| dbo:abstract
|
- Els pima són una tribu ameríndia que parlen una de les llengües tepimanes del grup uto-asteca, que s'anomena a si mateixa o'odham o a'a'tam "el poble del riu". El mot pima ve de la frase pi 'añi mac o pi mac i vol dir "no ho sé" en la seva llengua, i es deu a una confusió dels primers missioners que els visitaren. Viuen als marges dels rius Gila i Salt, a Arizona. Es poden dividir en dos grups:
* Pima del Nord, que es divideixen en tres grups: pima pròpiament dits, pàpago i sobaipuri. Tots ells viuen a Arizona, EUA.
* Pima de les Terres Baixes, també anomenats , i tepehuans, que viuen a Sonora, Mèxic. (ca)
- بيما هي قبيلة هندية في أمريكا الشمالية ومنطقتها تمتد من جنوب أريزونا إلى شمال المكسيك وقراهم القديمة التي أصبحت آثارا والتي يعرفها الأسبان باسم كاسا غراندي على الضفاف الجنوبية من نهر غيلا هي مثال على حضارتهم الأولى ومهارتهم في البناء ويظن أنهم من نسل الناس الذين بنوا حضارة هوهوكام. وكان البيما قد طردوا من أرضهم من قبل القبائل الأخرى وعاشوا حياة البداوة والترحال، وكانوا مزارعين جيدين وكانت لهم مهارات في الري. في البداية خضعوا للأسبان لكنهم ثاروا عام 1751 ودمروا كل الإرساليات واستمرت الحرب سنتين ولكن بعدها أصبحوا ودودين مع المستوطنين. أعدادهم الآن تصل إلى 16000 في مستوطنات أريزونا. من بين هنود البيما المعروفين وهو جندي أمريكي حارب في إيوو جيما في الحرب العالمية الثانية وكان أحد الذين رفعوا العلم الأمريكي هناك. (ar)
- La pimoj - hispane kaj angle kutime nomataj Pima, sialingve Akimel O'odham) estas grupo de amerikaj indianoj vivanta en areo konsistanta el la aktuala centra kaj suda Arizono kaj la senpere najbaraj teritorioj de norda Meksiko. Ili parolas apartan lingvon, la piman, laŭ iuj fontoj grupigata en [tamen tre malkohera] "apaĉa lingvaro". La longa nomo, "Akimel O'odham", signifas "rivera popolo". Ili estas etne proksime rilataj al la Tohono O'odham (kiu signifas "dezerta popolo", antaŭe konata kiel Papagos) de la orienta parto de la regiono Papagueria kaj la Hia C-ed O'odham ("sabloduna popolo", antaŭe konata kiel Sand Papagos aŭ Sand Pimas) de la okcidenta Papagueria. Krome ili ankaŭ proksime rilatas al alia rivera popolo, la Sobaipuri, kies posteuloj ankoraŭ loĝas en la Indiana Rezervejo Sankta Ksaviero aŭ Wa: k (kune kun la popolo Tohono O'odham) kaj en la komunumoj de rivero Gila. Oni kredas ke la nomigo "Pima" venas la frazo pi 'añi mac aŭ pi mac, kio signifas "Mi ne scias," uzata ripete en a unuaj renkontiĝoj de etnanoj kun eŭropanoj. (eo)
- Als Pima oder O'Odham bezeichnet man vier regionale Dialektgruppen bzw. Stammesgruppen nordamerikanischer Ureinwohner im Südwesten der Vereinigten Staaten und im Norden Mexikos, die zwar jeweils Varianten der „Tepiman/Pima (Pimic)-Sprachen“ des südlichen Zweigs der uto-aztekischen Sprachfamilie sprachen, historisch jedoch nie eine politische Einheit oder Stammesidentität entwickelten. "Pima / O'Odham" ist somit ein Sammelbegriff für folgende Gruppen, die sich wie die meisten indigenen Völker je nach Dialekt/Sprache einfach als "Volk" bzw. "die Menschen" bezeichneten (mit Ausnahme der sesshaften „Pima“ und nomadischen „Sand Papago“ werden alle Gruppen/Stämme kulturell zu den „Ranchería-Stämmen“ gezählt):
* Pima Alto oder Upper Pima („Obere/Nördliche Pima“) (Eigenbezeichnung: Au-Authm bzw. O'Odham - „Volk, die Menschen“, ist die geographische Sammelbezeichnung aller Pima/Pimic-sprachigen Gruppen nördlich des Río Sonora in Arizona und Sonora, die jeweils die Flusstäler der „Pimería Alta (Obere/Nördliche Pimeria)“ sowie die Wüsten und Trockentäler der „Gran Desierto de Altar (Westliche Papaguería)“ oder der „Papaguería (Östliche Papaguería)“, die sich wiederum kulturell, wirtschaftlich und sprachlich in zwei große Hauptgruppen unterteilt werden)
* Pima (verschiedene Pima Alto-Gruppen bewohnten die „Pimería Alta (Obere/Nördliche Pimeria)“, die Nachfahren identifizieren sich heute als „Akimel O'Odham/Akimel Au-Authm (Fluss Volk)“ mit zwei regionalen Untergruppen: „On'k Akimel O'Odham/On'k Akimel Au-Authm (Salt River Volk)“ und „Keli Akimel O'Odham/Keli Akimel Au-Authm (Gila River Volk)“.)
