| dbo:abstract
|
- Vysoký řád (někdy označovaný též jako kolosální) je architektonický řád, jehož sloupy či pilastry procházejí přes více než jedno patro. Zároveň se mohou objevovat menší řády v arkádách, u oken a dveří v patrech překrytých vysokým řádem. Vysoký řád je charakteristický pro římskou renesanční a zejména barokní architekturu. Jednou z prvních staveb, kde byl tento prvek použit, byla bazilika svatého Ondřeje v lombardské Mantově v Itálii, kterou v roce 1472 navrhl Leon Battista Alberti. Z Raffaelova návrhu pro jeho vlastní dům se zdá, že všechny fasády by měly mít vysoký řád z pilastrů stoupajících alespoň přes dvě patra do výšky piana nobile. Zdá se, že jej navrhl v roce 1520, tedy dva roky před svou smrtí a dům bohužel nebyl nikdy postaven. Později vysoký řád rozpracoval Michelangelo v chrámu na římském Kapitolu (1564–1568), kde zkombinoval vysoké pilastry korintského řádu s malými iónskými sloupky, které rámovaly okna ve vrchním podlaží a lodžie níže. Vysoký řád se stal hlavním prvkem fasády v manýristické a barokní architektuře druhé poloviny 16. století. Jeho užití Andreou Palladiem mělo v 17. století za následek vznik směru známého jako neopalladiánská architektura. (cs)
- Die Kolossalordnung (auch Große Ordnung) ist ein Begriff aus der Architektur. Er besagt, dass an einem Gebäude eine Ordnung, nämlich eine Säulen-, Halbsäulen-, Pfeiler- oder Pilasterordnung zwei oder mehr Geschosse übergreift. Sie besteht somit immer aus vertikalen Baugliedern mit Basis und Kapitell. In der klassischen, aus der klassischen Antike abgeleiteten Architektur regiert üblicherweise eine Ordnung nur ein Geschoss. Hat ein Bauwerk mehrere Geschosse, werden mehrere Ordnungen geschossweise übereinandergestellt, in der Reihenfolge dorisch, ionisch, korinthisch (wie zum Beispiel in Innenhof des Palazzo Farnese in Rom), so nennt man diese Ordnung Superposition. Doch sind bereits in der spätrömischen Baukunst Vorstufen der Kolossalordnung zu finden. In der Neuzeit wird die Kolossalordnung, hauptsächlich von Michelangelo und Palladio entwickelt, zu einem wichtigen Element der Fassadengestaltung, zunächst vor allem in der italienischen Renaissance: die einer Fassade vorgesetzten Säulen ziehen sich über mehrere Geschosse und tragen ein meist wuchtiges Kranzgesims. Ein frühes, bedeutendes Beispiel ist Michelangelos Konservatorenpalast auf dem Kapitol in Rom. In der durch Renaissance und Barock geprägten Palastarchitektur begegnet häufig die Kolossalordnung oberhalb einer podiumsartigen Erdgeschosszone (Ostfassade des Louvre in Paris, Ehrenhoffassade der Würzburger Residenz, Buckingham Palace, London). Verwendet wurde die Kolossalordnung in allen Architekturepochen und Stilrichtungen, die sich auf die antike Baukunst beziehen: Renaissance, Palladianismus, Barock und Rokoko, Klassizismus um 1800, Bauten in klassischen Formen im Historismus des 19. Jahrhunderts, Neoklassizismus des 20. Jahrhunderts, in zitathafter Verwendung auch in der Postmoderne. (de)
- Kolosa ordo aŭ giganta ordo estas arkitektura ordo kiu etendas sin en pluraj niveloj de alto aŭ etaĝoj, kaj en kiu la kolonoj aŭ pilieroj trairas almenaŭ du etaĝojn. Samtempe, pli malgrandaj ordoj povas estis disvolvigitaj en arkaroj aŭ kadroj de fenestroj kaj pordoj ene de la etaĝoj kiuj estas enhavataj de la kolosa ordo. Tiu dispono aperis timide dum la 15-a jarcento, kaj disvolviĝis je la alveno de la renesanco. La unua ekzemplo de kolosa ordo estis ideita de Filippo Brunelleschi ĉirkaŭ 1440 por la fasado de la Palaco de la Gelfoj, en Florenco, kaj tiu estis nefinita. Unua ekzemplo de tiu stilo aperis el 1472 ĉe la baziliko de Sankta Andreo de Mantovo, dezajnita de Alberti. De la dezajnoj fare de Rafaelo por sia propra palaco en Romo sur