| dbo:abstract
|
- Paratethys je označení pro výběžek moře Tethys, který před zhruba 20 miliony let představoval i poslední moře nacházející se na území dnešního Česka. V mladších třetihorách se rozšířilo moře v předhlubni alpinsko-karpatské horské soustavy, jakožto důsledek závěrečné fáze vrásnění. Vyskytovalo se v oblasti jižní Francie, na sever do burgundského , k pohoří Schwarzwald-Vogézy (rýnský prolom), Bavorskem na východ k vídeňské pánvi, v Česku od Mikulova na Brno, Vyškov (vyškovský prolom), Přerov, Hranice (hranický prolom), Ostravu dál do Polska, podhůří Karpatského oblouku, na Ukrajinu, do oblasti Černého moře až ke Kavkazu. (cs)
- Die Paratethys war in der Erdgeschichte ein Randmeer Eurasiens, das sich zwischen den auffaltenden alpidischen Gebirgen und dem eurasischen Festland überwiegend auf kontinentaler Kruste bildete. Die Paratethys bildete sich vor etwa 34 Millionen Jahren zu Beginn des Oligozäns, als die nördliche Region der Tethys (Peri-Tethys) durch die Bildung der Alpen, der Karpaten, der Dinariden, des Taurus- und des Elburs-Gebirges von der mediterranen Region getrennt wurde. Während des Oligozäns und des frühen und mittleren Miozäns war die Paratethys zeitweise wieder mit der Tethys oder ihren Nachfolgern (dem Mittelmeer oder dem Indischen Ozean) verbunden, doch mit Beginn des späten Miozäns verwandelte sich die Paratethys in einen tektonisch eingeschlossenen See, der sich von den Ostalpen bis zum heutigen Kasachstan erstreckte. Ab dem Pliozän (vor ca. 5 Millionen Jahren) wurde die Paratethys immer flacher. Das heutige Schwarze Meer, das Kaspische Meer, der Aralsee, der Urmiasee und der Namaksee gehören zu den Überbleibseln des Paratethys-Meeres. (de)
- La Paratetis-oceano, Paratetis-maro aŭ simple Paratetiso estis granda neprofunda maro kiu etendis el la regiono norde de Alpoj super Centra Eŭropo al la Arala Maro en Centra Azio. Tiu maro estis formita dum la epoko de la fina Ĵurasio kiel etendo de la valo kiu formis la centra parton de la Atlantika Oceano kaj estis izolita dum la epoko de la Oligoceno (post 34 milionoj da jaroj). Ĝi estis separata el Tetisa Oceano (poste Mediteraneo) sude de la , Karpatoj, Dinaroj, Taŭruso kaj Elborz. Dum ties longa ekzisto la Paratetiso estis foje rekonektita kun la Tetiso aŭ ties sukcedantoj, nome Mediteranea Maro aŭ Hinda Oceano. El la epoko de Plioceno antaŭen (post 5 milionoj da jaroj), la Paratetis iĝis pli kaj pli malprofunda. La aktualaj Nigra Maro, Kaspia Maro, kaj Arala Maro estas restaĵoj de la Paratetisa Maro. (eo)
- Paratetis fue un mar que se extendía al sur de Europa desde la región norte de los Alpes en Europa Central hasta el mar de Aral en Asia occidental. El mar se formó durante el Oligoceno (hace 34 millones de años) cuando se separó del océano Tetis al sur por la formación de los Alpes, los Cárpatos, la cordillera del Tauro y los montes Elburz. Durante su larga existencia, Paratetis se reconectó varias veces con el océano Tetis o sus sucesores, el mar Mediterráneo o el océano Índico. Desde el Plioceno (después de 5 millones de años), redujo su profundidad y extensión, y actualmente sus restos constituyen el mar Negro, mar Caspio y mar de Aral, casi desaparecido. (es)
- La Paratéthys, mer Paratéthys, « océan Paratéthys » ou encore « mer Sarmatique » est une ancienne mer qui s'étendait au Cénozoïque depuis les Alpes en Europe jusqu'à la mer d'Aral en Asie centrale. La mer s'est formée à l'époque Oligocène lorsqu'une partie des eaux septentrionales de l'ancien océan Téthys se sont retrouvées isolées à la suite de la surrection des Alpes, des Carpates, des Dinarides, du Taurus et de l'Elbourz. Durant sa longue existence, la Paratéthys s'est retrouvée à plusieurs reprises reliée à l'océan Téthys ou à ses successeurs, la mer Méditerranée ou l'océan Indien. À partir du Pliocène la Paratéthys devint de moins en moins profonde et finit par disparaître. Les actuelles mer Noire, mer Caspienne et la mer d'Aral sont des vestiges de cette ancienne mer disparue. (fr)
