| dbo:abstract
|
- Caritó (grec antic: Χαρίτων, Kharítōn, llatí: Chariton) fou un autor de novel·la grega nascut a Afrodísies, a Cària, d'època incerta, però hom l'acostuma a situar a final del segle i i durant el segle ii, a despit de les afirmacions infundades que el situen entre el segle v aC i el segle iv aC a partir del contingut d'una de les seves obres. Va ser un conegut escriptor de prosa eròtica. És l'autor de la novel·la grega intitulada Χαρίτωνος Ἀφροδισίεως τῶν περὶ Χαιρέαν καὶ Καλλιρροὴν ἐρωτικῶν διηγημάτων λόγοι ή en vuit llibres, que explica les peripècies de dos amants a Siracusa. L'autor es presentà com a secretari de l'orador Atenàgores de Siracusa, enemic polític d'Hermòcrates. La filla d'Hermòcrates és la protagonista de la novel·la. L'obra comença amb el casament de la parella i la mort de la noia, que surt de la tomba i és raptada per uns atracadors. Després de diverses aventures, torna amb Quèrees. Les aventures estan descrites de forma coherent i l'estil és agradable, però el conjunt es considera inferior al de les novel·les d'altres autors com Aquil·les Taci, Xenofont d'Efes o Longus. Sembla el darrer dels prosistes eròtics, excepció feta de Xenofont d'Efes, que seria posterior. (ca)
- Charitón z Afrodisias, řecky Χαρίτων Ἀφροδισεύς (asi 2. století) byl starověký řecký spisovatel, autor nejstaršího plně dochovaného románu Příhody Chairea a Kallirhoy (Τῶν Περὶ Χαιρέαν Καὶ Καλλιρρόην). Pocházel z maloasijského města , byl synem písaře Athénagóra, a pracoval jako sekretář u advokáta. Badatelé dlouho pochybovali o pravosti jeho jména. To bylo potvrzeno až při vykopávkách ve městě Afrodisias, kde se našel nápis s jeho jménem. (cs)
- Chariton (altgriechisch Χαρίτων) aus Aphrodisias in Phrygien ist der Verfasser des Romans (Τὰ περὶ Χαιρέαν καὶ Καλλιρρόην) in acht Büchern. (de)
- Karitono aŭ Karitono el Afrodizio en Kario (Anatolio, en hodiaŭa Turkio) allasis da spuroj malmulte pri sia biografio kaj nemulte pri sia verko, ĉar li estis verkisto en vesto de romanisto. Oni datas lian naskiĝon je la fino de la 1-a kaj komenco de la 2-a jarcentoj p.K. Ĉar en sia verko li montras koni la epokon de Nerono kaj ankaŭ de postaj romiaj imperiestroj duajarcentaj kiel Adriano, oni postdatis lian naskiĝon. El lia unika verkaludo oni informas, ke li estis sekretario de «retoro (oratoro) Atenagoro» nekonata de la historio. Lia famo ŝuldas al du aferoj koncerne lian verkon «Romano de Kalliroa» kiu, kvankam densa je eventoj ĝis penigi la memoron baraktantan inter homoj kaj mitoj, uzas la grekan lingvon per ĝusta stilo kaj eleganto inda lin membrigi inter bonaj klasikaj verkistoj de la malfrua helenisma epoko. Sed eĉ pli li famas ĉar lia verko ŝajnas paŭzi, en densa ĝia ero, la kristanajn Evangeliojn. Ĝuste pri tiuj similaĵoj, enhavaj kaj stillingvaj, interesas ĉi tie skizi. Lia verko, La romano de Kalliroa, prezentas la paron Kereo kaj Kalliroa, feliĉaj ĝis kiam la belega Kalliroa estas suspektata, pro falsa akuzo, pri malfideleco, kie enmiksiĝas ankaŭ la dio Dionizo, kaj pro tio Kereo ŝin mortigas. Oni nun spektu la mortigon kaj la entombigon de Kalliroa kaj tiun de la punita Kreo por rimarki la similaĵojn kun la evangelioj (Krucumo, cirkunstancoj de la entombigo, rabado de la korpo kaj malkovro de la tombo malplena...). Karitono vivis en