| dbo:abstract
|
- Puquina o Pukina és el nom d'una petita i hipotètica família lingüística, o bé d'una llengua aïllada. Segons la hipòtesi de la família, els membres són el puquina i el . Podrien ser relacionades amb les llengües qhapaq simi i leco. Totes són llengües parlades per grups indígenes a la regió del llac Titicaca, a Perú i Bolívia. El puquina sovint se suposa la llengua de l'antiga cultura Tiwanaku. (ca)
- Puquina [pukina] je Inků, kterým se dříve hovořilo od jezera Titicaca po severní Chile. Zbytky tohoto vymřelého jazyka můžeme nalézt už jen v jazyce kallawaya (což by měla být kombinace kečui a puquiny). Někdy je výrazem puquina označován jazyk uru, ale nemá to znamenat, že by to mělo něco společného s vymřelým jazykem puquina. Existují i dohady o tom, že uru (uruquilla) není název jazyka, ale název etnika. Puquina patří do nezařazených jazyků. Autorem doposud známé gramatiky z roku 1590 byl . (cs)
- Puquina oder Pukina war eine indigene Sprache, die am Nord- und Ostufer des Titicacasees und im Norden des heutigen Chile (Arica) bis Südperu (Tacna und Moquegua) gesprochen wurde und im 18. Jahrhundert ausstarb. Puquina war eine der großen Verkehrssprachen (neben dem Quechua, Aymara und Muchik), die zur Zeit der Conquista im Gebiet des Inka-Reiches (Tawantinsuyu) gesprochen wurden. Überliefert ist die Sprache durch einige christliche doktrinäre Texte und Gebete (Vaterunser, Sakrament der Taufe/Ehe, Eucharistie, Glaubensbekenntnis), zu finden im Rituale seu Manuale Peruanum 1607 von . Manche Wissenschaftler vermuten, dass Puquina die Sprache des Tiahuanaco-Reiches war, welches nach der Invasion der aymarasprachigen und Pacaje zerbrach. Reste des Puquina finden sich in der Sprache der Kallawaya (Callahuaya), einer Mischsprache aus Quechua und Puquina. Die Bezeichnung Puquina wird manchmal irreführend für die nicht verwandte Sprache der Urus (am Nordufer des Titicaca-Sees) verwendet. Die Puquina-Sprache wurde vom peruanischen Linguisten Alfredo Torero (1965, 2002) auf Basis des Textes von 1607 untersucht. Nach seinen Erkenntnissen hat sie keine nähere Verwandtschaft mit irgendeiner lebenden oder anderen hinreichend dokumentierten Sprache. Jüngere Studien deuten auf eine mögliche Verwandtschaft mit den prä-andinen Arawak-Sprachen. (de)
- La Pukvina, Puquina (aŭ Pukina) estas malgranda lingva familio, ofte portretita kiel senparenca lingvo, kiu konsistas el la formortinta Pukina lingvo kaj Kalaŭaja, kvankam oni supozis, ke tiu lasta estis ĝuste restaĵo de la unue menciita miksita kun keĉua. La reganta nobela tavolo inter si uzis tiun, kvazaŭ sekretan lingvon, nome la pukvinan (laŭ hispana ortografio: puquina) alinome inkasimi - do lingvo de la inkaoj. Ĝi estis verŝajne la origina lingvo de tiu etno. Pli malfrue oni konsideris ĝin lingvo de la dioj pro la kredo, ke la imperiestra familio rekte devenas de la dioj. Tiuj lingvoj estas parolataj ankoraŭ fare de kelkaj indiĝenaj etnaj grupoj en la regiono ĉirkaŭ la Lago Titikako (Peruo kaj Bolivio) kaj en la nordo de Ĉilio. La lingvo Pukina estis ofte asociata kun la kulturo kiu konstruis Tiahuanakon. (eo)
