dbo:abstract
|
- L'horda era originalment la tenda de campanya del cap d'un grup nòmada i al seu centre administratiu i militar. Deriva del turc ordu, del que va passar al rus ordá i després al polonès horda. Va passar a les llengües europees al segle xvi. L'horda en tant que tenda, servia no sols de residència al cap, sinó de mesquita o església, d'harem i de lloc de govern i comandament, i es transportava allà on anava el cap seguint els costums estacionals. Més tard, a mesura que va avançar la sedentarització, les tendes van ser substituïdes per palaus permanents (Vella Sarai, Tabriz, Sultaniyya, Karakorum, Khanbalik o Pequín i altres). Encara que de fet l'horda en el seu sistema antic de tenda havia desaparegut al segle xvii, els tàtars de Crimea el van mantenir fins al segle xviii i els turcmans fins al XIX. (ca)
- Eine Horde ist im allgemeinen Sinne eine umherziehende Gruppe von Menschen, auch als wilde Bande oder Rotte bezeichnet. Insbesondere mongolische und tatarische Stammes- und Heeresverbände wurden als bezeichnet. Die Ethnologie (Völkerkunde) versteht als Wildbeuterhorde eine kleine soziale Gruppe von Jägern, Fischern und Sammlern bei vorstaatlichen Völkern. (de)
- Hordo, laŭ PIV povas havi du signifojn, el kiuj unu pli strikta rilata al historio kaj antropologio nome tribo el nomada popolo, kaj alia pli ĝenerala kaj iom metafora nome enorda, malbonfara bando. Hordo estis soci-politika kaj milita strukturo kiu devenas el la eŭropaziaj stepoj, ĝenerale asociaj al mongoloj. Tia ento povas estis rigardita kiel regiona ekvivalento de klano aŭ tribo. Kelkaj sukcesaj hordoj kreis ĥanlandojn. Dum la slava termino ordo, kaj la okcidenta hordo, estis origine prunto de la mongola vorto ordo por ‘kampadejo’, ‘stabanejo’; la origina termino ne havis la signifon de grandaj ĥanlandoj, kiaj la Ora Hordo. Tiuj strukturoj estas referencataj nuntempe kiel Ulú (‘nacio’ aŭ ‘tribo’). Nur en la Fina Mezepoko la uzado de la slava orda estis reprenita en la tjurka lingvaro. Oni uzas tiun terminon ankaŭ por aludi al tipo de homa organizado, propra de la paleolitiko; nome grupoj kiuj estis kreitaj pro la neceso protekti sin unuj aliajn. La koncepto de hordo uzita tiusence konsistas en kategorio apartenanta al la antropologio de la 19a jarcento kiu aktuale estas ĝenerale malakceptita favore al la kategorio: bando de ĉasistoj-kolektistoj. Tiuj ĝenerale estis formitaj de 20 ĝis 40 personoj, kiuj estis estritaj de la plej fortulo. La internaj konfliktoj de la hordoj pro la promiskueco, la efektiveco de la ĉasado en malgrandaj grupoj kaj la konstruado de loĝejoj kolektive, kondukis al la fragmentado de la hordo en pli malgrandaj grupoj nome triboj, kiuj okupabis propran teritorion, kun politika sendependeco, komunaj lingvo kaj kultura tradicio. Jared Diamond difinis kelkajn trajtojn proprajn de la sociaj organizoj de homoj en hordoj, nome la jenaj:
* Estas la plej malgrandaj socioj, inter 5 kaj 80 personoj, tre parencaj;
* Al ili mankas multaj institucioj kiel leĝoj, polico kaj traktatoj por solvi konfliktojn;
* Ne havas fiksan sidejon;
* Socio «egalema». Neformala estreco;
* Ĉiuj homoj supozeble vivis en hordoj ĝis la adopto de la agrikulturo; (eo)