Anatolio, zono de intensa kristaniĝo kiu povis lin interesi kiel nova socia afero. Li uzas la grekan eŭangelion kun la signifo de «bona anonco», kiel jam Jozefo Flavio, samtempulo de Karitono kaj de la Nova Testamento, kaj . La noto de Agoj 17,19-21, en la parolado de Paŭlo ĉe la , laŭ kiu la atenanoj ne havis tempopasigilon pli serĉatan ol babili kaj aŭskulti babilantojn, trovas konfirmon en la konstato de Karitono laŭ kiu la atenanoj ŝatas babili kaj por tio posedas la Arepagon. Geedza neatendebla fideleco kaj ĉasteco, amo al la filoj kaj rifuzo de la vola interrompo de gravedeco, ekzaltitaj de Kalliroa, kunsonas kun la kristana pensado, krom kun ero de de novstoika epoko. Kereo estas krucumita kune kun aliaj malbonfarantoj, ĝuste kiel Jesuo; estas defie invitita per la sama verba formo de Mt 27,40 por ke li montru kapablon descendi de la kruco:katabèthi. La sinteno de la reganto paralelas tiun de Poncio Pilato. Kereo ne eldiras vorton antaŭ ol supreniri el la kruco kaj kulpigas neniun, eĉ ne Kalliroan, responcan pri lia malfeliĉo: ankaŭ tio memorigas Jesuon sur la Golgoto. Li estas «transdonita» (para didonai) al la manoj de... (per la genitivo: esprimo analoga al tiu por Jesuo en la Evangelioj. En Lk 14,27 kaj Jo 19,17, Jesuo portis (hastazein) krucon (stauròs). Tiel Kereo diras: «Mi portis krucon (stauròn ebastasa) kaj estis transdonita al la manoj de mortiganto. Post la nokto dum kiu Kalliroa, la trian tagon post la entombigo, malaperis el tombo age de «tymbòrykhoj» (enterigistoj), Kereo – ankoraŭ nepunita pro la mortigo de la edzino -alvenas al la tombo frumatene, sed trovas la tomban ŝtonon forigita el la tombenirejo. La Famo kiel ángelos disvastigas la novaĵon kaj ĉiuj alkuras al la tombo; sed neniu kuraĝas eniri antaŭ ol tion konsentu la patro de la fraŭlino. Kiu eniras poste eliras por rakonti la mirindaĵon: la mortintino ne plu ĉeestas. Kereo, sekvata de aliaj, eniras sed ne trovas Kalliroan kaj unu el ĉeestantoj kulpigas la tymbòrykhojn, dum Kereo, per okuloj direktitaj al ĉielo kaj per la manoj levitaj, proklamas la diiĝon kaj la ĉielenprenon de Kalliroa. La paraleloj kun la evangeliaj rakontoj ekleviĝas evidentaj. Kereo alvenas matenfrue al la tombo kun funebraj oferoj: ambaŭ elementoj estas ankaŭ en la Evangelioj dirantaj tion pri la virinoj. La tombo en Karitono estas ĉiam tàphos, kiel en Mt 28,2 por la tombo de Jesuo. Kereo «suprenveninte trovos la ŝtonon delokita» havas eĥon en ĉiuj Evangelioj, en Mt 28,2, Jo 20,1, kaj des pli en Mk 16,4 («Ili vidas ke ŝtono estis rulita flanken») kaj Lk 24,2 («Ili trovis la ŝtonon ruligita»). Kereo «restis konsternita kaj estis kaptita de horora sendecido»: samreage suferas la prizorgemaj virinoj apud la tombo malfermita; Lk 24,4 alproksimiĝas al Karitono: «Ili ne sciis kion fari (aporeithai)». La Famo raportanta ĉe Sirakuzanoj la paradoxon (mirindaĵo) estas nomata de Karitono ángelos. Angelos staras sur la tombo de la Resurektinto (Mt 28,2) kaj la funkcio de la superveninta Famo, nome raporti al la kuncivitanoj de Kalliroa kion nur Kereo estis vidinta, havas fortan analogion kun la funkcio atribuita de la Evangelioj al la virinoj, unuaj atestantoj pri la malfermita tombo: la respondado kun Lk 24,9 estas ankaŭ leksika («La virinoj anoncis - epèggellan - ), kaj Mt 28,8 («Ili kuris anonci – epaggeìlai – kie la similaĵo estas etendita al la rapideco de la mesaĝistoj: ankaŭ Karitono epitetas la Famon «rapida». Des pli premanta estas la analogio kun Jo 2: Magdalena «aliras tre frue, kiam ankoraŭ mallumis, al la tombo, kaj vidas la ŝtonon delokigitan el la tombo»; ŝi kuris, do (1-2), kaj anoncis al Johano kaj Petro kiuj tuj alkuris al la tombo (etrekhon, 4); poste Maria Magdalena «kliniĝis al eno de la tombo kaj vidas du ángeloi» (11-12). Poste ŝi renkontas la Sinjoron kaj «iras anonci» (erkhetai aggellousa) al la disĉiploj ke mem «vidis». Laŭ Karitono, aŭdinte la novaĵon, «ĉiuj alkuris amase – synetrekhon – al la tombo, sed neniu kuraĝis eniri antaŭ ol enirus Hermokrato, pro sia patra aŭtoritato: tio memorigas la saman johanan pasaĵon kie Petro kaj Johano, informite pri la malplena tombo, alkuris vidi (Jo 20,2;4: etrekhon), sed Johano ne aŭdacas eniri antaŭ ol Petro alvenas. Pro mirindaĵa arto de la mitoj Kekeo kaj Kallirao reatingas la pro ili festantan Sirakuzon kie ili vivos feliĉaj. Ĉu vere Karitono inspiriĝis el la Evangelioj? Se temus pri koincidoj, eble oni rajtus krii al nova mirindaĵo de la mitologio. Se li sciis pri kristanismo, por li eblas ke fari malfacilaĵon estis la resurekto kiu laŭ Evangelioj reale okazis dum la malkovro de malplena tombo estis nur atentigilo pri tio kio poste konfirmos la kunvivado kun la resurektinto. (eo)
- Chariton of Aphrodisias (Greek: Χαρίτων ὁ Ἀφροδισιεύς) was the author of an ancient Greek novel probably titled Callirhoe (based on the subscription in the sole surviving manuscript). However, it is regularly referred to as Chaereas and Callirhoe (which more closely aligns with the title given at the head of the manuscript). Evidence of fragments of the text on papyri suggests that the novel may have been written in the mid 1st century AD, making it the oldest surviving complete ancient prose romance and the only one to make use of apparent historiographical features for background verisimilitude and structure, in conjunction with elements of Greek mythology, as Callirhoe is frequently compared to Aphrodite and Ariadne and Chaereas to numerous heroes, both implicitly and explicitly. As the fiction takes place in the past, and historical figures interact with the plot, Callirhoe may be understood as the first historical novel; it was later imitated by Xenophon of Ephesus and Heliodorus of Emesa, among others. (en)
- Caritón de Afrodisias (en griego antiguo, Χαρίτων Ἀφροδισεύς), (Afrodisias, finales del siglo I-II) fue un escritor de la Antigua Grecia, y posiblemente el más antiguo de los novelistas griegos. (es)
- Chariton d'Aphrodise ou d'Aphrodisias est un écrivain grec du Haut-Empire romain, dont l'époque est inconnue (située entre le Ve et IXe siècles toutefois, il est plus vraisemblable qu'il ait vécu au IIe siècle), natif d'Aphrodisias en Carie. Il est auteur du roman Chéréas et Callirhoé. (fr)
- Caritone (in greco antico: Χαρίτων, Charítōn; Afrodisia, ... – ...; fl. forse I-II secolo) è stato un romanziere greco antico. (it)
- Chariton (Grieks: Χαρίτων) was een Griekse schrijver uit de 1e of 2e eeuw, waarschijnlijk afkomstig uit Aphrodisias in Carië. (nl)
