| dbo:abstract
|
- Troncs Celestes o tiges del cel (en xinès: 天干; pinyin Tiāngān) és un sistema d'ordinals xinès originat durant la dinastia Shang, vers el 1250 aC, format per deu unitats o subdivisions, com a noms dels deu dies de la setmana. Eren també utilitzats en el ritual del període Shang com a noms per als membres de la família difunts, a qui s'oferia sacrificis en el dia corresponent de la setmana Shang. Els troncs celestes s'usaven en combinació amb les branques terrestres, un cicle similar de dotze dies, per produir el cicle sexagesimal, compost de seixanta dies. Posteriorment, els troncs celestes van perdre la seva funció original com a noms dels dies de la setmana o de familiars morts, i van adquirir molts altres usos, el més important dels quals i el que han perviscut més temps ha estat el seu ús combinat amb les branques terrestres com a calendari amb un cicle de 60 anys. També s'utilitza encara en astrologia xinesa i en certes disciplines del Feng Shui. (ca)
- Die Himmelsstämme sind Bestandteil des chinesischen Kalenders. Jedem Jahr wird ein Himmelsstamm zugeordnet. Es gibt „zehn Himmelsstämme“ (chinesisch 天干, Pinyin tiāngān oder 十干, shígān; jap. jikkan, dt. „zehn Stämme“). Diese sind eine Kombination aus den fünf Wandlungsphasen sowie Yīn und Yáng, hier im Japanischen als jüngerer Bruder to (弟) und älterer Bruder e (兄) bezeichnet. Kombiniert mit den zwölf Erdzweigen (地支, dìzhī) ergeben die Himmelsstämme den 60er-Zyklus des chinesischen Kalenders. Da die On-Lesungen kō und ki doppeldeutig sind, werden in der Regel die Kun-Lesungen benutzt. In der chinesischen Sprache werden die Himmelsstämme im heutigen Gebrauch anstelle des Alphabets verwendet, um Dinge durchzunummerieren, z. B. in der Medizin (Hepatitis A: 甲型肝炎, jiǎxíng gānyán; Hepatitis B: 乙型肝炎, yǐxíng gānyán, Hepatitis C: 丙型肝炎, bǐngxíng gānyán; seltener auch für Blutgruppen des AB0-Systems oder Vitamine A, B, C, D, E, K). Auch die Nomenklatur für einfache organische Verbindungen basiert weitgehend auf dem Himmelsstämme-System. Ferner werden sie auch verwendet, um Schulklassen, Sportligen oder Wettkampfklassen durchzunummerieren (Liga A, B, C) oder abwechselnde Gesprächspartner z. B. in einem Theaterskript als Sprecherin oder Sprecher anzugeben (甲 spricht, 乙 antwortet). Im Japanischen wird dieses Nummerierungssystem ebenfalls verwendet. Des Weiteren wird das System auch verwendet, um in Südkorea Wahlkreise einzuteilen oder als Platzhalter in Verträgen zwischen Arbeitgeber und Angestellten. Außerdem ist 甲乙丙丁 mitunter auch ein Benotungssystem an Schulen in China und Taiwan, vergleichbar mit A, B, C, D in den USA oder unserer 1, 2, 3 und 4 etc. In Taiwan wurde 2004 laut der chinesischsprachigen Apple Daily ein Gesetzentwurf für ein neues Benotungssystem an Grund- und Mittelschulen verabschiedet, bei dem die Bestnote nicht mehr 甲, sondern 優 (yōu) wie „herausragend“ für 90 und mehr von 100 Punkten ist, gefolgt von 甲 für 80 bis knapp 90 Punkte, 乙 für 70 bis knapp 80 Punkte und 丙 für 60 bis knapp 70 Punkte. Unter 60 Punkte sollte demnach mit 丁 bewertet werden. Allerdings kann die Punktevergabe auch abweichen. Zur praktischen Anwendung kommen die Himmelsstämme auch in der Akupunktur. (de)
- The ten Heavenly Stems or Celestial Stems (Chinese: 天干; pinyin: tiāngān) are a Chinese system of ordinals that first appear during the Shang dynasty, c. 1250 BC, as the names of the ten days of the week. They were also used in Shang-period ritual as names for dead family members, who were offered sacrifices on the corresponding day of the Shang week. The Heavenly Stems were used in combination with the Earthly Branches, a similar cycle of twelve days, to produce a compound cycle of sixty days. Subsequently, the Heavenly Stems lost their original function as names for days of the week and dead kin, and acquired many other uses, the most prominent and long lasting of which was their use together with the Earthly Branches as a 60-year calendrical cycle. The system is used throughout East Asia. (en)