insulo ŝajne ĉiuj fasadoj devis havi kolosan ordon de pilieroj kiuj estus starigitaj almenaŭ du etaĝojn ĝis la kompleta alto de la ĉefa etaĝo piano nobile. Ŝajne li faris tion en la du jaroj antaŭ sia morto en 1520, kio lasis en nur projekto la edificon. Ĝi estis disvolvigita de Mikelanĝelo en la palaco de la Konservistoj de la monteto Kapitolino en Romo (1564-1568), kie li kombinis gigantajn pilastrojn de korinta ordo kun malgrandaj ionikaj kolonoj kiuj enkadrigis la fenestrojn de la supra etaĝo kaj flankigis la aperturojn de la teretaĝo. Tamen estis en Francio kun la apero de la Grand style, nome la oficiala stilo de la reĝaj edificoj de Ludoviko la 14-a, kiam ĝi ricevis sian konsekron. La orienta fasado de la Luvro karakterizita ankaŭ per aliaj stilaj elementoj kiel siaj tri etaĝoj, siaj tri elstaraj korpusoj inspiritaj en Pierre Lescot (1515-1578) kaj sia ebena kovraĵo iĝas elstara ekzemplo reprenita post tio en la konstruado de multaj aliaj palacoj. (eo)
- In classical architecture, a giant order, also known as colossal order, is an order whose columns or pilasters span two (or more) storeys. At the same time, smaller orders may feature in arcades or window and door framings within the storeys that are embraced by the giant order. The giant order as such was unknown to antiquity, although most ancient buildings using formal orders lacked upper storeys. To an extent buildings with giant orders resemble a Roman temple adapted for post-classical use, as many were (the survivors have now usually been stripped of later filling-in). (en)
- El orden gigante u orden colosal es un orden arquitectónico que se extiende en varios niveles de altura o plantas, y en el que las columnas o pilastras atraviesan al menos dos plantas. Al mismo tiempo, órdenes más pequeños pueden desarrollarse en arcadas o marcos de ventanas y puertas dentro de los pisos que son abrazados por el orden gigante. (es)
- Ordena erraldoia, arkitektura klasikoan, koloma edo pilastrek bi solairu edo gehiago hartzen duten ordena da. Era berean, ordena txikiagoak ere ager daitezke ordena erraldoiak hartutako arkuak, ateak edo leihoak mugatuz. (eu)
- L'ordre colossal est un ordre architectural régnant sur plusieurs niveaux. Cette disposition est apparue timidement au cours du XVe siècle et s'est généralisée au milieu du XVIe siècle. Le premier exemple d'ordre colossal a été pensé par Filippo Brunelleschi vers 1440 pour la façade du parti de Guelfes à Florence, restée inachevée. En France, c'est le célèbre architecte de la Renaissance Jean Bullant qui contribuera beaucoup au développement de cette forme. (fr)
- Ordine gigante è un termine dell'architettura. Si tratta di una disposizione particolare di colonne o pilastri, per cui questi si estendono, nella loro altezza, per più di un piano, o per diversi livelli di altezza in una facciata. Viene anche chiamato ordine colossale. Differisce dalla disposizione classica, comune fin dall'architettura romana per gli edifici a più piani, laddove normalmente l'altezza di una colonna corrispondeva a quella di un piano, creando ordini sovrapposti (come si può osservare nel Colosseo). Nonostante il fatto che anche in età antica vi siano state costruzioni le cui strutture si avvicinavano all'ordine gigante, bisogna dire che questa struttura fu seriamente teorizzata e propagata nell'architettura rinascimentale. Importanti furono innanzitutto i contributi di Leon Battista Alberti, il quale la sperimentò intorno al 1470 per la Basilica di Sant'Andrea (Mantova), ma tra i primi esempi più significativi, va ricordato soprattutto il Palazzo dei Conservatori di Michelangelo a Roma. Di ampio uso nell'architettura barocca ed in quella neoclassica, viene citato anche nell'architettura postmoderna.