- The Paratethys sea, Paratethys ocean, Paratethys realm or just Paratethys was a large shallow inland sea that stretched from the region north of the Alps over Central Europe to the Aral Sea in Central Asia. Paratethys was peculiar due to its paleogeography: it consisted of a series of deep basins, formed during the Oxfordian stage of the Late Jurassic as an extension of the rift that formed the Central Atlantic Ocean. These basins were connected with each other and the global ocean by narrow and shallow seaways that often limited water exchange and caused widespread long-term anoxia. Paratethys was at times reconnected with the Tethys or its successors (the Mediterranean Sea or the Indian Ocean) during the Oligocene and the early and middle Miocene times, but at the onset of the late Miocene epoch, the tectonically trapped sea turned into a megalake from the eastern Alps to what is now Kazakhstan. From the Pliocene epoch onward (after 5 million years ago), Paratethys became progressively shallower. Today's Black Sea, Caspian Sea, Aral Sea, Lake Urmia, Namak Lake and others are remnants of the Paratethys Sea. Paratethys formed about 34 Ma (million years ago) at the beginning of the Oligocene epoch, when the northern region of the Tethys Ocean (Peri-Tethys) was separated from the Mediterranean region of the Tethys realm due to the formation of the Alps, Carpathians, Dinarides, Taurus and Elburz mountains. During the Jurassic and Cretaceous periods, this part of Eurasia was covered by shallow seas that formed the northern margins of the Tethys Ocean. However, because Anatolia, the southern boundary of the Paleo-Tethys, is a part of the original Cimmerian continent, the last remnant of Paleo-Tethys Ocean might be oceanic crust under the Black Sea. The Tethys Ocean formed between Laurasia (Eurasia and North America) and Gondwana (Africa, India, Antarctica, Australia, and South America) when the supercontinent Pangea broke up during the Triassic (200 million years ago). (en)
- Samudra Paratethys, laut Paratethys, atau Paratethys saja, adalah laut dangkal yang besar dan terbentang dari wilayah utara Alpen di Eropa Tengah hingga Laut Aral di Asia Tengah. Laut ini terbentuk pada tahap selama periode Jura Akhir dan merupakan perpanjangan celah yang membentuk Samudra Atlantik Tengah. Laut ini mulai terisolasi pada masa Oligosen (sekitar 34 juta tahun yang lalu). Paratethys dipisahkan dari Samudra Tethys di selatan oleh , , , Taurus, dan Elburz. Kadang-kadang laut ini sempat terhubung kembali dengan Tethys atau penerusnya, Laut Tengah atau Samudra Hindia. Semenjak periode Pliosen (setelah 5 juta tahun yang lalu), laut Paratethys menjadi semakin dangkal. Laut Hitam, Laut Kaspia, Laut Aral, Danau Urmia, dan modern merupakan sisa-sisa Laut Paratethys. (in)
- La Paratetide, o Oceano Paratetide, era un ramo separato dell'oceano Tetide che si è sviluppato a partire dallo stadio Oxfordiano del Giurassico (circa 155 milioni di anni fa) interessando una vasta area dell'Europa centro-orientale e dell'Asia occidentale. Durante il Cretacico esso si estendeva dal bacino del fiume Rodano al lago d'Aral. Questo mare, marginale e poco profondo, cedette gradualmente terreno nel tardo Miocene (poco più di 5 milioni di anni fa) come conseguenza dell'orogenesi delle Alpi, che interessa anche i Pirenei, i Carpazi, le Alpi Dinariche e i monti dei Balcani. I resti di quello che 5 milioni di anni fa era un mare sono oggi il Lago di Neusiedl, il lago Balaton nella Pianura Pannonica, il Mar Nero, il Mar Caspio e quel che rimane del Lago d'Aral. Nel periodo del tardo Messiniano, in corrispondenza della crisi di salinità del Mediterraneo, quest'ultimo mare e la Paratetide sono stati collegati per un breve periodo di tempo, come dimostrato dalla affinità fra alcune specie acquatiche ritrovate in diverse località del Mediterraneo e quelle ritrovate nella Paratetide. (it)