- Les tiges célestes (天干, tiāngān) également appelés troncs célestes sont une notion chinoise liée au cycle sexagésimal, un ancien système cyclique de numérotation et de datation encore utilisé en astrologie chinoise et dans certaines disciplines du feng shui notamment. Les tiges célestes sont au nombre de dix et ont été associées aux concepts de yin et yang ou le yin est la femelle et le yang le mâle, et des cinq éléments. Les tiges célestes sont encore utilisées en Chine et au Japon comme système alphabétique ou système de numérotation, y compris sur les documents légaux. Ainsi :
* en chimie organique, les tiges célestes représentent le nombre de carbone des groupes fonctionnels : méthane (甲烷 jiǎwán), éthane (乙烷 yǐwán)… ;
* en médecine, les tiges célestes sont souvent utilisées dans le nom des maladies là où les occidentaux utilisent des lettres alphabétiques : hépatite A (甲型肝炎 jiǎxínggānyán), hépatite B (乙型肝炎 yǐxínggānyán), etc. ;
* pour donner des notes : 甲 pour « très bien », 乙 pour « bien », 丙 pour « assez bien », etc. Généralement, aux tiges célestes s'ajoute également le caractère yōu (優), « excellent » ;
* les séries des clubs de sports : première division (意甲 yìjiǎ), deuxième division (意乙 yìyǐ), etc.
* Au Japon, dans le langage juridique, 甲 désigne la partie active d'un acte, 乙 la partie passive, et 丙 ou 丁 sont utilisés pour désigner les tiers. Par exemple, dans un contrat de vente, 甲 désignera le vendeur, 乙 désignera l'acheteur, et 丙 ou 丁 pourront par exemple désigner les cautions solidaires de l'acheteur. (fr)
- Los diez troncos celestes o celestiales (en chino, 天干; pinyin, tiāngān) son un sistema chino de ordinales que aparecieron por primera vez en la Dinastía Shang, ca. 1250 a. C., como los nombres de los diez días de la semana. También se utilizaron en el período ritual de Shang como nombres de miembros muertos de la familia , a los que se ofrecían sacrificios en el día correspondiente de la semana de Shang. Los troncos celestiales se utilizaban en combinación con las ramas terrenales, un ciclo similar de doce días, para producir un ciclo de sesenta días. Posteriormente, los tallos celestiales perdieron su función original como nombres para los días de la semana y parientes muertos y adquirieron muchos otros usos, su uso junto con las ramas terrenales como un ciclo de 60 años calendárico fue el más prominente y duradero. (es)
- Batang Langit atau Surgawi (Hanzi: 天干; Pinyin: tiāngān) adalah sistem China yang pertama kali muncul pada dinasti Shang, sekitar. 1250 SM, sebagai nama sepuluh hari dalam seminggu. Karakter ini juga digunakan dalam ritual selama periode dinasti Shang sebagai nama anggota keluarga yang mati untuk berkurban sesuai dengan nama hari dalam minggu versi Shang. Batang Langit digunakan bersamaan dengan kombinasi dengan , mirip seperti siklus dua belas hari, untuk menghasilkan siklus enam puluh hari. Seiring waktu, batang langit kehilangan fungsi aslinya sebagai nama hari dalam seminggu dan penamaan kerabat yang meninggal dunia, dan justru memperoleh banyak kegunaan lain. Kegunaan yang paling menonjol sampai saat ini ialah batang langit digunakan bersama-sama dengan cabang bumi sebagai siklus kalender 60 tahun. (in)
