażanie uczuć, brak odniesień do przyrody czy elementów narracyjnych. (pl)
- Ха́рджа (араб. خرجة, jarŷa — выход, конец) — это народное лирическое произведение. Понятие появилось в Мусульманской Испании. Харджа составляет последнюю часть мувашшахи, первое упоминание о которой возникло в X-XI веках. Наиболее известны харджи на андалусийско-арабском языке и на языке, который использовали андалузцы, — романском языке, неточно называемым мосарабским. Харджи писали многие известные поэты, в основном арабские и еврейские. Изначально этим занимались женщины-аристократки, рассматривая в качестве примера традиционную романскую лирику. Возможно, они могли найти их в произведениях фольклора, и адаптировать под необходимый вид стихосложения (так как они должны были соответствовать мувашахе). Важность хардж заключается в том, что это самые древние документы в истории поэзии на романском языке. Мувашшах (происх. от араб. موشحة muwaššaḥa (или muwashshaha), что означает «ожерелье») — один из видов поэзии, достигший своего расцвета в Аль-Андалусе между IX и XII веками. Арабы использовали лирическую модель IV века — касыду. Она состояла из длинных стихов, которые были соединены в пары, с повторяющейся одной рифмой, хорошо подходящей для устного произношения. Со временем мувашаха стала писаться в коротких стихах, в связи с влиянием, оказанном народной лирикой, но уже имела более сложную структуру и сочинялась на глубокомысленные темы. Мувашаха появляется на полуострове и смешивается с различными культурами, одной из существенных причин чего является существование параллельно с испанско-мусульманской культурой в эпоху тайфас, (арабский-еврейский-христианский). Сами арабы иногда называли мувашахи «христианскими частушками». Впервые они были найдены 1948 году, их переводом занимался гебраист . Последующие интерпретации, создававшиеся в течение нескольких лет, принадлежат различным экспертам в области лингвистики. Эти варианты находятся в нашем распоряжении. В связи с неоднозначностью семитских языков, харджи также представлены в различных вариантах. Они до сих пор являются предметом споров и требуют специальных исследований. Часто харджи появляются в мувашахе как своеобразный короткий припев на романском языке, еврейском или на арабском, в конце мувашахи. Другое поэтическое проявление с похожими характеристиками, , отличается тем, что стихи разбрасываются по всему тексту. (ru)
- Carja (em árabe, خرجة jarŷa, "saída" ou "final") é uma composição lírica popular do Alandalus, que constituía a parte final da moachaha, de que existem exemplos desde o século X-XI. As carjas eram compostas em dialecto hispanoárabe coloquial, ou na língua romance que usavam os andaluzes, incorrectamente chamada de moçárabe. Foram escritas por poetas cultos árabes e judeus, mas principalmente por mulheres aristocráticas, que usavam a lírica romance tradicional como modelo. Foram recolhidas do folclore popular, e adaptadas às necessidades métricas (já que deveriam integrá-las na moachaha) ou até compô-las do zero, a partir de modelos tradicionais. A sua importância é enorme, já que são as composições mais antigas conhecidas em língua românica. A moachaha (procedente do árabe موشحة muwaššaḥa (ou muwashshaha), é um tipo de poema culto que teve o seu momento de esplendor no Alandalus entre os séculos IX e XII. Os árabes tinham trazido consigo um modelo lírico do século IV, a cássida, que constava de versos grandes monorrítmicos emparelhados, adequados para serem transmitidos oralmente pelos mestres. É o tipo de verso usado no Corão. A moaxaja está escrita em versos curtos, devido à influência da lírica popular, mas com temas e estruturas muito complexas. Aparece na península e pensa-se que é o fruto da mistura de culturas existentes, consequência da convivência próxima de culturas na Hispânia muçulmana da época dos taifas, (árabe-hebreu-cristão). Os próprios árabes referiam-se às vezes às moaxajas como "cançõezinhas ao estilo cristão". Foram descobertas e traduzidas pela primeira vez em 1948 pelo hebraísta . Várias interpretações sucessivas por diversos especialistas ao longo dos anos resultaram nos textos que temos disponíveis hoje em dia. Dada a ambiguidade das línguas semíticas, há múltiplas interpretações que podem ser consideradas, e as carjas continuam por isso a ser um motivo de debate entre os investigadores especializados. As carjas encaixam na moaxaja sob a forma de um refrão de poucos versos em língua romance, hebreu ou árabe vulgar no final da moaxaja. Outra manifestação poética de características semelhantes, ozéjel, diferencia-se ao dispersar os versos por todo o poema. (pt)
