| dbo:abstract
|
- El hawaià (o ʻōlelo Hawaiʻi) és una llengua austronèsia parlada a les Illes Hawaiʻi. Forma part del grup polinesi oriental i és una llengua que pertany al subgrup , el nucli del qual es troba a les illes Marqueses. El hawaià prové d'aquest nucli marquesà, per tal com al 400 les migracions polinèsies procedents d'aquest arxipèlag colonitzaren les illes Hawaiʻi i hi portaren el protomarquèsic. Després, amb l'aïllament de les illes del nucli marquesà, aquesta llengua seguí la seva evolució i transformacions separada de la resta, de la mateixa manera que totes les llengües polinèsies, que evolucionaven isoladament les unes de les altres. La major proximitat lingüística del hawaià és amb el marquesà del nord i el marquesà del sud. Igualment, comparteix una gran part del vocabulari amb la resta de llengües polinèsies. Així, el 76% del vocabulari del hawaià té similituds i és idèntic al del tahitià o el maori. (ca)
- اللغة الهاوائية هي واحدةٌ من اللغات الأسترونيزية استمد اسمها من جزر هاواي التابعة للولايات المتحدة الأمريكية، كما أنها اللغة الرسمية لهذه الجزر.ورمز هذه اللغة هو hwa (ar)
- Havajština (havajsky ‘Ōlelo Hawai‘i) je austronéský jazyk pojmenovaný podle místa jeho užívání - Havaje (Hawai'i), kde je také úředním jazykem. Jazyk je v dnešní době velmi ohrožený, protože jím mluví pouze kolem 1500 lidí a více než polovině z nich je přes 70 let. Do jazykové rodiny, ve které je havajština, patří ještě např. fidžijština, indonéština či maorština. Jazyk je na Havaji dnes povinně vyučován ve školách i u dětí v předškolním věku. (cs)
- Η Χαβαϊκή γλώσσα ή τα χαβανέζικα (ʻŌlelo Hawaiʻi) είναι μία Πολυνησιακή γλώσσα η οποία πήρε το όνομά της απ΄ το νησί Χαβάη, το μεγαλύτερο της νησιωτικής πολιτείας της Χαβάης. Σήμερα (από το 1978 και μετά) αποτελούν με τα Αγγλικά, τις δύο επίσημες γλώσσες της πολιτείας, αλλά για μεγάλο διάστημα τα χαβανέζικα ουσιαστικά δεν ομιλούνταν, με αποτέλεσμα παρά την επισημοποιήσή τους να θεωρούνται γλωσσα υπό εξαφάνιση. Συγκεκριμένα, όταν το 1898 η Χαβάη προσαρτήθηκε στις ΗΠΑ και έχασε την ανεξαρτησία της, επίσημη γλώσσα έγιναν τα αγγλικά και η χρήση των χαβανέζικων αν και δεν απαγορευόταν τυπικά, γενικά "δεν ενθαρρυνόταν". Σταδιακά οι περισσότεροι κάτοικοι του συμπλέγματος άρχισαν να μιλούν μια μικτή γλώσσα, την πίτζιν της Χαβάης (αγγλικά και διάλεκτοι). Οταν το 1978 απέκτησαν το δικαίωμα να περιληφθούν τα χαβανέζικα στις επίσημες γλώσσες της πολιτείας τους, αυτά ήδη δεν ομιλούνταν ιδιαίτερα και κυριαρχούσε πλέον η γλώσσα πίτζιν της Χαβάης. Η πίτζιν της Χαβάης δεν μοιάζει με τα χαβανέζικα και αποτελεί ουσιαστικά μια πρωτόγονη μορφή αγγλικών -μορφή που αναπτύσσεται σαν γλώσσα συναλλαγών σε όλες τις αποικίες με ξενόγλωσσους κατακτητές. Πρόσφατα το ενδιαφέρον για τα χαβανέζικα ανανεώθηκε γιατί θεωρούνται γλώσσα υπό εξαφάνιση αφού υπολογίζεται ότι τα μιλάει μόνον το 2% του πληθυσμού της Χαβάης. (el)
- La havaja lingvo, propranome ʻŌlelo Hawaiʻi, estas aŭstronezia lingvo parolata sur la Pacifika insularo Havajo. Ĝi estas la lingvo de la praaj havajaj indiĝenoj. Ĝi estas unu el la du oficialaj lingvoj de la usona ŝtato de Havajo, kaj la alia estas la angla lingvo. La havaja estas grava parto de la havajaj kulturo, muziko, kaj tiel plu, sed nur la loĝantoj de la privata insulo Niʻihau uzas la havajan lingvon ĉiutage. La vorto "Wiki" aŭ "Viki" en Esperanto estas havaja vorto, kiu signifas "rapida". Uzante ĝin dufoje, vi havos la vorton "wiki-wiki", kiu signifas "tre rapide". En la moderna tempo, la lingvo miksiĝis kun la angla kaj aliaj lingvoj kaj estiĝis kreolo, la . Oni ne konfuzu ĝin kun la havaja. (eo)
