| dbo:abstract
|
- Ederlezi je tradiční romská lidová píseň původem z Balkánu. Kromě romské komunity se rozšířila mezi všechny kultury a národy poloostrova. Její název, který do romského jazyka přišel původně z turečtiny, oslavuje původní pohanský svátek obětování jehněte. V pravoslavných kulturách odkazuje k 6. květnu, kdy se slaví tzv. den svatého Jiří. Píseň zpopularizoval zpěvák Goran Bregović v srbské verzi (Đurđevdan/Ђурђевдан), která vyšla na albu skupiny Bijelo dugme v roce 1988. Od té doby se objevila v několika filmech (včetně např. amerického snímku Borat, jugoslávského filmu ) a její text byl přeložen do řady jazyků, jako např. do řečtiny, nebo polštiny. Tyto texty vycházejí ze srbskochorvatského originálu, který se však od původního romského textu značně liší. Současný srbský text písně pochází z poloviny 20. století. Vznikl ve vlaku zajatců, směřujících ze Sarajeva do koncentračního tábora Jasenovac během druhé světové války. V Česku se romská sdružení pokoušela uspořádat soutěž o lokalizovanou verzi písně. Píseň je oblíbená mezi Romy na Balkáně, v Turecku, Rusku a dalších oblastech po celém světě, kde je významná romská diaspora. Existuje více jazykových verzí, např. bulharská, francouzská, turecká, řecká a podobně. (cs)
- Το Εντερλέζι είναι ένα δημοφιλές παραδοσιακό λαϊκό τραγούδι της μειονότητας των Ρομά στα Βαλκάνια. Το τραγούδι πήρε το όνομά του από το Εντερλέζι, μια γιορτή για την άνοιξη, ξεχωριστής σημασίας για τους τσιγγάνους Ρομά στα Βαλκάνια (και σε άλλα μέρη του κόσμου). Αυτή η γιορτή γιορτάζει την επιστροφή της άνοιξης. Ederlezi είναι το όνομα τσιγγάνων για τη σερβική και βουλγαρική γιορτή του Αγίου Γεωργίου που γιορτάζεται στις 6 Μαΐου (αφού στις περισσότερες σλαβικές χώρες εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το παλαιό ημερολόγιο ή, με το νέο ημερολόγιο, στις 23 Απριλίου). Οι διάφορες βαλκανικές λέξεις (Herdeljez, Erdelezi) είναι παραλλαγές της τουρκικής Hıdırellez, γιορτή που σηματοδοτεί την αρχή της άνοιξης, η οποία εμφανίζεται περίπου 40 ημέρες μετά την εαρινή ισημερία. Το πρώην Γιουγκοσλαβικό ροκ συγκρότημα Bijelo Dugme κυκλοφόρησε μια διασκευή του τραγουδιού στα σερβοκροατικά χρησιμοποιώντας την ίδια μελωδία, αλλά με πολύ διαφορετικούς στίχους και με τίτλο "Đurđevdan je a ja nisam s onom koju volim" που χρησιμοποιήθηκε το 1988 στο άλμπουμ τους Τσιριμπιριμπέλα (Ćiribiribela). Υπάρχει επίσης μια άλλη εκδοχή του τραγουδιού από τους Κρόκε. Το τραγούδι έγινε διάσημο όταν χρησιμοποιήθηκε στην ταινία Ο καιρός των Τσιγγάνων, του Εμίρ Κουστουρίτσα, με την εκδοχή του Γκόραν Μπρέγκοβιτς (με τον τίτλο Ederlezi (Scena Đurđevdana Na Rijeci)). Το τραγούδι ακούγεται επίσης στην ταινία Μποράτ, ταινία που αναφερόταν στο Καζακστάν αν και δεν έχει καμία σχέση με την αυθεντική μουσική του Καζακστάν και είχε τον ίδιο ακριβώς τίτλο. Το κείμενο μέσα στις παρενθέσεις, σημαίνει, στη σερβική γλώσσα, "Η σκηνή του "Τζούρτζεβνταν" στις όχθες του ποταμού" και αναφέρεται στη σκηνή του γιορτασμού "Τζούρτζεβνταν" στο ποτάμι. Στην ταινία δεν υπάρχει αντίστοιχη σκηνή αλλά ο τίτλος του τραγουδιού (και η περιγραφή) δόθηκε από το άλμπουμ της ταινίας του Κουστουρίτσα. Και στα δύο άλμπουμ το τραγούδι αποδόθηκε στον Γκόραν Μπρέγκοβιτς αν και δεν είναι ούτε ο συνθέτης ούτε ο τραγουδιστής αλλά ο ενορχηστρωτής του τραγουδιού. Ο Μπρέγκοβιτς δισκογράφησε και μία εκδοχή στα πολωνικά, με τίτλο "Nie ma, nie ma ciebie», με την Πολωνή τραγουδίστρια Κάγια. Το τραγούδι κυκλοφόρησε και με ελληνικούς στίχους, με τίτλο "Του Αϊ Γιώργη", από τον Μπρέγκοβιτς και την Άλκηστη Πρωτοψάλτη το 1991. Τους ελληνικούς στίχους έγραψε η Λίνα Νικολακοπούλου. Το βουλγαρικό γκρουπ "Κούκου Μπαντ", με τραγουδιστή τον Σλάβι Τριφόνοφ κυκλοφόρησε το τραγούδι σε διάφορα άλμπουμ με όλες τις βουλγαρικές παραλλαγές ("Гергьовден", Γκιεργόβντεν, η ημέρα του Αγίου Γεωργίου), σε Σερβο-Βουλγαρικούς στίχους ("Свети Георги», Σβέτι Γκεόργκι, Αγ. Γεώργιος) και Ρομά-Σερβο-Βουλγαρικούς στίχους ("Erdelezi", Ερντελέζι). (el)
