| dbo:abstract
|
- ييرزي آدم غراسيان فيتولاني (بالبولندية: Jerzy Adam Gracjan Vetulani) (21 يناير 1936 - 6 أبريل 2017) عالم بولندي اختص في دراسة علم الأعصاب، علم الصيدلة والكيمياء الحيوية، وأستاذ في العلوم الطبيعية. (ar)
- Jerzy Adam Vetulani (21. ledna 1936, Krakov – 6. dubna 2017, tamtéž) byl polský neurovědec, farmakolog a biochemik, profesor přírodních věd, člen Polské akademie věd a Polské akademie učení v Krakově, jeden z nejčastěji citovaných polských vědců v oboru biomedicíny po roce 1965. (cs)
- Ο Γέζι Άνταμ Γκράτσιαν Βετουλάνι (πολωνικά: Jerzy Adam Gracjan Vetulani) (21 Ιανουαρίου 1936 - 6 Απριλίου 2017) ήταν Πολωνός νευροεπιστήμονας, φαρμακολόγος και βιοχημικός, καθηγητής φυσικών επιστημών, μέλος της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών και της , ένας από τους Πολωνούς επιστήμονες που αναφέρονται πιο συχνά στο τομέα της μετά το 1965. Συνδέθηκε με το στην Κρακοβία, στο οποίο διετέλεσε Καθηγητής, Επικεφαλής του Τμήματος Βιοχημείας (1976-2006), Αναπληρωτής Διευθυντής Επιστημονικών Υποθέσεων (1994-2002) και Αντιπρόεδρος της Επιστημονικού Συμβουλίου (2003-2017). Δημοσίευσε περισσότερες από 240 πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες. Έλαβε πρώτη φορά αναγνώριση για μια πρώιμη υπόθεση του μηχανισμού δράσης των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, υποδηλώνοντας το 1975, μαζί με τον , ότι η μειωμένη ρύθμιση των β- είναι υπεύθυνη για τα αποτελέσματά τους. Εκείνη την εποχή, ο Βετουλάνι ήταν Αναπληρωτής Καθηγητής στο (1973-1975). Το 1983, έλαβε το Βραβείο Άννα-Μόνικα για έρευνα σχετικά με τους μηχανισμούς της ηλεκτροσπασμοθεραπείας. Εκτός από την κατάθλιψη, τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα περιλάμβαναν τη μνήμη, τον εθισμό και τον . Ήταν ενεργός στον τομέα της εκλαΐκευσης της επιστήμης και έγινε αναγνωρίσιμος στην στην Πολωνία. Ήταν επικεφαλής του δημοφιλούς επιστημονικού περιοδικού ως αρχισυντάκτης του (1981-2002) και ήταν γνωστός για τις δημοφιλείς διαλέξεις του που συγκέντρωσαν μεγάλο κοινό σε διάφορες περιπτώσεις. Από το 2010 διαχειρίστηκε κανάλια ιστολογίου και κοινωνικών μέσων και συνέταξε αρκετά δημοφιλή επιστημονικά βιβλία, μερικά από τα οποία έγιναν bestseller. Στην Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας, ήταν ενεργός στη δημοκρατική αντιπολίτευση και έγινε μέλος της Αλληλεγγύης το 1980. Δηλωμένος άθεος, διατηρούσε μια στενή και συμπαθητική σχέση με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ για αρκετές δεκαετίες. Το 2002 διεκδίκησε με επιτυχία την προεδρία της Κρακοβίας. Σε όλη του τη ζωή, ασχολήθηκε με διάφορες πολιτιστικές και κοινωνικές πρωτοβουλίες. Στα 20 του, ήταν εκφωνητής στο καμπαρέ Piwnica pod Baranami (1954-1961), και στα εβδομήντα του έγινε ερμηνευτής στο ζωντανό περιοδικό Gadający Pies (Ομιλών Σκύλος, 2010-2015). Επιχειρηματολόγησε δημοσίως για τη νομιμοποίηση της κάνναβης και την ευρεία αποτιμώρηση των ναρκωτικών για ενήλικες χρήστες, επικρίνοντας έντονα την πολιτική κατασταλτικών ναρκωτικών της Πολωνίας και άλλων χωρών. Ήταν Επίτιμος συνεργάτης της Ινδικής Ακαδημίας Νευροεπιστημών και της Νευρολογικής Εταιρείας της Οξφόρδης, επίτιμος γιατρός του και του και έλαβε πολλά βραβεία και κρατικές διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένου του Σταυρού του Ιππότη του Τάγμα της Αναγέννησης της Πολωνίας. (el)
- Jerzy Vetulani (* 21. Januar 1936 in Kraków; † 6. April 2017 ebenda) war ein polnischer Biochemiker, Psychopharmakologe und Neurobiologe. (de)
