| dbo:abstract
|
- Caral (též Caral-Supe) je název jedné z peruánských archeologických lokalit, které jsou zařazeny na seznam světového kulturního dědictví UNESCO. Toto centrum prehispánské se nachází v údolí Valle de Supe, 200 kilometrů severně od Limy, jeho stáří se odhaduje na 5 000 let. Rozkládá se na území o rozloze 66 ha. Vzhledem ke svému stáří se jedná o výjimečně zachovalou lokalitu, ve které se nachází mimo jiné několik pyramidových struktur, kruhových prostranství či pozůstatky obytných budov. Caral bylo ve své době náboženským a duchovním centrem přilehlých lidských sídelních celků. Byly zde nalezeny útržky textů „zapsaných“ uzlovým písmem kipu. Civilizace Caral (též pod názvem civilizace Norte Chico) patří mezi nejstarší kultury na americkém kontinentu - rozvíjela se ve stejném časovém období jako starověké kultury Mezopotámie, Indie, Číny, Egyptu či Řecka. (cs)
- Caral fou una ciutat sagrada de la desapareguda civilització de Caral i un important jaciment arqueològic situat al Perú. La civilització de Caral (Caral-Supe o Norte Chico) és la més antiga d'Amèrica, i és considerada com el bressol de la civilització andina. Està situat a la , a 200 kilòmetres al nord de Lima, i està datat en uns 5.000 anys d'antiguitat. La civilització de Caral va ser coetània d'altres de l'antiguitat, com les de la Xina, l'antic Egipte, l'Índia i Mesopotàmia; aquesta ciutat estat tenia una organització teocràtica, i va estar envoltada per altres civilitzacions emmarcades en el que s'anomena "societat vilatana". Segons una part de la comunitat científica, es tractaria d'una de les zones geogràfiques que poden considerar com el bressol de posteriors civilitzacions per la seva antiguitat. Va ser declarada Patrimoni de la Humanitat pel Comitè del Patrimoni Mundial de la UNESCO durant la seva trentena tercera sessió ordinària celebrada el 28 de juny de 2009 a Sevilla. Es va reconèixer així que la Ciutat Sagrada de Caral és la representant més destacada per la seva antiguitat, complexitat arquitectònica amb edificis piramidals, places, el seu disseny i l'extensió urbana d'aquesta civilització peruana, la més antiga del continent americà. D'aquesta manera, Caral s'afegeix als altres 10 llocs turístics ja reconeguts com a Patrimoni de la Humanitat al Perú. (ca)
- كارال أو كارال-سوب مدينة تاريخية في وادي سوبي، في مقاطعة بارانكا في بيرو، على بعد حوالي 200 كيلومتر شمال العاصمة ليما. وكارال إحدى أقدم المدن في الأمريكتين. كانت مأهولة بين القرنين السادس والعشرين قبل الميلاد والقرن العشرين قبل الميلاد تقريبا، على مساحة تزيد عن 60 هكتارا. (ar)
- Caral ist die älteste bekannte Stadtsiedlung auf dem amerikanischen Kontinent. Die Siedlung liegt in Peru, etwa 200 km nördlich von Lima und 25 km landeinwärts der Pazifikküste im Tal des meist ausgetrockneten Río Supe. Seit Juni 2009 ist Caral-Supe Teil des UNESCO-Welterbes. (de)
- Caral [kaRAL] estis urbo kiu estas la plej malnova sur la amerika kontinento. Ĝi situas en Peruo, je ĉ. 200 km norde de Lima kaj je 25 km landinternen fore de la Pacifika marbordo, en valo de Rio Supe. La aĝo de la tiama kulturo estis datite per kansako je 4600 jaroj kaj tiel ĝi aĝas je 1000 jaroj pli ol la ĝis tiam konata plej malnova kulturo de la amerika kontinento, tiu de la olmekoj ĉe la Golfo de Meksiko. Tiel Caral samaĝas ol la konataj kulturaj pracentroj de la homara civilizo: Mezopotamio, Egiptio, Hindio kaj Ĉinio. Ĝi estas konsiderata kiel unu el ĉefaj lokoj de la Civilizacio Caral-Supe. La difino de la aĝo okazis en 2001 per radiokarbonaj metodoj el la kano-sakoj, kiuj estis masonitaj en la konstruaĵon. Oni difinis la daton de 2627 aK.. Tiel la urbo ekzistis en tiu epoko, kiam oni konstruis en Egiptio piramidojn. Caral mem okupas areon de ĉ. 60 hektaroj, la