| dbo:abstract
|
- Klippen sind eckige Münzen oder Medaillen. Klippen wurden aus verschiedenen Metallen hergestellt und waren häufig Belagerungs- und Notmünzen. Seit dem 17. Jahrhundert wurden häufig Gedenkmünzen aus Silber oder Gold als Klippen geprägt; heute spielen sie eine große Rolle auf dem Markt für Sammlermünzen. (de)
- A klippe is a square coin minted on more easily produced square flans either using round or square dies. These coins were originally issued under unfavourable conditions, such as a city under siege. Such emergency coins were issued in Vienna in 1529, while the city was besieged by the troops of the Ottoman Empire. However, by the seventeenth century, klippe were also commonly produced as presentation pieces. As well, some klippe coins were made as a regular strikes, such as the many variations of the city of Salzburg in Austria, where klippe coins were made in silver and gold for many centuries.
* v
* t
* e (en)
- Klipa (ze szw. klippa – obcinać [nożycami]) – wszelka moneta nieokrągła. Nazwę tę nadaje się wszystkim monetom o kształcie czworo- i wielokąta: kwadratowym (rombowatym), prostokątnym, sześcio-, a nawet ośmiokątnym. Wybijano je stemplem okrągłym bądź czworokątnym. Pierwsze klipy (w Skandynawii zwane klippingami) miał szerzej wprowadzić do obiegu duński Chrystian II (1513–1523), wskutek tego kpiąco nazywany „królem Klippingiem” (albo Glippingiem). W XVI wieku postać klipy miały przede wszystkim monety miedziane (brązowe) i srebrne bite pośpiesznie podczas wojen (np. w Prusach w 1519 r.) lub w sytuacji oblężenia – np. Wiednia przez Turków (1529) czy w czasie sześciu oblężeń niderlandzkiej Bredy. Dlatego częstokroć zwane były również „pieniądzem (bądź monetą) oblężniczym”. W Anglii najobficiej wypuszczano je podczas wojny domowej w latach 1642–1649 (znane tam jako obsidional money lub siege-pieces): w Newark (najpospolitsze na rynku numizmatycznym), Carlisle, Pontefract, Colchester (najrzadsze) i Scarborough. We Włoszech pod nazwą patacca znane były ośmiokątne, jednostronne klipy srebrne o wadze 4,36 g i nieznanej wartości nominalnej, wybite podczas oblężenia Cremony w 1526 r. Klipy nierzadko spełniały też przejściowo funkcję pieniądza zastępczego, emitowanego „in necessitate”. W takiej sytuacji przymusowej wprowadzono je np. w Szwecji w 1644 r. dla pokrycia długów powstałych za Gustawa Adolfa w trakcie wojny trzydziestoletniej, wykorzystując przy tym bogate zasoby miedzi wydobywanej w Falun. Nazwę „krwawych klip” (blodsklippingar) nosiły w Szwecji monety (wartości ½, 1, 2, 4 i 8 marek szwedzkich) również wybite „w potrzebie” w roku 1568 przez Eryka XIV po wymordowaniu członków rodu Sture (1567), a przeznaczone dla wypłaty znacznego odszkodowania wdowie Marcie Sture – dziś stanowiące numizmatyczny rarytas. Początkowo ta forma monety wynikała z niedoskonałości techniki menniczej. Zyskała ona jednak na popularności zwłaszcza w XVI i XVII wieku, po wynalezieniu odpowiednich maszyn umożliwiających walcowanie i krojenie wysokojakościowej blachy dla szybkiej produkcji monet w dużym nakładzie. Korzystając z tego, we własnych mennicach wybijali je nawet niektórzy władcy terytorialni, np. książęta biskupi Salzburga czy książęta Siedmiogrodu. Ponadto w XVII stuleciu odkryto w klipach atrakcyjną formę dla medalu i monety pamiątkowej. W krajach niemieckojęzycznych (Saksonia, Salzburg) zyskały dużą popularność jako medale (monety) nagradzające, rozdawane za osiągnięcia m.in. w szkołach lub w bractwach strzeleckich. Nierzadko też emitowano jako klipy niektóre XVIII-wieczne monety próbne. W okresie międzywojennym również w Polsce wydano w tej formie monety próbne. Klipami były też liczne monety zastępcze z lat 1916–1921, którym tę postać nadawano i dla łatwego odróżnienia od monety oficjalnej (państwowej). Obecnie Mennica Polska wytwarza klipy kolekcjonerskie o nakładzie wynoszącym 20–100 tys. sztuk. (pl)
- Klippingar var fyrkantiga mynt under 1500- och 1600-talen. De framställdes genom att metalltenar försågs med rader av som sen klipptes isär. Mynten har ofta kommit till i hast, och ibland har delar av stämpeln klippts bort. Valörerna finns i guld, silver, koppar och bly. De första kända klippingar var de som på Kristian II:s befallning myntades i Danmark 1518–1522. De består av nästan ren koppar, är små och oregelbundet fyrsidiga med rundade hörn. Gustav Vasa följde Kristians föredöme och lät vid befrielsekrigets början slå ett nödmynt, känt under namnet ”dalklippingen” eller ”hedemoraklippingen” (slagen i Hedemora och Söderköping 1521). Mynten var av dålig kvalité och ersattes under de närmast följande åren av bättre kvalité. Klippingarna avskaffades i Danmark 1523, men snart visade det sig att danska klippingar cirkulerade i Sveriges södra