* Papago
* „eigentliche/wahre“ Papago (span. Ableitung vom Pima-Wort Babawï O'Odham/Pahpah Au-Authm - „Teparybohnen-Volk“, d. h. „Teparybohnen-Esser“, umfassten einst verschiedene Dorf- und Dialektgruppen in der „Papaguería (Östliche Papaguería)“, die Nachfahren identifieren sich heute als „Tohono O'Odham (Volk der Wüste)“.)
* Sand Papago oder „Areneños (Pápagos de la arena)“ (span./amerikanische Adaption ihrer Eigenbezeichnung als „Hia C-eḍ O'Odham (Volk der Sanddünen)“, fälschlicherweise auch als „Sand Pima“ bezeichnet, waren die einzigen Nomaden unter den „Pima/O'Odham“ und bewohnten in mehreren Bands die „Gran Desierto de Altar (Westliche Papaguería)“.)
* Pima Bajo oder Lower Pima („Untere/Südlche Pima“)
* Tiefland (Lowland) Pima oder Wüsten (Desert) Pima (Eigenbezeichnung: „O'Odham (Volk)“, lebten in den Wüsten und Flusstälern Zentral-Sonoras)
* Hochland (Mountain) Pima (Eigenbezeichnung (?): „O'Ob/O'Oba (Volk, wörtlich jedoch: Feind, d. h. Apache)“, wurden von den Tiefland Pima auch „Taramil O'Odham/Tadmar O'Odham (Tarahumara-ähnliches Volk)“ genannt, da ihre Kultur/Lebensart den Tarahumara sehr ähnelte; waren - wie Apache und Tarahumara - als kriegerisch und tapfer bekannt.)
* Tepehuán (auch Tepehuanes, Tepehuanos, abgel. aus dem Nahuatl für „Bergvolk“ oder „Bergbewohner“)
* Nördliche Tepehuán (Eigenbezeichnung: „Òdami (Volk)“.)
* Hochland Tepehuán oder Upland/Mountain Tepehuán
* Canyon Tepehuán oder Tiefland (Lowland) Tepehuán
* Südliche Tepehuán (Eigenbezeichnung: „Dami/Odam (Volk)“.)
* Südöstliche Tepehuán oder Tepehuán del Sureste (auch: Tepehuano, Eigenbezeichnung: „O'dam (Volk)“.)
* Südwestliche Tepehuán oder Tepehuán del Suroeste (Eigenbezeichnung: „Audam (Volk)“.)