urbon limas ses piramidformaj holmoj, el kiuj la plej granda longas 160 m, larĝas 150 m kaj altas 18 m. Ĉe eniro inter la piramidoj troviĝas du monolitoj altaj je 3,5 m kaj el granito (dum granito ne troviĝas en la proksimo). La plej malgranda piramido longas 60 m, larĝas 45 m kaj altas 10 m. Oni ne trovis ankoraŭ tie fortikitajn lokojn, defendajn kavojn, murojn kaj eĉ tombejon. Oni trovis nur du skeletojn de infanoj kaj kipuon. El la lasta fakto oni supozas, ke ĝi servis kiel antaŭulo de la Inkaa imperio. La urbon verŝajne loĝis 3000 homoj, kiuj okupiĝis pri paca komercado. La urbo senhomiĝis en ĉ. 1600 a.K. (eo)
- The Sacred City of Caral-Supe or simply Caral, is an archaeological site where the remains of the main city of the Caral civilization are found. It is located in Peru in the Supe valley, near the current town of Caral, 182 kilometers north of Lima, 23 km from the coast and 350 metres above sea level. It is attributed an antiquity of 5000 years and it is considered the oldest city in the Americas and one of the oldest in the world. No other site has been found with such a diversity of monumental buildings or different ceremonial and administrative functions in the Americas as early as Caral. It has been declared a Humanity Cultural Heritage site by UNESCO. The Caral culture developed between 3000 and 1800 B.C (Late Archaic and Lower Formative periods). In America, it is the oldest of the pre-Hispanic civilizations, developing 1,500 years earlier than the Olmec civilization, the first Mesoamerican complex society. Closely related to the city of Caral was an early fishing city, Áspero or El Áspero, located on the coast of Peru, near the mouth of the Supe River. There, remains of human sacrifices (two children and a newborn) have been found, and more recently (2016), the remains of a woman, who presumably belonged to the local elite of 4,500 years ago. (en)
- Caral Caralgo zibilizazioaren hiriburua izan zen. bailaran dago, Limatik 182 kilometro iparrera eta kostatik 23 kilometrora. 350 metroko altueran dago. 5.000 urteko zahartasuna baino gehiago ematen zaio eta Amerikako zibilizazio zaharrena jotzen da. Unescok Gizateriaren ondare izendatu zuen 2009an. (eu)
- La Ciudad Sagrada de Caral-Supe o simplemente Caral, es un sitio arqueológico donde se hallan los restos de la principal ciudad de la civilización caral. Se encuentra en el valle de Supe, cerca del poblado actual de Caral, 182 kilómetros al norte de Lima (Perú), a 23 km del litoral y a 350 m s. n. m. Se le atribuye una antigüedad de 5000 años y es considerada la ciudad más antigua de América y una de las más antiguas del mundo, pues no se ha encontrado hasta ahora en dicho continente otro sitio más antiguo con semejante diversidad de edificios monumentales, con distintas funciones ceremoniales y administrativas. Ha sido declarada Patrimonio Cultural de la Humanidad por la Unesco. La cultura caral se desarrolló entre 3000 y 1800 a. C. (Arcaico Tardío y Formativo Inferior) es decir, fue contemporánea de otras civilizaciones primigenias como las de Egipto, India, Sumeria, China, pero a diferencia de ellas (que intercambiaron sus logros), se desarrolló en completo aislamiento. En América, es la más antigua de las civilizaciones prehispánicas, superando en 1500 años a la civilización olmeca, otro importante foco civilizatorio situado en Mesoamérica. Estrechamente relacionada con la ciudad de Caral se hallaba Áspero o El Áspero, situado en el litoral cercano a la desembocadura del río Supe, y que, según todos los indicios, fue su ciudad pesquera. Allí es donde se han hallado restos de sacrificios humanos (dos niños y un neonato), y más recientemente (2016), de una mujer, que presumiblemente perteneció a la elite local de hace 4500 años. Otros sitios situados en el valle de Supe y que formaban parte del núcleo de la civilización caral son Miraya, Lurihuasi, Chupacigarro, Allpacoto, entre otros. (es)