- I tronchi celesti (天干, tiangan) sono una serie di 10 elementi che appartiene alla cultura cinese ed è utilizzata assieme ai rami terrestri (地支) in un sistema di numerazione del tempo che viene detto Ganzhi. I 10 tronchi celesti sono associati allo Yin e Yang e ai Wu Xing (cinque elementi). I dieci gambi celesti concepiti come gli angoli di due pentagoni intersecati tra loro, essendo in relazione con la polarità yin yang dei cinque elementi. Si ipotizza che la serie dei tronchi celesti sia in rapporto al mito che racconta che erano apparsi nel cielo 10 soli, i quali bruciavano la terra fino a quando l'arciere Yi ne abbatté nove. Non si conosce il significato originale degli ideogrammi che rappresentano le due serie di numeri, ma per la forma dei segni e la loro somiglianza ad ideogrammi più recenti, i Cinesi ipotizzano che essi rappresentino il ciclo di crescita di una pianta, ipotesi ancora da confermare. L'associazione dei tronchi celesti con i Wu Xing si ha a partire dal secondo secolo a.C. ed avviene collegando due segni consecutivi allo stesso elemento. (it)
- 천간(天干) 또는 십간(十干)은 지지와 함께 간지를 이루며, 갑(甲), 을(乙), 병(丙), 정(丁), 무(戊), 기(己), 경(庚), 신(辛), 임(壬), 계(癸)를 말한다. (ko)
- 十干（じっかん）は、甲・乙・丙・丁・戊・己・庚・辛・壬・癸の10の要素からなる集合。干支を書くとき干を支の前に書くことから天干（てんかん）とも言う。 (ja)
- Небесные стволы (кит. 天干 tiāngān) — циклические знаки десятеричного цикла, которые используются в Китае и других странах юго-восточной Азии для календарных обозначений, а также в качестве понятийных операторов в семействе наук классической китайской метафизики . По характеру использования иногда соответствует римским цифрам или любой другой системе исчисления на письме (а. б. в., 1)2)3) и т. п.). Расположены в следующем порядке: 甲、乙、丙、丁、戊、己、庚、辛、壬、癸. Используются в сочетании со знаками двенадцатеричного цикла. В частности, путем добавления после небесного ствола земной ветви образуются циклические двузначные сочетания шестидесятеричного цикла, используемые для обозначения годов правления китайских императоров. Происхождение системы до конца не выяснено. Чаще всего совместное использование двух циклов исчисления объясняется как символ взаимодействия инь и ян, Неба и Земли. Другим сравнением подобного рода регулярно выступает переплетение вертикальных и горизонтальных нитей в ткани. Таблица соответствий циклических знаков другим категориям китайской философии (ru)
- Niebiańskie pnie (lub dziesięć pni) to dziesięciostopniowy system cykliczny używany w chińskiej filozofii, alchemii i astrologii. Razem z ziemskimi gałęziami tworzą one , stosowany w chińskich kalendarzach tradycyjnych oraz w astrologii. W filozofii łączą się ściśle z pojęciami yin i yang oraz z teorią pięciu pierwiastków. W epoce Shang istniał mit o dziesięciu słońcach, z których każde nosiło nazwę jednego z niebiańskich pni i każde ukazywało się podczas jednego z dziesięciu dni starochińskiego tygodnia (旬; xǔn). Królowie Shangów umieszczali niebiańskie pnie w swoich imionach. Niektórzy historycy uważają, że pnie mogły odzwierciedlać dziesięć klanów pod rządami Shangów. Niebiańskie pnie powiązano z teorią yin i yang oraz pięcioma pierwiastkami już po ich upadku. W dzisiejszym języku chińskim niebiańskie pnie są powszechnie używane tak jak na Zachodzie litery alfabetu podczas różnych wyliczeń:
* Jako oceny na studiach, przy czym przed Jiǎ (bardzo dobry) występuje jeszcze Yōu (優), czyli celujący.
* Oznaczenia stron w dokumentach prawnych; w tym charakterze niebiańskie pnie są również popularne w Japonii.
* Oznaczenia odpowiedzi do wyboru w testach.
* Nazwy chemiczne, np. metanol: 甲醇 jiǎchún; etanol: 乙醇 yǐchún) itd.
* Nazwy chorób/wirusów: Hepatitis A: 甲型肝炎 jiǎxíng gānyán; Hepatitis B: 乙型肝炎 yǐxíng gānyán
* Nazwy lig sportowych: Serie A: 意甲 yìjiǎ
* Dawniej używano pni także przy nazwach witamin; wyparły je jednak litery A, B, C itd.