- Chariton z Afrodyzji (gr. Χαρίτων Ἀφροδισεύς, żył najprawdopodobniej w I w. p.n.e. lub w I–II w. n.e.) – autor najstarszego zachowanego w całości romansu greckiego. Utwór był najprawdopodobniej zatytułowany Historia Chaireasza i Kalliroe; jego akcja rozgrywa się na Sycylii, występują w nim historyczne postacie, lecz wydarzenia nie są oddane zbyt wiernie. (pl)
- Харито́н Афродиси́йский — древнеримский грекоязычный писатель, живший предположительно в I, II или III веке н. э. Возможно, был родом из карийского города (англ. Aphrodisias). О его жизни неизвестно ничего, за исключением изложенного им в предисловии к его роману под названием «Повесть о любви Херея и Каллирои» (τά περί Χαιρέαν καί Καλλιρρόην). Этот любовный роман, разделённый самим автором на 8 книг, считается — наряду с «Сатириконом» Петрония — одним из наиболее ранних западноевропейских романов. Согласно ЭСБЕ, в стиле Харитона заметно подражание Фукидиду. Про самого Харитона известно лишь то, что он, возможно, был родом из города Афродисиады (Кария, Малая Азия; в предполагаемый период его жизни входила в состав римской провинции Азия), где якобы служил писцом у адвоката. Эти сведения взяты из предисловия к его роману, где автор представляется как «Харитон, секретарь (reettori) адвоката Афинагора, родом из Афродисиады». Имя «Харитон» может быть переведено как «грациозный человек». Высказывалось предположение, что это имя на самом деле может оказаться псевдонимом, подходящим для именования автора любовного романа; в этом случае «Афродисийский» может быть связано с богиней красоты и любви Афродитой, а не с городом. Афинагор, о котором пишет Харитон, может быть тождественен упоминаемому Фукидидом Афинагору Сиракузскому, бывшему политическим противником Гермократа; дочь Гермократа является героиней романа Харитона. Вместе с тем имена «Харитон» и «Афинагор» упоминаются в афродисийских надписях. Некоторые из особенностей романа Харитона, по мнению исследователей, подтверждают приводимую им информацию о своих профессии и местожительстве. Как секретарь адвоката он демонстрирует некоторые знания в области права, в первую очередь применительно к риторическим выступлениям; на высокую вероятность его проживания в Афродисиаде или окрестностях указывает тот факт, что описание города Милета в романе является более подробным, нежели описание других мест; Милет находился всего примерно в 120 км от Афродисиады. Возраст самых поздних папирусов, на которых были обнаружены фрагменты этого произведения, определяется как начало III века. В наше время в науке господствует точка зрения о написании романа приблизительно в середине I века. Предположения о приблизительном времени его жизни исследователи высказывали исключительно на основе лексических особенностей языка романа Харитона, причём мнения различных учёных по этому вопросу порой сильно отличались друг от друга. В XIX веке, до анализа этих папирусов, было распространено убеждение, что Харитон жил в VI веке н. э. А. Папаниколау в 1979 году на основе анализа употребляемых автором слов доказывал, что наиболее вероятным временем его жизни следует считать I век до н. э. Один из исследователей на основании упоминаемых Харитоном в романе терминов настаивал на датировке его жизни рубежом I и II веков новой эры. По мнению исследователя Эдмунда Куэвы, при написании своего романа Харитон пользовался трудами Плутарха — в частности, его жизнеописанием Тесея — или, возможно, непосредственно