- La ville sacrée de Caral-Supe ou Caral-Chupacigarro, est un site archéologique antique situé dans le désert à 23 km de la côte du Pérou, dans la vallée de Supe, région de Lima, province de Barranca, à 140 km au nord-nord-ouest de Lima, est le vestige de la plus ancienne cité d'Amérique connue à ce jour. La ville sacrée de Caral-Supe a été inscrite sur la liste du patrimoine mondial de l'Unesco le 28 juin 2009. Pour accéder au site archéologique, il faut quitter la Panamericana Norte (1N) au km 184, puis prendre la 102, une route qui longe la rive droite du Río Supe. (fr)
- Caral è un grande insediamento presente nella , vicino a , Provincia di Barranca, Perù, circa 200 km a nord di Lima. Caral è una delle più antiche città delle Americhe, ed è un sito molto studiato della popolazione del Norte Chico. Nel 2009 il sito è stato inserito tra i patrimoni dell'umanità dell'UNESCO grazie alla sua importanza culturale. (it)
- カラル (Caral) ないしカラル＝スーペ (Caral-Supe) は古代アンデス文明の遺跡で、2009年にユネスコの世界遺産リストに登録された。ペルーの首都リマの北方およそ200 km に位置するリマ県バランカ郡のスーペ谷に残る大規模な遺跡で、研究者たちの中にはアメリカ大陸最古の都市遺跡と評する者もいる。その評価は完全に定まっているわけではないが、アンデス文明の中でも、カラル文化とも（Norte Chico civilization）とも呼ばれる時期の文化の担い手たちの遺跡として、研究が積み重ねられている。 (ja)
- Caral was een stad in het huidige Peru en ligt 200 kilometer ten noorden van Lima. De site komt uit het laat voorkeramisch en was in gebruik tussen 2627 cal. BCE en 2020 cal. BCE. Er zijn restanten gevonden van een oude beschaving van meer dan 4500 jaar geleden. Caral werd ontdekt door Ruth Shady, een antropoloog en archeoloog van Peruaanse afkomst. De site bevindt zich in het huidige district (distrito) van de (ciudad) in de provincie (provincia) Barranca (regio Lima). (nl)
- Caral – duże stanowisko archeologiczne na pustyni w Dolinie Supe, w pobliżu miasta Supe w prowincji Barranca w północnym Peru, odkryte w 1905 roku. W 2009 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Caral było zamieszkane w okresie 3000 p.n.e. - 1600 p.n.e. i jest najstarszym znanym ośrodkiem miejskim na Półkuli Zachodniej i największym w rejonie Andów. Na obszarze 66 hektarów zamieszkiwało tam ponad 3000 ludzi. Miasto, obejmujące kompleks świątyń, amfiteatrów, placów i budynków mieszkalnych, stanowiło główny ośrodek cywilizacji Caral Supe, obejmującej co najmniej 17 starożytnych kompleksów piramid i osiedli odkrytych ostatnio w peruwiańskiej Dolinie Supe. Piramidy budowane w górskiej dolinie na wysokości ok. 350 m w Caral w okresie od XXVII do XXI wieku p.n.e. powstawały w tym samym okresie co egipska Wielka Piramida Cheopsa, której wiek szacuje się na 2600-2500 lat p.n.e. Pod stopniami jednej piramid w Caral odkryto najstarsze znane dziś kipu, którego wiek ocenia się na niemal 5000 lat (co wydłuża znany dotąd okres stosowania kipu w Andach o ok. 2000 lat). Wielkie bloki transportowano na trzcinowych matach (odkryto ich szczątki podczas badań archeologicznych). W przeciwieństwie do wielu innych stanowisk archeologicznych w Andach, w Caral nie odnaleziono żadnych śladów wojen, zniszczeń bitewnych, broni ani szczątków ofiar. Odnaleziono natomiast siedziska z kości wielorybów, muszle morskie, włókna kaktusa, owoce z dżungli, blok soli wielkości notebooka i instrumenty muzyczne. Może to wskazywać, iż miasto było pokojowym ośrodkiem handlu, prekolumbijskiej sztuki i rozrywki. W jednej z piramid odkryto 32 flety zbudowane z kości pelikanów i kondorów oraz 37 rogów z kości jeleni i lam. Odnaleziono także ślady używania narkotyków i afrodyzjaków. Układ architektoniczny Caral wskazuje, iż mogło być wzorem dla budowniczych innych miast późniejszych kultur prekolumbijskich w Ameryce Południowej. Kontynuatorką kultury Caral Supe była prawdopodobnie istniejąca w okresie 1200 - 600 p.n.e. Kultura Chavin. (pl)