|
| rdfs:comment
|
- La kharja (de l'àrab خرجة, ẖarja, ‘sortida, eixida (acció)’) és la tornada, composta en , en romànic o, més aviat, en una varietat mixta de romànic i àrab dialectal, d'una , gènere poètic estròfic de l'Àndalus escrit en àrab o en hebreu. Els dos darrers versos de la moaixakha fan de tornada (kharja), i sovint es llegeixen a part del llarg poema al peu del qual es troben. (ca)
- Jarcha edo jartxa (arabieraz, خرجة jarŷa, "amaiera" edo "irteera") Hispania musulmanean sortutako herri-lirika mota bat da, izeneko lirika lanen azken zatiari, erromantzez zegoen zatiari, deitzen zitzaion jarcha. Erdi Aroan, X-XI. mendeetan dokumentatu dira. Garai hartako dialekto erromantze-arabiarrean sortu ziren, bere garaian andalusiar askok erabiltzen zuten hizkera. Uste da poeta arabiarrek eta poeta judutarrek sortuak zirela, baina, batez ere, aristokraziako emakumezkoek sortu zituztela uste da. Iberiar penintsulan topatu diren erromantzez idatzitako poemarik zaharrenak dira jarchak. (eu)
- A kharja or kharjah (Arabic: خرجة tr. kharjah [ˈxærdʒɐ], meaning "final"; Spanish: jarcha [ˈxaɾtʃa]; Portuguese: carja [ˈkaɾʒɐ]; also known as markaz), is the final refrain of a muwashshah, a lyric genre of Al-Andalus (the Islamic Iberian Peninsula) written in Arabic or Mozarabic. The muwashshah consists of five stanzas (bait) of four to six lines, alternating with five or six refrains (qufl); each refrain has the same rhyme and metre, whereas each stanza has only the same metre. The kharja appears often to have been composed independently of the muwashshah in which it is found. (en)
- Khardja (en espagnol jarcha ['xartʃa], de l'arabe خرجة final) est un terme littéraire qui désigne les vers finaux de la dernière strophe d'un muwashshah, poème arabe ou hébreu à forme fixe qui fut inventé en al-Andalus, en Espagne médiévale musulmane, au XIe siècle. Les quelque soixante-dix khardjas retrouvées, composées en mozarabe ou en arabe classique, et écrites en caractères hébraïques ou arabes (en aljamiado), sont d'une grande importance pour la philologie romane. Datant du XIe siècle, elles représentent d'une part les plus vieux textes intégraux connus en langues ibéro-romanes, et d'autre part elles constituent les plus anciens témoignages de poésie écrite dans une langue romane, antérieure à celle des troubadours. (fr)
- خرجة (بالإسبانية: jarcha) هو مصطلح أدبي يشير إلى نهاية المقطع الأخير من الموشح (قصيدة عربية أو عبرانية في شكل ثابت اخترع في الأندلس في إسبانيا العصور الوسطى المسلمة. والخرجة (بالعربية: الخروج أو النهاية). أدخلت الخرجة كأغنية من أبيات قليلة مكتوبة باللغة الرومانسية أو العبرانية أو العربية العامية في نهاية الموّشح. وعُرفت ظاهرة شعرية أخرى ذات خصائص مشابهة للخرجة وهي الزجل الذي يختلف بتوزيع أبياته في كامل القصيدة. (ar)
- Ĥarĉo, en la hispana jarcha [ĥarĉa], en la araba خرجة [ĥarĝa], signife "elirejo" aŭ "fino", estas komponaĵo de popola poezio de Al Andalus, kiu konsistis en la fina parto de , el kiu ekzistas ekzemploj ekde la 10-a jarcento ĝis 11-a jarcento. La Ĥarĉoj estas komponitaj en Andalus-araba parola lingvo, aŭ en la latinida lingvo uzita de la andalusaj kristanaj araboj, foje nomita mozaraba. Ili estis verkitaj de kleraj poetoj kaj arabaj kaj judaj, sed ĉefe de nobelinoj, kiuj havis kiel modelo la latinidan tradician poezion. Ili povis kolekti ilin el la popola folkloro, aŭ adapti ilin al ties metrikaj necesoj (ĉar ili devis integri ilin en la moaksaĥa) aŭ komponi ilin kiel nova kreaĵo, el tradiciaj modeloj. Ties gravo konsistas je tio ke temas pri la plej antikva dokumento konata de poezio en la (eo)
- Chardscha (arabisch خرجة Chardscha, DMG Ḫarǧa ‚„Ausgang, Schluss, Pointe“‘ . Aussprache: ['xardʒa]) bezeichnet in der arabistischen, hebraistischen und romanistischen Literaturwissenschaft das letzte « qufl », das heißt die Schlussverse eines Muwaschschah-Gedichtes. Für die romanistische Sprach- und Literaturwissenschaft stellte die Entdeckung (Samuel Miklos Stern 1948) von bislang circa 70 sogenannter „romanischer“ Chardschas in zweisprachigen Muwaschschah-Gedichten eine Sensation dar, die bis heute kontrovers diskutiert wird. (de)
