dbo:abstract
|
- Η πλάνη της αμφισημίας ή αμφισημίας σοφίσματος επιτυγχάνεται με τη χρήση μίας λέξης η οποία μπορεί να πάρει περισσότερες από μία έννοιες μέσα στα συμφραζόμενα του ίδιου επιχειρήματος, ενώ υποτίθεται ότι η λέξη φέρει την ίδια έννοια κάθε φορά που χρησιμοποιείται. Για παράδειγμα: Ο Γιώργος είναι ευχάριστο άτομο.Το άτομο διασπάται.Ο Γιώργος διασπάται. Το παραπάνω επιχείρημα πέφτει στην εξής πλάνη: Η λέξη άτομο χρησιμοποιείται στην πρώτη περίπτωση για να καταδείξει τον άνθρωπο ως πρόσωπο και ύπαρξη και για να καταδείξει το στοιχειώδες σωματίδιο της ύλης στην δεύτερη περίπτωση. Εφόσον ο δεύτερος όρος αυτού του συλλογισμού είναι στην πραγματικότητα δύο διαφορετικοί όροι, η αμφισημία εδώ αποτελεί . Η πλάνη της αμφισημίας συχνά χρησιμοποιείται με λέξεις οι οποίες φέρουν βαρύ συναισθηματικό φορτίο και πολλές σημασίες. Αυτές οι σημασίες συχνά συμπίπτουν, αν χρησιμοποιηθούν μέσα σε κατάλληλα επιλεγμένα συμφραζόμενα, αλλά ο επιχειρηματολόγος που αποσκοπεί στην πλάνη μπορεί να προκαλέσει μία «σημειολογική μετατόπιση», αλλάζοντας ανεπαίσθητα και σταδιακά τα συμφραζόμενα, ούτως ώστε να επιτύχουν την αμφισημία εξισώνοντας δύο διαφορετικές έννοιες της λέξης. Η μεταφορά αποτελεί αμφισημία διαφορετικού είδους: Το αρσενικό του είδους Equus asinis ονομάζεται γάιδαροςΟ γάιδαρος αντιπροσωπεύει το είδος Equus asinisΌλοι οι γάιδαροι έχουν μεγάλα αυτιάΟ Πέτρος είναι μεγάλο γαϊδούριΆρα, ο Πέτρος έχει μεγάλα αυτιά Εδώ, η αμφισημία συνίσταται στην μεταφορική χρήση του γαϊδάρου ως αναφορά σε κάποιον ανόητο, άξεστο ή/και αχάριστο άνθρωπο, αντί για το αρσενικό του είδους Equus asinis. Η αμφισημία σχετίζεται με την πλάνη της , αν και η τελευταία βασίζεται κυρίως σε «συντακτική μετατόπιση». Η αμφισημία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και εκτός της ορολογίας της λογικής ως ιδιότητα της γλώσσας να επιδέχεται διττή ερμηνεία. Με άλλα λόγια η γλώσσα γίνεται διφορούμενη. (el)
- الالتباس اللفظي أو الالتباس المعجمي (بالإنجليزية: Equivocation) في المنطق، يُعتبر الاشتراك اللفظي (مناداة شيئين مختلفين بنفس الاسم) مغالطة غير صورية تنتج من استخدام لفظ أو تعبير بعدة معانٍ في الحجة مما يؤدي إلى نتيجة زائفة. يُعتبر «من يصل أولًا» لـ«أبوت وكوستيلو» أفضل مثال معروف عن الاشتراك اللفظي. إنه نوع من مغالطات الالتباس الذي ينشأ من وجود أكثر من معنى لنفس الجملة أو الكلمة، وليس من القواعد النحوية أو من تركيب الجملة. من الأمثلة على الاشتراك اللفظي في القياس المنطقي (سلسلة منطقية من الاستدلال):
* كل قانون يجب أن يُطاعقانون الجاذبية هو قانون؛إذًا، قانون الجاذبية يجب أن يُطاع هنا تُستخدم كلمة قانون بدلالتين مختلفتين، ففي الجملة الأولى تُعبر عن القوانين الوضعية التي يسنها البشر والتي يُجب الالتزام بها، وفي الجملة الثانية تُستخدم للتعبير عن قوانين الفيزياء الطبيعية والتي لا يصح الحديث عنها بلغة الطاعة أو الرفض. تُسمى المغالطة في هذه الحالة باسم «مغالطة التباس الحد الأوسط».
