| dbo:abstract
|
- František Wesselényi z Hadadu (slovensky Vešeléni; historickým pravopisem i Wesselini; v moderní maďarštině Wesselényi Ferenc; 1605, Slovenská Ľupča – 27. března 1667 tamtéž) byl uherský podžupan, vojenský kapitán Horního Uherska a palatin Uherského království. Byl jedním vůdců „Wesselényiho“ protihabsburského spiknutí. (cs)
- Franz Wesselényi von Hadad (ungarisch: Wesselényi Ferenc; * 1605; † 27. März 1667 in Slowakisch Liptsch) war ungarischer Palatin und einer der Rädelsführer der Magnatenverschwörung. (de)
- Grafo Ferenc WESSELÉNYI [veŝele:nji], laŭ hungarlingve kutima nomordo Wesselényi Ferenc estis hungara magnato, militestro, palatino, politikisto. Liaj grafaj nobelaj antaŭnomoj estis hadadi kaj murányi. Ferenc Wesselényi [1] naskiĝis en 1605. Li mortis la 23-an de marto 1667 en Lipcse (nuntempa Slovenská Ľupča en Slovakio). (eo)
- Count Ferenc Wesselényi de Hadad et Murány (1605 – Zólyomlipcse (Slovenská Ľupča), 23 March 1667) was a Hungarian military commander and the palatine of the Royal Hungary. (en)
- El conde Francisco Wesselényi de Hadad y Murány (en húngaro: Wesselényi Ferenc) (1605 – Zólyomlipcse, 23 de marzo de 1667) fue un comandante militar y noble húngaro, que se desempeñó como Nádor de Hungría. (es)
- Le comte Ferenc Wesselényi de Hadad et Murány, né en 1605 à Zólyomlipcse, et mort le 23 mars 1667, est un commandant militaire hongrois et palatin de la Hongrie royale de 1655 à sa mort. (fr)
- Ferenc Wesselényi de Hadad et Murány (Teplice, 1605 – Zvolen, 1667) è stato un militare ungherese. Capitano dell'Ungheria del Nord dal 1647 e conte palatino dal 1655, combatté più volte con successo gli Ottomani. Negli ultimi anni organizzò una congiura di principi protestanti contro Vienna, ma morì prima che potesse essere scoperta. (it)
- Franciszek Wesselényi (ur. 1605 w Bańskiej Bystrzycy, zm. 27 marca 1667 w ) – węgierski szlachcic, dowódca wojskowy, palatyn Węgier. Pochodził ze szlacheckiego, protestanckiego rodu wywodzącego się z komitatu Nógrád. Uczył się w kolegium jezuickim w Trnawie, gdzie przeszedł na łono kościoła katolickiego, jednak swą przyszłość związał z wojskiem. Walczył w bojach z Turcją i jej sprzymierzeńcom. Był oddanym dowódcą cesarza Ferdynanda III w walkach z Turkami. Wiosną 1627 r. dowodził jazdą z , która rozgromiła tureckie wojska oblegające zamek w Šuranach. Tam poznał córkę dowódcy zamku , młodą i piękną wdowę , z którą ożenił się w 1629 r. Wraz z żoną przeniósł się w bezpieczniejsze miejsce, do zamku Streczno nad Wagiem, który otrzymał od króla Węgier w prezencie ślubnym. W 1630 r. urodził im się syn Adam, a w 1633 r. drugi syn, Ladislav. Wesselényi szybko awansował, zostając w 1634 r., po śmierci swego teścia, komendantem zamku w Šuranach i ważnej twierdzy w Filakowie. Coraz więcej czasu spędzał teraz nad Dunajem. Tu poznał piękną i inteligentną z Murania, zwaną popularnie „Murańską Wenus”. Wesselényi, pozostając pod urokiem wyjątkowej kobiety, liczył na pozyskanie Murania jako pewnego punktu oporu przeciw nawale tureckiej. Miłość tej pary, obfitująca w liczne nieprzewidziane zwroty, stała się później tematem wielu legend i utworów literackich. 28 kwietnia 1664 r. w Strecznie zmarła Zofia. 6 sierpnia tego samego roku Wesselényi ożenił się z Marią, dzięki czemu wszedł w posiadanie potężnego zamku Murań. W 1647 r. został głównym dowódcą wojskowym na Górnych Węgrzech (dzisiejsza Słowacja), 15 marca 1655 palatynem Węgier, a w 1660 dodatkowo żupanem szlacheckich komitatów Gemer i Peszt. W 1662 r. został odznaczony hiszpańskim Orderem Złotego Runa, a w 1664 r. otrzymał tytuł hrabiego z predykatem z Hadadu. W wojnie z Turcją, rozpoczętej w 1663 r., udało mu się znacznym wysiłkiem odrzucić tureckie wojska na wschód. Jednak Leopold I zamiast wykorzystać ten fakt do generalnej rozprawy z wrogiem, zawarł z nim pospiesznie w Vasvár w 1664 r. pokój na 20 lat, na warunkach krańcowo niekorzystnych dla Węgier. Gdy po tym fakcie wzrósł antywęgierski kurs cesarza, a zabrakło tragicznie zmarłego Mikołaja Zrińskiego, rozgoryczony Franciszek Wesselényi związał się z tą częścią węgierskich i chorwackich możnowładców, którzy szukali poparcia przeciwko Habsburgom w Turcji. W 1666 r. stanął na czele antyhabsburskiego sprzysiężenia magnatów węgierskich, tzw. . Wobec ograniczonego zasięgu owego sprzysiężenia zostało ono rychło wykryte, a jego przywódcy straceni. Samego Wesselényiego od katowskiego miecza uchroniła przedwczesna śmierć. Zmarł na zamku w (legenda głosi, że został otruty z polecenia cesarza). Został pochowany na zamku Murań. (pl)