- De Paratethyszee, Paratethysoceaan of kortweg Paratethys was een grote ondiepe zee uit de geologische periode Neogeen (23 tot 2,6 miljoen jaar geleden), die zich uitstrekte van het Molassebekken ten noorden van de Alpen tot in de buurt van het tegenwoordige Aralmeer in West-Azië. De zee werd in het Oligoceen (vanaf 34 miljoen jaar geleden) gescheiden van de rest van de Tethysoceaan verder naar het zuiden als gevolg van de vorming van de Alpen en Karpaten. Tijdens zijn bestaan was de Paratethys gedurende een aantal perioden weer verbonden met de Tethysoceaan of de restanten daarvan, de Middellandse Zee en de Indische Oceaan. Vanaf het Plioceen (rond 5 miljoen jaar geleden) begon de zee te verlanden en tegenwoordig zijn alleen de Zwarte Zee, Kaspische Zee en het Aralmeer over als restanten. (nl)
- 파라테티스 해는 중앙유럽에 위치한 알프스 산맥의 북쪽, 중앙아시아에 위치한 아랄 해에 존재했던 고대의 바다이다. 쥐라기 후기에 테티스 해에서 분리되면서 형성되었으며 테티스 해를 사이에 두고 서로 떨어져 있었다. 올리고세와 마이오세 사이에 소멸되었는데 알프스 산맥, 카르파티아 산맥, 디나르알프스 산맥, 토로스 산맥, 엘부르즈 산맥을 형성하게 된다. 파라테티스 해의 해역은 시간이 지나면서 지중해, 인도양, 흑해, 카스피 해, 아랄 해, 우르미아호 등을 형성했다. (ko)
- Paratetyda, rzadziej Morze Sarmackie – nieistniejące morze w Europie środkowej i południowo-wschodniej sięgające w głąb Azji Środkowej (mapy w pracy Roegela). Morze na obszarze Paratetydy powstało w późnej jurze jako północna część oceanu Tetydy. Paratetyda wyodrębniła się wskutek zmniejszającego się połączenia z południową resztką Tetydy (Morzem Śródziemnym) na przełomie eocenu i oligocenu (~34 mln lat temu), w wyniku powstawania gór w czasie orogenezy alpejskiej. Połączenia z innymi morzami naprzemiennie powstawały i zanikały, aż do całkowitej izolacji, wskutek zmian poziomów oceanów i ruchów tektonicznych. Duża część Paratetydy była płytka zajmując obszary szelfowe przy wyższym od obecnego poziomie mórz. Oprócz tego pokrywała obszary skorupy oceanicznej m.in. dzisiejszego Morza Czarnego, południowego Morza Kaspijskiego i zapadliska przedkarpackiego. (pl)
- Паратетис — древний океан (море), раскинувшийся «от Парижа до Алтая» в эпоху раннего кайнозоя. От Тетиса его отделяла гряда Альпы, Карпаты, Тавр, Кавказ. Чёрное, Каспийское и Аральское моря являются фрагментами Паратетиса. Этот океан также включал в себя Паннонское море на территории современной Венгрии. В древние времена Паратетис сообщался со Средиземным морем и Индийским океаном. Термин «Паратетис» введён русским геологом Владимиром Ласкаревым в 1924 году. (ru)
- Паратетіс — доісторичне велике мілководне море, яке простягалося від регіону на північ від Альп на заході до Аральського моря на сході. Море було утворено в оксфордський вік як продовження авлакогену, що сформував Центральну Атлантику, і було відокремлено за часів олігоцену (близько 34 мільйонів років тому). Було відокремлено від океану Тетіс на півдні Альпійським орогенезом: утворенням Карпат, Динарських Альп, Тавру і Ельбурсу. Під час свого довгого існування Паратетіс відновлював своє з'єднання з Тетісом, Середземним морем і Індійським океаном. Проте від пліоцену (від 5 млн років тому) площа Паратетісу зменшувалась. Сьогоденні Чорне море, Каспійське море і Аральське море є залишками Паратетісу. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Paratethys je označení pro výběžek moře Tethys, který před zhruba 20 miliony let představoval i poslední moře nacházející se na území dnešního Česka. V mladších třetihorách se rozšířilo moře v předhlubni alpinsko-karpatské horské soustavy, jakožto důsledek závěrečné fáze vrásnění. Vyskytovalo se v oblasti jižní Francie, na sever do burgundského , k pohoří Schwarzwald-Vogézy (rýnský prolom), Bavorskem na východ k vídeňské pánvi, v Česku od Mikulova na Brno, Vyškov (vyškovský prolom), Přerov, Hranice (hranický prolom), Ostravu dál do Polska, podhůří Karpatského oblouku, na Ukrajinu, do oblasti Černého moře až ke Kavkazu. (cs)
