| dbo:abstract
|
- Étienne Brûlé (Champigny-sur-Marne, 1592 - Canadà i Grans Llacs d'Amèrica del Nord, 1633) va ser el primer explorador europeu a viatjar més enllà del riu Sant Llorenç, en el que ara es coneix com el Canadà. Va passar gran part de la seva vida adulta entre els hurons, va dominar el seu idioma i va aprendre la seva cultura. Brûlé es va convertir en intèrpret i guia de Samuel de Champlain, qui més tard el va enviar a diverses missions d'exploració i es creu que va precedir Champlain en l'arribada als Grans Llacs. Entre els nombrosos viatges que va fer destaquen les exploracions de la badia georgiana i el llac Huron, així com els rius Humber i Ottawa. Champlain va acordar enviar Brûlé, a petició pròpia, com a intèrpret per viure entre els Onontchataron, un poble algonquí, el 1610. El 1629, durant la , va escapar després de ser capturat pels seneca. Fou assassinat per la tribu Bear dels hurons, que creien que els havia traït als seneca. (ca)
- Étienne Brûlé (* 1592 in Champigny-sur-Marne nahe Paris; † Juni 1633 in Neufrankreich) war ein französischer Entdecker. Brûlé machte sich einen Namen bei der Erforschung Québecs. Brûlé, der 1608 erstmals nach Neufrankreich reiste, wurde zwei Jahre später von Samuel de Champlain zu den Wyandot („Huronen“) geschickt, um diese zu studieren. Anders als die meisten anderen europäischen Entdecker war Brûlé offen für die Sitten und Gebräuche der indigenen Völker Nordamerikas. So erlernte er die Sprache der Wyandot und nahm deren Sitten und Gebräuche an. Als Scout Champlains erkundete Brûlé weite Teile des heutigen Québecs, Ontarios und Michigans. Er war auch einer der ersten „coureur des bois“ (Waldläufer, Trapper, die den Pelzhandel direkt mit der indigenen Bevölkerung in damals noch unerforschten Gebieten Nordamerikas abwickelten). Brûlé war der erste Europäer, der alle fünf Großen Seen zu Gesicht bekam, nämlich Lake Superior, Michigan-, Huron-, Erie- und Ontariosee. Des Weiteren erreichte er bei seinen Erkundungsreisen die Chesapeake Bay, wo er kurz von Irokesen gefangen genommen und gefoltert wurde. Da Brûlé die Gebräuche der Wyandot angenommen hatte und sich zudem durch seine Tätigkeit als coureur des bois dem Zugriff der französischen Verwaltung entzog, war er der Obrigkeit stets ein Dorn im Auge. 1620 kam es endgültig zum Bruch mit Champlain, Brûlé verließ die Stadt Québec, um bei den Wyandot zu leben. Durch sein neues Leben fühlte Brûlé auch keine Loyalität zu Frankreich mehr, 1629 verriet er Champlain und half den Engländern, diesen gefangen zu nehmen und Québec einzunehmen. Bei einem Kampf zwischen Wyandot und Irokesen wurde Brûlé verwundet und von seinen Gefährten zurückgelassen. Ihm gelang die Flucht aus der Gefangenschaft und die Rückkehr zu den Wyandot, welche ihm jedoch seine Geschichte nicht glaubten. Sie beschuldigten ihn des Verrats beziehungsweise des Handels mit dem Feind und folterten Brûlé im Juni 1633 zu Tode. Am 13. Juni 1984 ehrte die kanadische Regierung, vertreten durch den für das Historic Sites and Monuments Board of Canada zuständigen Minister, Brûlé und erklärte ihn zu einer „Person von nationaler historischer Bedeutung“. (de)