- Die hawaiische oder hawaiianische Sprache (Eigenbezeichnung ʻŌlelo Hawaiʻi) ist die Sprache der polynesischen Ureinwohner der Hawaii-Inseln. Hawaiisch und Englisch sind die Amtssprachen des US-Bundesstaats Hawaii. Hawaiisch weist mit 13 Phonemen sehr wenige bedeutungsunterscheidende Laute auf; nur wenige Sprachen haben noch weniger. Das Hawaiische gehört zusammen mit den anderen polynesischen Sprachen, wie z. B. Samoanisch, Māori, Tahitianisch und Tonga, zur austronesischen Sprachfamilie. Es wird in die Untergruppe der marquesischen Sprachen eingeordnet. Adelbert von Chamisso veröffentlichte in seinem Bericht „Über die Hawaiische Sprache“ vor der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin am 12. Januar 1837 die erste Grammatik des Hawaiischen. Die hawaiische Sprache ist vom Aussterben bedroht. Auf den meisten der Hawaii-Inseln wurde sie vom Englischen verdrängt und wird nicht mehr als Alltags- und Kommunikationssprache verwendet. Eine Ausnahme stellt die Insel Niʻihau dar, die sich in Privatbesitz befindet und deren Besuch streng reglementiert ist. (de)
- Hawaiiera (Ōlelo Hawaiʻi) austronesiar familiako hizkuntza da. Estatu Batuetako Hawaii estatu-uhartedian 15.000 lagunek hitz egiten dute. Ingelesarekin batera, ofiziala da Hawaiin. Wikipediari izena eman dion wiki hitza hawaiierazkoa da eta "azkar" esan nahi du. Tahitiera, samoera eta maoriera haren familiakoak dira. (eu)
- Hawaiian (ʻŌlelo Hawaiʻi, pronounced [ʔoːˈlɛlo həˈvɐjʔi]) is a Polynesian language of the Austronesian language family that takes its name from Hawaiʻi, the largest island in the tropical North Pacific archipelago where it developed. Hawaiian, along with English, is an official language of the US state of Hawaii. King Kamehameha III established the first Hawaiian-language constitution in 1839 and 1840. For various reasons, including territorial legislation establishing English as the official language in schools, the number of native speakers of Hawaiian gradually decreased during the period from the 1830s to the 1950s. Hawaiian was essentially displaced by English on six of seven inhabited islands. In 2001, native speakers of Hawaiian amounted to less than 0.1% of the statewide population. Linguists were unsure if Hawaiian and other endangered languages would survive. Nevertheless, from around 1949 to the present day, there has been a gradual increase in attention to and promotion of the language. Public Hawaiian-language immersion preschools called Pūnana Leo were established in 1984; other immersion schools followed soon after that. The first students to start in immersion preschool have now graduated from college and many are fluent Hawaiian speakers. However, the language is still classified as critically endangered by UNESCO. A creole language, Hawaiian Pidgin (or Hawaii Creole English, HCE), is more commonly spoken in Hawaiʻi than Hawaiian. Some linguists, as well as many locals, argue that Hawaiian Pidgin is a dialect of American English. Born from the increase of immigrants from Japan, China, Puerto Rico, Korea, Portugal, Spain and the Philippines, the pidgin creole language was a necessity in the plantations. Hawaiian and immigrant laborers as well as the white luna, or overseers, found a way to communicate amongst themselves. Pidgin eventually made its way off the plantation and into the greater community, where it is still used to this day. The Hawaiian alphabet has 13 letters: five vowels: a e i o u (each with a long pronunciation and a short one) and eight consonants: he ke la mu nu pi we ʻokina (a glottal stop). (en)
- El hawaiano (autoglotónimo: ʻōlelo Hawaiʻi) es una lengua polinesia de la familia austronesia, nativa de las islas Hawái. Junto con el inglés es lengua oficial del Estado de Hawái. El hawaiano pertenece al grupo de las lenguas polinesias, junto con idiomas como el tahitiano, el samoano, el maorí y el rapanui y se relaciona de manera mucho más distante con el indonesio, el malgache, el tagalo y las lenguas indígenas de Taiwán. (es)