- Jerzy Adam Gracjan Vetulani (naskiĝis la 21-an de januaro 1936 en Krakovo kaj mortis la 6-an de aprilo 2017 en Krakovo) – pola psiko-farmakologo kaj biokemiisto italdevena, profesoro de naturaj sciencoj, membro de Pola Scienca Akademio (PAN), Pola Akademio de Scipovoj kaj Scienca Societo Varsovia. En la jaroj 1976–2006 gvidanto de Biokemia Fako, kaj nun vicprezidanto de Scienca Konsilio de Farmakologia Instituto de PAN en Krakovo. Aŭtoro de kelkcent sciencaj disertaĵoj kun internacia atingopovo, kunkreinto de hipotezo pri agad-mekanismo de kontraŭdepresiaj medikamentoj. En 1983 akiris internacian premion pro esplorado de mekanismoj pri elektroŝoko. Unu el la plej ofte citataj polaj sciencistoj pri biomedicino. Scienca populariganto, dum pli ol 20 jaroj ĉefredaktoro de la revuo "Wszechświat" (Universo). Surscenulo, prezentisto, membro de opozicio en la periodo de Pola Popola Respubliko, membro de Solidareco. Honora membro de Indian Academy of Neurosciences, honora doktoreco de Silezia Medicina Universitato kaj Medicina Universitato en Lodzo. Distingita per Ora Merit-Kruco kaj Kavalira Kruco de la Ordeno Polonia Restituta. Adepto de oficialigo de mariĥuano kaj ĝenerala malpunigo pri narkotaĵoj, kritikisto de reprezalia narkotaĵa politiko en Pollando. (eo)
- Jerzy Adam Gracjan Vetulani (21 January 1936 – 6 April 2017) was a Polish neuroscientist, pharmacologist and biochemist, professor of natural sciences, member of the Polish Academy of Sciences and the Polish Academy of Learning, one of the most frequently cited Polish scientists in the field of biomedicine after 1965. Associated with the Institute of Pharmacology of the Polish Academy of Sciences in Kraków, at which he was a professor, head of the Department of Biochemistry (1976–2006), deputy director for Science Affairs (1994–2002) and vice chairman of the Scientific Council (2003–2017), he published more than 240 original research papers. He first gained recognition for an early hypothesis of the mechanism of action of antidepressant drugs, suggesting in 1975 together with Fridolin Sulser that downregulation of beta-adrenergic receptors is responsible for their effects. At the time, Vetulani was a Research Associate Professor at the Vanderbilt University (1973–1975). In 1983, he received Anna-Monika Prize for research on the mechanisms of the electroconvulsive therapy. Beside depression, his scientific interests included memory, addiction and neurodegeneration. He was active in the field of popular science and became a recognizable science communicator in Poland. He headed the popular science magazine Wszechświat as its editor-in-chief (1981–2002), and was known for his popular lectures that gathered large audiences on various occasions. Since 2010 he ran a blog and social media channels, and authored several popular science books, some of which became bestsellers. In the Polish People's Republic, he was active in the democratic opposition and became a member of the Solidarity in 1980. Declaring as an atheist, he kept a close and sympathetic connection with Pope John Paul II for several decades. In 2002 he unsuccessfully ran for the presidency of Kraków. Throughout his life, he engaged in several cultural and social initiatives. In his twenties, he was an announcer at Piwnica pod Baranami cabaret (1954–1961), and in his seventies he became a performer in the live magazine Gadający Pies (The Talking Dog, 2010–2015). He publicly argued for the legalization of marijuana and wide depenalization of drugs for adult users, severely criticizing repressive drug policy of Poland and other countries. An honorary fellow of Indian Academy of Neurosciences and Oxford Neurological Society, honorary doctor of the Medical University of Silesia and the Medical University of Łódź, he received numerous awards and state distinctions, including the Knight's Cross of Polonia Restituta. (en)