- Etienne BRÛLÉ (naskiĝis ĉ. 1592, mortis 1632), estis franca esploristo en Nordameriko. Li alvenis (1608) al la "Nova Mondo" kun Samuel de Champlain, kiu sendis lin (1610) en la sovaĝejon lerni pri la indianoj kaj la tero. Li loĝis kun la huronoj kaj akompanis grupon el ili al Georgia Golfo ĉe Lago Hurona. En 1612 li gvidis Champlainon al tiu lago, kaj dum la revojaĝo, ili estis la unuaj eŭropanoj, kiuj vidis Ontarian Lagon. Tiam oni sendis Brulé al la fontoj de la kaj li sekvis ĝin ĝis la Ĉesapika Golfo. Dumvoje lin kaptis kaj torturis la irokezoj, sed li eskapis (1618). Li loĝis denove kun la huronoj, farante multaj da esploroj. Li eble vizitis Supran Lagon kaj tiel vidis ĉiujn el la Grandaj Lagoj krom Miĉigana Lago. En 1629 li pilotis la britajn ŝipojn, kiuj kaptis Kebekon kaj sian eks-komandanton, Champlain. Tiam li forlasis sian laboron kaj loĝis kun la huronoj. Oni lin mortigis dum kverelo. (eo)
- Étienne Brûlé (Champigny-sur-Marne, c. 1592 - Toanche, Ontario, c. junio de 1633) fue un aventurero, coureur des bois (en francés, corredor de los bosques, nombre dado a los primeros europeos comerciantes de pieles en esas regiones del Nuevo Mundo) y explorador francés que exploró Canadá durante las primeras décadas del siglo XVII. Amante de la naturaleza al aire libre, adoptó el estilo de vida de las tribus de las Primeras Naciones. (es)
- Étienne Brûlé est un truchement, aventurier et marchand français né autour de 1592 à Champigny-sur-Marne et tué par les Hurons en 1632, en Huronie (dans l'actuelle Pennsylvanie). Il est l'une des figures des balbutiements de la Nouvelle-France, alors que Samuel de Champlain travaille à l'implantation française en Amérique du Nord. (fr)
- Étienne Brûlé (French pronunciation: [etjɛn bʁyle]; c. 1592 – c. June 1633) was the first European explorer to journey beyond the St. Lawrence River into what is now known as Canada. He spent much of his early adult life among the Hurons, and mastered their language and learned their culture. Brûlé became an interpreter and guide for Samuel de Champlain, who later sent Brûlé on a number of exploratory missions, among which he is thought to have preceded Champlain to the Great Lakes, reuniting with him upon Champlain's first arrival at Lake Huron. Among his many travels were explorations of Georgian Bay and Lake Huron, as well as the Humber and Ottawa Rivers. Champlain agreed to send Brûlé, at his own request, as an interpreter to live among the Onontchataron, an Algonquin people, in 1610. In 1629, during the Anglo-French War, he escaped after being captured by the Seneca tribe. Brûlé was killed by the Bear tribe of the Huron people, who believed he had betrayed them to the Seneca. (en)
- Étienne Brûlé (Champigny-sur-Marne, 1592 – Ontario, 1633) è stato un esploratore francese. Brûlé arrivò, giovanissimo, in Nordamerica nel 1608. Fu mandato da Samuel de Champlain nel 1610 a vivere assieme agli Huroni per imparare la loro lingua e le loro tradizioni. Diventò così guida per Champlain e fu il primo europeo a mettere piede nell'Ontario e nel Michigan. Fu inoltre il primo a scoprire la regione dei Grandi Laghi. Di ritorno a Quebec, fu torturato dagli Irochesi. Champlain e i gesuiti criticavano spesso l'adozione dei costumi Huroni da parte di Brûlé, nonché il suo commercio di pellicce con i nativi al di fuori del controllo delle autorità. Negli anni Venti Brûlé lasciò Quebec per vivere assieme ai pellerossa. Venne imprigionato per un anno a Quebec, in quel periodo insegnò ai gesuiti la lingua Hurone, e poi rimandato in Europa, con la proibizione di ritornare in America. Fu portato in Inghilterra e, nell'occasione, aiutò gli inglesi a conquistare Quebec nel 1629. Ritornato nel Nordamerica Brûlé continuò a vivere con i nativi facendo da interprete nei rapporti commerciali tra francesi ed indiani. Morto in circostanze poco chiare, circolano molte versioni sulla sua morte. Si pensa che fu ucciso da una tribù Hurone. (it)