- Is teanga Astrainéiseach í an Haváis (‘Ōlelo Hawai‘i). Tá stádas na teanga oifigiúla aici i Stát Haváí sna Stáit Aontaithe, chomh maith leis an mBéarla. Ar chúiseanna éagsúla, tháinig laghdú mór ar líon chainteoirí dúchais na Haváise ó na 1830idí go dtí na 1950idí. Go bunúsach, chuaigh an Béarla in áit na Haváise ar sé cinn de na seacht n-oileán. Faoi láthair, níl sí ó dhúchas ach ag 0.1% de mhuintir an stáit. Mar sin féin, tá na cúrsaí ag dul i bhfeabhas arís ón mbliain 1949 anuas. Thosaigh muintir an stáit ag cur suime sa tseanteanga arís, agus í á saothrú agus á teagasc dá réir. Sa bhliain 1984, cuireadh tús le naíonraí poiblí Haváise, Pūnana Leo, le tumoideachas a thabhairt do na páistí sa teanga. Bunaíodh scoileanna tumoideachais eile ina dhiaidh sin. Ceann de na í an Haváis, agus mar sin, tá sí gaolmhar leis an Maorais, leis an teanga Rapa Nui agus lena lán teangacha dá labhraítear timpeall an Aigéin Chiúin. D'fhorbair na misinéirí Críostaí ó na Stáit Aontaithe caighdeán scríofa don Haváis sna 1820idí, agus d'éirigh scríbhneoireacht agus léitheoireacht coitianta sa teanga. Cúis iontais é go bhfuil an Haváis beagnach imithe inniu, cé go raibh sí ina teanga láidir chultúrtha sa 19ú haois - le fírinne, is féidir meath na Haváise a chur i gcomparáid le himeacht na Gaeilge. Tá níos mó ná aon teoiric amháin ann le meath na teanga a mhíniú. Sa naoú haois déag, tháinig na sluaite de dhaoine go dtí Oileáin Haváí nach raibh ach Béarla acu mar theanga comhchumarsáide, agus iad ar nós cuma liom i leith theanga dhúchasach na n-oileán. Cuireann dream amháin an milleán ar an muintir isteach seo. Is fearr le dream eile, arís, cuimhne a choinneáil air gur bunaíodh scoileanna Béarla sna hoileáin nuair a shealbhaigh na Stáit Aontaithe iad, agus gur theastaigh ó mhuintir dhúchasach Haváí féachaint chuige go mbeadh Béarla maith ag a gclann, le go mbeadh oideachas maith orthu. Mar sin, de réir a chéile ní raibh aon duine sásta a chlann a chur sna scoileanna Haváise, agus sa deireadh thiar, dúnadh iad in éagmhais daltaí. Tá an tríú dream den bharúil gur choisc an rialtas an teanga scun scan le dlí a chuaigh ar leabhar na reacht sa bhliain 1896. Le bheith beacht, níor chuir an dlí seo cosc leis an teanga sa tsochaí fré chéile, ach d'fhoráil sé go gcaithfeadh gach scoil tús áit a thabhairt don Bhéarla mar theanga theagaisc, le haitheantas a fháil ó údaráis oideachais an rialtais. Inniu, ní mhaireann an Haváis beo bríomhar ach in Oileán Ni'ihau. Maoin phríobháideach é an t-oileán, ach tá dearcadh cairdiúil ag na húinéirí ar an teanga, agus na bundúchasaigh a bhfuil cónaí orthu i Ni'ihau, is í an Haváis a dteanga dhúchais, agus caithfidh siad an Béarla a fhoghlaim ar scoil. Sna hoileáin eile, áfach, ní chasfaí ach an corrdhuine ort a mbeadh an Haváis ó dhúchas aige. Glactar leis go bhfuil sí ó dhúchas ag dhá chéad duine ar fad, an chuid is mó acu ina gcónaí i Ni'ihau. Tá sí foghlamtha ag dhá mhíle duine eile, áfach, de bharr na n-iarrachtaí athbheochana. (ga)
- L'hawaïen, en hawaïen Hawaiʻi ou ʻŌlelo Hawaiʻi (/ʔoːˈlɛlo həˈvɐjʔi/), est la langue vernaculaire des habitants indigènes de l'archipel d'Hawaï, les Hawaïens. Cette langue et l'anglais sont les langues officielles de l'État américain d'Hawaï. L'hawaïen fait partie des langues austronésiennes, plus précisément des langues marquisiennes. Elle se rapproche donc des autres langues polynésiennes comme le marquisien, le tahitien, le samoan, le maori ou le rapanui. Il est aussi proche du fidjien, et de façon moins évidente de l'indonésien, du malgache et des différentes langues formosanes de Taïwan et de celles des Philippines. C'est une langue qui risque de disparaître puisqu'elle appartient à la liste des langues en situation critique de l'UNESCO dont on estime que seulement 1 000 personnes la parlent comme locuteurs natifs en 2000 : sur six des sept îles habitées, la langue hawaïenne n'est plus utilisée quotidiennement depuis la colonisation anglo-américaine. Il faut toutefois noter que le dialecte de Ni'ihau est un dialecte qui fait exception : il n'a jamais été altéré ou affaibli, et ses locuteurs l'utilisent encore tous les jours. Le créole hawaïen est une langue locale, qui prend ses racines dans l'anglais, mais également dans les langues asiatiques, notamment le japonais et le cantonais, introduits par les immigrants qui travaillèrent dans les champs de canne à sucre ou dans les plantations d'ananas. On peut également noter l'influence des langues des Philippines, du français et du portugais. (fr)