* Tepecano (standen kulturell den Huichol (Wixáritari) und Cora (Náayarite) so nahe, so dass die Spanier alle drei Völker nach der Eigenbezeichnung der Cora für „Volk“ als Nayarites bezeichneten.) Sie lebten in den Hochtälern der Sierra Madre Occidental, in der Sonora und Chihuahua-Wüste sowie in den Flusstälern des Gila River und Salt River in Arizona, des Río Yaqui und Rio Sonora im mexikanischen Bundesstaat Sonora, an den Oberläufen des Rio Papagochi, Rio Tutuaca und Rio Mayo sowie nördlich des in Chihuahua, im Norden von Durango, Sinaloa, Jalisco und Nayarit. Heute leben die Nachkommen der amerikanischen Gruppen mehrheitlich in Reservationen im US-Bundesstaat Arizona (’Al ṣonag – „Place of the Small Spring“), während die mexikanischen Gruppen teilweise ihre Kultur bewahren konnten und meist in abgelegenen Dörfern entlang der Flüsse und in den Bergen leben. (de)
- Los akimel o'odham o pima son un grupo indígena que vive en el estado de Arizona (Estados Unidos) y en los estados mexicanos de Sonora y Chihuahua. Su nombre significa "pueblo del río", que los distingue de sus parientes los tohono o´odham "pápagos" (la gente del desierto). (es)
- The Pima /ˈpiːmə/ (or Akimel O'odham, also spelled Akimel Oʼotham, "River People," formerly known as Pima) are a group of Native Americans living in an area consisting of what is now central and southern Arizona, as well as northwestern Mexico in the states of Sonora and Chihuahua. The majority population of the two current bands of the Akimel O'odham in the United States are based in two reservations: the Keli Akimel Oʼodham on the Gila River Indian Community (GRIC) and the On'k Akimel O'odham on the Salt River Pima-Maricopa Indian Community (SRPMIC). The Akimel O'odham are closely related to the Ak-Chin O'odham, now forming the Ak-Chin Indian Community. They are also related to the Sobaipuri, whose descendants reside on the San Xavier Indian Reservation or Wa꞉k (together with the Tohono O'odham), and in the Salt River Indian Community. Together with the related Tohono O'odham ("Desert People") and the Hia C-ed O'odham ("Sand Dune People"), the Akimel O'odham form the Upper Oʼodham or Upper Pima (also known as Pima Alto). The short name, "Pima", is believed to have come from the phrase pi 'añi mac or pi mac, meaning "I don't know," which they used repeatedly in their initial meetings with Spanish colonists. The latter referred to them as the Pima. This term was adopted by later English speakers: traders, explorers and settlers. (en)
- Les Pimas sont un peuple de Nord-Amérindiens originaires du Mexique et du Sonora. Le peuple Pima est connu pour être une des communautés comportant le plus grand pourcentage d'obèses et de diabétiques au monde, et à ce titre est un sujet d'études pour les scientifiques ; en effet, alors qu'ils partagent un patrimoine génétique commun, les Pimas mexicains ont rarement ces deux pathologies qui semblent propres aux Pimas d'Arizona et directement en rapport avec leur mode de vie. (fr)
- I Pima (o Akimel O'odham) sono un gruppo di nativi americani viventi in un territorio che attualmente comprende l'Arizona centrale e meridionale, negli Stati Uniti, e lo stato di Sonora in Messico. Il nome Akimel O'odham significa "popolo del fiume", tali popolazioni sono strettamente collegate con i Tohono O'odham (che significa "popolo del deserto", già noti col nome di Papago), e con gli , e gli , attualmente estinti. Invece il termine "Pima" sembra significare la contrazione della frase "non so" o "non capisco" pronunciata ripetutamente nella loro lingua nei loro primi contatti con gli europei, probabilmente invece parlanti lo spagnolo. (it)