- Paratetis fue un mar que se extendía al sur de Europa desde la región norte de los Alpes en Europa Central hasta el mar de Aral en Asia occidental. El mar se formó durante el Oligoceno (hace 34 millones de años) cuando se separó del océano Tetis al sur por la formación de los Alpes, los Cárpatos, la cordillera del Tauro y los montes Elburz. Durante su larga existencia, Paratetis se reconectó varias veces con el océano Tetis o sus sucesores, el mar Mediterráneo o el océano Índico. Desde el Plioceno (después de 5 millones de años), redujo su profundidad y extensión, y actualmente sus restos constituyen el mar Negro, mar Caspio y mar de Aral, casi desaparecido. (es)
- La Paratéthys, mer Paratéthys, « océan Paratéthys » ou encore « mer Sarmatique » est une ancienne mer qui s'étendait au Cénozoïque depuis les Alpes en Europe jusqu'à la mer d'Aral en Asie centrale. La mer s'est formée à l'époque Oligocène lorsqu'une partie des eaux septentrionales de l'ancien océan Téthys se sont retrouvées isolées à la suite de la surrection des Alpes, des Carpates, des Dinarides, du Taurus et de l'Elbourz. Durant sa longue existence, la Paratéthys s'est retrouvée à plusieurs reprises reliée à l'océan Téthys ou à ses successeurs, la mer Méditerranée ou l'océan Indien. À partir du Pliocène la Paratéthys devint de moins en moins profonde et finit par disparaître. Les actuelles mer Noire, mer Caspienne et la mer d'Aral sont des vestiges de cette ancienne mer disparue. (fr)
- Samudra Paratethys, laut Paratethys, atau Paratethys saja, adalah laut dangkal yang besar dan terbentang dari wilayah utara Alpen di Eropa Tengah hingga Laut Aral di Asia Tengah. Laut ini terbentuk pada tahap selama periode Jura Akhir dan merupakan perpanjangan celah yang membentuk Samudra Atlantik Tengah. Laut ini mulai terisolasi pada masa Oligosen (sekitar 34 juta tahun yang lalu). Paratethys dipisahkan dari Samudra Tethys di selatan oleh , , , Taurus, dan Elburz. Kadang-kadang laut ini sempat terhubung kembali dengan Tethys atau penerusnya, Laut Tengah atau Samudra Hindia. Semenjak periode Pliosen (setelah 5 juta tahun yang lalu), laut Paratethys menjadi semakin dangkal. Laut Hitam, Laut Kaspia, Laut Aral, Danau Urmia, dan modern merupakan sisa-sisa Laut Paratethys. (in)
- De Paratethyszee, Paratethysoceaan of kortweg Paratethys was een grote ondiepe zee uit de geologische periode Neogeen (23 tot 2,6 miljoen jaar geleden), die zich uitstrekte van het Molassebekken ten noorden van de Alpen tot in de buurt van het tegenwoordige Aralmeer in West-Azië. De zee werd in het Oligoceen (vanaf 34 miljoen jaar geleden) gescheiden van de rest van de Tethysoceaan verder naar het zuiden als gevolg van de vorming van de Alpen en Karpaten. Tijdens zijn bestaan was de Paratethys gedurende een aantal perioden weer verbonden met de Tethysoceaan of de restanten daarvan, de Middellandse Zee en de Indische Oceaan. Vanaf het Plioceen (rond 5 miljoen jaar geleden) begon de zee te verlanden en tegenwoordig zijn alleen de Zwarte Zee, Kaspische Zee en het Aralmeer over als restanten. (nl)
- 파라테티스 해는 중앙유럽에 위치한 알프스 산맥의 북쪽, 중앙아시아에 위치한 아랄 해에 존재했던 고대의 바다이다. 쥐라기 후기에 테티스 해에서 분리되면서 형성되었으며 테티스 해를 사이에 두고 서로 떨어져 있었다. 올리고세와 마이오세 사이에 소멸되었는데 알프스 산맥, 카르파티아 산맥, 디나르알프스 산맥, 토로스 산맥, 엘부르즈 산맥을 형성하게 된다. 파라테티스 해의 해역은 시간이 지나면서 지중해, 인도양, 흑해, 카스피 해, 아랄 해, 우르미아호 등을 형성했다. (ko)
- Паратетис — древний океан (море), раскинувшийся «от Парижа до Алтая» в эпоху раннего кайнозоя. От Тетиса его отделяла гряда Альпы, Карпаты, Тавр, Кавказ. Чёрное, Каспийское и Аральское моря являются фрагментами Паратетиса. Этот океан также включал в себя Паннонское море на территории современной Венгрии. В древние времена Паратетис сообщался со Средиземным морем и Индийским океаном. Термин «Паратетис» введён русским геологом Владимиром Ласкаревым в 1924 году. (ru)