- Bahasa Hawaii (‘Ōlelo Hawai'i) adalah salah satu bahasa (kuno) yang dipergunakan oleh masyarakat di kepulauan Hawaii, pulau terbesar di kepulauan tropis Pasifik Utara tempat bahasa ini berkembang. Bahasa Hawaii merupakan bahasa Polinesia. Bahasa Hawaii, bersama dengan bahasa Inggris, adalah bahasa resmi dari negara bagian Hawaii di Amerika Serikat. Raja Kamehameha III menetapkan konstitusi bahasa Hawaii pertama pada tahun 1839 dan 1840. (in)
- ハワイ語（ハワイご、: ʻŌlelo Hawaiʻi）は、オーストロネシア語族に属し、ハワイ諸島先住民のポリネシア人であるハワイ人の先祖代々の言語である。英語とともにハワイ州の公用語に指定されている。特徴として、例えばWIKIPEDIAがWIKIPEKIAとなる等、本来「t」と「k」を区別しない点などが挙げられる。近縁のポリネシア語と同様に、用いられる音素が非常に少ないことである（後述するの章を参照のこと）。ISO言語コードは haw 。 ハワイ語は、サモア語、マオリ語などのポリネシア語とごく近い関係にあり、マレー諸島やマダガスカル、フィリピンの言語などともやや遠いが、「親類関係」にあたる。 ハワイアン・クレオールとも呼ばれるハワイの混成語はここで述べるハワイ語とは異なる。こちらは英語を基にした地域言語であり、ハワイ語や、製糖・パイナップル栽培等の為に雇われた日本人や中国人を主とする移住民が持ち込んだ、アジアの言語からも一部の語彙を借用している。 (ja)
- 하와이어(: ʻŌlelo Hawaiʻi)는 폴리네시아어군에 속하는 언어로 하와이 제도에서 쓰인다. 현재 영어와 함께 하와이주의 공용어로 지정되어 있다. 하와이 왕국의 제3대 인 는 1839년에서 1840년에 걸쳐 최초로 하와이어로 된 헌법을 제정하였다. 하와이가 독립왕국의 지위를 잃고 미국에 병합되면서 1890년부터 1950년까지 하와이어 사용은 점차 쇠퇴했다. 니하우섬을 제외한 하와이 제도에서 하와이어는 사실상 영어로 대체되었으며, 하와이어를 모어로 하는 사람의 수는 하와이주 전체 인구의 0.1%뿐이다. 반면 1950년대부터 하와이어 유지를 위한 주민들의 노력도 이어지고 있다. 하와이인이 쓰는 피진 영어로서 하와이 영어라는 것이 있으나 하와이어와는 다른 언어이다. (ko)
- L'hawaiano (nome nativo ‘ōlelo Hawai‘i, pron. in AFI: [ʔoːˈlɛlo həˈvɐjʔi]) è una lingua polinesiana parlata negli Stati Uniti d'America, alle Hawaii. (it)
- Het Hawaïaans (Hawaïaans: ʻŌlelo Hawaiʻi) is een taal uit de Polynesische tak van de Austronesische taalfamilie. De taal wordt nog maar weinig gesproken omdat de huidige bewoners van Hawaï grotendeels van elders stammen en Engels spreken. Toch is de taal niet bedreigd doordat veel kinderen op school de taal leren. De taal is een extreem voorbeeld van een ; hij kent slechts acht medeklinkers, de glottisslag inbegrepen.Het Hawaïaans heeft ongeveer 2000 moedertaalsprekers, en ongeveer 27.160 mensen spreken deze taal thuis. Het Hawaïaanse alfabet telt maar twaalf letters: a, e, h, i, k, l, m, n, o, p, u, w De glottisslag wordt meestal als een geschreven. De okina lijkt wel een apostrof, bijvoorbeeld: Hawaiʻi ('ha - wai - ie')Molokaʻi ('mo - lo - ka - ie') (nl)
- Język hawajski (haw. ʻŌlelo Hawaiʻi) – język Hawajczyków, rdzennych mieszkańców Hawajów. Należy do grupy polinezyjskiej rodziny języków austronezyjskich. Jest blisko spokrewniony z językami: rarotonga, tuamotu, maoryskim i tahitańskim, bardziej odległe pokrewieństwo łączy go z samoańskim, fidżyjskim i innymi językami używanymi w Polinezji. Wykazuje słabsze pokrewieństwo z językami malajsko-polinezyjskimi Azji Południowo-Wschodniej oraz z obszaru Oceanu Indyjskiego. Język hawajski jest językiem wymierającym. Od 1900 roku liczba użytkowników hawajskiego, dla których jest on językiem rodzimym spadła z 37 000 do 1000, z czego połowa użytkowników jest już w wieku co najmniej 70 lat. Na większości hawajskich wysp został zastąpiony językiem angielskim i nie jest szeroko wykorzystywany jako język codziennego użytku. Wyjątkiem jest, ze względu na jej izolację (zamierzoną) od wpływów cywilizacyjnych, wyspa Niʻihau. Język hawajski charakteryzuje się bardzo małą liczbą fonemów – podobnie jak jego polinezyjscy krewni. Posiada tylko 8 spółgłosek i 5 samogłosek. Szczególnie interesujący jest brak fonemu /t/ – zaledwie kilka języków wykazuje taki brak. Zbiór fonemów hawajskiego tworzą spółgłoski: /p/, /k/, /ʔ/ (zwarcie krtaniowe, po hawajsku ʻokina, zapisywany jako pojedynczy otwierający apostrof ‘), /m/, /n/, /w/, /v/, /l/, /b/ oraz samogłoski: /a/, /e/, /i/, /o/, /u/. Fonemy /v/ i /w/ zapisywane są za pomocą tej samej litery 'w' (alfabet hawajski). Wymawiana jest ona jako /w/ jedynie na początku słowa. Po każdej spółgłosce zawsze występuje samogłoska, tworząc razem dwuliterową sylabę. Samogłoski