- Una horda (también Ordu, ordo, Ordon) era una estructura socio-política y militar que se encuentra en la estepa euroasiática, por lo general asociados con los mongoles. Esta entidad puede ser vista como equivalente regional de un clan o una tribu. Algunas hordas de éxito dieron lugar a kanatos. Mientras que el término eslavo, ordo, y el occidental, horda, eran en su origen un préstamo de la palabra mongola ordo para ‘campamento’, ‘cuartel general’; el término original no llevaba el significado de kanatos grandes, tales como la Horda de Oro. Estas estructuras se refieren contemporáneamente como Ulús (‘nación’ o ‘tribu’). No fue sino hasta la Baja Edad Media que el uso de la orda eslava fue tomado de nuevo en las lenguas túrquicas. También se usa el término para designar a un tipo de organización humana, propia del paleolítico; agrupaciones que nacieron por la necesidad de protegerse unos a otros. El concepto de horda usado en este sentido consiste en una categoría perteneciente a la antropología del siglo XIX que en la actualidad es generalmente rechazada en favor de la categoría: banda de cazadores-recolectores. Generalmente eran conformados de 20 a 40 personas, las cuales eran dirigidas por el más fuerte. Al principio las hordas eran promiscuas y no tenían en cuenta las relaciones con personas de su misma sangre, esto condujo a dificultades y que se desintegraran, por lo que los líderes establecieron prohibiciones con el fin de mejorar las relaciones. Los conflictos internos de las hordas por la promiscuidad, la efectividad de la caza en pequeños grupos y la construcción de viviendas en colectivo, llevó a que la horda se fragmentara en pequeños grupos llamados tribus, las cuales ocupaban un territorio propio, con independencia política, con una lengua y tradición cultural común. Jared Diamond define algunas características propias a las organizaciones sociales de los seres humanos en hordas:
* Son las sociedades más pequeñas, entre 5 y 80 personas, estrechamente emparentadas;
* Carecen de muchas instituciones como leyes, policía y tratados para resolver conflictos;
* No tienen base de residencia;
* Sociedad «igualitaria». Liderazgo informal;
* Todos los humanos presumiblemente vivieron en hordas hasta la adopción de la agricultura; (es)
- An orda (also ordu, ordo, or ordon) or horde was a historical sociopolitical and military structure found on the Eurasian Steppe, usually associated with the Turkic and Mongol peoples. This form of entity can be seen as the regional equivalent of a clan or a tribe. Some successful ordas gave rise to khanates. While the East Slavic term ordo and later derived term horda/horde were in origin borrowings from the Turkic term ordo for "camp, headquarters", the original term did not carry the meaning of a large khanate such as the Golden Horde. These structures were contemporarily referred to as ulus ("nation" or "tribe"). (en)
- 오르도(몽골어: ᠥᠷᠳᠥ ordo, 고대 튀르크어: 𐰇𐱃𐰀 우타, 한국 한자: 兀魯朶 올로타, horde 호드[*])는 유라시아 대초원의 유목민족, 특히 튀르크계나 몽골계 민족의 군주의 숙영지이다. 오르도가 역사상에 나타나는 것은 거란의 요나라 시대부터이다. 요의 황제에게 하나의 오르도가 설치되어 이를 유지하기 위해 주현과 부족들을 부속시켜 조세를 거두고 병사를 징병하는 등 봉사했다. 황제가 죽으면 황후에게 인계되어 황제의 능묘 경호와 제사를 담당했다. 황후와 황자가 자신의 오르도를 따로 가지는 경우도 있었다. 몽골 제국과 거기서 파생된 여러 칸국들에서는 카간(황제)만이 오르도를 가졌지만 대신 4개 전후의 오르도가 설치되어 그 관리를 카툰(황후)들에게 맡겼다. 카간은 4개 오르도들 사이를 오가며 숙박하고 오르도에 마련된 주장(主帳)에서 정무를 보았다. 또한 오르도를 중심으로 대형 유목집단을 구성하여 달마다 또는 계절마다 오르도를 이동했다. 칭기즈 칸에게는 38명의 아내가 있었는데 그중 보르테에게 제1오르도를, 쿨란에게 제2오르도를, 예스이·예수겐 자매에게 제3오르도를, 기국공주에게 제4오르도를 관할시켰고 나머지 아내들은 이들 상급 황후들에게 복속되었다. 킵차크 칸국의 분열기에는 "오르도"라는 표현이 분열된 각 영토와 동의어로 사용되었다. 킵차크 칸국을 금장 칸국, 백장 칸국, 청장 칸국 등으로 부를 때 "장(帳)"이 곧 오르도를 의미하는 것이다. (ko)
- Een horde is een Turkse of Mongoolse stam of clan. (nl)
- オルド/オルダ(古テュルク語: 𐰇𐱃𐰀 転写: uta、ᠥᠷᠳᠥ、転写: ordo、中:斡魯朶/兀魯朶)とは、契丹・蒙古などのモンゴル・テュルク系民族におけるカンや后妃の宿営地のこと。日本語訳では、行宮・宮帳・幕営と表記する。ゲル(パオ(包)、ユルト)とほぼ同義語である。 (ja)