- Étienne Brûlé (c. 1592 – c. juni 1633), geboren in Frankrijk in de streek rond Champigny-sur-Marne, was een verkenner en woudloper in Canada. Hij was een krachtig buitenmens en verzamelde op zijn tochten veel geografische kennis over Nieuw-Frankrijk. Hij was de eerste Europeaan die het Ontariomeer bereikte. Brûlé vertrok op 16-jarige leeftijd vanuit Frankrijk per boot naar Quebec, dat deel uitmaakte van Nieuw-Frankrijk. Hij verkende gebieden die voor de kolonisten tot dan toe onbekend waren en beijverde zich om zeden en gewoontes van de oorspronkelijke bevolking te leren kennen. In het bijzonder van de Wendat indianen, van wier leefgemeenschap hij geruime tijd deel uitmaakte. In opdracht van Samuel de Champlain, voor wie hij als gids en vertaler fungeerde, voerde hij vele verkenningsmissies uit. In 1629 bedroog hij deze vriend en beschermheer. Niet lang daarna werd Brûlé vermoord door de Beer-stam, een onderdeel van de Wendat. (nl)
- Étienne Brûlé (1592 - 1633) foi um explorador francês que explorou o Canadá nas primeiras décadas do século XVII. Ele nasceu na França, viajou para a colónia francesa de Nova França e 1608, e foi ordenado por Samuel de Champlain para viver com os hurões em 1610, onde Brûlé aprendeu o idioma e os costumes dos nativos. Brûlé foi, provavelmente, o primeiro europeu a ver o Lago Huron, o Lago Ontário, o Lago Erie e o Lago Superior. Na volta, foi capturado e torturado pelos iroqueses. Brûlé então foi solto pelos iroqueses. Champlain e os jesuítas franceses pesadamente criticaram Brûlé, que havia adotado os costumes dos nativos. Brûlé deixou o Quebec para viver com os hurões na década de 1620. Como ele não era mais leal aos franceses, Brûlé ajudou os britânicos a capturarem a Cidade de Quebeque em 1629. Em 1633, Brûlé foi capturado pelos iroqueses novamente, em uma batalha entre iroqueses e os hurões. Brûlé conseguiu escapar, mas quando ele retornou à aldeia hurão, os hurões não acreditaram na história de Brûlé, tendo torturado-no até a morte. (pt)
- Étienne Brûlé (ur. ok. 1592 w Champigny-sur-Marne we Francji, zm. w czerwcu 1633 w Toanche nieopodal Penetanguishene w Ontario) – francuski podróżnik i eksplorator Kanady, prawdopodobnie pierwszy Europejczyk, który widział Jezioro Górne, a także pierwszy Europejczyk, który widział wszystkie Wielkie Jeziora amerykańskie. Do Nowej Francji przybył jako szesnastolatek, a w 1610 wysłany został przez Samuela de Champlain jako coureur des bois (dosł. "goniec leśny") do indiańskiego plemienia Huronów, wśród których mieszkał przez rok nad Georgian Bay, poznając ich język i obyczaje. Później odbył liczne podróże w regionie Wielkich Jezior, docierając m.in. do terytorium późniejszych amerykańskich stanów Michigan i Pensylwania (m.in. nad Zatokę Chesapeake) na południowym wschodzie i do dzisiejszego Duluth w Minnesocie na zachodzie. Brał udział w licznych w owych czasach starciach Huronów z Irokezami. Został ranny w jednym z nich, a później z niejasnych powodów zginął z rąk Huronów, wśród których przez ponad dwadzieścia poprzednich lat żył w przyjaźni. (pl)