- Pima (nazwa własna Akimel O'odham lub Aa'-tam, co znaczy „ludzie rzeki”, słowem Pima (pol. „nie wiem”) określali ich sąsiedzi nierozumiejący ich języka) – plemię Indian Ameryki Północnej z rodziny uto-azteckiej, zamieszkujące obszary nad rzekami Gila River i w stanie Arizona oraz północnej części stanu Sonora w Meksyku. Potomkowie starożytnej kultury Hohokam, sprzymierzeni z plemieniem Tohono O’odham (Papagów, zwanych też „Ludem Fasoli”). Ponad sto pięćdziesiąt lat temu połączyli się z resztkami plemienia , którzy zostali ze swych terenów wyparci przez własnych pobratymców z plemienia Mohave. Chociaż Pimowie i Maricopa mówili zupełnie innymi językami, oba plemiona od tamtej chwili żyją razem. Pimowie od najdawniejszych czasów byli ludem osiadłym. Uprawiali fasolę, kukurydzę, dynię i inne warzywa. W czasach historycznych zaczęli uprawiać zboże i hodować bydło. Powtarzające się najazdy łupieżcze wojowniczych plemion koczowniczych (przede wszystkim Apaczów) spowodowały wczesny upadek plemienia. Plemię znane z pokojowego trybu życia. W obronie swego terytorium bili się bohatersko; w walkach z Apaczami nie brali jeńców, zabijając nieprzyjaciół na miejscu, natomiast kobiety i dzieci oszczędzali, przyjmując do własnego plemienia. Nigdy nie skalpowali zabitych nieprzyjaciół uważając ich - szczególnie Apaczów - za nosicieli złego ducha, a tym samym niegodnych dotykania po śmierci. Pierwotnie Pimowie mieszkali w pueblach złożonych z domów z suszonej na słońcu cegły adobe, ale gdy puebla uległy zniszczeniu zaczęli budować kopulaste domostwa oparte na szkielecie z giętych tyk obłożonych mułem zmieszanym ze słomą. Z niejasnych powodów uważali je za bezpieczniejsze i do dzisiaj Pimowie, Papagowie i Maricopa używają takich budowli jako magazyny i składy. Pimańskie kobiety uchodziły (i jest tak też dzisiaj) za mistrzynie w wyplataniu koszy. Pimowie byli jednym z ostatnich plemion, które zarzuciło łuk na rzecz broni palnej. Po wojnie meksykańskiej lat 1846–1848 plemię zostało otoczone opieką przez rząd Stanów Zjednoczonych. Dzisiaj żyją · wraz z Tohono O’odham i Maricopa – w rezerwatach w stanie Arizona, w większości w liczącej ok. 16 tys. mieszkańców społeczności Gila River Indian Community. Ich imię nosi hrabstwo i miasto w Arizonie. Jednym z żołnierzy amerykańskich, którzy wznieśli flagę amerykańską na wygasłym wulkanie dominującym nad wyspą Iwo Jima w czasie II wojny światowej był Ira Hayes, Indianin z plemienia Pimów. (pl)
- Os Pima são um povo nativo dos Estados Unidos da América que viviam às margens dos rios Gila e , na parte sul do estado de Arizona. Situados na área nevrálgica da cultura pré-histórica Hohokam, exerciam a agricultura intensiva, aproveitando os rios para irrigação. Usavam a caça como fonte suplementar de suas dietas. O primeiro contacto com os brancos ("caras pálidas") foi por intermédio do italiano Eusebio Francisco Kino, em 1697. A população naquela época era de cerca de quatro mil pessoas. Ainda hoje existem descendentes deles, embora obviamente com hábitos bastante distintos. No mês de Novembro de 1901, o escritor Frank Russel foi se instalar uma reserva no dio Gila, chamada Sacaton. Com auxílio de cinco intérpretes nativos, Frank obteve informações bastante fidedignas de um grupo de dez homens e mulheres Pimas, que foram selecionados por sua inteligência por determinadas caraterísticas referente as suas habilidades. O fato do escritor cerca-se de tantas pessoas, seja dos investigados e seja dos seus auxiliadores, trouxe um efeito benéfico. O tempo em que lá estavam, todos interessados e sobrepor o outro, constitui desta forma um efeito controle. A impressão pessoal a inclinação de qualquer uma das partes, era lapidada pelo constante olhar e debate entre todos os grupos, fazendo assim com que as inferências pessoas não tivessem espaço diante de conclusão coletiva em que eliminava qualquer tipo de disfunçao na interpretação daquela investiação referente a "preconceitos" pessoas. (pt)