w akcentowanych sylabach wymawiane są dłużej, a w piśmie oznaczane makronem. Samogłoski mogą występować parami lub nawet w trójkach (np. lūʻau – tradycyjna uroczystość hawajska). Kategorie gramatyczne są wyrażane przede wszystkim przedrostkami i słowami posiłkowymi. Czasownik odróżnia tylko czas przeszły i nieprzeszły. Hawajski jest też jednym z języków, które w 1 osobie l. mn. i liczby podwójnej rozróżniają zaimki osobowe według tego, czy „my” obejmuje rozmówcę, czy też nie, tj. kākou – 'my wraz z tobą', mākou – 'my, ale bez ciebie'. Z Hawajami i językiem hawajskim kojarzy się, nie bez podstaw, słowo aloha, najpopularniejsze powitanie wśród mieszkańców wysp (używane jest także jako pożegnanie). Dalsze jego znaczenia to romantyczna miłość, afekt lub po prostu najlepsze życzenia. Drugim co do użyteczności w codziennych kontaktach słowem jest mahalo, czyli „dziękuję”. Słowo Hawaje w języku hawajskim (w zapisie Hawaiʻi) wymawiane jest /havaiʔi/, jednakże Amerykanie, przenosząc zwyczaj z angielskiego, wymawiają /hawaiʔi/ (w języku angielskim Hawaii czyta się /ha:'waii/). Uwaga: wiki w języku hawajskim znaczy „szybko, w pośpiechu”, a więc wiki wiki będzie oznaczać „bardzo szybko”, tak jak np. w nazwie firmy 'Wiki Wiki Messenger Service' (bardzo szybkie usługi kurierskie) (pl)
- Гава́йский язы́к (самоназвание — ‘Ōlelo Hawai‘i [ʔoːˈlɛlo həˈvɐjʔi]) — один из языков австронезийской языковой семьи; в прошлом был основным языком Гавайских островов. Самая крупная и густонаселённая община гавайцев, для которых гавайский является родным языком, проживает на острове Ниихау. В качестве первого языка гавайский используется несколькими десятками тысяч жителей из примерно полутора миллионов населения Гавайского архипелага. В качестве второго языка гавайский всё ещё сохраняет своё влияние; он также преподаётся в Гавайском университете, где существуют специальные программы по его изучению. Родственные гавайскому языки распространены по всему Тихому океану; наиболее близкородственными ему являются таитянский и маркизский (диалекты Маркизских островов), а также язык маори. Меньшая схожесть с гавайским обнаруживается в самоанском и тонганском языках западной Полинезии. (ru)
- Hawaiiska (eget namn: ʻŌlelo Hawaiʻi) är ett polynesiskt språk som tillsammans med engelska är officiellt språk i den amerikanska delstaten Hawaii. Språket är ett hotat språk som riskerar att dö ut. På de flesta platser har språket ersatts av engelska och används inte längre i det dagliga umgänget. Ett undantag är ön Niʻihau där hawaiiska fortfarande används dagligen och där hawaiiska är första språk och engelska andra språk eftersom ön är privatägd och besök kontrolleras. Av flera anledningar minskade antalet personer med hawaiiska som förstaspråk med början år 1900 från cirka 37 000 personer till i dag omkring 2000 personer; hälften av dessa är nu mycket gamla. Hawaiiskans närmaste släktspråk är bl.a. mangareva, och . Språkets status började försämras sedan 1820-talet, då missionärer började vara mer aktiva på öarna och engelska börjades använda allt mer. Sedan 1970-talet har språket börjats använda igen i sådana regioner där det redan hade försvunnit. På senare tid har det satsats mycket på språkbevarande åtgärder i ett försök att rädda språket från utrotning. Ett hawaiiskt ord som blivit känt utanför Hawaii är ”wiki” som betyder snabb. Ordet har numera fått betydelsen ”redigerbar webbplats”. (sv)