* كل قتلة الأطفال غير إنسانيينإذًا لا يمكن أن يكون هناك قاتل أطفال ينتمي للنوع الإنساني هنا تُستخدم كلمة إنساني في الجملة الأولى بمعنى «رحيم»، وفي الجملة الثانية بمعنى النوع الإنساني أي نوع الإنسان العاقل الذي ننتمي إليه. (ar)
- In logic, equivocation ("calling two different things by the same name") is an informal fallacy resulting from the use of a particular word/expression in multiple senses within an argument. It is a type of ambiguity that stems from a phrase having two or more distinct meanings, not from the grammar or structure of the sentence. (en)
- El equívoco o antanaclasis ('usar el mismo término para denominar varios conceptos') es una falacia lógica informal. Es el uso engañoso de un término con más de un significado o sentido (sin aclarar qué significado se pretende emplear en un momento determinado). Por lo general, ocurre con las palabras polisémicas ('palabras con varios significados'). Aunque en el lenguaje común se utiliza en varios contextos, se habla de equívoco como falacia solo cuando el que argumenta hace que una palabra o frase empleada en su argumentación con dos (o más) sentidos diferentes parezca tener siempre el mismo significado. Por tanto, es distinta de la ambigüedad (semántica), que implica que el contexto no deja claro el significado de la palabra o frase, y de la anfibología (o ambigüedad sintáctica), que se refiere a una estructura ambigua de la frase debido a la o la sintaxis. Un caso común de equívoco es el uso falaz de un término varias veces en un silogismo ('cadena lógica de razonamiento') usando el término con un significado diferente cada vez. (es)
- L’équivoque, du latin aequivocus, de aequus : égal, semblable, et vox : voix, parole, est l’expression d’une pensée à double sens, susceptible d’une double interprétation. L’équivoque diffère de l’ambiguïté et de l’amphibologie en ce que le sens douteux de celles-ci résulte de l’arrangement vicieux des mots et qu’elles produisent autour de la pensée de l’auteur une obscurité involontaire. L’équivoque, qui provient de l’emploi de mots à double entente et mal définis, peut être le fruit d’une certaine habileté à cacher en partie sa pensée véritable, en faisant entrevoir plusieurs idées au lecteur. Elle parait mettre en pratique le mot célèbre de Talleyrand : « La parole a été donnée à l’homme pour déguiser sa pensée ». L’épigramme qui suit, attribuée à Boileau, est connue pour la malicieuse équivoque sur laquelle elle repose : On dit que l’abbé RoquettePrêche les sermons d’autrui ;Moi qui sais qu’il les achète,Je soutiens qu’ils sont à lui. Les philosophes mettent l’équivoque, qui est l’arme ordinaire des orateurs ou des écrivains ayant plus de subtilité que de bonne foi, au rang des sophismes. C’est à l’équivoque ainsi comprise que Boileau a adressé sa belliqueuse satire : Du langage français bizarre hermaphrodite,De quel genre te faire, équivoque maudite,Ou maudit ?Sat. XII L’équivoque n’appartient pas exclusivement à la langue française, et Boileau lui-même lui fait la guerre moins dans les mots que dans les choses ; il la poursuit, avec peut-être plus de raison que de poésie, partout où elle s’épanouit librement, surtout dans l’éloquence et la théologie, au barreau et dans l’église. Le mot d’équivoque revient souvent, au XVIIe siècle, dans les controverses religieuses, principalement dans