- El puquina o pukina es una lengua prehispánica ya extinta originaria del Altiplano. Alfredo Torero consideró que los hablantes de puquina eran los descendientes de la cultura pukara y para Rodolfo Cerrón Palomino desde la perspectiva de su cultura material, hay una asociación con la civilización tiahuanacota, y quizás aún con la de los antecedentes de esta, es decir de cultura pukara y cultura chiripa. El vocabulario fue posteriormente utilizado por curanderos tradicionales, kallawayas o yatiris, en el lenguaje del mismo nombre. Y por la Cultura Tiahuanaco del 400 a. C. al 1200 d. C. Los principales lingüistas del Perú, Rodolfo Cerrón Palomino y Alfredo Torero, estudiaron el origen para proponer en base a minuciosos estudios históricos como la lengua secreta de la nobleza Inca 1200 d. C. al 1572 d. C., mientras el "runa simi" o quechua, era la lengua del pueblo en su etapa imperial del Tahuantinsuyo. En el Perú, los habitantes de Pukara en el departamento de Puno habrían sido los primeros en hablar este idioma. La extensión de esta lengua fue hacia las zonas andinas de los departamentos de Arequipa, y parte de Cusco y el altiplano de Bolivia y aún pueden encontrarse restos de este idioma en los topónimos de toda esta región mencionada. Desde la promulgación de la Constitución Política el 7 de febrero de 2009 el puquina es una de las 36 lenguas indígenas oficiales de Bolivia. (es)
- Puquina (or Pukina) is a small, putative language family, often portrayed as a language isolate, which consists of the extinct Puquina language and Kallawaya, although it is assumed that the latter is just a remnant of the former mixed with Quechuan. The Qhapaq simi, which was spoken by the Inca elite, in contrast to the Quechuan-speaking commoners, is thought to be related, as well as the Leco isolate language. They are spoken by several native ethnic groups in the region surrounding Lake Titicaca (Peru and Bolivia) and in the north of Chile. Puquina itself is often associated with the culture that built Tiwanaku. (en)
- 푸키나어(Puquina)는 티티카카 호수의 남안 지역 주변에서 살던 고대 잉카 문명의 사람들이 쓰던 언어였다. 비교언어학 상으로 고립어였으며, 현재는 모어 화자가 절멸, 사어 상태이다. (ko)
- Il Puquina è una lingua estinta un tempo parlata da un gruppo nativo nella zona del lago Titicaca (Perù e Bolivia) e nel nord del Cile. Viene spesso associato con la civiltà di Tiwanaku. Residui del Puquina possono essere trovati nel quechua e nello spagnolo parlati nel sud del Perù, principalmente a Arequipa, Moquegua e Tacna, così come in Bolivia. Anche all'interno della lingua kallawaya paiono esserci reminiscenze del Puquina, tanto che, alcuni studiosi ritengono che il Kallawaya potrebbe essere una lingua mista tra il Quechua ed il Puquina. ( (1990) trova questa proposta plausibile.) Alcune teorie sostengono che il "Qhapaq Simi", il linguaggio criptico della nobiltà Inca del Perù, fosse strettamente connesso al Puquina, mentre la "Runa Simi" la lingua del popolo, sarebbe correlato al quechua. A volte il termine Puquina viene usato per la , che però è una lingua differente. (it)
- Pukina (ook wel Puquina) is een uitgestorven taal die gesproken werd in het Andesgebied rond het Titicacameer, in de kustgebieden van het zuiden van Peru en het noorden van Chili, en in de zuidelijke hoogvlakten van Bolivia. (nl)
- O Puquina é uma língua isolada da Bolívia e Peru. (pt)
- Пукина — исчезнувший в XIX веке язык, существовавший в регионе около озера Титикака (Перу и Боливия) и на севере современного Чили и юге Боливии. На языке пукина, по-видимому, говорили представители державы Пукина (культура Тиуанако) и городов-государств пукина (культура Мольо), позднее завоёванных инками, и/или народности чанка, соперников инков. Возможно, к диалекту пукина относится и капак сими — тайный, сакральный язык знати и правителей державы инков. Франсиско де Толедо называл этот язык «основным» в Перу. Первый пукина-русский словарь составлен историком и лингвистом