- Jerzy Adam Gracjan Vetulani (né le 21 janvier 1936 à Cracovie et mort le 6 avril 2017 dans la même ville est un pharmacologue, biochimiste et neuroscientifique polonais, un professeur de sciences naturelles. Il est un membre de l'Académie polonaise des sciences et de l'Académie polonaise des arts et sciences. (fr)
- Jerzy Vetulani (ur. 21 stycznia 1936 w Krakowie, zm. 6 kwietnia 2017 tamże) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, członek Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności. Przez cały okres pracy zawodowej związany z Instytutem Farmakologii Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, gdzie był profesorem, kierownikiem Zakładu Biochemii (1976–2006), zastępcą dyrektora ds. naukowych (1994–2002) i wiceprzewodniczącym Rady Naukowej (2003–2017). Opublikował kilkaset prac badawczych o międzynarodowym zasięgu. Uznanie przyniosło mu sformułowanie hipotezy β-downregulacji jako mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych wspólnie z Fridolinem Sulserem, z którym współpracował w latach 1973–1975 jako Research Associate Professor w Vanderbilt University. W 1983 roku został laureatem Międzynarodowej Nagrody Anna-Monika II klasy za badania nad mechanizmami działania elektrowstrząsu. Poza zaburzeniami depresyjnymi, wśród jego głównych zainteresowań badawczych były: pamięć, uzależnienia i choroby neurodegeneracyjne. Był jednym z najczęściej cytowanych polskich naukowców w dziedzinie biomedycyny. Był wykładowcą akademickim oraz popularyzatorem nauki. W latach 1981–2002 był redaktorem naczelnym czasopisma popularnonaukowego Wszechświat. Później stał się znany ze swoich otwartych wykładów, które przyciągały tysiące słuchaczy. Był autorem książek popularnonaukowych, w tym bestsellerowej książki dla dzieci Sen Alicji, czyli jak działa mózg; oraz bloga Piękno neurobiologii. Prowadził działalność w mediach społecznościowych. Zaangażowany w działalność kulturalną i społeczną; był jednym ze współtwórców i konferansjerem Piwnicy pod Baranami (1954–1961), a później, w wieku ponad siedemdziesięciu lat, gwiazdą magazynu mówionego Gadający Pies (2010–2015). W okresie PRL był działaczem opozycji demokratycznej – od 1980 roku należał do NSZZ „Solidarność”. W 2002 roku bez powodzenia kandydował w wyborach samorządowych na prezydenta Krakowa. W ramach prowadzonego Zakładu Biochemii przywiązywał dużą wagę do współpracy z młodszymi koleżankami i kolegami po fachu, którzy pozostawali pod jego opieką naukową. Wypromował dziewięciu doktorów. Publicznie znany był jako zwolennik legalizacji marihuany i szerokiej depenalizacji narkotyków oraz krytyk represyjnej polityki narkotykowej w Polsce. Był doktorem honoris causa Śląskiej Akademii Medycznej i Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, członkiem honorowym Indian Academy of Neurosciences i Oxford Neurological Society. Otrzymał Złoty Krzyż Zasługi i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w 2017 roku w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku drogowym, w którym został potrącony przez samochód na przejściu dla pieszych. (pl)
