| dbo:abstract
|
- Nobilitace ( z lat. nobilis – vznešený; šlechtický titul) znamená povýšení do šlechtického stavu, často spojené s udělením titulu, erbu, hesla atd. Nobilitace původně znamenala uznání svobodné osoby a zároveň její zařazení do družiny určitého panovníka, později mezi dvorskou šlechtu. Právo nobilitovat měl pouze panovník a jen v monarchiích mohla mít šlechta společenský význam a smysl. Nobilitace se mohla vztahovat na určitou osobu, anebo zahrnovat i její potomky, čili nobilitovat určitý rod. Šlechtické tituly byly v jednotlivých královstvích a říších hierarchicky uspořádány, často se rozlišovalo mezi stavem panským a rytířským čili mezi vyšší a nižší šlechtou. Od pozdního středověku ovšem původní společenský význam šlechty – například vojenská podpora panovníka, správa území, rozsuzování sporů a trestání zločinů – pozvolna slábl, neboť šlechtice nahrazovali placení královští úředníci, vojáci, soudci atd. Ve střední Evropě byl tento proces opožděn, ale v 19. století tu šlechta už žádnou vlastní politickou moc neměla, i když do vysokých státních a zemských funkcí panovníci často jmenovali osvědčené šlechtice. Už ve starších dobách byla některá nejvyšší vyznamenání spojena s nobilitací, například nejvyšší dva stupně Řádu britského impéria, pruský Řád černé orlice atd. Už v 18. století se vytratil prvek řádového společenství a z řádů se stala vyznamenání. Koncem 19. století si bezúhonní muži v Rakousko-Uhersku mohli nobilitaci koupit. Po první světové válce byly šlechtické tituly v mnoha zemích s přechodem k demokratické formě vlády zrušeny. V Československu to provedl zákon č. 61/1918 Sb. Naproti tomu v monarchiích se šlechtické tituly uznávají, ve Velké Británii se dvakrát do roka zveřejňují seznamy nově nobilitovaných (Honors List) a v Německu může šlechtický titul tvořit část jména. (cs)
- Unter Nobilitierung (auch Adelung, Nobilitation oder Standeserhebung genannt) versteht man die Erhebung in den Adelsstand. Sie ist nur in Staaten mit monarchischer Staatsform möglich und kann nur von einem souveränen Monarchen ausgehen. Unter dem Nobilitierungsrecht versteht man das Recht, das ein Monarch (meist der König oder Kaiser) hat, um eine Person in den Adelsstand zu erheben. (de)
- Ennoblement is the conferring of nobility—the induction of an individual into the noble class. Currently only a few kingdoms still grant nobility to people; among them Spain, the United Kingdom, Belgium and the Vatican. Depending on time and region, various laws have governed who could be ennobled and how. Typically, nobility was conferred on individuals who had assisted the sovereign. In some countries (e.g. France under the Ancien Régime), this degenerated into the buying of patents of nobility, whereby rich commoners (e.g. merchants) could purchase a title of nobility. (en)
- Ennoblecimiento es el acto formal de de una persona por la voluntad de un soberano, provocando un cambio de estamento o estado social en él, confiriéndole la condición de nobleza. Es una de las formas de reconocimiento que un Estado puede utilizar para honrar a uno de sus ciudadanos. La práctica del ennoblecimiento es distinta en cada época y lugar, y no existe en todos los países. Debe diferenciarse el ennoblecimiento de la , que es el modo de acceso a la nobleza propio del Antiguo Régimen y que desaparece en la Edad Contemporánea. De una manera general, se confiere la nobleza incorporando a un plebeyo al seno de la caballería. Con la pérdida de influencia de esta categoría social en el seno de la nobleza hereditaria desde finales de la Edad Media, las ceremonias de vasallaje (el homenaje, el espaldarazo) dejaron de ser el