* Facciata del Palazzo dei Conservatori, Roma
* Basilica di San Giorgio Maggiore, Venezia
* Basilica di San Pietro, Roma
* Louvre, facciata orientale, Parigi (it)
- De kolossale orde of grote orde is een bouworde waarbinnen zuilen, pilasters respectievelijk halve of driekwart zuilen voor of tegen een gevel over de volle hoogte of over meer dan één verdieping opgaan. Tegelijkertijd kunnen kleinere orden voorkomen in arcaden, vensters en deuromlijstingen in de verdiepingen die binnen de Kolossale orde vallen. Een van de vroegste vormen van gebruik van deze orde was in de Basilica di Sant'Andrea di Mantova, ontworpen door Leon Battista Alberti in de vijftiende eeuw. Uit de ontwerpen van Rafaël Santi voor zijn eigen palazzo in Rome op een eilandblok blijkt dat alle façades pilasters van de Kolossale orde zouden hebben die op zijn minst twee verdiepingen om de hoogte van de piano nobile te vullen. Hij lijkt deze te hebben ontworpen in de twee jaren voor zijn dood in 1520, waardoor de bouw nooit is begonnen. De orde werd verder ontwikkeld door Michelangelo Buonarroti in de paleizen op het Capitolijn in Rome (1564-1568), waar hij grote pilasters van de Korinthische orde combineerde met de kleine Ionische zuilen die de ramen van de bovenverdieping omlijsten en de openingen van de loggia eronder flankeerden. De Kolossale orde werd een belangrijk kenmerk van het latere 16e-eeuwse maniëristische architectuur en de Barokke architectuur. Het gebruik van deze orde door Andrea Palladio rechtvaardigde het gebruik in de 17e eeuw in de beweging van de neo-Palladianische architectuur. Het bleef in gebruik in beaux-arts-architectuur van 1880-1920, zoals in het in New York. (nl)
- A ordem colossal ou ordem gigante é uma das ordens arquitetônicas. Ao contrário das outras ordens, não se refere a um estilo, mas à estrutura dos elementos, caracterizada por suas colunas que atravessam mais de um pavimento. Apareceu pela primeira vez numa igreja erguida por Leon Battista Alberti em Mântua, a , e foi desenvolvida por Michelangelo, que a empregou na reforma da Basílica de São Pedro. Desde então foi largamente usada para edifícios monumentais. (pt)
- Wielki porządek także kolosalny porządek – w architekturze to uporządkowanie elewacji poprzez zastosowanie pilastrów, kolumn lub półkolumn obejmujących kilka (minimum dwie) kondygnacji, pozwoliło uzyskać równowagę proporcji gzymsu wieńczącego do skali porządku występującego w układzie ściany. Wielki porządek wprowadził do architektury w okresie renesansu Leone Battista Alberti w kościele di Sant'Andrea w Mantui z około 1472 roku. Z projektów Rafaela wynika, że zamierzał wznieść w Rzymie pałac, w którym wszystkie pilastry miały kolosalny porządek, rozciągając się na dwóch piętrach do pełnej wysokości piano nobile. Michał Anioł zaprojektował Pałac na Kapitolu w Rzymie (1564-1568), używając kombinacji pilastrów korynckich z małymi jońskimi kolumnami otaczającymi okna na piętrze i otwartą loggią w parterze. Wielki porządek stał się główną cechą włoskiej architektury barokowej i manierystycznej w końcu XVI wieku. Jego wykorzystanie zostało ugruntowane przez Andreę Palladio w XVII wieku stanowiąc główną cechę późniejszego kierunku palladiańskiego. Palladiański typ pałacowy był popularny w Polsce pod koniec XVIII wieku i uważany jest za charakterystyczny dla architektury klasycyzmu polskiego. Wielki porządek zastosowano także m.in. w Mauritshuis w Hadze z 1633-44 roku, z 1664 r., na wschodniej fasadzie Luwru z 1667-74 roku i Buckingham Palace w Londynie.
