| dbo:abstract
|
- Chimalpopoca byl aztécký vládce, který vládl v letech 1417–1427. Jeho jméno v jazyce nahuatl znamená Kouřící štít. Narodil se asi roku 1397. O jeho smrti se vyprávějí různé verze. Některé prameny uvádějí, že zemřel ve vězení. Jiné říkají, že byl zavražděn svým strýcem Izcóatlem, když se jednou vracel do Tenochtitlánu. Itzcóatl po něm nastoupil na trůn. (cs)
- Chimalpopoca (Nahuatl für Rauchender Schild) (* 1404? in Tenochtitlán; † 1427 ebenda, möglicherweise auch in Azcapotzalco) war ab 1417 der aztekische Herrscher von Tenochtitlán. Chimalpopoca war der Sohn seines Vorgängers Huitzilíhuitl und einer Tochter des tepanekischen Herrschers Tezozómoc. Noch als Kind übernahm er 1417 die Herrschaft über Tenochtitlán von seinem Vater, der im Krieg gegen die Acolhua gefallen war. Unter seiner Herrschaft wurde den Mexica ein großer Teil der zu leistenden Tributzahlungen erlassen und es ihnen erstmals gestattet, Gebäude aus Stein zu errichten. Als Enkel von Tezozómoc sollte er nach dessen Tod die Thronfolge von Azcapotzalco regeln und Tezozómocs Sohn zum Herrscher machen. Auch Tezozómocs Sohn Maxtla, der bereits über regierte, beanspruchte den Thron. Zudem war man in Azcapotzalco zunehmend darüber beunruhigt, wie mächtig und selbstbewusst die Vasallenstädte Tenochtitlán und Tlatelolco geworden waren. Nachdem Tezozómoc gestorben war, gewann die den Mexica feindlich gesinnte Seite die Oberhand. Maxtla ließ unter dem Vorwand, die beiden hätten ein Mordkomplott gegen ihn geplant, Tayauh töten und Chimalpopoca gefangen nehmen und in Azcapotzalco öffentlich in einem Käfig zur Schau stellen. Die Geschichte von Chimalpopocas Tod ist in verschiedenen Versionen überliefert. Einige Quellen berichten, er sei auf Veranlassung Maxtlas in der Gefangenschaft getötet worden. In anderen Quellen heißt es, er wurde bei seiner Rückkehr nach Tenochtitlán von Anhängern seines Onkels Itzcóatl ermordet, der ihm auf den Thron folgte. (de)
- Chimalpopoca (Classical Nahuatl: Chīmalpopōca [t͡ʃiːmaɬpoˈpoːka] for "smoking shield," ) or Chīmalpopōcatzin (1397–1427) was the third Emperor of Tenochtitlan (1417–1427). (en)
- Chimalpopoca (náhuatl antroponimoa, "ketan dagoen armarria" esan nahi duena; chimalli, "armarria", eta popoco, "kea dariola") (1408-1427) Mexiko-Tenochtitlaneko dinastiako hirugarren huey tlatoani izan zen, Huitzilihuitl-en ondorengoa. Bere erregealdian, Chapultepec-eko iturburuetatik Tenochtitlanera edateko ura eramaten zuen egurrezko akueduktua eraiki zen. Galtzada bat ere eraiki zuen, ertzak eta lubetak zituena, hiria Tlacopanekin lotzen zuena; ebakiak eta gauez kentzen ziren egurrezko zubiak zituen. (eu)
- Chimalpopoca (antropónimo náhuatl que significa "escudo humeante"; de chimalli, "escudo", y popoca, "humear") (1408-1427) fue el tercer huey tlatoani de la dinastía gobernante en México-Tenochtitlan, sucesor de Huitzilihuitl en 1415. Como huey tlatoani de Tenochtitlan, era vasallo -y nieto, por parte de madre- de Tezozómoc, tepanecateuctli (señor de los tepanecas) de Azcapotzalco, y bajo su dominio participó en las conquistas tepanecas, entre ellas la de Chalco. A la muerte de Tezozómoc, le sucedió su hijo Maxtla en el trono de Azcapotzalco. Fue