- "Ederlezi" estas populara tradicia folklora kanto de la Romaoj (ciganoj) en la Balkana duoninsulo. Ederlezi estas la romaa nomo por la tago de Hıdrellez (turka) Đurđevdan (slava), la festo de Sankta Georgo (kristana) kaj la celebrado de la reveno de la printempo. La kanto akiris sian nomon de Ederlezi kiu estas festo okaze de la reveno de la printempo, festita precipe de romaoj en la balkana duoninsulo, Turkio kaj aliloke ĉirkaŭ la mondo. Ederlezi estas la romaa nomo por la bulgara, makedona kaj serba festo de Sanktulo Georgo. Ĝi estas festita la sesan de majo (okazanta proksimume 40 tagojn post la printempa ekvinokso). La diversaj balkanaj literumoj (Herdeljez, Erdelezi) estas variantoj de la turka Hıdırellez, feriotago indikante la komencon de la printempo, okazanta sur la sama tago. Muzikisto Goran Bregović verkis ĝin omaĝe al la serboj, ciganoj kaj judoj deportitaj al Jasenovac, la tago de Sankta Georgo. Ederlezi estas la romaa nomo de la festo Sankta Georgo je la 6-a de majo, kiam ciganoj festas la finon de la vintro, malamiko de la ciganoj. (eo)
- «Ederlezi» es una canción folclórica de la minoría gitana (romaní) en los Balcanes. Debe su nombre al festival de primavera Ederlezi, muy celebrado por los gitanos romaníes, en particular en los Balcanes para festejar el regreso de la estación. Ederlezi es el nombre romaní para la fiesta serbia Đurđevdan, consagrada a San Jorge y se celebra el 6 de mayo en la iglesia ortodoxa. Las diversas escrituras (Herdeljez o Erdelezi) son variantes de (una palabra que surge de la mezcla de los profetas Al-Khidr y Elías), en turco, una festividad que señala la llegada de la primavera, que ocurre cerca de cuarenta días después del equinoccio de primavera. La versión de Goran Bregović es conocida, en particular por ser utilizada en Tiempo de los gitanos de Emir Kusturica, y en Borat de Sacha Baron Cohen. (es)
- "Ederlezi" is a popular traditional folk song of the Romani people in the Balkans. The song got its name from Ederlezi, which is a festival celebrating the return of springtime, especially by the Romani people of the Balkans, and elsewhere around the world. Ederlezi is the Romani name for the Feast of Saint George. It is celebrated on 6 May [O.S. 23 April] (occurring approximately 40 days after the spring equinox),. The various Balkan spellings (Herdeljez, Erdelezi) are variants of the Turkish Hıdırellez, a holiday signaling the beginning of spring, occurring on the same day. (en)
- Ederlezi ist der Titel eines Liedes der Roma und besingt das von vielen orthodoxen Roma auf dem Balkan und in der Türkei am 6. Mai gefeierte Đurđevdan-bzw. Hıdrellez-Fest. Unter dem Titel Đurđevdan (Je A Ja Nisam S Onom Koju Volim) wurde das Lied 1988 von der jugoslawischen Rockband Bijelo dugme mit abweichendem serbokroatischem Text veröffentlicht. Das Lied entstand mutmaßlich im damaligen sozialistischen Jugoslawien und war besonders in den 1980er Jahren populär. Es ist strittig, ob es sich um Volksliedgut handelt oder die Urheberschaft bei einem Komponisten liegt. (de)
- Ederlezi ijito gutxiengoaren (erromani) Balkanetako kanta folklorikoa da. Kantak Ederlezi izena udaberriaren etorrera ospatzen duen jaialdiaren izenetik hartu zuen, erromani ijitoek ospatzen duten jaialdia, batez ere Balkanetan, baina baita munduko beste leku batzuetan ere, urtaro berriaren sarrera ospatzeko. San Jurgi jaiaren eguna da Ederlezi, eta maiatzaren 6an ospatzen da eliza ortodoxoan. (eu)