- O havaiano (ʻŌlelo Hawaiʻi, pronúncia em havaiano: ) é uma língua polinésia da família das línguas austronésias, leva essa nome devido a Ilha Havaí, a maior do arquipélago havaiano. Junto com o inglês, o havaiano é uma língua oficial do Estado do Havaí. A UNESCO atualmente classifica o havaiano como uma língua criticamente ameaçada, tomando como base o dado de quem em 2000 o idioma contava com apenas 1.000 falantes nativos. Esses números foram resultados da redução do número de falantes que se deu até o final do século XX, ocasionados pelo banimento da língua do ensino escolar em 1896, depois que os Estados Unidos derrubaram a monarquia havaiana e assumiram o controle do arquipélago, como resultado da intervenção dos interesses comerciais estrangeiros e dos militares dos Estados Unidos Esse evento desencadeou uma veloz substituição do havaiano pelo inglês em quase todos os espaços públicos. Entretanto, nos últimos anos tem ocorrido um aumento gradual na atenção e promoção da língua. Em meados da década de 1980, o Departamento de Educação do Havaí permitiu a criação de pré-escolas públicas de imersão na língua havaiana, chamadas Pūnana Leo. Hoje, esse esforço resultou em 21 escolas de imersão da língua havaiana em todas as ilhas, além disso, agora a Universidade do Havaí oferece bacharelado, mestrado e doutorado em língua havaiana. Os esforços para reviver a língua resultaram, em 2013, na contagem de 18.610 falantes de havaiano no estado segundo o último censo americano. (pt)
- 夏威夷语（ʻŌlelo Hawaiʻi）是南岛语系的一种，用拉丁文字书写。因主要在夏威夷岛被使用而得名，另外在夏威夷群岛和美国本土亦有少数人使用。和英语同为夏威夷州的官方語言。从1830年代到1950年代，因将英语作为学校的官方用语的地方立法以及其它多种因素的影响，以夏威夷语为母语的人数逐年减少。已在夏威夷主要可居住的岛中被英语所取代（尼豪島除外）。至2001年，夏威夷语母语使用者已共计少于全州人口的 0.1%。语言学家现在十分担心它与其它濒危语言。 然而，从大约1949年至今，夏威夷语的关注度和发展都有很大的提升。1984年语言巢（Pūnana Leo）这个完全夏威夷语教学学前学校成立后其他类似学校也在后来成立。从夏威夷联邦政府为夏威夷州内一些国家公园改名可以知道，其亦承认夏威夷语。 这里的皮钦语或克里奥尔语不是夏威夷语或英语的方言。 夏威夷字母共有13个，5个为元音，8个为辅音。在其中有一个是声门塞音。 (zh)
- Гава́йська мо́ва, ‘Ōlelo Hawai'i — офіційна мова у штаті Гаваї разоміз мовою англійською. Витоки цієї полінезійської мови з сім'ї австронезійських мов зі своїм своєрідним гавайським забарвленням — південь Тихого океану; сама гавайська мова розвивалася на Гавайських островах. Закон 1896 року визначав англійську мову як основну мову викладання для державних і приватних шкіл, але дозволяв використання інших мов. Починаючи із 1949 року гавайській мові стали приділяти більше уваги в житті штату. Тут з 1987 року з'являються перші державні гавайськомовні школи. У 2000 році тільки приблизно 0,1 % населення штату Гаваї, у якому англійська була іноземною, вважало гавайську мову рідною. На острові Ніїгау, наприклад, лише 200 осіб володіли гавайською мовою. ISO код мови — ISO 639 — Гавайська haw. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- اللغة الهاوائية هي واحدةٌ من اللغات الأسترونيزية استمد اسمها من جزر هاواي التابعة للولايات المتحدة الأمريكية، كما أنها اللغة الرسمية لهذه الجزر.ورمز هذه اللغة هو hwa (ar)
- Havajština (havajsky ‘Ōlelo Hawai‘i) je austronéský jazyk pojmenovaný podle místa jeho užívání - Havaje (Hawai'i), kde je také úředním jazykem. Jazyk je v dnešní době velmi ohrožený, protože jím mluví pouze kolem 1500 lidí a více než polovině z nich je přes 70 let. Do jazykové rodiny, ve které je havajština, patří ještě např. fidžijština, indonéština či maorština. Jazyk je na Havaji dnes povinně vyučován ve školách i u dětí v předškolním věku. (cs)
- Hawaiiera (Ōlelo Hawaiʻi) austronesiar familiako hizkuntza da. Estatu Batuetako Hawaii estatu-uhartedian 15.000 lagunek hitz egiten dute. Ingelesarekin batera, ofiziala da Hawaiin. Wikipediari izena eman dion wiki hitza hawaiierazkoa da eta "azkar" esan nahi du. Tahitiera, samoera eta maoriera haren familiakoak dira. (eu)
- El hawaiano (autoglotónimo: ʻōlelo Hawaiʻi) es una lengua polinesia de la familia austronesia, nativa de las islas Hawái. Junto con el inglés es lengua oficial del Estado de Hawái. El hawaiano pertenece al grupo de las lenguas polinesias, junto con idiomas como el tahitiano, el samoano, el maorí y el rapanui y se relaciona de manera mucho más distante con el indonesio, el malgache, el tagalo y las lenguas indígenas de Taiwán. (es)
- Bahasa Hawaii (‘Ōlelo Hawai'i) adalah salah satu bahasa (kuno) yang dipergunakan oleh masyarakat di kepulauan Hawaii, pulau terbesar di kepulauan tropis Pasifik Utara tempat bahasa ini berkembang. Bahasa Hawaii merupakan bahasa Polinesia. Bahasa Hawaii, bersama dengan bahasa Inggris, adalah bahasa resmi dari negara bagian Hawaii di Amerika Serikat. Raja Kamehameha III menetapkan konstitusi bahasa Hawaii pertama pada tahun 1839 dan 1840. (in)