* Mantua - Bazylika Sant Andrea, ok. 1472
* Rzym - Muzeum Kapitolińskie (Palazzo dei Conservatori), proj. Michał Anioł z lat 30. XVI wieku
* Rzym - Palazzo Senatorio na Kapitolu (1541-1605)
* Vicenza - Palazzo del Capitanio proj. Andrea Palladio z 1565 r. (budowa 1571-72)
* Haga - Mauritshuis, 1633-44
* Gdańsk - Kaplica Królewska z 1678-81 r., proj. Tylman van Gameren,
* Warszawa - kościół Sakramentek z 1688 r.
* Mediolan - Palazzo Saporiti z 1812 r.
* Pałac w Śmiełowie z 1797 r.
* Poznań - Biblioteka Raczyńskich z lat 1822-28
* Kraków - Bank PKO z 1922 r. (pl)
- Большой ордер (итал. Il Grande ordine, фр. Le Grand ordre), также колоссальный, или гигантский, архитектурный ордер — композиция фасада здания с колоннами или пилястрами, охватывающими два и более этажей. Использование устаревшего словосочетания «ордерная декорация», встречающегося во многих словарях, противоречит самому содержанию понятия «ордер» как тектонической основы архитектурной композиции. Колонны или полуколонны, пилястры большого ордера играют важную тектоническую роль: они призваны создавать образ особенного величия, мощи, прочности и надёжности здания. В малом, или поэтажном, ордере, на каждом этаже или ярусе здания расположен свой ряд колонн, полуколонн или пилястр. В античной архитектуре большой ордер не использовали. Идея охватить одним ордером несколько этажей здания возникла в эпоху итальянского Возрождения согласно новому художественному мировоззрению, но с аллюзией на величие архитектуры императорского Рима. Первым, соответственно такой идеологии, большой ордер применил Альберти в проектах церкви Сан-Себастьяно (1460) и Сант-Андреа в Мантуе (1470) с фасадом наподобие древнеримской триумфальной арки, но с пилястрами в высоту трёх этажей. Эволюцию ордерных представлений в эпоху Возрождения обобщённо изложил О. Шуази: «В зданиях первой половины XVI века один лишь карниз служил единицей масштаба, но ещё не решались применять на фасадах один ордер, который объединял бы несколько этажей. В течение XV века в этом направлении делались только отдельные редкие попытки; смелое применение колоссального ордера позволила себе новая школа. Сначала включают в один ордер два верхних этажа; идея такой группировки была намечена Браманте в палаццо Канчеллериа; теперь эту группировку применяет Виньола во дворце в Капрароле…». В проекте оформления Кампидолио (Капитолийской площади) в Риме (1536—1538) Микеланджело предусмотрел фасады Дворца сенаторов и Дворца консерваторов, оформленными пилястрами большого ордера. Классикой большого ордера в истории архитектуры являются постройки Андреа Палладио и его последователей палладианцев. Подлинное величие благодаря большому ордеру приобретают шедевры Палладио в Виченце: Палаццо Вальмарана, Палаццо дель Капитаниато (Лоджия дель Капитанио) (проекты 1565—1566 годов). Д. Е. Аркин писал по поводу вичентистских построек Палладио: «Колонна как средство пластической разработки стены — вот что такое колоссальный ордер», и здесь Палладио «выступает как прямой предшественник архитектурной эстетики барокко». Большой ордер применяли архитекторы периода маньеризма. Во Франции эпохи «большого стиля» короля Людовика XIV, соединившего эстетику барокко и классицизма, выдающимся примером архитектурной композиции колоссального ордера является знаменитая «колоннада» — восточный фасад Лувра, постройки Клода Перро. Большой ордер был возрождён в период неоренессанса середины XIX века.