- Этьенн Брюле (фр. Étienne Brûlé; 1592, Шампиньи-сюр-Марн, к востоку от Парижа — дата смерти неизвестна, между 1630—1633, Канада) — французский путешественник и землепроходец. В юном возрасте, в 1608 году, отправился в Новую Францию, где служил переводчиком Самуэля де Шамплена на гуронский язык. Поселился среди индейцев с 1611 года и жил среди них до своей трагической гибели. Зарабатывал деньги, работая на заготовителей пушнины, убеждая индейцев продавать им свой мех. Обитая среди индейцев, он практически полностью перенял их образ жизни и мораль. Путешествуя, он посетил Великие озёра (Верхнее озеро, озеро Эри…), добирался на юг до территории нынешнего штата Пенсильвания и на север по стране гуронов. По мнению историков, Брюле первым из европейцев, в 1622 года, посетил территорию будущего американского штата Мичиган. В 1629 году, после того, как Квебек оказался в руках англичан, Брюле поступил на службу к братьям Кёрк (Kirke). В последнем письме Шамплена Брюле назван «предателем родины», однако эти строки записаны не рукой Шамплена, а иным человеком, вероятно, иезуитским священником. Сам Брюле никогда не представал перед французским судом и по современному французскому праву считается невиновным. После того, как Брюле вернулся к гуронам, в племя Медведей, ни один европеец больше не видел его живым. Его убили по неизвестным мотивам. Брюле часто считается первым европейским жителем Онтарио. В честь него назван Парк Этьенна Брюле и франкоязычная средняя школа в Торонто. (ru)
|
| rdfs:comment
|
- Étienne Brûlé (Champigny-sur-Marne, c. 1592 - Toanche, Ontario, c. junio de 1633) fue un aventurero, coureur des bois (en francés, corredor de los bosques, nombre dado a los primeros europeos comerciantes de pieles en esas regiones del Nuevo Mundo) y explorador francés que exploró Canadá durante las primeras décadas del siglo XVII. Amante de la naturaleza al aire libre, adoptó el estilo de vida de las tribus de las Primeras Naciones. (es)
- Étienne Brûlé est un truchement, aventurier et marchand français né autour de 1592 à Champigny-sur-Marne et tué par les Hurons en 1632, en Huronie (dans l'actuelle Pennsylvanie). Il est l'une des figures des balbutiements de la Nouvelle-France, alors que Samuel de Champlain travaille à l'implantation française en Amérique du Nord. (fr)
- Étienne Brûlé (Champigny-sur-Marne, 1592 - Canadà i Grans Llacs d'Amèrica del Nord, 1633) va ser el primer explorador europeu a viatjar més enllà del riu Sant Llorenç, en el que ara es coneix com el Canadà. Va passar gran part de la seva vida adulta entre els hurons, va dominar el seu idioma i va aprendre la seva cultura. Brûlé es va convertir en intèrpret i guia de Samuel de Champlain, qui més tard el va enviar a diverses missions d'exploració i es creu que va precedir Champlain en l'arribada als Grans Llacs. Entre els nombrosos viatges que va fer destaquen les exploracions de la badia georgiana i el llac Huron, així com els rius Humber i Ottawa. Champlain va acordar enviar Brûlé, a petició pròpia, com a intèrpret per viure entre els Onontchataron, un poble algonquí, el 1610. El 1629, dur (ca)
- Etienne BRÛLÉ (naskiĝis ĉ. 1592, mortis 1632), estis franca esploristo en Nordameriko. Li alvenis (1608) al la "Nova Mondo" kun Samuel de Champlain, kiu sendis lin (1610) en la sovaĝejon lerni pri la indianoj kaj la tero. Li loĝis kun la huronoj kaj akompanis grupon el ili al Georgia Golfo ĉe Lago Hurona. En 1612 li gvidis Champlainon al tiu lago, kaj dum la revojaĝo, ili estis la unuaj eŭropanoj, kiuj vidis Ontarian Lagon. Tiam oni sendis Brulé al la fontoj de la kaj li sekvis ĝin ĝis la Ĉesapika Golfo. Dumvoje lin kaptis kaj torturis la irokezoj, sed li eskapis (1618). Li loĝis denove kun la huronoj, farante multaj da esploroj. Li eble vizitis Supran Lagon kaj tiel vidis ĉiujn el la Grandaj Lagoj krom Miĉigana Lago. En 1629 li pilotis la britajn ŝipojn, kiuj kaptis Kebekon kaj sian eks- (eo)