- Пима, самоназвание — акимель-оодхам (Pima, Akimel O’odham) — индейское племя группы оодхам, входящей в более крупную культурную группу пуэбло. Пима проживают в центральной и южной части штата Аризона (США), а также в мексиканском штате Сонора. Само название означает «речные люди». Близкородственными племенами являются тохоно-оодхам («пустынные люди», ранее известные как папаго), и ныне исчезнувшее племя . Название «пима», по-видимому, происходит от фразы на местном языке, означающей «не понимаю», которая часто использовалась при контакте с первыми европейцами. (ru)
- Піма — індіанський народ, що населяє південь штату Аризона в США і штат Сонора (Мексика). Самоназва акімел о'одхам, тобто «люди річки». Ймовірно назву «піма» дали індіанцям європейці, походить воно від фрази на мові оодхам, що означає «не розумію», яка часто використовувалася ними при контакті з чужоземцями. Належить до групи оодхам, яка в свою чергу входить до культурної групи пуебло. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Los akimel o'odham o pima son un grupo indígena que vive en el estado de Arizona (Estados Unidos) y en los estados mexicanos de Sonora y Chihuahua. Su nombre significa "pueblo del río", que los distingue de sus parientes los tohono o´odham "pápagos" (la gente del desierto). (es)
- Les Pimas sont un peuple de Nord-Amérindiens originaires du Mexique et du Sonora. Le peuple Pima est connu pour être une des communautés comportant le plus grand pourcentage d'obèses et de diabétiques au monde, et à ce titre est un sujet d'études pour les scientifiques ; en effet, alors qu'ils partagent un patrimoine génétique commun, les Pimas mexicains ont rarement ces deux pathologies qui semblent propres aux Pimas d'Arizona et directement en rapport avec leur mode de vie. (fr)
- Пима, самоназвание — акимель-оодхам (Pima, Akimel O’odham) — индейское племя группы оодхам, входящей в более крупную культурную группу пуэбло. Пима проживают в центральной и южной части штата Аризона (США), а также в мексиканском штате Сонора. Само название означает «речные люди». Близкородственными племенами являются тохоно-оодхам («пустынные люди», ранее известные как папаго), и ныне исчезнувшее племя . Название «пима», по-видимому, происходит от фразы на местном языке, означающей «не понимаю», которая часто использовалась при контакте с первыми европейцами. (ru)
- Піма — індіанський народ, що населяє південь штату Аризона в США і штат Сонора (Мексика). Самоназва акімел о'одхам, тобто «люди річки». Ймовірно назву «піма» дали індіанцям європейці, походить воно від фрази на мові оодхам, що означає «не розумію», яка часто використовувалася ними при контакті з чужоземцями. Належить до групи оодхам, яка в свою чергу входить до культурної групи пуебло. (uk)
- بيما هي قبيلة هندية في أمريكا الشمالية ومنطقتها تمتد من جنوب أريزونا إلى شمال المكسيك وقراهم القديمة التي أصبحت آثارا والتي يعرفها الأسبان باسم كاسا غراندي على الضفاف الجنوبية من نهر غيلا هي مثال على حضارتهم الأولى ومهارتهم في البناء ويظن أنهم من نسل الناس الذين بنوا حضارة هوهوكام. وكان البيما قد طردوا من أرضهم من قبل القبائل الأخرى وعاشوا حياة البداوة والترحال، وكانوا مزارعين جيدين وكانت لهم مهارات في الري. في البداية خضعوا للأسبان لكنهم ثاروا عام 1751 ودمروا كل الإرساليات واستمرت الحرب سنتين ولكن بعدها أصبحوا ودودين مع المستوطنين. أعدادهم الآن تصل إلى 16000 في مستوطنات أريزونا. (ar)
- Els pima són una tribu ameríndia que parlen una de les llengües tepimanes del grup uto-asteca, que s'anomena a si mateixa o'odham o a'a'tam "el poble del riu". El mot pima ve de la frase pi 'añi mac o pi mac i vol dir "no ho sé" en la seva llengua, i es deu a una confusió dels primers missioners que els visitaren. Viuen als marges dels rius Gila i Salt, a Arizona. Es poden dividir en dos grups: (ca)