- Un'orda (dal tartaro ordu, che significa "tribù", "accampamento") ha in italiano un'accezione negativa, identificando un'accozzaglia di uomini armati, caratterizzata dalla violenza e da un accentuato disordine e mancanza di disciplina. Il termine mongolo indica invece l'organizzazione militare di un territorio, come ad esempio il Khanato dell'Orda d'Oro. Essendo formata da diverse componenti, l'orda ha assunto nel tempo una connotazione negativa, veicolante un significato di "caos". Un'orda mongola era invece esattamente il contrario. Per quanto composta anche da clan e tribù di diversa provenienza e lingua, essa esprimeva in un capo militare la sua unione, mentre l'organizzazione dell'esercito era spesso rigorosa ed efficiente. Al suo interno venivano sanciti patti basati sul pragmatismo e sull'equa suddivisione del bottino o delle risorse del territorio per il mantenimento dell'orda stessa. Nell'esercito ottomano il termine ordu designava una formazione equivalente all'armata. Nei basci-buzuk, soldati irregolari dell'esercito ottomano, dell'Eyalet di Habesh, corrispondente all'incirca all'attuale Eritrea, l'Orda, corrispondente al plotone, era costituita da quattro buluk. Anche dopo la guerra d'Eritrea vennero mantenuti gradi, organizzazione e anche i quadri turchi; il Tabor, corrispondente al livello ordinativo del battaglione era formato da tre-cinque orde e a sua volta tre tabur costituivano un Kalai, corrispondente al reggimento e posto al comando di un ufficiale italiano. (it)
- No contexto histórico da Ásia e Europa Oriental, horda, também grafada orda, ordu, ordo ou ordon, é uma estrutura geopolítica e militar histórica que existiu na estepe euroasiática, geralmente associada a povos turcos e mongóis. Em muitos contextos é uma entidade equivalente a um clã ou tribo. Um termo que, num contexto mais relacionado com organização geopolítica ou entidade nacional, é muitas vezes usado como sinónimo é ulus, que significa "nação" ou "país" em turco, mas que também pode ser "povo"; na mesma língua, ordu significa "exército". Em mongol, ordo, ordu ou ordon significa "corte" e, por exemplo, na atualidade o palácio do governo da Mongólia chama-se Zasgiin gazriin ordon. Em português, como na generalidade das línguas europeias, a palavra tem também o significado de bando indisciplinado, turba ou grupo de muitas pessoas. Algumas hordas com mais sucesso militar e político deram origem a canatos, como foi o caso, por exemplo, da Horda Dourada, Horda Branca, Horda Azul e da Horda Nogai. Frequentemente, as hordas formavam-se quando famílias estabelecidas em auls (aldeias fortificadas) se mudavam por considerarem impossível sobreviver na área. Era comum que os períodos de seca coincidissem com o aumento do número de hordas. Estas eram patriarcais, em que os membros masculinos constituíam um exército. Algumas hordas obtinham o seu sustento dos seus rebanhos, enquanto que outras viviam da pilhagem. Na sequência das guerras, algumas hordas eram destruídas e outras assimiladas. Em algumas ocasiões, aquelas que tiveram mais sucesso, assimilaram grande parte das restantes hordas da estepe eurasiática e dedicaram-se a fazer razias às entidades nacionais suas vizinhas. Algumas dessas hordas deixaram marcas na história, como foi o caso da Horda Dourada.[[[Wikipédia:Livro_de_estilo/Cite_as_fontes|falta página]]]_6-0" class="reference"> (pt)