- Ferenc Wesselényi, född 1605, död 23 mars 1667 i , var en ungersk magnat. Wesselényi blev palatin 1655 och deltog 1667 i Fran Krsto Frankopans sammansvärjning mot kejsar Leopold I, men dog samma år före dess upptäckt. Han intog 1644 med hjälp av slottsfrun, den sköna Maria Széchy, vars kärlek han väckt, slottet , en av skalden István Gyöngyösi besjungen romantisk episod. (sv)
- Ференц Вешшеленьи (венг. Ferenc Wesselényi ; 1605, Банска-Быстрица — 27 марта 1667, ) — граф, венгерский военачальник и палатин Венгерского королевства . (ru)
|
| rdfs:comment
|
- František Wesselényi z Hadadu (slovensky Vešeléni; historickým pravopisem i Wesselini; v moderní maďarštině Wesselényi Ferenc; 1605, Slovenská Ľupča – 27. března 1667 tamtéž) byl uherský podžupan, vojenský kapitán Horního Uherska a palatin Uherského království. Byl jedním vůdců „Wesselényiho“ protihabsburského spiknutí. (cs)
- Franz Wesselényi von Hadad (ungarisch: Wesselényi Ferenc; * 1605; † 27. März 1667 in Slowakisch Liptsch) war ungarischer Palatin und einer der Rädelsführer der Magnatenverschwörung. (de)
- Grafo Ferenc WESSELÉNYI [veŝele:nji], laŭ hungarlingve kutima nomordo Wesselényi Ferenc estis hungara magnato, militestro, palatino, politikisto. Liaj grafaj nobelaj antaŭnomoj estis hadadi kaj murányi. Ferenc Wesselényi [1] naskiĝis en 1605. Li mortis la 23-an de marto 1667 en Lipcse (nuntempa Slovenská Ľupča en Slovakio). (eo)
- Count Ferenc Wesselényi de Hadad et Murány (1605 – Zólyomlipcse (Slovenská Ľupča), 23 March 1667) was a Hungarian military commander and the palatine of the Royal Hungary. (en)
- El conde Francisco Wesselényi de Hadad y Murány (en húngaro: Wesselényi Ferenc) (1605 – Zólyomlipcse, 23 de marzo de 1667) fue un comandante militar y noble húngaro, que se desempeñó como Nádor de Hungría. (es)
- Le comte Ferenc Wesselényi de Hadad et Murány, né en 1605 à Zólyomlipcse, et mort le 23 mars 1667, est un commandant militaire hongrois et palatin de la Hongrie royale de 1655 à sa mort. (fr)
- Ferenc Wesselényi de Hadad et Murány (Teplice, 1605 – Zvolen, 1667) è stato un militare ungherese. Capitano dell'Ungheria del Nord dal 1647 e conte palatino dal 1655, combatté più volte con successo gli Ottomani. Negli ultimi anni organizzò una congiura di principi protestanti contro Vienna, ma morì prima che potesse essere scoperta. (it)
- Ferenc Wesselényi, född 1605, död 23 mars 1667 i , var en ungersk magnat. Wesselényi blev palatin 1655 och deltog 1667 i Fran Krsto Frankopans sammansvärjning mot kejsar Leopold I, men dog samma år före dess upptäckt. Han intog 1644 med hjälp av slottsfrun, den sköna Maria Széchy, vars kärlek han väckt, slottet , en av skalden István Gyöngyösi besjungen romantisk episod. (sv)
- Ференц Вешшеленьи (венг. Ferenc Wesselényi ; 1605, Банска-Быстрица — 27 марта 1667, ) — граф, венгерский военачальник и палатин Венгерского королевства . (ru)
- Franciszek Wesselényi (ur. 1605 w Bańskiej Bystrzycy, zm. 27 marca 1667 w ) – węgierski szlachcic, dowódca wojskowy, palatyn Węgier. Pochodził ze szlacheckiego, protestanckiego rodu wywodzącego się z komitatu Nógrád. Uczył się w kolegium jezuickim w Trnawie, gdzie przeszedł na łono kościoła katolickiego, jednak swą przyszłość związał z wojskiem. Walczył w bojach z Turcją i jej sprzymierzeńcom. Był oddanym dowódcą cesarza Ferdynanda III w walkach z Turkami. Wiosną 1627 r. dowodził jazdą z , która rozgromiła tureckie wojska oblegające zamek w Šuranach. Tam poznał córkę dowódcy zamku , młodą i piękną wdowę , z którą ożenił się w 1629 r. Wraz z żoną przeniósł się w bezpieczniejsze miejsce, do zamku Streczno nad Wagiem, który otrzymał od króla Węgier w prezencie ślubnym. W 1630 r. urodził im si (pl)
|