- Étienne Brûlé (* 1592 in Champigny-sur-Marne nahe Paris; † Juni 1633 in Neufrankreich) war ein französischer Entdecker. Brûlé machte sich einen Namen bei der Erforschung Québecs. Brûlé, der 1608 erstmals nach Neufrankreich reiste, wurde zwei Jahre später von Samuel de Champlain zu den Wyandot („Huronen“) geschickt, um diese zu studieren. Anders als die meisten anderen europäischen Entdecker war Brûlé offen für die Sitten und Gebräuche der indigenen Völker Nordamerikas. So erlernte er die Sprache der Wyandot und nahm deren Sitten und Gebräuche an. (de)
- Étienne Brûlé (French pronunciation: [etjɛn bʁyle]; c. 1592 – c. June 1633) was the first European explorer to journey beyond the St. Lawrence River into what is now known as Canada. He spent much of his early adult life among the Hurons, and mastered their language and learned their culture. Brûlé became an interpreter and guide for Samuel de Champlain, who later sent Brûlé on a number of exploratory missions, among which he is thought to have preceded Champlain to the Great Lakes, reuniting with him upon Champlain's first arrival at Lake Huron. Among his many travels were explorations of Georgian Bay and Lake Huron, as well as the Humber and Ottawa Rivers. Champlain agreed to send Brûlé, at his own request, as an interpreter to live among the Onontchataron, an Algonquin people, in 1610. (en)
- Étienne Brûlé (Champigny-sur-Marne, 1592 – Ontario, 1633) è stato un esploratore francese. Brûlé arrivò, giovanissimo, in Nordamerica nel 1608. Fu mandato da Samuel de Champlain nel 1610 a vivere assieme agli Huroni per imparare la loro lingua e le loro tradizioni. Diventò così guida per Champlain e fu il primo europeo a mettere piede nell'Ontario e nel Michigan. Fu inoltre il primo a scoprire la regione dei Grandi Laghi. Di ritorno a Quebec, fu torturato dagli Irochesi. (it)
- Étienne Brûlé (c. 1592 – c. juni 1633), geboren in Frankrijk in de streek rond Champigny-sur-Marne, was een verkenner en woudloper in Canada. Hij was een krachtig buitenmens en verzamelde op zijn tochten veel geografische kennis over Nieuw-Frankrijk. Hij was de eerste Europeaan die het Ontariomeer bereikte. (nl)
- Étienne Brûlé (1592 - 1633) foi um explorador francês que explorou o Canadá nas primeiras décadas do século XVII. Ele nasceu na França, viajou para a colónia francesa de Nova França e 1608, e foi ordenado por Samuel de Champlain para viver com os hurões em 1610, onde Brûlé aprendeu o idioma e os costumes dos nativos. (pt)
- Étienne Brûlé (ur. ok. 1592 w Champigny-sur-Marne we Francji, zm. w czerwcu 1633 w Toanche nieopodal Penetanguishene w Ontario) – francuski podróżnik i eksplorator Kanady, prawdopodobnie pierwszy Europejczyk, który widział Jezioro Górne, a także pierwszy Europejczyk, który widział wszystkie Wielkie Jeziora amerykańskie. Brał udział w licznych w owych czasach starciach Huronów z Irokezami. Został ranny w jednym z nich, a później z niejasnych powodów zginął z rąk Huronów, wśród których przez ponad dwadzieścia poprzednich lat żył w przyjaźni. (pl)
- Этьенн Брюле (фр. Étienne Brûlé; 1592, Шампиньи-сюр-Марн, к востоку от Парижа — дата смерти неизвестна, между 1630—1633, Канада) — французский путешественник и землепроходец. В юном возрасте, в 1608 году, отправился в Новую Францию, где служил переводчиком Самуэля де Шамплена на гуронский язык. Поселился среди индейцев с 1611 года и жил среди них до своей трагической гибели. По мнению историков, Брюле первым из европейцев, в 1622 года, посетил территорию будущего американского штата Мичиган. (ru)
|