С. А. Куприенко в 2013 году. По сведениям итальянского историка Джованни Анелло Олива (1631) на начало XVII века в Перу «на языке пукина говорили в некоторых районах провинции ». В одном документе от 1574 года указывалось, что на пукина с XII века говорили одни только женщины, за исключением селений Капачика и Коата (в местности Павкарколья), где мужчины также говорили на этом языке. Подобная характеристика языка указывала на тотальное уничтожение мужского населения в результате каких-то военных действий. Остатки лексики пукина сохранились в языке кечуа, а также в вариантах испанского языка, распространённых на юге Перу, в основном в районах Арекипа, Мокегуа и Такна. Т. Кауфман (Kaufman, 1990) предполагает, что лексика языка пукина могла сохраниться в креольском языке кальяуайя — тайном языке местных знахарей, представляющем собой наложение лексики пукина на грамматику кечуа. Иногда термин «язык пукина» неправильно применяют по отношению к языку уру семьи уру-чипайя. (ru)
- 佈基那語（奇楚瓦語：Pukina，英語讀做送氣的「普奇那」）是一種一度通行散佈在的的喀喀湖(秘魯和玻利維亞)周圍地區以及在目前屬於智利北部地區之原住民族群的語言，不過佈基那語目前歸屬於絕跡語言。 佈基那語的語言殘留痕跡可以在秘魯南部的阿雷基帕，莫克瓜(Moquegua)和塔克納(Tacna)等地方所講的克丘亞語及西班牙語的口語中發現。在那裡同樣還有殘留在迦亞瓦亞語，卡拉瓦亞語可能是"克丘亞語"和"佈基那語"的混合語言。(考夫曼(Terrence Kaufman 1990年)發現這個提議是很有可能性)。 有時「普奇那」一詞被錯用為表示烏魯一詞之意，不過普奇那語和烏魯語是兩碼子事。 (zh)
- Пукіна (Puquina) — старовинна мова народу пукіна, що до тепер мешкає в Центральних Андах. У XVIII повністю зникла з вживання, вважається мертвою. Вплинула на розвиток сучасних індіанських мов — кечуа і аймара. Основні дослідження цієї мови провели перуанські лінгвісти Альфредо Тореро і Фредеріко Агуіло. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Puquina o Pukina és el nom d'una petita i hipotètica família lingüística, o bé d'una llengua aïllada. Segons la hipòtesi de la família, els membres són el puquina i el . Podrien ser relacionades amb les llengües qhapaq simi i leco. Totes són llengües parlades per grups indígenes a la regió del llac Titicaca, a Perú i Bolívia. El puquina sovint se suposa la llengua de l'antiga cultura Tiwanaku. (ca)
- Puquina [pukina] je Inků, kterým se dříve hovořilo od jezera Titicaca po severní Chile. Zbytky tohoto vymřelého jazyka můžeme nalézt už jen v jazyce kallawaya (což by měla být kombinace kečui a puquiny). Někdy je výrazem puquina označován jazyk uru, ale nemá to znamenat, že by to mělo něco společného s vymřelým jazykem puquina. Existují i dohady o tom, že uru (uruquilla) není název jazyka, ale název etnika. Puquina patří do nezařazených jazyků. Autorem doposud známé gramatiky z roku 1590 byl . (cs)
- Puquina (or Pukina) is a small, putative language family, often portrayed as a language isolate, which consists of the extinct Puquina language and Kallawaya, although it is assumed that the latter is just a remnant of the former mixed with Quechuan. The Qhapaq simi, which was spoken by the Inca elite, in contrast to the Quechuan-speaking commoners, is thought to be related, as well as the Leco isolate language. They are spoken by several native ethnic groups in the region surrounding Lake Titicaca (Peru and Bolivia) and in the north of Chile. Puquina itself is often associated with the culture that built Tiwanaku. (en)
- 푸키나어(Puquina)는 티티카카 호수의 남안 지역 주변에서 살던 고대 잉카 문명의 사람들이 쓰던 언어였다. 비교언어학 상으로 고립어였으며, 현재는 모어 화자가 절멸, 사어 상태이다. (ko)
- Pukina (ook wel Puquina) is een uitgestorven taal die gesproken werd in het Andesgebied rond het Titicacameer, in de kustgebieden van het zuiden van Peru en het noorden van Chili, en in de zuidelijke hoogvlakten van Bolivia. (nl)
