| dbo:abstract
|
- Dekret kutnohorský je listina omezující vliv cizinců na pražské univerzitě vydaná 18. ledna 1409. Dokument vznikl za panování Václava IV., na jejím vzniku se podílel především Jan Hus, Jeroným Pražský a Jan z Jesenice, přední členové reformní skupiny na univerzitě. Podle dekretu obdržel český národ na univerzitě tři hlasy, ostatní národy (saský, bavorský a polský) jeden. „Národy“ na středověkých univerzitách byly spolky sdružující studenty a eventuálně profesory podle země jejich původu. Český národ na pražské univerzitě zahrnoval všechny studenty a profesory pocházející z Čech, Moravy (tedy i německy hovořící), Uher a Sedmihradska. Dekret se týkal pouze třífakultního učení, nikoli právnické části univerzity. (cs)
- Mit dem Kuttenberger Dekret (tschech. Dekret Kutnohorský, nach der Stadt Kuttenberg) vom 18. Januar 1409 veränderte der böhmische König Wenzel IV. (Václav IV.), der acht Jahre zuvor als römischer König abgesetzt worden war, das Stimmenverhältnis in den Gremien der Karls-Universität in Prag. Hatten seit der Gründung 1348 die Nationes der Böhmen, Bayern, Sachsen, Polen je eine Stimme, so bekamen nun die Böhmen drei Stimmen zugeteilt, während die anderen („Ausländer“) zusammen nur eine erhielten. In seinem Dekret führt er an, dass (bisher) „die deutsche Natio, die überhaupt keine Bürgerrechte im böhmischen Königreich hat, in verschiedenen Angelegenheiten der Hochschullehre in Prag drei Stimmen ausüben kann...“ und „...dass das böhmische Volk des Königreichs rechtlicher Erbe, sich freuen darf über die Ausübung einer Stimme…“. Er befiehlt dann, den Einwohnern (incolae) Böhmens, als einheimischer Völkergruppe, drei Stimmen zuzusprechen, wie es auch auf anderen nationalen Universitäten in Paris oder der Lombardei üblich sei, und den Ausländern (Deutschen) nur eine. Also eine Umkehrung der bisherigen Verhältnisse. Damit sollte der Einfluss der Ausländer eingegrenzt werden. Wenzel IV. wollte sich so die Unterstützung der Universität sichern, um beim Konzil von Pisa möglichst die Kaiserwürde von Ruprecht von der Pfalz zurückzuerlangen. An diesem Dekret war auch maßgeblich der böhmische Reformator Hieronymus von Prag beteiligt. Ein weiterer Grund für die Verfassung des Dekrets war die aus England (siehe Lollarden) kommende Reformbewegung. Die Diskussion um die Lehre des John Wyclif trennte die Gelehrten der Universität. 1403 überstimmten die ausländischen, vornehmlich deutschen Professoren den Antrag der Reformer, die Lehre Wyclifs auf der Universität zu verbreiten. Sie (die Reformer) wurden als ketzerisch verurteilt und bedrängten nun den böhmischen König, bis er 1409 die Veränderung durchführte. Infolgedessen verließen viele ausländische Gelehrte (80 % des akademischen Personals) und Studenten, vor allem Deutsche, die Universität. Etliche von ihnen gingen nach Leipzig, wo sie beim Aufbau der dortigen Universität mitwirkten. So verlor die Karlsuniversität ihre bisherige Bedeutung in Europa. Jan Hus wurde als einer der Wortführer der Reformer nach dem Auszug des damaligen Rektors, Johannes Hoffmann von Schweidnitz, selbst zum Rektor für 1409/10 gewählt. (de)
- Dekreto de Kutná Hora estas historia rakonto de Josef Kajetán Tyl pri la jaro 1408, kiam en la Praga universitato ekfuriozis batalo pri la t.n. voĉoj. En la universitato instruis magistroj ĉeĥaj, polaj, saksaj kaj bavaraj, do fremduloj superis la hejmulojn trioble ĉe voĉdonado. Tio al ĉeĥoj ne plaĉis, klopodis renversi la situacion (3 voĉojn por ĉeĥoj, 1 voĉon por ĉiuj fremduloj komune), kio sukcesis la 18-an de januaro 1409. Sur tiu historia fono okazas aventuroj de 28-jara magistro Boček, amanta Hedvigan, filinon de la bavara profesoro Anselmo, la plej persista kontraŭulo