entonces cuando estalló una revuelta interna en el Imperio Tepaneca, pues una serie de señores subordinados se levantaron contra Azcapotzalco y sus acólitos, dando muerte a Chimalpopoca entre otros señores tepanecas, y dando un giro al centro hegemónico del imperio, que de Azcapotzalco pasará a México-Tenochtitlan. El principal líder de aquellos rebeldes era Itzcóatl, de la dinastía real tenochca (medio hermano de Huitzilihuitl), que sucedió a Chimalpopoca (su víctima) en Tenochtitlan. Daba comienzo así el Imperio Mexica o Triple Alianza. Durante su reinado se construyó el acueducto de madera que acarreaba el agua potable desde los manantiales de Chapultepec hasta Tenochtitlan. También construyó una calzada con bordos y terraplenes que conectaban la ciudad con Tlacopan, tenía cortaduras y puentes de madera que eran retirados durante la noche. (es)
- Chimalpopoca (« Bouclier fumant » en nahuatl) est le troisième souverain du peuple aztèque. Il est le fils et successeur de Huitzilihuitl en 1417. C'est sous son règne que les relations entre les Tépanèques, suzerains des Aztèques, et ces derniers se dégradent. Le nouveau roi des Tépanèques, Maxclatl, et oncle de Chimalpopoca, mal disposé envers les Aztèques, accable ceux-ci d'impôts de plus en plus importants. (fr)
- Chimalpopoca (Nahuatl untuk "perisai berasap"; 1397–1427) adalah tlatoani ketiga Tenochtitlan, Aztek (1417-1427). Ia naik tahta pada usia 20 tahun. Jabatan tlatoani Chimalpopoca diteruskan oleh Itzcoatl. (in)
- Chimalpopoca ("Rokend Schild", overleden 1427) was de hueyi tlahtoani van Tenochtitlan van 1417 tot 1427. Hij was de opvolger van zijn vader Huitzilihuitl. Chimalpopoca raakte verstrikt in twisten met de Tepaneken van Azcapotzalco. Nadat hij door hen gevangen werd genomen en in een kooi was tentoongesteld, pleegde hij zelfmoord. Hij werd opgevolgd door zijn oom Itzcoatl. Chimalpopoca was ook de naam van een zoon van Motecuhzoma II die omkwam tijdens gevechten tegen de Spanjaarden. (nl)
- チマルポポカ（ナワトル語: Chīmalpopōca [t͡ʃiːmaɬpoˈpoːka]、1397年?-1427年）はメシカの都市国家であるテノチティトランの第3代トラトアニ（統治者）（在位1417年-1427年）。名前は「煙を吐く(popoca)楯(chimalli)」を意味する。 (ja)
- Chimalpopoca (1397 – 1426/1427) – władca Tenochtitlánu, trzeci tlatoani (władca) Azteków (Méxicas) (1417 - 1427). Jego imię w języku nahuatl znaczy "Dymiąca Tarcza". Urodził się w Tenochtitlánie. Przyjęto, że jego ojcem był Huitzilíhuitl, natomiast matką Mahuehxochtzin z Azcapotzalco, córka tepaneckiego władcy Tezozomoca. Chimalpopoca już w 1415 roku zaczął przejmować panowanie nad Tenochtitlánem od swego ojca, natomiast koronowany został w 1417. Wówczas też najwyższy kapłan Tlacaelel, który był pod względem hierarchii drugą osobą w państwie, został pierwszym cihuacoatl, odpowiedzialnym za skarb publiczny i wymiar sprawiedliwości w imperium. Od tego też czasu nastąpił u Azteków rozdział obsady wysokich urzędów duchownych od państwowych, a kandydaci na te urzędy przechodzili specjalną weryfikację. Kiedy Chimalpopoca obejmował tron w wieku 20 l., Tenochtitlán był sojusznikiem Azcapotzalco, w którym władzę sprawował przywódca Tepaneków Tezozomoc. Chimalpopoca pozostał, podobnie jak jego ojciec, lojalny wobec Tezozomoca, co się opłaciło zwłaszcza