работой мифографа Пайона из Аматуса, одного из тех, на кого ссылался Плутарх. Если признать это предположение верным, то период жизни Харитона может быть определён как первая четверть 100-х годов. С другой стороны, существует упоминание о произведении «Калироя» в «Сатирах» Персия, скончавшегося 62 году н. э.; если отождествлять эту работу с романом Харитона, то период его жизни следует определять как более ранний. В целом большинство современных исследователей сходится на том, что Харитон жил и написал свой роман в период между 50 и 150 годами. (ru)
- Chariton från Afrodisias var en grekisk författare under det första århundradet e.Kr. Han är författaren till kärleksromanen Chaireas och Kallirhoe som utspelar sig under det peloponnesiska krigets tid. (sv)
- Харітон або Харітон Афродісійський (дав.-гр. Χαρίτων Ἀφροδισεύς; початок II століття) — давньогрецький письменник з Афродісіади (Карія, Малая Азія). Його роман «Херей і Калліроя» є, мабуть, найдавнішим з 5 романів давньогрецьких авторів, що збереглися до нашого часу[джерело?]. Цей роман складався з 8 книг. Дії відбувають наприкінці V — на початку IV ст. до н. е. Місця подій — Сицилія, Персія. Українською мовою роман переклали Й. Кобів і Ю. Цимбалюк (востаннє друкувався у збірниках «ДАВНЬОГРЕЦЬКИЙ РОМАН» — Київ, «Грамота», 2008, 278 с., наклад 3.000, та «АНТИЧНИЙ РОМАН» — Дрогобич, «Коло», 2004, 191 с., наклад 1.000) (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Charitón z Afrodisias, řecky Χαρίτων Ἀφροδισεύς (asi 2. století) byl starověký řecký spisovatel, autor nejstaršího plně dochovaného románu Příhody Chairea a Kallirhoy (Τῶν Περὶ Χαιρέαν Καὶ Καλλιρρόην). Pocházel z maloasijského města , byl synem písaře Athénagóra, a pracoval jako sekretář u advokáta. Badatelé dlouho pochybovali o pravosti jeho jména. To bylo potvrzeno až při vykopávkách ve městě Afrodisias, kde se našel nápis s jeho jménem. (cs)
- Chariton (altgriechisch Χαρίτων) aus Aphrodisias in Phrygien ist der Verfasser des Romans (Τὰ περὶ Χαιρέαν καὶ Καλλιρρόην) in acht Büchern. (de)
- Caritón de Afrodisias (en griego antiguo, Χαρίτων Ἀφροδισεύς), (Afrodisias, finales del siglo I-II) fue un escritor de la Antigua Grecia, y posiblemente el más antiguo de los novelistas griegos. (es)
- Chariton d'Aphrodise ou d'Aphrodisias est un écrivain grec du Haut-Empire romain, dont l'époque est inconnue (située entre le Ve et IXe siècles toutefois, il est plus vraisemblable qu'il ait vécu au IIe siècle), natif d'Aphrodisias en Carie. Il est auteur du roman Chéréas et Callirhoé. (fr)
- Caritone (in greco antico: Χαρίτων, Charítōn; Afrodisia, ... – ...; fl. forse I-II secolo) è stato un romanziere greco antico. (it)
- Chariton (Grieks: Χαρίτων) was een Griekse schrijver uit de 1e of 2e eeuw, waarschijnlijk afkomstig uit Aphrodisias in Carië. (nl)
- Chariton z Afrodyzji (gr. Χαρίτων Ἀφροδισεύς, żył najprawdopodobniej w I w. p.n.e. lub w I–II w. n.e.) – autor najstarszego zachowanego w całości romansu greckiego. Utwór był najprawdopodobniej zatytułowany Historia Chaireasza i Kalliroe; jego akcja rozgrywa się na Sycylii, występują w nim historyczne postacie, lecz wydarzenia nie są oddane zbyt wiernie. (pl)
- Chariton från Afrodisias var en grekisk författare under det första århundradet e.Kr. Han är författaren till kärleksromanen Chaireas och Kallirhoe som utspelar sig under det peloponnesiska krigets tid. (sv)