momento inicial de inserción en la nobleza; coincidiendo con el prolongado proceso de decadencia de la función militar de la institución nobiliaria. En De la démocratie en Amérique, Alexis de Tocqueville ilustraba la progresión histórica de la igualdad social subrayando que le premier anoblissement a lieu en 1270, et l’égalité s’introduit enfin dans le gouvernement par l’aristocratie elle-même ("el primer ennoblecimiento tuvo lugar en 1270, y la igualdad se introdujo finalmente en el gobierno por la misma aristocracia"). En el Antiguo Régimen fue frecuente la posibilidad de que determinados miembros enriquecidos de la burguesía accedieran a la nobleza, bien a través de matrimonios "desiguales" (que teóricamente no implicaban la adquisición de la nobleza al contrayente plebeyo e incluso a sus hijos, pero que, en la práctica sí lo terminaban consiguiendo) bien a través de la venalidad de los cargos (venta de títulos en los que el "servicio" merecedor de honor es algo tan vital para la monarquía de esa época como lo podían haber sido las aportaciones militares de los nobles medievales). Ya en la Edad Contemporánea, el protagonismo de la burguesía en la Revolución industrial condujo a un fuerte enriquecimiento económico de esta clase social. Para mantener su ascendiente político, los reyes ennoblecieron a ciertos industriales; como ocurrió por ejemplo en la España de la Restauración (finales del siglo XIX y comienzos del XX).
* Acta por la que el duque Luis I de Borbón ennoblece y otorga escudos de armas a dos caballeros, 22 de febrero de 1334.
* Lettres d'anoblissement de por el emperador Napoléon Bonaparte, 1808. (es)
- L’anoblissement est un acte formel de promotion d'une personne par la volonté d'un souverain, provoquant un changement d'état social en lui conférant la noblesse. C'est l'une des formes de reconnaissance qu'un État peut utiliser pour honorer l'un de ses citoyens. Au cours de l'histoire, et selon les pays, la pratique de l'anoblissement a varié et n'existe plus que dans quelques pays où la noblesse existe comme institution, comme la Belgique, l'Espagne, le Royaume-Uni et le Vatican. L'anoblissement consiste pour une personne, et pour une famille si l'anoblissement est héréditaire, à être agrégée au corps de la Noblesse d'une province, d'une ville ou d'un pays. (fr)
- Нобилитация (польск. Nobilitacja, от лат. nobilis — благородный, высокородный, родовитый, знатный, аристократический) — правовая форма включения лица не шляхетского происхождения в дворянское сословие. В Польше известна с XIII в. Пожалование шляхетства до 1578 г. (до Стефана Батория) производилось польским королём, одновременно являвшемся и великим князем Литовским, и подтверждалось выдаваемыми за его подписью привилегиями (или грамотами) с изображением герба. После 1578 г. пожалование шляхетства по гражданской линии предоставлено было только общему сейму. Оно осуществлялось обнародованием фамилии и внесением её на основании постановления сейма в акты, входившие в собрание законов (Volumina Legum). Пожалование шляхетства за военные заслуги было предоставлено гетманам, с последующим утверждением общим сеймом. При этом так же выдавались привилегии. С 1775 г. нобилитированный также должен был обладать земельной собственностью. В 1789 г. введена повышенная оплата за диплом на полное шляхетство — 18 000 злотых. Конституция 3 мая 1791 года допустила возможность нобилитации для мещан. В целом, за всю историю Речи Посполитой было нобилитировано около 1600 человек. Более всего нобилитаций (около 800) произошло в правление Станислава Августа, который кроме этого проводил в обход сейма т. н. «секретные нобилитации». Также нобилитации осуществляли епископы краковские, претендуя на это право как князья Северские, однако в Польше они не признавались вплоть до присоединения княжества. (ru)