podczas wojny tego władcy z z Texcoco w roku 1418. Zdobyte wówczas Texcoco zostało miastem lennym Tenochtitlánu. Tenotichtlan nie posiadał własnych źródeł wody pitnej. Woda sprowadzana była drewnianym akweduktem ze wzgórz . Kiedy w 1426 r. wystąpiła konieczność budowy nowego akweduktu, Chimalpopoca uzyskał poparcie Tezozomoca w zdobyciu budulca, a także realizacji tej budowy. Za czasów tego władcy wzniesione zostały pierwsze budynki z kamienia, powstała również szeroka grobla do . Droga ta zbudowana była z przerwami połączonymi drewnianymi mostami, usuwanymi w nocy. W roku 1427 po długim panowaniu zmarł Tezozomoc. Dziedzictwo po nim przejął jego syn Tayatzin. Jednakże Maxtla, władca Coyoacán i przyrodni brat Tayatzina, wkrótce wzniecili bunt między możnymi z Azcapotzalco, w efekcie którego na tronie zasiadł Maxtla. Chimalpopoca poparł Tayatzina w działaniach mających na celu odzyskanie tronu, zwłaszcza że Maxtla obciążył Tenochtitlán znacznymi daninami. Przyjazne dotąd relacje między Tenochtitlánem i Azcapotzalco zostały zastąpione wzajemnymi zniewagami i spiskiem mającym doprowadzić do zabójstwa Maxtli.Śmierć poniósł jednak Teyatzin, a wówczas Chimalpopoca zdecydował złożyć siebie jako ofiarę na ołtarzu swego ojca Huitzilíhuitla i oddał się kapłanom azteckim. Kilku z jego dostojników dołączyło do niego. W trakcie trwania uroczystości, armia ekspedycyjna z Azcapotzalco wkroczyła do Tenochtitlánu, uwięziła Chimalpopocę i przewiozła go do Azcapotzalco. Tam był trzymany na racjach głodowych i wystawiony w klatce na pokaz. Istnieje kilka wersji jego śmierci: jedna mówi, że popełnił samobójstwo, wieszając się na belce za pomocą paska, druga zakłada, uduszenie na polecenie Maxtli, jeszcze inna, że powrócił on do Tenotichtlanu i tam zamordowali go zwolennicy Itzcoatla, który chciał się pozbyć trzeciego tlatoani za zbytnią służalczość wobec Tepaneków by dzięki temu zostać jego następcą. Tak też się stało, kolejnym czwartym tlatoani Tenochtitlánu został właśnie Itzcoatl. (pl)
- Chimalpopoca, letteralmente conchiglia fumante (1397 – 1427), fu il terzo tlatoani della città Azteca di Tenochtitlán. Venne eletto a tale carica alla morte del padre Huitzilíhuitl. Nello stesso giorno del 1417 in cui Chimalpopoca fu incoronato, suo fratello Tlacaelel veniva nominato alto sacerdote; presso gli Aztechi infatti le due cariche, governativa e spirituale erano separate.Quando salì al trono all'età di 20 anni Tenochtitlan era tributaria della città di Azcapotzalco, di cui era sovrano suo nonno Tezozómoc. L'alleanza tra i Mexica e la città di Tezozómoc fu rafforzata dalla lealtà mostrata da Huitzilíhuitl prima e da Chimalpopoca poi nella guerra contro Ixtlilxochitl I di Texcoco. Quando questa fu conquistata divenne tributaria di Tenochtitlan. Nezahualcóyotl, principe di Texcoco, andò a vivere nelle montagne. Chimalpopoca intercedette con Tezozómoc in suo favore (Nezahualcóyotl era infatti figlio della sua sorella) e Tezozómoc accettò di lasciare il giovane principe sotto la protezione di questi a Tenochtitlan. Nel 1426 Tezozómoc aiutò Chimalpopoca nella costruzione del nuovo acquedotto costruito in legno che univa la zona più elevata di Chapultepec con Tenochtitlan. Quando