gränsprovinser. För att få ordning på detta togs klippingen ur bruk även i Sverige. Därigenom framkallades brist på gångbart mynt vilket fick stort missnöje som följd. I mitten av 1500-talet myntades åter klippingar i Sverige; 1543 på Svartsjö slott, och 1556–57 i Åbo. Erik XIV lät slå stora massor av klippingmynt åren 1562–68, och under brödernas resning, 1568, framställdes i Vadstena klippingar i rent silver. Mynten kom att kallas ”unionsklippingar” eller ”blodklippingar”, eftersom de delvis präglats av de silvertackor Märta Eriksdotter Leijonhuvud skänkt för att bekosta statskuppen mot Erik XIV. Silvertackorna hade hon fått av kronan som ersättning för dödandet av hennes make och söner (Sturemorden). De har även kallats "Vadstenaklippingar". Johan III slog 1568–72 stora mängder mynt av sämre kvalité, med inflation som följd. Karl IX:s klippingar däremot tillverkades i Arboga och i Säter till och med i guld och silver. På Gustav II Adolfs tid infördes klippingar av idel koppar, och 1715, på Karl XII:s tid myntades de som nödmynt i Wismar av järn (kanonmetall). (sv)
- Клиппа (клипа) (от швед. klippe — резать ножницами) — любая некруглая монета, преимущественно на прямоугольной монетной пластине. Имеет скандинавское происхождение. Чеканилась с IX века. Данное название применяется к двум типам денежных знаков:
* к монетам чрезвычайных обстоятельств (из-за нехватки специалистов, инструментов или для экономии времени денежный знак вырезался в форме квадрата; возможно одностороннее изображение);
* к памятным и наградным монетам квадратной или прямоугольной формы, чей облик продиктован уже не техническими ограничениями, а сознательным выбором дизайна автором денежного знака. (ru)
- Кліппа (кліпа) (от швед. klippe — різати ножицями) — монета на прямокутнійї монетній пластині. Має скандинавське походження й карбувалася ще з ХІ століття. Іноді цей термін також поширюють на:
* монети надзвичайних обставин (через брак фахівців, інструментів або для економії часу грошовий знак вирізував в формі квадрата, іноді з одностороннім зображенням);
* пам'ятні або квадратної чи прямокутної форми. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Klippen sind eckige Münzen oder Medaillen. Klippen wurden aus verschiedenen Metallen hergestellt und waren häufig Belagerungs- und Notmünzen. Seit dem 17. Jahrhundert wurden häufig Gedenkmünzen aus Silber oder Gold als Klippen geprägt; heute spielen sie eine große Rolle auf dem Markt für Sammlermünzen. (de)
- Кліппа (кліпа) (от швед. klippe — різати ножицями) — монета на прямокутнійї монетній пластині. Має скандинавське походження й карбувалася ще з ХІ століття. Іноді цей термін також поширюють на:
* монети надзвичайних обставин (через брак фахівців, інструментів або для економії часу грошовий знак вирізував в формі квадрата, іноді з одностороннім зображенням);
* пам'ятні або квадратної чи прямокутної форми. (uk)
- A klippe is a square coin minted on more easily produced square flans either using round or square dies. These coins were originally issued under unfavourable conditions, such as a city under siege. Such emergency coins were issued in Vienna in 1529, while the city was besieged by the troops of the Ottoman Empire. However, by the seventeenth century, klippe were also commonly produced as presentation pieces. As well, some klippe coins were made as a regular strikes, such as the many variations of the city of Salzburg in Austria, where klippe coins were made in silver and gold for many centuries. (en)
- Klipa (ze szw. klippa – obcinać [nożycami]) – wszelka moneta nieokrągła. Nazwę tę nadaje się wszystkim monetom o kształcie czworo- i wielokąta: kwadratowym (rombowatym), prostokątnym, sześcio-, a nawet ośmiokątnym. Wybijano je stemplem okrągłym bądź czworokątnym. W okresie międzywojennym również w Polsce wydano w tej formie monety próbne. Klipami były też liczne monety zastępcze z lat 1916–1921, którym tę postać nadawano i dla łatwego odróżnienia od monety oficjalnej (państwowej). Obecnie Mennica Polska wytwarza klipy kolekcjonerskie o nakładzie wynoszącym 20–100 tys. sztuk. (pl)
- Klippingar var fyrkantiga mynt under 1500- och 1600-talen. De framställdes genom att metalltenar försågs med rader av som sen klipptes isär. Mynten har ofta kommit till i hast, och ibland har delar av stämpeln klippts bort. Valörerna finns i guld, silver, koppar och bly. På Gustav II Adolfs tid infördes klippingar av idel koppar, och 1715, på Karl XII:s tid myntades de som nödmynt i Wismar av järn (kanonmetall). (sv)
- Клиппа (клипа) (от швед. klippe — резать ножницами) — любая некруглая монета, преимущественно на прямоугольной монетной пластине. Имеет скандинавское происхождение. Чеканилась с IX века. Данное название применяется к двум типам денежных знаков: (ru)
|