- ハワイ語（ハワイご、: ʻŌlelo Hawaiʻi）は、オーストロネシア語族に属し、ハワイ諸島先住民のポリネシア人であるハワイ人の先祖代々の言語である。英語とともにハワイ州の公用語に指定されている。特徴として、例えばWIKIPEDIAがWIKIPEKIAとなる等、本来「t」と「k」を区別しない点などが挙げられる。近縁のポリネシア語と同様に、用いられる音素が非常に少ないことである（後述するの章を参照のこと）。ISO言語コードは haw 。 ハワイ語は、サモア語、マオリ語などのポリネシア語とごく近い関係にあり、マレー諸島やマダガスカル、フィリピンの言語などともやや遠いが、「親類関係」にあたる。 ハワイアン・クレオールとも呼ばれるハワイの混成語はここで述べるハワイ語とは異なる。こちらは英語を基にした地域言語であり、ハワイ語や、製糖・パイナップル栽培等の為に雇われた日本人や中国人を主とする移住民が持ち込んだ、アジアの言語からも一部の語彙を借用している。 (ja)
- 하와이어(: ʻŌlelo Hawaiʻi)는 폴리네시아어군에 속하는 언어로 하와이 제도에서 쓰인다. 현재 영어와 함께 하와이주의 공용어로 지정되어 있다. 하와이 왕국의 제3대 인 는 1839년에서 1840년에 걸쳐 최초로 하와이어로 된 헌법을 제정하였다. 하와이가 독립왕국의 지위를 잃고 미국에 병합되면서 1890년부터 1950년까지 하와이어 사용은 점차 쇠퇴했다. 니하우섬을 제외한 하와이 제도에서 하와이어는 사실상 영어로 대체되었으며, 하와이어를 모어로 하는 사람의 수는 하와이주 전체 인구의 0.1%뿐이다. 반면 1950년대부터 하와이어 유지를 위한 주민들의 노력도 이어지고 있다. 하와이인이 쓰는 피진 영어로서 하와이 영어라는 것이 있으나 하와이어와는 다른 언어이다. (ko)
- L'hawaiano (nome nativo ‘ōlelo Hawai‘i, pron. in AFI: [ʔoːˈlɛlo həˈvɐjʔi]) è una lingua polinesiana parlata negli Stati Uniti d'America, alle Hawaii. (it)
- 夏威夷语（ʻŌlelo Hawaiʻi）是南岛语系的一种，用拉丁文字书写。因主要在夏威夷岛被使用而得名，另外在夏威夷群岛和美国本土亦有少数人使用。和英语同为夏威夷州的官方語言。从1830年代到1950年代，因将英语作为学校的官方用语的地方立法以及其它多种因素的影响，以夏威夷语为母语的人数逐年减少。已在夏威夷主要可居住的岛中被英语所取代（尼豪島除外）。至2001年，夏威夷语母语使用者已共计少于全州人口的 0.1%。语言学家现在十分担心它与其它濒危语言。 然而，从大约1949年至今，夏威夷语的关注度和发展都有很大的提升。1984年语言巢（Pūnana Leo）这个完全夏威夷语教学学前学校成立后其他类似学校也在后来成立。从夏威夷联邦政府为夏威夷州内一些国家公园改名可以知道，其亦承认夏威夷语。 这里的皮钦语或克里奥尔语不是夏威夷语或英语的方言。 夏威夷字母共有13个，5个为元音，8个为辅音。在其中有一个是声门塞音。 (zh)
- El hawaià (o ʻōlelo Hawaiʻi) és una llengua austronèsia parlada a les Illes Hawaiʻi. Forma part del grup polinesi oriental i és una llengua que pertany al subgrup , el nucli del qual es troba a les illes Marqueses. El hawaià prové d'aquest nucli marquesà, per tal com al 400 les migracions polinèsies procedents d'aquest arxipèlag colonitzaren les illes Hawaiʻi i hi portaren el protomarquèsic. Després, amb l'aïllament de les illes del nucli marquesà, aquesta llengua seguí la seva evolució i transformacions separada de la resta, de la mateixa manera que totes les llengües polinèsies, que evolucionaven isoladament les unes de les altres. (ca)
- Η Χαβαϊκή γλώσσα ή τα χαβανέζικα (ʻŌlelo Hawaiʻi) είναι μία Πολυνησιακή γλώσσα η οποία πήρε το όνομά της απ΄ το νησί Χαβάη, το μεγαλύτερο της νησιωτικής πολιτείας της Χαβάης. Σήμερα (από το 1978 και μετά) αποτελούν με τα Αγγλικά, τις δύο επίσημες γλώσσες της πολιτείας, αλλά για μεγάλο διάστημα τα χαβανέζικα ουσιαστικά δεν ομιλούνταν, με αποτέλεσμα παρά την επισημοποιήσή τους να θεωρούνται γλωσσα υπό εξαφάνιση. (el)
- Die hawaiische oder hawaiianische Sprache (Eigenbezeichnung ʻŌlelo Hawaiʻi) ist die Sprache der polynesischen Ureinwohner der Hawaii-Inseln. Hawaiisch und Englisch sind die Amtssprachen des US-Bundesstaats Hawaii. Hawaiisch weist mit 13 Phonemen sehr wenige bedeutungsunterscheidende Laute auf; nur wenige Sprachen haben noch weniger. Das Hawaiische gehört zusammen mit den anderen polynesischen Sprachen, wie z. B. Samoanisch, Māori, Tahitianisch und Tonga, zur austronesischen Sprachfamilie. Es wird in die Untergruppe der marquesischen Sprachen eingeordnet. (de)
- La havaja lingvo, propranome ʻŌlelo Hawaiʻi, estas aŭstronezia lingvo parolata sur la Pacifika insularo Havajo. Ĝi estas la lingvo de la praaj havajaj indiĝenoj. Ĝi estas unu el la du oficialaj lingvoj de la usona ŝtato de Havajo, kaj la alia estas la angla lingvo. La havaja estas grava parto de la havajaj kulturo, muziko, kaj tiel plu, sed nur la loĝantoj de la privata insulo Niʻihau uzas la havajan lingvon ĉiutage. La vorto "Wiki" aŭ "Viki" en Esperanto estas havaja vorto, kiu signifas "rapida". Uzante ĝin dufoje, vi havos la vorton "wiki-wiki", kiu signifas "tre rapide". (eo)
- Hawaiian (ʻŌlelo Hawaiʻi, pronounced [ʔoːˈlɛlo həˈvɐjʔi]) is a Polynesian language of the Austronesian language family that takes its name from Hawaiʻi, the largest island in the tropical North Pacific archipelago where it developed. Hawaiian, along with English, is an official language of the US state of Hawaii. King Kamehameha III established the first Hawaiian-language constitution in 1839 and 1840. The Hawaiian alphabet has 13 letters: five vowels: a e i o u (each with a long pronunciation and a short one) and eight consonants: he ke la mu nu pi we ʻokina (a glottal stop). (en)