Tezozómoc spirò nel 1427 dopo un lungo regno, gli succedette il figlio Tayatzin. Maxtla, sovrano di Coyoacan e fratellastro più vecchio di Tayatzin, presto incitò alla ribellione i nobili di Azcapotzalco e usurpò il trono. Chimalpopoca si alleò con l'erede legittimo Tayatzin e i due cospirarono per riportare al trono quest'ultimo e uccidere Maxtla. Le relazioni amichevoli fra Tenochtitlan e Azcapotzalco furono allora rimpiazzate da inimicizia e violenti intrighi con tentativi di assassinio. Teyatzin fu ucciso e Chimalpopoca decise di offrirsi in sacrificio e alcuni nobili si unirono a lui. Nel bel mezzo della cerimonia, prima che lo Hueyi Tlatoani fosse ucciso, una forza proveniente da Azcapotzalco invase Tenochtitlan, prese Chimalpopoca prigioniero e lo portò a Azcapotzalco. Lì fu messo in una gabbia e lasciato morire di inedia. Secondo alcuni si sarebbe suicidato, mentre altri ritengono che egli sia stato ucciso dai suoi rapitori. Suo zio Itzcóatl gli succedette come tlatoani. (it)
- Чимальпопока («Дымящийся щит»; 1397, Теночтитлан — 1427, Теночтитлан) — тлатоани Теночтитлана с 1414 до 1428 года. Сын тлатоани Уицилиутля и принцессы Айауисиуатль (ум. 1415), дочери , тлатоани Аскапоцалько. Новый правитель продолжал политику своего предшественника, направленную на поддержание союзнических отношений с , тлатоани Аскапоцалько, который являлся Чимальпопоке дедом по матери. В 1418 году Чимальпопока оказал существенную помощь своему сеньору в борьбе с государством Тескоко против тлатоани Иштлильшочитля I и его сына Незауалькойтля. Кроме этих боевых действий, Чимальпопоку имел успех в борьбе с городами-государствами Теквиксквиаком и Чалько. В свою очередь Теcосомок в 1426 году помог владыке Теночтитлана построить большой акведук (который планировал ещё Уицилиутль) от Чапультепека до Теночтитлана. Кроме этого, Чимальпопоку осуществил значительную работу по благоустройству Теночтитлана (строил храмы, дороги, укреплял мосты). Спокойная жизнь Теночтитлана изменилась в 1427 году, когда умер Теcосомок. За власть над Ацкапотцалько боролись его сыновья — Таяцин и Макстла. Первого поддержал Чимальпопока. Однако в этой войне победил Макстла. В результате правитель Теночтитлана был схвачен, заключён в Ацкапотцалько, а вскоре казнён. Новым тлатоани Теночтитлана стал Ицкоатль. (ru)
- Chimalpopoca (náuatle/nauatle : t͡ʃiːmaɬpoˈpoːka ; português: Escudo Fumegante, 1397 – 1427) foi o terceiro tlatoani de Tenochtitlan, reinou de 1417 a 1427 (pt)
- Chimalpopoca, född 1397, död 1427, var eb aztekisk tlatoani eller härskare 1417-1427. Hans namn på nahuatl betyder rykande sköld. Var antingen son till Huitzilihuitl, hans företrädare, eller till Acamapichtli, det vill säga bror till sin efterföljare. (sv)
- 奇马尔波波卡（纳瓦特尔语：Chīmalpopōca，“冒烟盾”，1397年－1427年），是阿兹特克特诺奇蒂特兰城的第三位统治者，他在1417年至1427年在位。他的身世各版本不一，目前传播最广泛的版本是其父为维齐利维特尔，但是也有版本说其父为阿卡马皮奇特利，维齐利维特尔是其兄。在他执政期间，他建造了一条通往特拉科潘的通道，还征服了特基斯基亚克人（Tequizquiac）。与此同时，特诺奇蒂特兰的盟国特帕内克斯爆发因王位继承问题引发的内乱，奇马尔波波卡被人刺杀，年仅29岁。 (zh)