- Horda – grupa ludzi koczujących na określonym terenie; wczesna forma organizacji społecznej, typowa dla ludów zbieracko-łowieckich, ze słabo rozwiniętą hierarchią. Tą nazwą określa się również dużą grupę zwierząt, posiadającą hierarchię. W językach słowiańskich „horda” jest pojmowana pejoratywnie jako „banda” albo „łobuzy”. Vide tekst piosenki „Swiaszczennaja wojna” chóru Aleksandrowa z II wojny światowej z fragmentem „wstawaj na śmiertny bój z faszystowską siłą, przeklętą hordą”. Jest to także tytuł francuskiego horroru (La Horde) w reżyserii Yannick Dahan i Benjamin Rocher, w którym wystąpili Jean-Pierre Martins, Eriq Ebouaney i Doudou Masta. (pl)
- Ordo eller ordon är en mobil mongolisk palatsbyggnad, och är ursprunget till ordet hord. (sv)
- Орда́ (древнетюрк. ordu «ставка, резиденция хана, дворец») — кочующее племя и их становище, часть кочевого народа, под правлением хана (султана), затем в средние века — ставка правителя государства, позже военно-административная организация у тюркских и монгольских народов. (ru)
- Орда́ (з половецької: orda, «зібрання», «двір») — у X—XVIII ст. тип суспільно-військової організації кочових народів Євразійського степу. Аналог племені або роду. Деякі успішні орди утворювали держави — ханства. Синоніми — «юрт» (юрта, «рід, плем'я») і «улус» («країна»). (uk)
- 斡耳朵(古突厥文:𐰇𐱃𐰀 Orda;蒙古语:ᠥᠷᠳᠥ,转写:ordo,orda,ordu,ordon,horde),又称斡鲁朵/兀兒朵、斡里朵、兀鲁朵、窝里陀、斡爾朵、鄂爾多等,意为宫帐或宫殿,是突厥、蒙古、契丹等游牧民族的皇家住所和后宫管理、继承单位。最早见于唐代古突厥文的碑铭。 广义的斡耳朵也指宫室建筑或家眷。例如遼德宗将其建立的西辽都城命名为虎思斡鲁朵。也可解國家,俄羅斯人在金帳汗國時代稱直接臣服的國家為大斡耳朵。 地名鄂爾多斯即來自此詞。 (zh)
|
rdfs:comment
|
- Eine Horde ist im allgemeinen Sinne eine umherziehende Gruppe von Menschen, auch als wilde Bande oder Rotte bezeichnet. Insbesondere mongolische und tatarische Stammes- und Heeresverbände wurden als bezeichnet. Die Ethnologie (Völkerkunde) versteht als Wildbeuterhorde eine kleine soziale Gruppe von Jägern, Fischern und Sammlern bei vorstaatlichen Völkern. (de)
- Een horde is een Turkse of Mongoolse stam of clan. (nl)
- オルド/オルダ(古テュルク語: 𐰇𐱃𐰀 転写: uta、ᠥᠷᠳᠥ、転写: ordo、中:斡魯朶/兀魯朶)とは、契丹・蒙古などのモンゴル・テュルク系民族におけるカンや后妃の宿営地のこと。日本語訳では、行宮・宮帳・幕営と表記する。ゲル(パオ(包)、ユルト)とほぼ同義語である。 (ja)
- Ordo eller ordon är en mobil mongolisk palatsbyggnad, och är ursprunget till ordet hord. (sv)
- Орда́ (древнетюрк. ordu «ставка, резиденция хана, дворец») — кочующее племя и их становище, часть кочевого народа, под правлением хана (султана), затем в средние века — ставка правителя государства, позже военно-административная организация у тюркских и монгольских народов. (ru)
- Орда́ (з половецької: orda, «зібрання», «двір») — у X—XVIII ст. тип суспільно-військової організації кочових народів Євразійського степу. Аналог племені або роду. Деякі успішні орди утворювали держави — ханства. Синоніми — «юрт» (юрта, «рід, плем'я») і «улус» («країна»). (uk)
- 斡耳朵(古突厥文:𐰇𐱃𐰀 Orda;蒙古语:ᠥᠷᠳᠥ,转写:ordo,orda,ordu,ordon,horde),又称斡鲁朵/兀兒朵、斡里朵、兀鲁朵、窝里陀、斡爾朵、鄂爾多等,意为宫帐或宫殿,是突厥、蒙古、契丹等游牧民族的皇家住所和后宫管理、继承单位。最早见于唐代古突厥文的碑铭。 广义的斡耳朵也指宫室建筑或家眷。例如遼德宗将其建立的西辽都城命名为虎思斡鲁朵。也可解國家,俄羅斯人在金帳汗國時代稱直接臣服的國家為大斡耳朵。 地名鄂爾多斯即來自此詞。 (zh)
- L'horda era originalment la tenda de campanya del cap d'un grup nòmada i al seu centre administratiu i militar. Deriva del turc ordu, del que va passar al rus ordá i després al polonès horda. Va passar a les llengües europees al segle xvi. L'horda en tant que tenda, servia no sols de residència al cap, sinó de mesquita o església, d'harem i de lloc de govern i comandament, i es transportava allà on anava el cap seguint els costums estacionals. Més tard, a mesura que va avançar la sedentarització, les tendes van ser substituïdes per palaus permanents (Vella Sarai, Tabriz, Sultaniyya, Karakorum, Khanbalik o Pequín i altres). Encara que de fet l'horda en el seu sistema antic de tenda havia desaparegut al segle xvii, els tàtars de Crimea el van mantenir fins al segle xviii i els turcmans fins (ca)