de ĉeĥoj. Kiam la ĉeĥoj komencis ataki magistron Boček, ke li perfidis sian nacion, preferante filinon de la nacia malamiko, li devis decidiĝi, kio estas pli grava - ĉu amo al virino aŭ amo al la nacio. La rakonto estas plena de ekscitaj scenoj, kvereloj kaj interbatiĝoj inter studentoj, dum kiuj estis magistro Boček grave vundita. Kun simpatio estas priskribita la ĉeĥa reĝo Venceslao la 4-a, kiu - akompanata de sia ekzekutisto - en alivestiĝo vagis tra nokta Prago, observis la vivon de simplaj homoj kaj kondutis al ili fratece. Li helpis alporti la vunditan magistron al lia hejmo kaj prizorgis flegadon. Poste li subtenis ribelantan, sed bravan studenton Kuchyňka, kaj ankaŭ sub lia influo subskribis la postulatan dekreton, kiam li estis vizite en Kutná Hora. La kolerantaj germanaj profesoroj forlasis Pragon. La rakonto estis verkata en la tempo (ĉ. 1840), kiam en Ĉeĥio oni parolis germane, pri la ĉeĥa lingvo oni hontis kaj ekz. ĉeĥaj teatraĵoj estis permesataj nur de tempo al tempo. (eo)
- The Decree of Kutná Hora (Czech: Dekret Kutnohorský) or Decree of Kuttenberg (German: Kuttenberger Dekret) was issued on 18 January 1409 in Kutná Hora (Kuttenberg), Bohemia, by King Wenceslaus IV to give members of the Bohemian nation a decisive voice in the affairs of the Charles University in Prague. Since the university was founded by King Charles IV in 1348, the studium generale was divided among Bohemian (including German-speaking inhabitants), Bavarian, Saxon, and Polish "nations". From 1403 onwards, the religious Lollard movement and the doctrines of the Oxford theologian John Wycliffe led to controversy at the Prague University. The Bohemian reformers around Jan Hus wanted to teach this new doctrine, but most German masters and professors voted against the new "heretic" thinking. In anticipation of the Council of Pisa, the three "foreign" nations (Poland, Bavaria and Saxony) at the university opposed the request of Wenceslaus to take a neutral attitude between the two rival popes in the Western Schism. Wenceslaus himself hoped for support of a new Pope to regain the German kingship after his deposition by Rupert of the Palatinate nine years before. However, King Rupert, relying on the support of Pope Gregory XII and the Prague archbishop Zbyněk Zajíc of Hazmburk, pressured German teachers and students not to side with his Bohemian rival. A delegation led by Jerome of Prague went to Wenceslaus' court staying at the royal city of Kutná Hora (according to other sources at Točník Castle), where the king promised to change the constitution of the university. On 18 January 1409, he had the statutes amended: with his decree, he gave the Bohemian nation three votes and one vote each to the other three nations. Shortly after that, Hus himself became rector of the university, succeeding Johannes Hoffmann von Schweidnitz. As another result of the Decree of Kutná Hora, numerous German academics (about 80 percent of the teaching staff) and their students left the university. This exodus resulted in the foundation of the University of Leipzig in the Margravate of Meissen, among others, and led to a considerable isolation of the Prague university. In 1417 the university officially adopted the Hussite confession and henceforth, Utraquist scholars taught and studied here. The rising influence of this doctrine and the execution of Jan Hus in 1415 culminated in the outbreak of the Hussite Wars. (en)
- Dekret kutnohorski – wydany w Kutnej Horze przez króla niemieckiego i czeskiego Wacława IV w 1409 roku. Przyznawał Czechom trzy głosy, a pozostałym nacjom jeden w sprawach Uniwersytetu Praskiego. Doprowadził do opuszczenia Pragi przez uczonych z innych krajów i zdominowania Uniwersytetu przez wiklifistów z Janem Husem na czele. (pl)