- Чимальпопоку (1397—1428) — 3-й тлатоані Теночтітлану з 1414 до 1428 року. Ім'я перекладається як «Паруючий щит». (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Chimalpopoca byl aztécký vládce, který vládl v letech 1417–1427. Jeho jméno v jazyce nahuatl znamená Kouřící štít. Narodil se asi roku 1397. O jeho smrti se vyprávějí různé verze. Některé prameny uvádějí, že zemřel ve vězení. Jiné říkají, že byl zavražděn svým strýcem Izcóatlem, když se jednou vracel do Tenochtitlánu. Itzcóatl po něm nastoupil na trůn. (cs)
- Chimalpopoca (Classical Nahuatl: Chīmalpopōca [t͡ʃiːmaɬpoˈpoːka] for "smoking shield," ) or Chīmalpopōcatzin (1397–1427) was the third Emperor of Tenochtitlan (1417–1427). (en)
- Chimalpopoca (náhuatl antroponimoa, "ketan dagoen armarria" esan nahi duena; chimalli, "armarria", eta popoco, "kea dariola") (1408-1427) Mexiko-Tenochtitlaneko dinastiako hirugarren huey tlatoani izan zen, Huitzilihuitl-en ondorengoa. Bere erregealdian, Chapultepec-eko iturburuetatik Tenochtitlanera edateko ura eramaten zuen egurrezko akueduktua eraiki zen. Galtzada bat ere eraiki zuen, ertzak eta lubetak zituena, hiria Tlacopanekin lotzen zuena; ebakiak eta gauez kentzen ziren egurrezko zubiak zituen. (eu)
- Chimalpopoca (« Bouclier fumant » en nahuatl) est le troisième souverain du peuple aztèque. Il est le fils et successeur de Huitzilihuitl en 1417. C'est sous son règne que les relations entre les Tépanèques, suzerains des Aztèques, et ces derniers se dégradent. Le nouveau roi des Tépanèques, Maxclatl, et oncle de Chimalpopoca, mal disposé envers les Aztèques, accable ceux-ci d'impôts de plus en plus importants. (fr)
- Chimalpopoca (Nahuatl untuk "perisai berasap"; 1397–1427) adalah tlatoani ketiga Tenochtitlan, Aztek (1417-1427). Ia naik tahta pada usia 20 tahun. Jabatan tlatoani Chimalpopoca diteruskan oleh Itzcoatl. (in)
- Chimalpopoca ("Rokend Schild", overleden 1427) was de hueyi tlahtoani van Tenochtitlan van 1417 tot 1427. Hij was de opvolger van zijn vader Huitzilihuitl. Chimalpopoca raakte verstrikt in twisten met de Tepaneken van Azcapotzalco. Nadat hij door hen gevangen werd genomen en in een kooi was tentoongesteld, pleegde hij zelfmoord. Hij werd opgevolgd door zijn oom Itzcoatl. Chimalpopoca was ook de naam van een zoon van Motecuhzoma II die omkwam tijdens gevechten tegen de Spanjaarden. (nl)
- チマルポポカ（ナワトル語: Chīmalpopōca [t͡ʃiːmaɬpoˈpoːka]、1397年?-1427年）はメシカの都市国家であるテノチティトランの第3代トラトアニ（統治者）（在位1417年-1427年）。名前は「煙を吐く(popoca)楯(chimalli)」を意味する。 (ja)
- Chimalpopoca (náuatle/nauatle : t͡ʃiːmaɬpoˈpoːka ; português: Escudo Fumegante, 1397 – 1427) foi o terceiro tlatoani de Tenochtitlan, reinou de 1417 a 1427 (pt)
- Chimalpopoca, född 1397, död 1427, var eb aztekisk tlatoani eller härskare 1417-1427. Hans namn på nahuatl betyder rykande sköld. Var antingen son till Huitzilihuitl, hans företrädare, eller till Acamapichtli, det vill säga bror till sin efterföljare. (sv)
- 奇马尔波波卡（纳瓦特尔语：Chīmalpopōca，“冒烟盾”，1397年－1427年），是阿兹特克特诺奇蒂特兰城的第三位统治者，他在1417年至1427年在位。他的身世各版本不一，目前传播最广泛的版本是其父为维齐利维特尔，但是也有版本说其父为阿卡马皮奇特利，维齐利维特尔是其兄。在他执政期间，他建造了一条通往特拉科潘的通道，还征服了特基斯基亚克人（Tequizquiac）。与此同时，特诺奇蒂特兰的盟国特帕内克斯爆发因王位继承问题引发的内乱，奇马尔波波卡被人刺杀，年仅29岁。 (zh)
- Чимальпопоку (1397—1428) — 3-й тлатоані Теночтітлану з 1414 до 1428 року. Ім'я перекладається як «Паруючий щит». (uk)
