| dbo:abstract
|
- Tadeusz Boleslaw Vetulani, né le 13 mars 1897 à Sanok et décédé le 24 février 1952 à Cracovie, est un biologiste polonais, professeur agrégé de l'Université de Poznan, docteur spécialisé dans le domaine l'élevage, et fut l'initiateur de la recherche scientifique pour la restitution du tarpan, espèce équine endémique à l'Europe jusqu'alors disparue. (fr)
- Tadeusz Bolesław Vetulani (13 March 1897 – 24 February 1952) was a Polish agriculturalist and biologist, associate professor of Adam Mickiewicz University in animal husbandry. He was a pioneer of biodiversity research in Poland and conducted notable research into forest tarpan and the Polish koniks, launching restoration and breeding schemes. (en)
- Tadeusz Vetulani (ur. 13 marca 1897 w Sanoku, zm. 24 lutego 1952 w Krakowie) – polski biolog i zootechnik, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Poznańskiego, profesor zwyczajny w zakresie szczegółowej hodowli zwierząt, badacz konika polskiego, inicjator prac hodowlanych nad restytucją tarpana leśnego, założyciel Zwierzyńca Koników Polskich typu Tarpana Leśnego w Puszczy Białowieskiej, autor ponad stu prac naukowych, pionier badań nad bioróżnorodnością w Polsce. Kierownik kolejno Zakładu Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1931–1935), Zakładu Szczegółowej Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Poznańskiego (1935–1939; 1945–1951), oraz tegoż Zakładu w Wyższej Szkole Rolniczej w Poznaniu (1951–1952). Studiował filozofię na Uniwersytecie Wiedeńskim (1915–1916), a następnie rolnictwo na Uniwersytecie Jagiellońskim (1919–1922), gdzie uzyskał stopień inżyniera. W latach 1919–1920 pracował jako agronom w polskich wojskowych formacjach pomocniczych. Od 1923 roku, pracując jako zarządca majątków na Lubelszczyźnie i w województwie krakowskim, podjął badania nad chłopskimi konikami z okolic Biłgoraja. W swojej rozprawie doktorskiej, obronionej w 1926 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem Leopolda Adametza, sformułował hipotezę, że ów „rodzimy chłopski konik stanowi jedną z najbardziej pierwotnych form konia należącego do grupy koni wschodnich typu tarpana stepowego”. Tarpany żyły w formie dzikiej na ziemiach polskich i ukraińskich jeszcze w XIX wieku. Vetulani formę spod Biłgoraja nazwał konikiem polskim, wprowadzając to określenie na stałe do literatury hipologicznej. Badania opublikowane w jego pracy habilitacyjnej pozwoliły na wyodrębnienie osobnej formy zoologicznej dzikiego konia określonej nazwą tarpana leśnego (Equus caballus gmelini forma silvatica Vetulani, 1928). W kolejnych latach Tadeusz Vetulani zainicjował prace nad restytucją tarpana leśnego w Puszczy Białowieskiej. Tam też od 1936 roku był organizatorem Zwierzyńca Koników Polskich typu Tarpana Leśnego i stosując metody doboru hodowlanego podjął próbę regeneracji dzikiego tarpana z materiału prymitywnych koników. W 1939 roku został wybrany członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W czasie okupacji niemieckiej Vetulani przebywał i działał w Krakowie jako referent Polskiego Czerwonego Krzyża (1940–1943). Odrzucił wszelkie propozycje współpracy z okupantem uwarunkowane zadeklarowaniem narodowości włoskiej, w tym propozycję prowadzenia badań na Uniwersytecie Rzeszy w Poznaniu. Odmówił wstąpienia do komisji mającej przeprowadzić inspekcję grobów katyńskich, nie chcąc działać na rzecz propagandy hitlerowskiej. Wybuch II wojny światowej istotnie zakłócił naukową i organizacyjno-hodowlaną