- Ederlezi est une chanson présentée par la plupart de ses interprètes comme une chanson folklorique traditionnelle des Roms des Balkans. Elle fait référence au jour de la fête de la Saint-Georges (Ederlezi). Toutefois, elle n'apparaît pour la première fois qu'en 1988 sur la bande originale du film Le Temps des Gitans, attribuée à Goran Bregović qui affirme avoir composé la musique à partir de deux couplets de chansons traditionnelles albanaises. Il semble que la chanson soit une œuvre plus collaborative et s'inspire également de chansons antérieures. Les textes de cette chanson varient selon les différentes langues. Des versions en serbe ou bosnien ont fleuri à la suite de la remise à jour par Bregović dont certaines totalisent plus de 5 millions de vues sur YouTube sous le nom de "Djurdjevdan" (Bijelo Dugme, groupe dont fit partie Bregović). Le texte en est différent, parlant d'une bien-aimée absente, avec toujours la référence à la Saint-Georges. La large répartition géographique de la fête du 6 mai (jusqu'en Turquie, cf. l'article homonyme, où elle est aussi jouée par les Tzigane d'Istanbul) et de ce chant laissent penser à une origine plus ancienne. (fr)
- Ederlezi è una canzone popolare tradizionale in lingua romaní delle popolazioni di etnia Rom dei Balcani, principalmente in Serbia. Il titolo si riferisce alla festività serba di Đurđevdan (Ђурђевдан), chiamata in lingua rom appunto Ederlezi, che cade il 6 maggio e celebra la primavera. Si tratta di una festa molto sentita dai Rom nei Balcani e in ogni parte del mondo, a prescindere dalle connotazioni religiose dei vari gruppi. Si tratta probabilmente del brano folkloristico romaní più noto al mondo, soprattutto grazie alla versione realizzatane dal musicista Goran Bregović, inclusa nella colonna sonora del film Il tempo dei gitani di Emir Kusturica. Questo brano è presente anche all'interno del film Borat - Studio culturale sull'America a beneficio della gloriosa nazione del Kazakistan, pur non avendo alcun'attinenza con la cultura e la musica kazaka. Altre versioni del brano sono state realizzate dal gruppo italiano dei CSI, inclusa nell'album Noi non ci saremo Vol. 1 e interpretata da Ginevra Di Marco, e dalla rock band iugoslava Bijelo Dugme (in cui militava lo stesso Bregović), contenuta sotto il titolo Đurđevdan je a ja nisam s onom koju volim nel loro album Ćiribiribela del 1988. La cantante Patrizia Laquidara ne ha fatto un video nel 2012, disponibile sul web. Anche il trio polacco Kroke ne ha realizzato una propria versione.Parti della canzone sono inserite nella versione del brano Come l'acqua contenuta nell'album Visto così del cantautore Giuseppe Mango in un'interpretazione a cappella dal quartetto femminile pugliese Faraualla. Il termine Ederlezi - che designa in lingua romaní la festa di San Giorgio - deriva probabilmente dalla parola turca Hidirellez, che a sua volta indica un'antica festività turca che si svolge circa un mese dopo l'equinozio di primavera. Il termine Hidirellez indica la rinascita della natura e il ritorno della primavera. (it)
- Эдерлези (цыг. «Юрьев день») — цыганская народная песня, популярная среди цыган Югославии. Считается, что её мелодия заимствована из одноимённой сербской песни (серб. Ђурђевдан «Юрьев день»); реже предполагают обратное заимствование. Песня на ту же мелодию и посвящённая тому же празднику есть и у болгар. Также Эдерлези — название весеннего дня Св. Георгия, используемое цыганами Балкан. Само слово является искажением заимствования турецкого Хедерлез. Эта песня стала известной после фильма «Время цыган» Эмира Кустурицы, где «Эдерлези» была обработана Гораном Бреговичем. Позже она звучала в кинофильмах «Борат» и «Турецкий гамбит». 