* Oznaczanie postaci w dialogach, np. 甲 pyta, 乙 odpowiada Używany był także w Japonii, jako system jikkan, do oznaczania kolejności (według wymowy on’yomi), np. kolejnych wzorów uzbrojenia lub ich modyfikacji. (pl)
- 天干，或稱十干，是中国古代的一种文字计序符号，表示“次序”或“等第”。天干共10个文字：甲、乙、丙、丁、戊、己、庚、辛、壬、癸，循环使用。中国等漢字文化圈國家古代常以之来命名、排序、纪时。 (zh)
- Небесні стовбури (кит. 天干 tiāngān) — циклічні знаки десятеричного циклу, які використовуються в Китаї та інших країнах Південно-Східної Азії для календарних позначень, а також як понятійні оператори в сімействі наук класичної китайської метафізики. За характером використання іноді відповідає римським цифрам або будь-який інший системі числення на письмі (а. б. в., 1) 2) 3) і т. ін.). Розташовані в такому порядку: 甲, 乙, 丙, 丁, 戊, 己, 庚, 辛, 壬, 癸. Використовуються в поєднанні зі знаками дванадцяткового циклу. Походження системи до кінця не з'ясовано. Найчастіше спільне використання двох циклів обчислення пояснюється як символ взаємодії інь і ян, Неба і Землі. Іншим порівнянням подібного роду регулярно виступає переплетення вертикальних і горизонтальних ниток у тканині. Таблиця відповідностей циклічних знаків іншим категоріям китайської філософії: (uk)
|
| rdfs:comment
|
- 천간(天干) 또는 십간(十干)은 지지와 함께 간지를 이루며, 갑(甲), 을(乙), 병(丙), 정(丁), 무(戊), 기(己), 경(庚), 신(辛), 임(壬), 계(癸)를 말한다. (ko)
- 十干（じっかん）は、甲・乙・丙・丁・戊・己・庚・辛・壬・癸の10の要素からなる集合。干支を書くとき干を支の前に書くことから天干（てんかん）とも言う。 (ja)
- 天干，或稱十干，是中国古代的一种文字计序符号，表示“次序”或“等第”。天干共10个文字：甲、乙、丙、丁、戊、己、庚、辛、壬、癸，循环使用。中国等漢字文化圈國家古代常以之来命名、排序、纪时。 (zh)
- Troncs Celestes o tiges del cel (en xinès: 天干; pinyin Tiāngān) és un sistema d'ordinals xinès originat durant la dinastia Shang, vers el 1250 aC, format per deu unitats o subdivisions, com a noms dels deu dies de la setmana. Eren també utilitzats en el ritual del període Shang com a noms per als membres de la família difunts, a qui s'oferia sacrificis en el dia corresponent de la setmana Shang. Els troncs celestes s'usaven en combinació amb les branques terrestres, un cicle similar de dotze dies, per produir el cicle sexagesimal, compost de seixanta dies. Posteriorment, els troncs celestes van perdre la seva funció original com a noms dels dies de la setmana o de familiars morts, i van adquirir molts altres usos, el més important dels quals i el que han perviscut més temps ha estat el seu (ca)
- Die Himmelsstämme sind Bestandteil des chinesischen Kalenders. Jedem Jahr wird ein Himmelsstamm zugeordnet. Es gibt „zehn Himmelsstämme“ (chinesisch 天干, Pinyin tiāngān oder 十干, shígān; jap. jikkan, dt. „zehn Stämme“). Diese sind eine Kombination aus den fünf Wandlungsphasen sowie Yīn und Yáng, hier im Japanischen als jüngerer Bruder to (弟) und älterer Bruder e (兄) bezeichnet. Kombiniert mit den zwölf Erdzweigen (地支, dìzhī) ergeben die Himmelsstämme den 60er-Zyklus des chinesischen Kalenders. Da die On-Lesungen kō und ki doppeldeutig sind, werden in der Regel die Kun-Lesungen benutzt. (de)
- The ten Heavenly Stems or Celestial Stems (Chinese: 天干; pinyin: tiāngān) are a Chinese system of ordinals that first appear during the Shang dynasty, c. 1250 BC, as the names of the ten days of the week. They were also used in Shang-period ritual as names for dead family members, who were offered sacrifices on the corresponding day of the Shang week. The Heavenly Stems were used in combination with the Earthly Branches, a similar cycle of twelve days, to produce a compound cycle of sixty days. Subsequently, the Heavenly Stems lost their original function as names for days of the week and dead kin, and acquired many other uses, the most prominent and long lasting of which was their use together with the Earthly Branches as a 60-year calendrical cycle. The system is used throughout East Asia (en)