aktywność Vetulaniego. Znaczna część zorganizowanej przez niego hodowli została wywieziona do Niemiec, gdzie została wykorzystana do eksperymentów naukowców niemieckich, Heinza i Lutza Hecków. Według późniejszych ocen, „rezultaty prac profesora Vetulaniego zostały zrabowane, a najcenniejszy materiał hodowlany skradziony i wywieziony do Niemiec. (...) Niemieckie kręgi naukowe i prywatne firmy przez długie lata bezpośrednio czerpały korzyści z rabunku prac profesora Vetulaniego”, który sam nazwał te działania „niezrozumiałą kampanią zniszczenia”. W czerwcu 1945 roku powrócił do pracy na Uniwersytecie Poznańskim. Ponownie objął kierownictwo naukowe rezerwatu koników w Puszczy Białowieskiej, a także został powołany na członka Państwowej Rady Ochrony Przyrody. W latach 1946–1949 był członkiem Polskiego Towarzystwa Leśnego. W grudniu 1946 roku z ramienia Ministerstwa Leśnictwa prowadził działania rewindykacyjne mające na celu sprowadzenie do Polski około trzydziestu koników zagrabionych w czasie wojny z rezerwatu. Misja nie przyniosła spodziewanych efektów i do Polski powróciła jedynie nieznaczna część wywiezionych przez Niemców zwierząt. Tadeusz Vetulani prowadził badania nad pochodzeniem koni krajowych, w szczególności koników polskich; a także nad pochodzeniem rodzimych ras zwierząt gospodarskich, nad mlecznością krów i nad owcami krajowymi w kierunkach produkcji wełny. Zajmował się działalnością na polu ochrony przyrody. W swoich pracach zwracał uwagę na zjawisko tworzenia lokalnych ras zwierząt gospodarskich, uznając to za element dziedzictwa kulturowego ludzkości. Był autorem ponad stu publikacji naukowych. Dzięki swoim badaniom, a także pracom hodowlanym w kierunku zachowania pierwotnego materiału genetycznego populacji koników polskich, uważanych za bezpośrednich potomków tarpana, był określany jako „jeden z prekursorów badań nad bioróżnorodnością w skali światowej” oraz „ojciec konika polskiego”. Zmarł 24 lutego 1952 roku, w wieku niespełna pięćdziesięciu pięciu lat, w czasie pobytu naukowego w Krakowie, w wyniku rozległego zawału serca. Wśród jego uczniów był szereg naukowców, związanych w późniejszych latach głównie z Wydziałem Hodowli i Biologii Zwierząt Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. (pl)
|
| rdfs:comment
|
- Tadeusz Boleslaw Vetulani, né le 13 mars 1897 à Sanok et décédé le 24 février 1952 à Cracovie, est un biologiste polonais, professeur agrégé de l'Université de Poznan, docteur spécialisé dans le domaine l'élevage, et fut l'initiateur de la recherche scientifique pour la restitution du tarpan, espèce équine endémique à l'Europe jusqu'alors disparue. (fr)
- Tadeusz Bolesław Vetulani (13 March 1897 – 24 February 1952) was a Polish agriculturalist and biologist, associate professor of Adam Mickiewicz University in animal husbandry. He was a pioneer of biodiversity research in Poland and conducted notable research into forest tarpan and the Polish koniks, launching restoration and breeding schemes. (en)
- Tadeusz Vetulani (ur. 13 marca 1897 w Sanoku, zm. 24 lutego 1952 w Krakowie) – polski biolog i zootechnik, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Poznańskiego, profesor zwyczajny w zakresie szczegółowej hodowli zwierząt, badacz konika polskiego, inicjator prac hodowlanych nad restytucją tarpana leśnego, założyciel Zwierzyńca Koników Polskich typu Tarpana Leśnego w Puszczy Białowieskiej, autor ponad stu prac naukowych, pionier badań nad bioróżnorodnością w Polsce. (pl)
|