- L'hawaïen, en hawaïen Hawaiʻi ou ʻŌlelo Hawaiʻi (/ʔoːˈlɛlo həˈvɐjʔi/), est la langue vernaculaire des habitants indigènes de l'archipel d'Hawaï, les Hawaïens. Cette langue et l'anglais sont les langues officielles de l'État américain d'Hawaï. (fr)
- Is teanga Astrainéiseach í an Haváis (‘Ōlelo Hawai‘i). Tá stádas na teanga oifigiúla aici i Stát Haváí sna Stáit Aontaithe, chomh maith leis an mBéarla. Ar chúiseanna éagsúla, tháinig laghdú mór ar líon chainteoirí dúchais na Haváise ó na 1830idí go dtí na 1950idí. Go bunúsach, chuaigh an Béarla in áit na Haváise ar sé cinn de na seacht n-oileán. Faoi láthair, níl sí ó dhúchas ach ag 0.1% de mhuintir an stáit. (ga)
- Język hawajski (haw. ʻŌlelo Hawaiʻi) – język Hawajczyków, rdzennych mieszkańców Hawajów. Należy do grupy polinezyjskiej rodziny języków austronezyjskich. Jest blisko spokrewniony z językami: rarotonga, tuamotu, maoryskim i tahitańskim, bardziej odległe pokrewieństwo łączy go z samoańskim, fidżyjskim i innymi językami używanymi w Polinezji. Wykazuje słabsze pokrewieństwo z językami malajsko-polinezyjskimi Azji Południowo-Wschodniej oraz z obszaru Oceanu Indyjskiego. Drugim co do użyteczności w codziennych kontaktach słowem jest mahalo, czyli „dziękuję”. (pl)
- Het Hawaïaans (Hawaïaans: ʻŌlelo Hawaiʻi) is een taal uit de Polynesische tak van de Austronesische taalfamilie. De taal wordt nog maar weinig gesproken omdat de huidige bewoners van Hawaï grotendeels van elders stammen en Engels spreken. Toch is de taal niet bedreigd doordat veel kinderen op school de taal leren. De taal is een extreem voorbeeld van een ; hij kent slechts acht medeklinkers, de glottisslag inbegrepen.Het Hawaïaans heeft ongeveer 2000 moedertaalsprekers, en ongeveer 27.160 mensen spreken deze taal thuis. Het Hawaïaanse alfabet telt maar twaalf letters: (nl)
- O havaiano (ʻŌlelo Hawaiʻi, pronúncia em havaiano: ) é uma língua polinésia da família das línguas austronésias, leva essa nome devido a Ilha Havaí, a maior do arquipélago havaiano. Junto com o inglês, o havaiano é uma língua oficial do Estado do Havaí. (pt)
- Гава́йский язы́к (самоназвание — ‘Ōlelo Hawai‘i [ʔoːˈlɛlo həˈvɐjʔi]) — один из языков австронезийской языковой семьи; в прошлом был основным языком Гавайских островов. Самая крупная и густонаселённая община гавайцев, для которых гавайский является родным языком, проживает на острове Ниихау. В качестве первого языка гавайский используется несколькими десятками тысяч жителей из примерно полутора миллионов населения Гавайского архипелага. В качестве второго языка гавайский всё ещё сохраняет своё влияние; он также преподаётся в Гавайском университете, где существуют специальные программы по его изучению. (ru)
- Hawaiiska (eget namn: ʻŌlelo Hawaiʻi) är ett polynesiskt språk som tillsammans med engelska är officiellt språk i den amerikanska delstaten Hawaii. Språket är ett hotat språk som riskerar att dö ut. På de flesta platser har språket ersatts av engelska och används inte längre i det dagliga umgänget. Ett undantag är ön Niʻihau där hawaiiska fortfarande används dagligen och där hawaiiska är första språk och engelska andra språk eftersom ön är privatägd och besök kontrolleras. Av flera anledningar minskade antalet personer med hawaiiska som förstaspråk med början år 1900 från cirka 37 000 personer till i dag omkring 2000 personer; hälften av dessa är nu mycket gamla. (sv)
- Гава́йська мо́ва, ‘Ōlelo Hawai'i — офіційна мова у штаті Гаваї разоміз мовою англійською. Витоки цієї полінезійської мови з сім'ї австронезійських мов зі своїм своєрідним гавайським забарвленням — південь Тихого океану; сама гавайська мова розвивалася на Гавайських островах. ISO код мови — ISO 639 — Гавайська haw. (uk)
|