- Los diez troncos celestes o celestiales (en chino, 天干; pinyin, tiāngān) son un sistema chino de ordinales que aparecieron por primera vez en la Dinastía Shang, ca. 1250 a. C., como los nombres de los diez días de la semana. También se utilizaron en el período ritual de Shang como nombres de miembros muertos de la familia , a los que se ofrecían sacrificios en el día correspondiente de la semana de Shang. Los troncos celestiales se utilizaban en combinación con las ramas terrenales, un ciclo similar de doce días, para producir un ciclo de sesenta días. Posteriormente, los tallos celestiales perdieron su función original como nombres para los días de la semana y parientes muertos y adquirieron muchos otros usos, su uso junto con las ramas terrenales como un ciclo de 60 años calendárico fue e (es)
- Les tiges célestes (天干, tiāngān) également appelés troncs célestes sont une notion chinoise liée au cycle sexagésimal, un ancien système cyclique de numérotation et de datation encore utilisé en astrologie chinoise et dans certaines disciplines du feng shui notamment. Les tiges célestes sont au nombre de dix et ont été associées aux concepts de yin et yang ou le yin est la femelle et le yang le mâle, et des cinq éléments. Les tiges célestes sont encore utilisées en Chine et au Japon comme système alphabétique ou système de numérotation, y compris sur les documents légaux. Ainsi : (fr)
- Batang Langit atau Surgawi (Hanzi: 天干; Pinyin: tiāngān) adalah sistem China yang pertama kali muncul pada dinasti Shang, sekitar. 1250 SM, sebagai nama sepuluh hari dalam seminggu. Karakter ini juga digunakan dalam ritual selama periode dinasti Shang sebagai nama anggota keluarga yang mati untuk berkurban sesuai dengan nama hari dalam minggu versi Shang. Batang Langit digunakan bersamaan dengan kombinasi dengan , mirip seperti siklus dua belas hari, untuk menghasilkan siklus enam puluh hari. Seiring waktu, batang langit kehilangan fungsi aslinya sebagai nama hari dalam seminggu dan penamaan kerabat yang meninggal dunia, dan justru memperoleh banyak kegunaan lain. Kegunaan yang paling menonjol sampai saat ini ialah batang langit digunakan bersama-sama dengan cabang bumi sebagai siklus kal (in)
- I tronchi celesti (天干, tiangan) sono una serie di 10 elementi che appartiene alla cultura cinese ed è utilizzata assieme ai rami terrestri (地支) in un sistema di numerazione del tempo che viene detto Ganzhi. I 10 tronchi celesti sono associati allo Yin e Yang e ai Wu Xing (cinque elementi). I dieci gambi celesti concepiti come gli angoli di due pentagoni intersecati tra loro, essendo in relazione con la polarità yin yang dei cinque elementi. L'associazione dei tronchi celesti con i Wu Xing si ha a partire dal secondo secolo a.C. ed avviene collegando due segni consecutivi allo stesso elemento. (it)
- Niebiańskie pnie (lub dziesięć pni) to dziesięciostopniowy system cykliczny używany w chińskiej filozofii, alchemii i astrologii. Razem z ziemskimi gałęziami tworzą one , stosowany w chińskich kalendarzach tradycyjnych oraz w astrologii. W filozofii łączą się ściśle z pojęciami yin i yang oraz z teorią pięciu pierwiastków. W dzisiejszym języku chińskim niebiańskie pnie są powszechnie używane tak jak na Zachodzie litery alfabetu podczas różnych wyliczeń: (pl)
- Небесные стволы (кит. 天干 tiāngān) — циклические знаки десятеричного цикла, которые используются в Китае и других странах юго-восточной Азии для календарных обозначений, а также в качестве понятийных операторов в семействе наук классической китайской метафизики . По характеру использования иногда соответствует римским цифрам или любой другой системе исчисления на письме (а. б. в., 1)2)3) и т. п.). Таблица соответствий циклических знаков другим категориям китайской философии (ru)
- Небесні стовбури (кит. 天干 tiāngān) — циклічні знаки десятеричного циклу, які використовуються в Китаї та інших країнах Південно-Східної Азії для календарних позначень, а також як понятійні оператори в сімействі наук класичної китайської метафізики. За характером використання іноді відповідає римським цифрам або будь-який інший системі числення на письмі (а. б. в., 1) 2) 3) і т. ін.). Таблиця відповідностей циклічних знаків іншим категоріям китайської філософії: (uk)
|