la querelle entre Pascal et les jésuites, à qui leur redoutable adversaire reproche sans cesse « de corrompre les expressions les plus canoniques par les malicieuses subtilités de leurs nouvelles équivoques ». (les Provinciales, XVI) Dans l’Antiquité, les oracles rendaient, afin d’avoir raison dans un sens ou dans un autre, quel que fût l’événement, le plus souvent des équivoques. L’exemple le plus connu du caractère équivoque des oracles que rendait la Pythie de Delphes fut celui à Crésus. Lui ayant prédit que s’il devait faire la guerre aux Perses, un grand empire serait détruit. Confiant en la victoire, Crésus fit la guerre aux Perses et vit effectivement un grand empire détruit : le sien. Il en est encore ainsi des oracles ou des promesses des grands politiques et diplomates qui parlent sans rien dire en enveloppant une science ou une prescience, dont l’équivoque fait les frais, dans les nuages du discours. Ce terme fut également synonyme de contrepèterie.Après avoir cité « Mais (dist il) équivocquez sur A Beaumont le viconte » du Pantagruel de Rabelais, affirme que « L'Equivoque, l'Antistrophe ou la Contrepéterie — tous ces termes sont synonymes, — était née ». Il cite ensuite Étienne Tabourot : « De cette inversion des mots, nos pères ont trouvé une ingénieuse et subtile invention, que les courtisans anciennement appeloient des Equivoques : ne voulans user du mot et jargon des bons compagnons qui les appelloient des Contrepéteries » qu'il commente ainsi : « Nous sommes maintenant fixés, grâce à l'érudition de l'auteur des Bigarrures, sur les origines et la synonymie de ces trois termes équivalents : Equivoque, Antistrophe et Contrepéterie, et nous constatons avec peine la défaveur manifeste dont le dernier était l'objet. » (fr)
- Equivocatie of gelijknamigheid (van Latijn aequivocatio) is een informele drogreden van het type ambiguïteitsdrogreden, waarbij meerdere betekenissen van hetzelfde woord op misleidende wijze worden gebruikt. Hoewel equivocatie normaal gesproken wordt gebruikt in verschillende contexten, is het alleen een drogreden wanneer de spreker doet alsof een woord dat of woordgroep die op twee of meer verschillende manieren gebruikt wordt in een argumentatie (bijvoorbeeld een syllogisme) in het geheel dezelfde betekenis hebben. Het onderscheidt zich daarmee van (semantische) ambiguïteit, wat betekent dat de context de betekenis van het woord niet duidelijk maakt, en ook van amfibolie (of syntactische ambiguïteit), dat verwijst naar een ambigue zinsstructuur vanwege interpunctie of syntaxis. Volgens de Amerikaanse logicus Gary Curtis is de drogreden van de arbitraire herdefiniëring (arbitrary redefinition) een subcategorie van equivocatie, en een no true Scotsman een subcategorie van de arbitraire herdefiniëring. (nl)
- Ekvivokation är ett felslut som innebär att man använder ett ord i fler än en betydelse i samma argument. (sv)
- Ekwiwokacja (fr. équivoque – dwuznacznik z łac. aequus „równy, gładki”, vox, dpn. vocis „głos, dźwięk, (wy)mowa”) – jeden z błędów logiczno-językowych, z grupy wieloznaczności aktualnej. (pl)
- Equívoco é uma falácia informal que consiste em usar uma afirmação com significado diferente do que seria apropriado ao contexto, ou seja, é a utilização da mesma palavra, mas com um sentido diferente (pt)