- Харітон або Харітон Афродісійський (дав.-гр. Χαρίτων Ἀφροδισεύς; початок II століття) — давньогрецький письменник з Афродісіади (Карія, Малая Азія). Його роман «Херей і Калліроя» є, мабуть, найдавнішим з 5 романів давньогрецьких авторів, що збереглися до нашого часу[джерело?]. Цей роман складався з 8 книг. Дії відбувають наприкінці V — на початку IV ст. до н. е. Місця подій — Сицилія, Персія. Українською мовою роман переклали Й. Кобів і Ю. Цимбалюк (востаннє друкувався у збірниках «ДАВНЬОГРЕЦЬКИЙ РОМАН» — Київ, «Грамота», 2008, 278 с., наклад 3.000, та «АНТИЧНИЙ РОМАН» — Дрогобич, «Коло», 2004, 191 с., наклад 1.000) (uk)
- Caritó (grec antic: Χαρίτων, Kharítōn, llatí: Chariton) fou un autor de novel·la grega nascut a Afrodísies, a Cària, d'època incerta, però hom l'acostuma a situar a final del segle i i durant el segle ii, a despit de les afirmacions infundades que el situen entre el segle v aC i el segle iv aC a partir del contingut d'una de les seves obres. Va ser un conegut escriptor de prosa eròtica. (ca)
- Chariton of Aphrodisias (Greek: Χαρίτων ὁ Ἀφροδισιεύς) was the author of an ancient Greek novel probably titled Callirhoe (based on the subscription in the sole surviving manuscript). However, it is regularly referred to as Chaereas and Callirhoe (which more closely aligns with the title given at the head of the manuscript). Evidence of fragments of the text on papyri suggests that the novel may have been written in the mid 1st century AD, making it the oldest surviving complete ancient prose romance and the only one to make use of apparent historiographical features for background verisimilitude and structure, in conjunction with elements of Greek mythology, as Callirhoe is frequently compared to Aphrodite and Ariadne and Chaereas to numerous heroes, both implicitly and explicitly. As the (en)
- Karitono aŭ Karitono el Afrodizio en Kario (Anatolio, en hodiaŭa Turkio) allasis da spuroj malmulte pri sia biografio kaj nemulte pri sia verko, ĉar li estis verkisto en vesto de romanisto. Oni datas lian naskiĝon je la fino de la 1-a kaj komenco de la 2-a jarcentoj p.K. Ĉar en sia verko li montras koni la epokon de Nerono kaj ankaŭ de postaj romiaj imperiestroj duajarcentaj kiel Adriano, oni postdatis lian naskiĝon. El lia unika verkaludo oni informas, ke li estis sekretario de «retoro (oratoro) Atenagoro» nekonata de la historio. Lia famo ŝuldas al du aferoj koncerne lian verkon «Romano de Kalliroa» kiu, kvankam densa je eventoj ĝis penigi la memoron baraktantan inter homoj kaj mitoj, uzas la grekan lingvon per ĝusta stilo kaj eleganto inda lin membrigi inter bonaj klasikaj verkistoj de (eo)
- Харито́н Афродиси́йский — древнеримский грекоязычный писатель, живший предположительно в I, II или III веке н. э. Возможно, был родом из карийского города (англ. Aphrodisias). О его жизни неизвестно ничего, за исключением изложенного им в предисловии к его роману под названием «Повесть о любви Херея и Каллирои» (τά περί Χαιρέαν καί Καλλιρρόην). Этот любовный роман, разделённый самим автором на 8 книг, считается — наряду с «Сатириконом» Петрония — одним из наиболее ранних западноевропейских романов. Согласно ЭСБЕ, в стиле Харитона заметно подражание Фукидиду. (ru)
|