* Церковь Сант-Андреа в Мантуе. Проект 1470 г. Архитектор Л. Б. Альберти
* Кампидолио (Капитолийский холм). Офорт Дж. Вази. 1754
* Палаццо Вальмарана. Виченца. Проект 1565 г. Архитектор А. Палладио. Гравюра Дж. Барбери
* Палаццо дель Капитаниато. Виченца. 1571. Архитектор А. Палладио
* Палаццо Порто на площади Кастелло. Виченца. 1571. Архитектор А. Палладио
* Восточный фасада Лувра. Архитектор К. Перро. 1664—1673
* Дом Пашкова в Москве. 1784—1786. Проект В. И. Баженова (ru)
- Kolossalordning betecknar en klassisk kolonnordning av jättelika (kolossala) kolonner eller pilastrar, vilka sträcker sig över två eller flera våningar. (sv)
- Великий ордер (також колосальний або гігантський ордер) — ордерна декорація будівлі, в якій колони або пілястри охоплюють два і більше поверхи, на відміну від декорації, званої малим ордером або поверховим ордером, в якому на кожному поверсі розташований свій ряд колон. Моду на великий ордер ввів Мікеланджело, хоча він епізодично застосовувався і раніше, з часів Леона Альберті. Справжньою вітриною нового ордера стала Капітолійська площа в Римі, де в період пізнього Відродження були зведені за кресленнями покійного Мікеланджело палаци міських сенаторів і . З цього часу великий ордер міцно увійшов в арсенал архітектурних прийомів маньєризму. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- In classical architecture, a giant order, also known as colossal order, is an order whose columns or pilasters span two (or more) storeys. At the same time, smaller orders may feature in arcades or window and door framings within the storeys that are embraced by the giant order. The giant order as such was unknown to antiquity, although most ancient buildings using formal orders lacked upper storeys. To an extent buildings with giant orders resemble a Roman temple adapted for post-classical use, as many were (the survivors have now usually been stripped of later filling-in). (en)
- El orden gigante u orden colosal es un orden arquitectónico que se extiende en varios niveles de altura o plantas, y en el que las columnas o pilastras atraviesan al menos dos plantas. Al mismo tiempo, órdenes más pequeños pueden desarrollarse en arcadas o marcos de ventanas y puertas dentro de los pisos que son abrazados por el orden gigante. (es)
- Ordena erraldoia, arkitektura klasikoan, koloma edo pilastrek bi solairu edo gehiago hartzen duten ordena da. Era berean, ordena txikiagoak ere ager daitezke ordena erraldoiak hartutako arkuak, ateak edo leihoak mugatuz. (eu)
- L'ordre colossal est un ordre architectural régnant sur plusieurs niveaux. Cette disposition est apparue timidement au cours du XVe siècle et s'est généralisée au milieu du XVIe siècle. Le premier exemple d'ordre colossal a été pensé par Filippo Brunelleschi vers 1440 pour la façade du parti de Guelfes à Florence, restée inachevée. En France, c'est le célèbre architecte de la Renaissance Jean Bullant qui contribuera beaucoup au développement de cette forme. (fr)
- A ordem colossal ou ordem gigante é uma das ordens arquitetônicas. Ao contrário das outras ordens, não se refere a um estilo, mas à estrutura dos elementos, caracterizada por suas colunas que atravessam mais de um pavimento. Apareceu pela primeira vez numa igreja erguida por Leon Battista Alberti em Mântua, a , e foi desenvolvida por Michelangelo, que a empregou na reforma da Basílica de São Pedro. Desde então foi largamente usada para edifícios monumentais. (pt)
- Kolossalordning betecknar en klassisk kolonnordning av jättelika (kolossala) kolonner eller pilastrar, vilka sträcker sig över två eller flera våningar. (sv)