- 语义双关 (Equivocation) 是一種非形式謬誤。在亞里斯多德的辨谬篇讨论了该謬誤。该謬誤用到了雙關語X。逻辑形式: 在前提中,术语X用于表示Y, 结论中的术语X用于表示Z。 具体的例子可参见文献。 (zh)
|
rdfs:comment
|
- In logic, equivocation ("calling two different things by the same name") is an informal fallacy resulting from the use of a particular word/expression in multiple senses within an argument. It is a type of ambiguity that stems from a phrase having two or more distinct meanings, not from the grammar or structure of the sentence. (en)
- Ekvivokation är ett felslut som innebär att man använder ett ord i fler än en betydelse i samma argument. (sv)
- Ekwiwokacja (fr. équivoque – dwuznacznik z łac. aequus „równy, gładki”, vox, dpn. vocis „głos, dźwięk, (wy)mowa”) – jeden z błędów logiczno-językowych, z grupy wieloznaczności aktualnej. (pl)
- Equívoco é uma falácia informal que consiste em usar uma afirmação com significado diferente do que seria apropriado ao contexto, ou seja, é a utilização da mesma palavra, mas com um sentido diferente (pt)
- 语义双关 (Equivocation) 是一種非形式謬誤。在亞里斯多德的辨谬篇讨论了该謬誤。该謬誤用到了雙關語X。逻辑形式: 在前提中,术语X用于表示Y, 结论中的术语X用于表示Z。 具体的例子可参见文献。 (zh)
- الالتباس اللفظي أو الالتباس المعجمي (بالإنجليزية: Equivocation) في المنطق، يُعتبر الاشتراك اللفظي (مناداة شيئين مختلفين بنفس الاسم) مغالطة غير صورية تنتج من استخدام لفظ أو تعبير بعدة معانٍ في الحجة مما يؤدي إلى نتيجة زائفة. يُعتبر «من يصل أولًا» لـ«أبوت وكوستيلو» أفضل مثال معروف عن الاشتراك اللفظي. إنه نوع من مغالطات الالتباس الذي ينشأ من وجود أكثر من معنى لنفس الجملة أو الكلمة، وليس من القواعد النحوية أو من تركيب الجملة. من الأمثلة على الاشتراك اللفظي في القياس المنطقي (سلسلة منطقية من الاستدلال):
* كل قانون يجب أن يُطاعقانون الجاذبية هو قانون؛إذًا، قانون الجاذبية يجب أن يُطاع (ar)
- Η πλάνη της αμφισημίας ή αμφισημίας σοφίσματος επιτυγχάνεται με τη χρήση μίας λέξης η οποία μπορεί να πάρει περισσότερες από μία έννοιες μέσα στα συμφραζόμενα του ίδιου επιχειρήματος, ενώ υποτίθεται ότι η λέξη φέρει την ίδια έννοια κάθε φορά που χρησιμοποιείται. Για παράδειγμα: Ο Γιώργος είναι ευχάριστο άτομο.Το άτομο διασπάται.Ο Γιώργος διασπάται. Η μεταφορά αποτελεί αμφισημία διαφορετικού είδους: Το αρσενικό του είδους Equus asinis ονομάζεται γάιδαροςΟ γάιδαρος αντιπροσωπεύει το είδος Equus asinisΌλοι οι γάιδαροι έχουν μεγάλα αυτιάΟ Πέτρος είναι μεγάλο γαϊδούριΆρα, ο Πέτρος έχει μεγάλα αυτιά (el)
- El equívoco o antanaclasis ('usar el mismo término para denominar varios conceptos') es una falacia lógica informal. Es el uso engañoso de un término con más de un significado o sentido (sin aclarar qué significado se pretende emplear en un momento determinado). Por lo general, ocurre con las palabras polisémicas ('palabras con varios significados'). (es)
- L’équivoque, du latin aequivocus, de aequus : égal, semblable, et vox : voix, parole, est l’expression d’une pensée à double sens, susceptible d’une double interprétation. L’équivoque diffère de l’ambiguïté et de l’amphibologie en ce que le sens douteux de celles-ci résulte de l’arrangement vicieux des mots et qu’elles produisent autour de la pensée de l’auteur une obscurité involontaire. On dit que l’abbé RoquettePrêche les sermons d’autrui ;Moi qui sais qu’il les achète,Je soutiens qu’ils sont à lui. (fr)
- Equivocatie of gelijknamigheid (van Latijn aequivocatio) is een informele drogreden van het type ambiguïteitsdrogreden, waarbij meerdere betekenissen van hetzelfde woord op misleidende wijze worden gebruikt. (nl)
|