30 июня 2004 года в Швеции выходит в свет новая композиция французской певицы Ysa Ferrer под названием «Ederlezi», которая была продюсирована Richi M. Это кавер-версия песни Горана Бреговича («Время цыган») в современной клубной обработке. Трек был записан на цыганском языке. Во время выхода композиция стала супер хитом и долгое время звучала на fm волнах. Название песни «Эдерлези» означает день святого Георгия, отмечаемый всеми балканскими цыганами в качестве основного весеннего праздника. В этот день принято резать и есть баранов и ягнят. В цыганском варианте, мальчик, герой песни не имеет такой возможности и вынужден наблюдать за праздником поодаль, страдая от голода, пока его сверстники танцуют. Но соседи угощают бедную семью жареным мясом, чтобы и они могли порадоваться празднику, совершая таким образом небольшое праздничное чудо. В тексте Эдерлези называется «нашим праздником», поскольку цыгане считают св. Георгия Победоносца своим покровителем. Название этой песни получил альбом Горана Бреговича 1998 года. (ru)
- «Едерлезі» (циг. «Юріїв день», серб. «Ђурђевдан») — народна пісня, популярна серед циган колишньої Югославії. Широкому загалу пісня стала відомою після фільму «Час циган» Еміра Кустуриці, де «Едерлезі» була оброблена Гораном Бреговичем. Назва пісні «Едерлезі» (серб. Джурджевдан) означає День святого Юрія, що відзначається всіма балканськими циганами як основне весняне свято. У цей день прийнято різати баранів та ягнят. Хлопчик, герой пісні не має такої можливості і змушений спостерігати за святом здалеку, страждаючи від голоду, поки його однолітки танцюють. Але сусіди пригощають бідну сім'ю смаженим м'ясом, щоб і вони могли порадіти святу, здійснюючи таким чином невелике святкове диво. В тексті Едерлезі називається «нашим святом», оскільки цигани вважають св. Юрія Змієборця своїм покровителем. Назву цієї пісні отримав альбом Горана Бреговича 1998 року. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- "Ederlezi" is a popular traditional folk song of the Romani people in the Balkans. The song got its name from Ederlezi, which is a festival celebrating the return of springtime, especially by the Romani people of the Balkans, and elsewhere around the world. Ederlezi is the Romani name for the Feast of Saint George. It is celebrated on 6 May [O.S. 23 April] (occurring approximately 40 days after the spring equinox),. The various Balkan spellings (Herdeljez, Erdelezi) are variants of the Turkish Hıdırellez, a holiday signaling the beginning of spring, occurring on the same day. (en)
- Ederlezi ist der Titel eines Liedes der Roma und besingt das von vielen orthodoxen Roma auf dem Balkan und in der Türkei am 6. Mai gefeierte Đurđevdan-bzw. Hıdrellez-Fest. Unter dem Titel Đurđevdan (Je A Ja Nisam S Onom Koju Volim) wurde das Lied 1988 von der jugoslawischen Rockband Bijelo dugme mit abweichendem serbokroatischem Text veröffentlicht. Das Lied entstand mutmaßlich im damaligen sozialistischen Jugoslawien und war besonders in den 1980er Jahren populär. Es ist strittig, ob es sich um Volksliedgut handelt oder die Urheberschaft bei einem Komponisten liegt. (de)
- Ederlezi ijito gutxiengoaren (erromani) Balkanetako kanta folklorikoa da. Kantak Ederlezi izena udaberriaren etorrera ospatzen duen jaialdiaren izenetik hartu zuen, erromani ijitoek ospatzen duten jaialdia, batez ere Balkanetan, baina baita munduko beste leku batzuetan ere, urtaro berriaren sarrera ospatzeko. San Jurgi jaiaren eguna da Ederlezi, eta maiatzaren 6an ospatzen da eliza ortodoxoan. (eu)
- Ederlezi je tradiční romská lidová píseň původem z Balkánu. Kromě romské komunity se rozšířila mezi všechny kultury a národy poloostrova. Její název, který do romského jazyka přišel původně z turečtiny, oslavuje původní pohanský svátek obětování jehněte. V pravoslavných kulturách odkazuje k 6. květnu, kdy se slaví tzv. den svatého Jiří. (cs)