- La pimoj - hispane kaj angle kutime nomataj Pima, sialingve Akimel O'odham) estas grupo de amerikaj indianoj vivanta en areo konsistanta el la aktuala centra kaj suda Arizono kaj la senpere najbaraj teritorioj de norda Meksiko. Ili parolas apartan lingvon, la piman, laŭ iuj fontoj grupigata en [tamen tre malkohera] "apaĉa lingvaro". La longa nomo, "Akimel O'odham", signifas "rivera popolo". Ili estas etne proksime rilataj al la Tohono O'odham (kiu signifas "dezerta popolo", antaŭe konata kiel Papagos) de la orienta parto de la regiono Papagueria kaj la Hia C-ed O'odham ("sabloduna popolo", antaŭe konata kiel Sand Papagos aŭ Sand Pimas) de la okcidenta Papagueria. Krome ili ankaŭ proksime rilatas al alia rivera popolo, la Sobaipuri, kies posteuloj ankoraŭ loĝas en la Indiana Rezervejo Sankt (eo)
- Als Pima oder O'Odham bezeichnet man vier regionale Dialektgruppen bzw. Stammesgruppen nordamerikanischer Ureinwohner im Südwesten der Vereinigten Staaten und im Norden Mexikos, die zwar jeweils Varianten der „Tepiman/Pima (Pimic)-Sprachen“ des südlichen Zweigs der uto-aztekischen Sprachfamilie sprachen, historisch jedoch nie eine politische Einheit oder Stammesidentität entwickelten. "Pima / O'Odham" ist somit ein Sammelbegriff für folgende Gruppen, die sich wie die meisten indigenen Völker je nach Dialekt/Sprache einfach als "Volk" bzw. "die Menschen" bezeichneten (mit Ausnahme der sesshaften „Pima“ und nomadischen „Sand Papago“ werden alle Gruppen/Stämme kulturell zu den „Ranchería-Stämmen“ gezählt): (de)
- The Pima /ˈpiːmə/ (or Akimel O'odham, also spelled Akimel Oʼotham, "River People," formerly known as Pima) are a group of Native Americans living in an area consisting of what is now central and southern Arizona, as well as northwestern Mexico in the states of Sonora and Chihuahua. The majority population of the two current bands of the Akimel O'odham in the United States are based in two reservations: the Keli Akimel Oʼodham on the Gila River Indian Community (GRIC) and the On'k Akimel O'odham on the Salt River Pima-Maricopa Indian Community (SRPMIC). (en)
- I Pima (o Akimel O'odham) sono un gruppo di nativi americani viventi in un territorio che attualmente comprende l'Arizona centrale e meridionale, negli Stati Uniti, e lo stato di Sonora in Messico. Il nome Akimel O'odham significa "popolo del fiume", tali popolazioni sono strettamente collegate con i Tohono O'odham (che significa "popolo del deserto", già noti col nome di Papago), e con gli , e gli , attualmente estinti. (it)
- Pima (nazwa własna Akimel O'odham lub Aa'-tam, co znaczy „ludzie rzeki”, słowem Pima (pol. „nie wiem”) określali ich sąsiedzi nierozumiejący ich języka) – plemię Indian Ameryki Północnej z rodziny uto-azteckiej, zamieszkujące obszary nad rzekami Gila River i w stanie Arizona oraz północnej części stanu Sonora w Meksyku. Potomkowie starożytnej kultury Hohokam, sprzymierzeni z plemieniem Tohono O’odham (Papagów, zwanych też „Ludem Fasoli”). Ponad sto pięćdziesiąt lat temu połączyli się z resztkami plemienia , którzy zostali ze swych terenów wyparci przez własnych pobratymców z plemienia Mohave. Chociaż Pimowie i Maricopa mówili zupełnie innymi językami, oba plemiona od tamtej chwili żyją razem. (pl)
- Os Pima são um povo nativo dos Estados Unidos da América que viviam às margens dos rios Gila e , na parte sul do estado de Arizona. Situados na área nevrálgica da cultura pré-histórica Hohokam, exerciam a agricultura intensiva, aproveitando os rios para irrigação. Usavam a caça como fonte suplementar de suas dietas. O primeiro contacto com os brancos ("caras pálidas") foi por intermédio do italiano Eusebio Francisco Kino, em 1697. A população naquela época era de cerca de quatro mil pessoas. Ainda hoje existem descendentes deles, embora obviamente com hábitos bastante distintos. (pt)
|
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