- Chimalpopoca (Nahuatl für Rauchender Schild) (* 1404? in Tenochtitlán; † 1427 ebenda, möglicherweise auch in Azcapotzalco) war ab 1417 der aztekische Herrscher von Tenochtitlán. Chimalpopoca war der Sohn seines Vorgängers Huitzilíhuitl und einer Tochter des tepanekischen Herrschers Tezozómoc. Noch als Kind übernahm er 1417 die Herrschaft über Tenochtitlán von seinem Vater, der im Krieg gegen die Acolhua gefallen war. Unter seiner Herrschaft wurde den Mexica ein großer Teil der zu leistenden Tributzahlungen erlassen und es ihnen erstmals gestattet, Gebäude aus Stein zu errichten. (de)
- Chimalpopoca (antropónimo náhuatl que significa "escudo humeante"; de chimalli, "escudo", y popoca, "humear") (1408-1427) fue el tercer huey tlatoani de la dinastía gobernante en México-Tenochtitlan, sucesor de Huitzilihuitl en 1415. Como huey tlatoani de Tenochtitlan, era vasallo -y nieto, por parte de madre- de Tezozómoc, tepanecateuctli (señor de los tepanecas) de Azcapotzalco, y bajo su dominio participó en las conquistas tepanecas, entre ellas la de Chalco. A la muerte de Tezozómoc, le sucedió su hijo Maxtla en el trono de Azcapotzalco. Fue entonces cuando estalló una revuelta interna en el Imperio Tepaneca, pues una serie de señores subordinados se levantaron contra Azcapotzalco y sus acólitos, dando muerte a Chimalpopoca entre otros señores tepanecas, y dando un giro al centro hegem (es)
- Chimalpopoca, letteralmente conchiglia fumante (1397 – 1427), fu il terzo tlatoani della città Azteca di Tenochtitlán. Venne eletto a tale carica alla morte del padre Huitzilíhuitl. Nello stesso giorno del 1417 in cui Chimalpopoca fu incoronato, suo fratello Tlacaelel veniva nominato alto sacerdote; presso gli Aztechi infatti le due cariche, governativa e spirituale erano separate.Quando salì al trono all'età di 20 anni Tenochtitlan era tributaria della città di Azcapotzalco, di cui era sovrano suo nonno Tezozómoc. L'alleanza tra i Mexica e la città di Tezozómoc fu rafforzata dalla lealtà mostrata da Huitzilíhuitl prima e da Chimalpopoca poi nella guerra contro Ixtlilxochitl I di Texcoco. Quando questa fu conquistata divenne tributaria di Tenochtitlan. (it)
- Chimalpopoca (1397 – 1426/1427) – władca Tenochtitlánu, trzeci tlatoani (władca) Azteków (Méxicas) (1417 - 1427). Jego imię w języku nahuatl znaczy "Dymiąca Tarcza". Urodził się w Tenochtitlánie. Przyjęto, że jego ojcem był Huitzilíhuitl, natomiast matką Mahuehxochtzin z Azcapotzalco, córka tepaneckiego władcy Tezozomoca. W roku 1427 po długim panowaniu zmarł Tezozomoc. Dziedzictwo po nim przejął jego syn Tayatzin. Jednakże Maxtla, władca Coyoacán i przyrodni brat Tayatzina, wkrótce wzniecili bunt między możnymi z Azcapotzalco, w efekcie którego na tronie zasiadł Maxtla. (pl)
- Чимальпопока («Дымящийся щит»; 1397, Теночтитлан — 1427, Теночтитлан) — тлатоани Теночтитлана с 1414 до 1428 года. Сын тлатоани Уицилиутля и принцессы Айауисиуатль (ум. 1415), дочери , тлатоани Аскапоцалько. В свою очередь Теcосомок в 1426 году помог владыке Теночтитлана построить большой акведук (который планировал ещё Уицилиутль) от Чапультепека до Теночтитлана. Кроме этого, Чимальпопоку осуществил значительную работу по благоустройству Теночтитлана (строил храмы, дороги, укреплял мосты). (ru)
|
_WDL6720.png?width=300)
_WDL6720.png?width=300){kind=link}
_WDL6720.png){kind=link}