- Una jarcha —del árabe خرجة (jarŷa), es decir, salida o final— es una breve composición lírica que cerraba los poemas en árabe llamados moaxajas, escritos por poetas andalusíes árabes o hebreos en la Hispania musulmana. La jarcha generalmente se escribía en árabe coloquial, pero en algunos casos se escribía en lengua romance (mozárabe), aunque no hay acuerdo sobre el número de jarchas de este segundo tipo. Se trata de una composición de carácter amoroso a la que se ha buscado una relación con la lírica primitiva hispánica de origen popular, como las cantigas de amigo y los villancicos. (es)
- La kharǧa ("finale" in arabo; in lingua spagnola jarcha) è una composizione lirica popolare della Spagna musulmana che costituiva la parte finale della muwaṡṡaha, della quale esistono esempi fin dall'XI secolo. Le kharǧat sono composte in dialetto ispano-arabo colloquiale o nella lingua romanza parlata dagli Andalusi, chiamata mozarabica. Possono essere divise in tre serie diverse: araba, ebraica (molto più confidenziali) e anonima. Il numero preciso di Jarchas non è stato ancora specificato poiché hanno suscitato interesse solo in epoca moderna, grazie allo studioso di origine ebraiche Stern. Stern notò che questi testi lirici, scritti con caratteri arabi, corrispondevano a parole spagnole e per questo ne incoraggiò lo studio. (it)
- Jarcha (arab. خرجة jarŷa; wyjście lub koniec) - bardzo krótkie, kilkuwersowe teksty poetyckie zaliczane do kategorii poezji ludowej lirycznej, tworzone w Andaluzji w okresie dominacji arabskiej na Półwyspie Iberyjskim. Napisane w dialekcie hispanoarabskim (nazywanym też ), stanowią najwcześniejsze przykłady liryki ludowej na terenie Półwyspu Iberyjskiego: pierwsze i najstarsze utwory pochodzą z początku XI wieku. Z tego względu zaliczane są do kanonu literatury hiszpańskiej (tzw. z hiszp. Poesía Peninsular Primitiva). (pl)
- Zie Jarcha (band) voor het artikel over de Spaanse popgroep. Een jarcha (Arabisch خرجة jarŷa, "slot" of "einde") is een populaire lyrische compositie uit de periode van het islamitische Spanje, die het laatste deel vormt van de . Er zijn voorbeelden van overgeleverd uit de 10e en 11e eeuw. Deze muwassahah is samengesteld uit vijf strofen van vier tot zes versregels. Ongeveer een derde van de jarchas is geschreven in klassiek Arabisch en de rest overwegend in . Het zijn de vroegst bekende voorbeelden van literaire teksten in een Romaanse taal. (nl)
- Carja (em árabe, خرجة jarŷa, "saída" ou "final") é uma composição lírica popular do Alandalus, que constituía a parte final da moachaha, de que existem exemplos desde o século X-XI. As carjas eram compostas em dialecto hispanoárabe coloquial, ou na língua romance que usavam os andaluzes, incorrectamente chamada de moçárabe. Foram escritas por poetas cultos árabes e judeus, mas principalmente por mulheres aristocráticas, que usavam a lírica romance tradicional como modelo. Foram recolhidas do folclore popular, e adaptadas às necessidades métricas (já que deveriam integrá-las na moachaha) ou até compô-las do zero, a partir de modelos tradicionais. A sua importância é enorme, já que são as composições mais antigas conhecidas em língua românica. (pt)
- Ха́рджа (араб. خرجة, jarŷa — выход, конец) — это народное лирическое произведение. Понятие появилось в Мусульманской Испании. Харджа составляет последнюю часть мувашшахи, первое упоминание о которой возникло в X-XI веках. Наиболее известны харджи на андалусийско-арабском языке и на языке, который использовали андалузцы, — романском языке, неточно называемым мосарабским. Харджи писали многие известные поэты, в основном арабские и еврейские. Изначально этим занимались женщины-аристократки, рассматривая в качестве примера традиционную романскую лирику. Возможно, они могли найти их в произведениях фольклора, и адаптировать под необходимый вид стихосложения (так как они должны были соответствовать мувашахе). Важность хардж заключается в том, что это самые древние документы в истории поэзии на (ru)
|