- Кутногі́рський декре́т (чеськ. Dekret Kutnohorský), або Куттенбе́рзький декре́т (нім. Kuttenberger Dekret) — розпорядження богемського короля Венцеслава IV, видане 18 січня 1409 року в Кутній Горі (Куттенберзі), яке надавало «богемській нації» (чехам) право вирішального голосу в управлінні Празьким університетом, обмежуючи права іноземців. Прийнятий на тлі релігійного (реформаторсько-католицького) і політичного (чесько-німецького) протистояння в Богемії. Сприяв виходу німецьких викладачів і студентів з Праги, заснуванню Лейпцизького університету, а також перетворенню Празького університету на центр гуситського реформаторського руху. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Dekret kutnohorský je listina omezující vliv cizinců na pražské univerzitě vydaná 18. ledna 1409. Dokument vznikl za panování Václava IV., na jejím vzniku se podílel především Jan Hus, Jeroným Pražský a Jan z Jesenice, přední členové reformní skupiny na univerzitě. Podle dekretu obdržel český národ na univerzitě tři hlasy, ostatní národy (saský, bavorský a polský) jeden. „Národy“ na středověkých univerzitách byly spolky sdružující studenty a eventuálně profesory podle země jejich původu. Český národ na pražské univerzitě zahrnoval všechny studenty a profesory pocházející z Čech, Moravy (tedy i německy hovořící), Uher a Sedmihradska. Dekret se týkal pouze třífakultního učení, nikoli právnické části univerzity. (cs)
- Dekret kutnohorski – wydany w Kutnej Horze przez króla niemieckiego i czeskiego Wacława IV w 1409 roku. Przyznawał Czechom trzy głosy, a pozostałym nacjom jeden w sprawach Uniwersytetu Praskiego. Doprowadził do opuszczenia Pragi przez uczonych z innych krajów i zdominowania Uniwersytetu przez wiklifistów z Janem Husem na czele. (pl)
- Кутногі́рський декре́т (чеськ. Dekret Kutnohorský), або Куттенбе́рзький декре́т (нім. Kuttenberger Dekret) — розпорядження богемського короля Венцеслава IV, видане 18 січня 1409 року в Кутній Горі (Куттенберзі), яке надавало «богемській нації» (чехам) право вирішального голосу в управлінні Празьким університетом, обмежуючи права іноземців. Прийнятий на тлі релігійного (реформаторсько-католицького) і політичного (чесько-німецького) протистояння в Богемії. Сприяв виходу німецьких викладачів і студентів з Праги, заснуванню Лейпцизького університету, а також перетворенню Празького університету на центр гуситського реформаторського руху. (uk)
- Dekreto de Kutná Hora estas historia rakonto de Josef Kajetán Tyl pri la jaro 1408, kiam en la Praga universitato ekfuriozis batalo pri la t.n. voĉoj. En la universitato instruis magistroj ĉeĥaj, polaj, saksaj kaj bavaraj, do fremduloj superis la hejmulojn trioble ĉe voĉdonado. Tio al ĉeĥoj ne plaĉis, klopodis renversi la situacion (3 voĉojn por ĉeĥoj, 1 voĉon por ĉiuj fremduloj komune), kio sukcesis la 18-an de januaro 1409. (eo)
- The Decree of Kutná Hora (Czech: Dekret Kutnohorský) or Decree of Kuttenberg (German: Kuttenberger Dekret) was issued on 18 January 1409 in Kutná Hora (Kuttenberg), Bohemia, by King Wenceslaus IV to give members of the Bohemian nation a decisive voice in the affairs of the Charles University in Prague. (en)
- Mit dem Kuttenberger Dekret (tschech. Dekret Kutnohorský, nach der Stadt Kuttenberg) vom 18. Januar 1409 veränderte der böhmische König Wenzel IV. (Václav IV.), der acht Jahre zuvor als römischer König abgesetzt worden war, das Stimmenverhältnis in den Gremien der Karls-Universität in Prag. Hatten seit der Gründung 1348 die Nationes der Böhmen, Bayern, Sachsen, Polen je eine Stimme, so bekamen nun die Böhmen drei Stimmen zugeteilt, während die anderen („Ausländer“) zusammen nur eine erhielten. (de)
|