- O Puquina é uma língua isolada da Bolívia e Peru. (pt)
- 佈基那語（奇楚瓦語：Pukina，英語讀做送氣的「普奇那」）是一種一度通行散佈在的的喀喀湖(秘魯和玻利維亞)周圍地區以及在目前屬於智利北部地區之原住民族群的語言，不過佈基那語目前歸屬於絕跡語言。 佈基那語的語言殘留痕跡可以在秘魯南部的阿雷基帕，莫克瓜(Moquegua)和塔克納(Tacna)等地方所講的克丘亞語及西班牙語的口語中發現。在那裡同樣還有殘留在迦亞瓦亞語，卡拉瓦亞語可能是"克丘亞語"和"佈基那語"的混合語言。(考夫曼(Terrence Kaufman 1990年)發現這個提議是很有可能性)。 有時「普奇那」一詞被錯用為表示烏魯一詞之意，不過普奇那語和烏魯語是兩碼子事。 (zh)
- Пукіна (Puquina) — старовинна мова народу пукіна, що до тепер мешкає в Центральних Андах. У XVIII повністю зникла з вживання, вважається мертвою. Вплинула на розвиток сучасних індіанських мов — кечуа і аймара. Основні дослідження цієї мови провели перуанські лінгвісти Альфредо Тореро і Фредеріко Агуіло. (uk)
- La Pukvina, Puquina (aŭ Pukina) estas malgranda lingva familio, ofte portretita kiel senparenca lingvo, kiu konsistas el la formortinta Pukina lingvo kaj Kalaŭaja, kvankam oni supozis, ke tiu lasta estis ĝuste restaĵo de la unue menciita miksita kun keĉua. La reganta nobela tavolo inter si uzis tiun, kvazaŭ sekretan lingvon, nome la pukvinan (laŭ hispana ortografio: puquina) alinome inkasimi - do lingvo de la inkaoj. Ĝi estis verŝajne la origina lingvo de tiu etno. Pli malfrue oni konsideris ĝin lingvo de la dioj pro la kredo, ke la imperiestra familio rekte devenas de la dioj. (eo)
- Puquina oder Pukina war eine indigene Sprache, die am Nord- und Ostufer des Titicacasees und im Norden des heutigen Chile (Arica) bis Südperu (Tacna und Moquegua) gesprochen wurde und im 18. Jahrhundert ausstarb. Reste des Puquina finden sich in der Sprache der Kallawaya (Callahuaya), einer Mischsprache aus Quechua und Puquina. Die Bezeichnung Puquina wird manchmal irreführend für die nicht verwandte Sprache der Urus (am Nordufer des Titicaca-Sees) verwendet. (de)
- El puquina o pukina es una lengua prehispánica ya extinta originaria del Altiplano. Alfredo Torero consideró que los hablantes de puquina eran los descendientes de la cultura pukara y para Rodolfo Cerrón Palomino desde la perspectiva de su cultura material, hay una asociación con la civilización tiahuanacota, y quizás aún con la de los antecedentes de esta, es decir de cultura pukara y cultura chiripa. Desde la promulgación de la Constitución Política el 7 de febrero de 2009 el puquina es una de las 36 lenguas indígenas oficiales de Bolivia. (es)
- Il Puquina è una lingua estinta un tempo parlata da un gruppo nativo nella zona del lago Titicaca (Perù e Bolivia) e nel nord del Cile. Viene spesso associato con la civiltà di Tiwanaku. Residui del Puquina possono essere trovati nel quechua e nello spagnolo parlati nel sud del Perù, principalmente a Arequipa, Moquegua e Tacna, così come in Bolivia. Anche all'interno della lingua kallawaya paiono esserci reminiscenze del Puquina, tanto che, alcuni studiosi ritengono che il Kallawaya potrebbe essere una lingua mista tra il Quechua ed il Puquina. ( (1990) trova questa proposta plausibile.) (it)
- Пукина — исчезнувший в XIX веке язык, существовавший в регионе около озера Титикака (Перу и Боливия) и на севере современного Чили и юге Боливии. На языке пукина, по-видимому, говорили представители державы Пукина (культура Тиуанако) и городов-государств пукина (культура Мольо), позднее завоёванных инками, и/или народности чанка, соперников инков. Возможно, к диалекту пукина относится и капак сими — тайный, сакральный язык знати и правителей державы инков. Франсиско де Толедо называл этот язык «основным» в Перу. Первый пукина-русский словарь составлен историком и лингвистом С. А. Куприенко в 2013 году. (ru)
|