- Єжи Адам Грацян Ветулані (21 січня 1936 року — 6 квітня 2017 року) — польський невролог, фармаколог та біохімік, професор природничих наук, член Польської академії наук та Польської академії навчання, один з найбільш цитованих польських учених у галузі біомедицини після 1965 р. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- ييرزي آدم غراسيان فيتولاني (بالبولندية: Jerzy Adam Gracjan Vetulani) (21 يناير 1936 - 6 أبريل 2017) عالم بولندي اختص في دراسة علم الأعصاب، علم الصيدلة والكيمياء الحيوية، وأستاذ في العلوم الطبيعية. (ar)
- Jerzy Adam Vetulani (21. ledna 1936, Krakov – 6. dubna 2017, tamtéž) byl polský neurovědec, farmakolog a biochemik, profesor přírodních věd, člen Polské akademie věd a Polské akademie učení v Krakově, jeden z nejčastěji citovaných polských vědců v oboru biomedicíny po roce 1965. (cs)
- Jerzy Vetulani (* 21. Januar 1936 in Kraków; † 6. April 2017 ebenda) war ein polnischer Biochemiker, Psychopharmakologe und Neurobiologe. (de)
- Jerzy Adam Gracjan Vetulani (né le 21 janvier 1936 à Cracovie et mort le 6 avril 2017 dans la même ville est un pharmacologue, biochimiste et neuroscientifique polonais, un professeur de sciences naturelles. Il est un membre de l'Académie polonaise des sciences et de l'Académie polonaise des arts et sciences. (fr)
- Єжи Адам Грацян Ветулані (21 січня 1936 року — 6 квітня 2017 року) — польський невролог, фармаколог та біохімік, професор природничих наук, член Польської академії наук та Польської академії навчання, один з найбільш цитованих польських учених у галузі біомедицини після 1965 р. (uk)
- Ο Γέζι Άνταμ Γκράτσιαν Βετουλάνι (πολωνικά: Jerzy Adam Gracjan Vetulani) (21 Ιανουαρίου 1936 - 6 Απριλίου 2017) ήταν Πολωνός νευροεπιστήμονας, φαρμακολόγος και βιοχημικός, καθηγητής φυσικών επιστημών, μέλος της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών και της , ένας από τους Πολωνούς επιστήμονες που αναφέρονται πιο συχνά στο τομέα της μετά το 1965. Επιχειρηματολόγησε δημοσίως για τη νομιμοποίηση της κάνναβης και την ευρεία αποτιμώρηση των ναρκωτικών για ενήλικες χρήστες, επικρίνοντας έντονα την πολιτική κατασταλτικών ναρκωτικών της Πολωνίας και άλλων χωρών. (el)
- Jerzy Adam Gracjan Vetulani (naskiĝis la 21-an de januaro 1936 en Krakovo kaj mortis la 6-an de aprilo 2017 en Krakovo) – pola psiko-farmakologo kaj biokemiisto italdevena, profesoro de naturaj sciencoj, membro de Pola Scienca Akademio (PAN), Pola Akademio de Scipovoj kaj Scienca Societo Varsovia. Surscenulo, prezentisto, membro de opozicio en la periodo de Pola Popola Respubliko, membro de Solidareco. Adepto de oficialigo de mariĥuano kaj ĝenerala malpunigo pri narkotaĵoj, kritikisto de reprezalia narkotaĵa politiko en Pollando. (eo)
- Jerzy Adam Gracjan Vetulani (21 January 1936 – 6 April 2017) was a Polish neuroscientist, pharmacologist and biochemist, professor of natural sciences, member of the Polish Academy of Sciences and the Polish Academy of Learning, one of the most frequently cited Polish scientists in the field of biomedicine after 1965. He publicly argued for the legalization of marijuana and wide depenalization of drugs for adult users, severely criticizing repressive drug policy of Poland and other countries. (en)
- Jerzy Vetulani (ur. 21 stycznia 1936 w Krakowie, zm. 6 kwietnia 2017 tamże) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, członek Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności. Przez cały okres pracy zawodowej związany z Instytutem Farmakologii Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, gdzie był profesorem, kierownikiem Zakładu Biochemii (1976–2006), zastępcą dyrektora ds. naukowych (1994–2002) i wiceprzewodniczącym Rady Naukowej (2003–2017). (pl)
|
.jpg?width=300)
.jpg){kind=link}