- Vysoký řád (někdy označovaný též jako kolosální) je architektonický řád, jehož sloupy či pilastry procházejí přes více než jedno patro. Zároveň se mohou objevovat menší řády v arkádách, u oken a dveří v patrech překrytých vysokým řádem. Vysoký řád je charakteristický pro římskou renesanční a zejména barokní architekturu. Vysoký řád se stal hlavním prvkem fasády v manýristické a barokní architektuře druhé poloviny 16. století. Jeho užití Andreou Palladiem mělo v 17. století za následek vznik směru známého jako neopalladiánská architektura. (cs)
- Kolosa ordo aŭ giganta ordo estas arkitektura ordo kiu etendas sin en pluraj niveloj de alto aŭ etaĝoj, kaj en kiu la kolonoj aŭ pilieroj trairas almenaŭ du etaĝojn. Samtempe, pli malgrandaj ordoj povas estis disvolvigitaj en arkaroj aŭ kadroj de fenestroj kaj pordoj ene de la etaĝoj kiuj estas enhavataj de la kolosa ordo. (eo)
- Die Kolossalordnung (auch Große Ordnung) ist ein Begriff aus der Architektur. Er besagt, dass an einem Gebäude eine Ordnung, nämlich eine Säulen-, Halbsäulen-, Pfeiler- oder Pilasterordnung zwei oder mehr Geschosse übergreift. Sie besteht somit immer aus vertikalen Baugliedern mit Basis und Kapitell. (de)
- Ordine gigante è un termine dell'architettura. Si tratta di una disposizione particolare di colonne o pilastri, per cui questi si estendono, nella loro altezza, per più di un piano, o per diversi livelli di altezza in una facciata. Viene anche chiamato ordine colossale. Importanti furono innanzitutto i contributi di Leon Battista Alberti, il quale la sperimentò intorno al 1470 per la Basilica di Sant'Andrea (Mantova), ma tra i primi esempi più significativi, va ricordato soprattutto il Palazzo dei Conservatori di Michelangelo a Roma.
* Facciata del Palazzo dei Conservatori, Roma
*
*
* (it)
- De kolossale orde of grote orde is een bouworde waarbinnen zuilen, pilasters respectievelijk halve of driekwart zuilen voor of tegen een gevel over de volle hoogte of over meer dan één verdieping opgaan. Tegelijkertijd kunnen kleinere orden voorkomen in arcaden, vensters en deuromlijstingen in de verdiepingen die binnen de Kolossale orde vallen. Het bleef in gebruik in beaux-arts-architectuur van 1880-1920, zoals in het in New York. (nl)
- Wielki porządek także kolosalny porządek – w architekturze to uporządkowanie elewacji poprzez zastosowanie pilastrów, kolumn lub półkolumn obejmujących kilka (minimum dwie) kondygnacji, pozwoliło uzyskać równowagę proporcji gzymsu wieńczącego do skali porządku występującego w układzie ściany. Jego wykorzystanie zostało ugruntowane przez Andreę Palladio w XVII wieku stanowiąc główną cechę późniejszego kierunku palladiańskiego. Palladiański typ pałacowy był popularny w Polsce pod koniec XVIII wieku i uważany jest za charakterystyczny dla architektury klasycyzmu polskiego.
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
* (pl)
- Большой ордер (итал. Il Grande ordine, фр. Le Grand ordre), также колоссальный, или гигантский, архитектурный ордер — композиция фасада здания с колоннами или пилястрами, охватывающими два и более этажей. Использование устаревшего словосочетания «ордерная декорация», встречающегося во многих словарях, противоречит самому содержанию понятия «ордер» как тектонической основы архитектурной композиции. Колонны или полуколонны, пилястры большого ордера играют важную тектоническую роль: они призваны создавать образ особенного величия, мощи, прочности и надёжности здания.
*
*
*
*
*
*
* (ru)
- Великий ордер (також колосальний або гігантський ордер) — ордерна декорація будівлі, в якій колони або пілястри охоплюють два і більше поверхи, на відміну від декорації, званої малим ордером або поверховим ордером, в якому на кожному поверсі розташований свій ряд колон. (uk)
|
,_1892,_photo_jc_2010.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