- Hordo, laŭ PIV povas havi du signifojn, el kiuj unu pli strikta rilata al historio kaj antropologio nome tribo el nomada popolo, kaj alia pli ĝenerala kaj iom metafora nome enorda, malbonfara bando. Hordo estis soci-politika kaj milita strukturo kiu devenas el la eŭropaziaj stepoj, ĝenerale asociaj al mongoloj. Tia ento povas estis rigardita kiel regiona ekvivalento de klano aŭ tribo. Kelkaj sukcesaj hordoj kreis ĥanlandojn. Jared Diamond difinis kelkajn trajtojn proprajn de la sociaj organizoj de homoj en hordoj, nome la jenaj: (eo)
- Una horda (también Ordu, ordo, Ordon) era una estructura socio-política y militar que se encuentra en la estepa euroasiática, por lo general asociados con los mongoles. Esta entidad puede ser vista como equivalente regional de un clan o una tribu. Algunas hordas de éxito dieron lugar a kanatos. Jared Diamond define algunas características propias a las organizaciones sociales de los seres humanos en hordas: (es)
- An orda (also ordu, ordo, or ordon) or horde was a historical sociopolitical and military structure found on the Eurasian Steppe, usually associated with the Turkic and Mongol peoples. This form of entity can be seen as the regional equivalent of a clan or a tribe. Some successful ordas gave rise to khanates. (en)
- Un'orda (dal tartaro ordu, che significa "tribù", "accampamento") ha in italiano un'accezione negativa, identificando un'accozzaglia di uomini armati, caratterizzata dalla violenza e da un accentuato disordine e mancanza di disciplina. Nell'esercito ottomano il termine ordu designava una formazione equivalente all'armata. (it)
- 오르도(몽골어: ᠥᠷᠳᠥ ordo, 고대 튀르크어: 𐰇𐱃𐰀 우타, 한국 한자: 兀魯朶 올로타, horde 호드[*])는 유라시아 대초원의 유목민족, 특히 튀르크계나 몽골계 민족의 군주의 숙영지이다. 오르도가 역사상에 나타나는 것은 거란의 요나라 시대부터이다. 요의 황제에게 하나의 오르도가 설치되어 이를 유지하기 위해 주현과 부족들을 부속시켜 조세를 거두고 병사를 징병하는 등 봉사했다. 황제가 죽으면 황후에게 인계되어 황제의 능묘 경호와 제사를 담당했다. 황후와 황자가 자신의 오르도를 따로 가지는 경우도 있었다. 몽골 제국과 거기서 파생된 여러 칸국들에서는 카간(황제)만이 오르도를 가졌지만 대신 4개 전후의 오르도가 설치되어 그 관리를 카툰(황후)들에게 맡겼다. 카간은 4개 오르도들 사이를 오가며 숙박하고 오르도에 마련된 주장(主帳)에서 정무를 보았다. 또한 오르도를 중심으로 대형 유목집단을 구성하여 달마다 또는 계절마다 오르도를 이동했다. 칭기즈 칸에게는 38명의 아내가 있었는데 그중 보르테에게 제1오르도를, 쿨란에게 제2오르도를, 예스이·예수겐 자매에게 제3오르도를, 기국공주에게 제4오르도를 관할시켰고 나머지 아내들은 이들 상급 황후들에게 복속되었다. (ko)
- Horda – grupa ludzi koczujących na określonym terenie; wczesna forma organizacji społecznej, typowa dla ludów zbieracko-łowieckich, ze słabo rozwiniętą hierarchią. Tą nazwą określa się również dużą grupę zwierząt, posiadającą hierarchię. W językach słowiańskich „horda” jest pojmowana pejoratywnie jako „banda” albo „łobuzy”. Vide tekst piosenki „Swiaszczennaja wojna” chóru Aleksandrowa z II wojny światowej z fragmentem „wstawaj na śmiertny bój z faszystowską siłą, przeklętą hordą”. (pl)
- No contexto histórico da Ásia e Europa Oriental, horda, também grafada orda, ordu, ordo ou ordon, é uma estrutura geopolítica e militar histórica que existiu na estepe euroasiática, geralmente associada a povos turcos e mongóis. Em muitos contextos é uma entidade equivalente a um clã ou tribo. Um termo que, num contexto mais relacionado com organização geopolítica ou entidade nacional, é muitas vezes usado como sinónimo é ulus, que significa "nação" ou "país" em turco, mas que também pode ser "povo"; na mesma língua, ordu significa "exército". (pt)
|