- Το Εντερλέζι είναι ένα δημοφιλές παραδοσιακό λαϊκό τραγούδι της μειονότητας των Ρομά στα Βαλκάνια. Το τραγούδι πήρε το όνομά του από το Εντερλέζι, μια γιορτή για την άνοιξη, ξεχωριστής σημασίας για τους τσιγγάνους Ρομά στα Βαλκάνια (και σε άλλα μέρη του κόσμου). Αυτή η γιορτή γιορτάζει την επιστροφή της άνοιξης. Ederlezi είναι το όνομα τσιγγάνων για τη σερβική και βουλγαρική γιορτή του Αγίου Γεωργίου που γιορτάζεται στις 6 Μαΐου (αφού στις περισσότερες σλαβικές χώρες εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το παλαιό ημερολόγιο ή, με το νέο ημερολόγιο, στις 23 Απριλίου). Οι διάφορες βαλκανικές λέξεις (Herdeljez, Erdelezi) είναι παραλλαγές της τουρκικής Hıdırellez, γιορτή που σηματοδοτεί την αρχή της άνοιξης, η οποία εμφανίζεται περίπου 40 ημέρες μετά την εαρινή ισημερία. (el)
- "Ederlezi" estas populara tradicia folklora kanto de la Romaoj (ciganoj) en la Balkana duoninsulo. Ederlezi estas la romaa nomo por la tago de Hıdrellez (turka) Đurđevdan (slava), la festo de Sankta Georgo (kristana) kaj la celebrado de la reveno de la printempo. Muzikisto Goran Bregović verkis ĝin omaĝe al la serboj, ciganoj kaj judoj deportitaj al Jasenovac, la tago de Sankta Georgo. Ederlezi estas la romaa nomo de la festo Sankta Georgo je la 6-a de majo, kiam ciganoj festas la finon de la vintro, malamiko de la ciganoj. (eo)
- «Ederlezi» es una canción folclórica de la minoría gitana (romaní) en los Balcanes. Debe su nombre al festival de primavera Ederlezi, muy celebrado por los gitanos romaníes, en particular en los Balcanes para festejar el regreso de la estación. Ederlezi es el nombre romaní para la fiesta serbia Đurđevdan, consagrada a San Jorge y se celebra el 6 de mayo en la iglesia ortodoxa. (es)
- Ederlezi est une chanson présentée par la plupart de ses interprètes comme une chanson folklorique traditionnelle des Roms des Balkans. Elle fait référence au jour de la fête de la Saint-Georges (Ederlezi). Toutefois, elle n'apparaît pour la première fois qu'en 1988 sur la bande originale du film Le Temps des Gitans, attribuée à Goran Bregović qui affirme avoir composé la musique à partir de deux couplets de chansons traditionnelles albanaises. Il semble que la chanson soit une œuvre plus collaborative et s'inspire également de chansons antérieures. Les textes de cette chanson varient selon les différentes langues. (fr)
- Ederlezi è una canzone popolare tradizionale in lingua romaní delle popolazioni di etnia Rom dei Balcani, principalmente in Serbia. Il titolo si riferisce alla festività serba di Đurđevdan (Ђурђевдан), chiamata in lingua rom appunto Ederlezi, che cade il 6 maggio e celebra la primavera. Si tratta di una festa molto sentita dai Rom nei Balcani e in ogni parte del mondo, a prescindere dalle connotazioni religiose dei vari gruppi. (it)
- Эдерлези (цыг. «Юрьев день») — цыганская народная песня, популярная среди цыган Югославии. Считается, что её мелодия заимствована из одноимённой сербской песни (серб. Ђурђевдан «Юрьев день»); реже предполагают обратное заимствование. Песня на ту же мелодию и посвящённая тому же празднику есть и у болгар. Также Эдерлези — название весеннего дня Св. Георгия, используемое цыганами Балкан. Само слово является искажением заимствования турецкого Хедерлез. В тексте Эдерлези называется «нашим праздником», поскольку цыгане считают св. Георгия Победоносца своим покровителем. (ru)
- «Едерлезі» (циг. «Юріїв день», серб. «Ђурђевдан») — народна пісня, популярна серед циган колишньої Югославії. Широкому загалу пісня стала відомою після фільму «Час циган» Еміра Кустуриці, де «Едерлезі» була оброблена Гораном Бреговичем. В тексті Едерлезі називається «нашим святом», оскільки цигани вважають св. Юрія Змієборця своїм покровителем. Назву цієї пісні отримав альбом Горана Бреговича 1998 року. (uk)
|