- Nobilitacja (z łac.), poza popularnym znaczeniem słownikowym – uszlachcenie, czyli przejście do stanu szlacheckiego osoby (szlachectwo osobiste) lub osoby i jej rodziny (szlachectwo dziedziczne), niemających dotąd tytułu szlacheckiego. Nobilitacji dokonywała osoba panująca, panujący nadawał także danej rodzinie herb. Często uszlachceniu towarzyszyła też adopcja do istniejącego rodu heraldycznego. W Polsce niechęć szlachty do nadmiernego rozszerzania stanu szlacheckiego spowodowała od końca XVI wieku zanik automatycznej nobilitacji królewskiej na prośbę przez adoptującego, również ograniczyła nobilitacje królewskie. W obu przypadkach wymagana była początkowo wiedza, a później i zgoda Sejmu Rzeczypospolitej. Niektórzy polscy władcy (m.in. Stanisław Leszczyński, Stanisław August Poniatowski) obchodzili te ograniczenia, stosując tzw. nobilitacje sekretne, bez potwierdzenia sejmowego. Taka nobilitacja nie dawała faktycznie żadnych prerogatyw polskiego szlachectwa i była stosowana głównie wobec cudzoziemców. Bez zgody sejmu niektórzy królowie nadawali także szlachectwo osobiste, bez prawa dziedziczenia, nadając tytuł Kawalera Złotej Ostrogi. Nobilitacje, także te sekretne, stanowiły często sposób zasilenia skarbca monarszego lub zjednania stronników. Dlatego m.in. prawo do nobilitacji uzurpowali sobie także np. biskupi krakowscy, jako książęta siewierscy. Możliwa była także forma nobilitacji zbiorowej, jak w przypadku nobilitacji miasta Lwowa, gdy w 1658 Jan Kazimierz podniósł wszystkich mieszkańców miasta do godności szlacheckiej. Choć niektórzy twierdzą, że nobilitowano wtedy nie mieszczan, ale miasto jako takie, by stworzyć konstrukcję prawną uzasadniającą jego udział w Sejmie. Faktem jest, że w Galicji dobra tabularne obok szlachty mieli prawo posiadać mieszczanie Lwowa, tworząc w ten sposób polski odpowiednik angielskiej gentry – właścicieli ziemskich nie posiadających tytułu szlacheckiego. Taki właściciel dóbr tabularnych egzekwujący związane z nimi prawa dominialne to odpowiednik angielskiego lord-of-the-manor niebędącego parem. W większości monarchii od końca XVIII w. nobilitacja była w niektórych przypadkach rutynowa i wręcz automatyczna, np. po odsłużeniu w odpowiednim stopniu oficerskim lub na stanowisku urzędnika państwowego lub sądowego określonych lat, po otrzymaniu wyższego stopnia oficerskiego lub przyjęciu do wysokiego orderu. Na ziemiach polskich było to szczególnie powszechne w okresie zaborów, zwłaszcza w zaborze rosyjskim i austriackim. Świeżo mianowana szlachta miała zazwyczaj mniej przywilejów i stała niżej w hierarchii niż szlachta rodowa, mogąca poszczycić się pochodzeniem od rodów panów feudalnych lub rycerskich. Nobilitacja mogła być warunkowa, uzależniona od spełnienia określonych nakazów czy zakazów. Dziś nobilitacja automatyczna jest również powszechnie praktykowana w większości monarchii, np. w Wielkiej Brytanii, każdy sędzia Sądu Najwyższego automatycznie zostaje parem po kilkunastu latach sprawowania urzędu. Najczęściej tytuły szlacheckie nadawane automatycznie nie są dziedziczne. (pl)
- Нобілітація (пол. Nobilitacja від лат. nobilis — «шляхетний») — юридичне надання монархами прав монархічної гідності або титулу, введення у стан шляхетства (Річ Посполита та Велике князівство Литовське, Руське і Жемайтійське) або дворянства (Російська імперія). (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Unter Nobilitierung (auch Adelung, Nobilitation oder Standeserhebung genannt) versteht man die Erhebung in den Adelsstand. Sie ist nur in Staaten mit monarchischer Staatsform möglich und kann nur von einem souveränen Monarchen ausgehen. Unter dem Nobilitierungsrecht versteht man das Recht, das ein Monarch (meist der König oder Kaiser) hat, um eine Person in den Adelsstand zu erheben. (de)