- Паратетіс — доісторичне велике мілководне море, яке простягалося від регіону на північ від Альп на заході до Аральського моря на сході. Море було утворено в оксфордський вік як продовження авлакогену, що сформував Центральну Атлантику, і було відокремлено за часів олігоцену (близько 34 мільйонів років тому). Було відокремлено від океану Тетіс на півдні Альпійським орогенезом: утворенням Карпат, Динарських Альп, Тавру і Ельбурсу. Під час свого довгого існування Паратетіс відновлював своє з'єднання з Тетісом, Середземним морем і Індійським океаном. Проте від пліоцену (від 5 млн років тому) площа Паратетісу зменшувалась. Сьогоденні Чорне море, Каспійське море і Аральське море є залишками Паратетісу. (uk)
- La Paratetis-oceano, Paratetis-maro aŭ simple Paratetiso estis granda neprofunda maro kiu etendis el la regiono norde de Alpoj super Centra Eŭropo al la Arala Maro en Centra Azio. Tiu maro estis formita dum la epoko de la fina Ĵurasio kiel etendo de la valo kiu formis la centra parton de la Atlantika Oceano kaj estis izolita dum la epoko de la Oligoceno (post 34 milionoj da jaroj). Ĝi estis separata el Tetisa Oceano (poste Mediteraneo) sude de la , Karpatoj, Dinaroj, Taŭruso kaj Elborz. Dum ties longa ekzisto la Paratetiso estis foje rekonektita kun la Tetiso aŭ ties sukcedantoj, nome Mediteranea Maro aŭ Hinda Oceano. El la epoko de Plioceno antaŭen (post 5 milionoj da jaroj), la Paratetis iĝis pli kaj pli malprofunda. La aktualaj Nigra Maro, Kaspia Maro, kaj Arala Maro estas restaĵoj de (eo)
- Die Paratethys war in der Erdgeschichte ein Randmeer Eurasiens, das sich zwischen den auffaltenden alpidischen Gebirgen und dem eurasischen Festland überwiegend auf kontinentaler Kruste bildete. Die Paratethys bildete sich vor etwa 34 Millionen Jahren zu Beginn des Oligozäns, als die nördliche Region der Tethys (Peri-Tethys) durch die Bildung der Alpen, der Karpaten, der Dinariden, des Taurus- und des Elburs-Gebirges von der mediterranen Region getrennt wurde. Während des Oligozäns und des frühen und mittleren Miozäns war die Paratethys zeitweise wieder mit der Tethys oder ihren Nachfolgern (dem Mittelmeer oder dem Indischen Ozean) verbunden, doch mit Beginn des späten Miozäns verwandelte sich die Paratethys in einen tektonisch eingeschlossenen See, der sich von den Ostalpen bis zum heutig (de)
- The Paratethys sea, Paratethys ocean, Paratethys realm or just Paratethys was a large shallow inland sea that stretched from the region north of the Alps over Central Europe to the Aral Sea in Central Asia. Paratethys was peculiar due to its paleogeography: it consisted of a series of deep basins, formed during the Oxfordian stage of the Late Jurassic as an extension of the rift that formed the Central Atlantic Ocean. These basins were connected with each other and the global ocean by narrow and shallow seaways that often limited water exchange and caused widespread long-term anoxia. (en)
- La Paratetide, o Oceano Paratetide, era un ramo separato dell'oceano Tetide che si è sviluppato a partire dallo stadio Oxfordiano del Giurassico (circa 155 milioni di anni fa) interessando una vasta area dell'Europa centro-orientale e dell'Asia occidentale. Durante il Cretacico esso si estendeva dal bacino del fiume Rodano al lago d'Aral. (it)
- Paratetyda, rzadziej Morze Sarmackie – nieistniejące morze w Europie środkowej i południowo-wschodniej sięgające w głąb Azji Środkowej (mapy w pracy Roegela). Morze na obszarze Paratetydy powstało w późnej jurze jako północna część oceanu Tetydy. Paratetyda wyodrębniła się wskutek zmniejszającego się połączenia z południową resztką Tetydy (Morzem Śródziemnym) na przełomie eocenu i oligocenu (~34 mln lat temu), w wyniku powstawania gór w czasie orogenezy alpejskiej. Połączenia z innymi morzami naprzemiennie powstawały i zanikały, aż do całkowitej izolacji, wskutek zmian poziomów oceanów i ruchów tektonicznych. Duża część Paratetydy była płytka zajmując obszary szelfowe przy wyższym od obecnego poziomie mórz. Oprócz tego pokrywała obszary skorupy oceanicznej m.in. dzisiejszego Morza Czarnego (pl)
|