- Ennoblement is the conferring of nobility—the induction of an individual into the noble class. Currently only a few kingdoms still grant nobility to people; among them Spain, the United Kingdom, Belgium and the Vatican. Depending on time and region, various laws have governed who could be ennobled and how. Typically, nobility was conferred on individuals who had assisted the sovereign. In some countries (e.g. France under the Ancien Régime), this degenerated into the buying of patents of nobility, whereby rich commoners (e.g. merchants) could purchase a title of nobility. (en)
- Нобілітація (пол. Nobilitacja від лат. nobilis — «шляхетний») — юридичне надання монархами прав монархічної гідності або титулу, введення у стан шляхетства (Річ Посполита та Велике князівство Литовське, Руське і Жемайтійське) або дворянства (Російська імперія). (uk)
- Nobilitace ( z lat. nobilis – vznešený; šlechtický titul) znamená povýšení do šlechtického stavu, často spojené s udělením titulu, erbu, hesla atd. Nobilitace původně znamenala uznání svobodné osoby a zároveň její zařazení do družiny určitého panovníka, později mezi dvorskou šlechtu. Právo nobilitovat měl pouze panovník a jen v monarchiích mohla mít šlechta společenský význam a smysl. Nobilitace se mohla vztahovat na určitou osobu, anebo zahrnovat i její potomky, čili nobilitovat určitý rod. (cs)
- Ennoblecimiento es el acto formal de de una persona por la voluntad de un soberano, provocando un cambio de estamento o estado social en él, confiriéndole la condición de nobleza. Es una de las formas de reconocimiento que un Estado puede utilizar para honrar a uno de sus ciudadanos. La práctica del ennoblecimiento es distinta en cada época y lugar, y no existe en todos los países.
* Acta por la que el duque Luis I de Borbón ennoblece y otorga escudos de armas a dos caballeros, 22 de febrero de 1334.
* Lettres d'anoblissement de por el emperador Napoléon Bonaparte, 1808. (es)
- L’anoblissement est un acte formel de promotion d'une personne par la volonté d'un souverain, provoquant un changement d'état social en lui conférant la noblesse. C'est l'une des formes de reconnaissance qu'un État peut utiliser pour honorer l'un de ses citoyens. Au cours de l'histoire, et selon les pays, la pratique de l'anoblissement a varié et n'existe plus que dans quelques pays où la noblesse existe comme institution, comme la Belgique, l'Espagne, le Royaume-Uni et le Vatican. (fr)
- Nobilitacja (z łac.), poza popularnym znaczeniem słownikowym – uszlachcenie, czyli przejście do stanu szlacheckiego osoby (szlachectwo osobiste) lub osoby i jej rodziny (szlachectwo dziedziczne), niemających dotąd tytułu szlacheckiego. Nobilitacji dokonywała osoba panująca, panujący nadawał także danej rodzinie herb. Często uszlachceniu towarzyszyła też adopcja do istniejącego rodu heraldycznego. (pl)
- Нобилитация (польск. Nobilitacja, от лат. nobilis — благородный, высокородный, родовитый, знатный, аристократический) — правовая форма включения лица не шляхетского происхождения в дворянское сословие. Пожалование шляхетства за военные заслуги было предоставлено гетманам, с последующим утверждением общим сеймом. При этом так же выдавались привилегии. С 1775 г. нобилитированный также должен был обладать земельной собственностью. В 1789 г. введена повышенная оплата за диплом на полное шляхетство — 18 000 злотых. (ru)
|