- Caral encontra-se no Vale do Supe, a 200 quilómetros a norte de Lima, no Peru.A civilização de Caral , a mais antiga do continente americano, foi contemporânea de outras como as da China, Egipto, Índia e Mesopotâmia; tendo-se convertido já naquela época numa cidade-estado, rodeada por outras civilizações reunidas ainda no que se denomina "sociedades aldeãs". Assim, trata-se de uma das zonas geográficas que se podem considerar como berço da civilização mundial pela sua antiguidade, e pelo seu desenvolvimento independente.O Caral é considerado Patrimônio Mundial da UNESCO. (pt)
- Caral är en stor arkeologisk fyndplats i dalgången , nära samhället , i provinsen , Peru, ungefär 200 km norr om Lima. (sv)
- Караль (также Караль-Супе) — руины древнего крупного поселения в долине реки Супе на территории нынешнего Перу (провинция Барранка); находится примерно в 150 км на северо-запад от Лимы. Относится к культуре Норте-Чико, был заселён в период приблизительно с 2600 по 2000 год до нашей эры и занимал площадь более чем 60 гектар. Считается древнейшим известным городом Америки и наиболее хорошо изученным поселением упомянутой цивилизации. 28 июня 2009 года внесён ЮНЕСКО в список Всемирного наследия, как исключительно хорошо сохранившийся пример архитектуры и городского планирования древней перуанской цивилизации позднего архаического периода. (ru)
- 卡拉爾位於祕魯首都利馬北方200公里處，曾是小北文明的首都，約有5000年歷史，是美洲最古老的城市。 (zh)
- Караль (також Караль-Супе) — руїни стародавнього великого поселення в долині річки на території перуанської провінції . Знаходиться приблизно за 150 км на північний схід від Ліми. Відноситься до культури Норте-Чико і вважається найдавнішим відомим містом Америки і найкраще вивченим поселенням згаданої цивілізації. 28 червня 2009 року внесений ЮНЕСКО в список Всесвітньої спадщини як виключно добре збережений приклад архітектури та міського планування стародавньої перуанської цивілізації пізнього архаїчного періоду. Караль був заселений в період приблизно з 2600 по 2000 рік до н. е. і займав площу понад 60 га. Вченими, які працювали на його розкопках, вважався найстарішим міським центром в Північній і Південній Америці, що згодом, у міру виявлення в даному регіоні інших стародавніх поселень, було поставлено під сумнів. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- كارال أو كارال-سوب مدينة تاريخية في وادي سوبي، في مقاطعة بارانكا في بيرو، على بعد حوالي 200 كيلومتر شمال العاصمة ليما. وكارال إحدى أقدم المدن في الأمريكتين. كانت مأهولة بين القرنين السادس والعشرين قبل الميلاد والقرن العشرين قبل الميلاد تقريبا، على مساحة تزيد عن 60 هكتارا. (ar)
- Caral ist die älteste bekannte Stadtsiedlung auf dem amerikanischen Kontinent. Die Siedlung liegt in Peru, etwa 200 km nördlich von Lima und 25 km landeinwärts der Pazifikküste im Tal des meist ausgetrockneten Río Supe. Seit Juni 2009 ist Caral-Supe Teil des UNESCO-Welterbes. (de)
- Caral Caralgo zibilizazioaren hiriburua izan zen. bailaran dago, Limatik 182 kilometro iparrera eta kostatik 23 kilometrora. 350 metroko altueran dago. 5.000 urteko zahartasuna baino gehiago ematen zaio eta Amerikako zibilizazio zaharrena jotzen da. Unescok Gizateriaren ondare izendatu zuen 2009an. (eu)
- La ville sacrée de Caral-Supe ou Caral-Chupacigarro, est un site archéologique antique situé dans le désert à 23 km de la côte du Pérou, dans la vallée de Supe, région de Lima, province de Barranca, à 140 km au nord-nord-ouest de Lima, est le vestige de la plus ancienne cité d'Amérique connue à ce jour. La ville sacrée de Caral-Supe a été inscrite sur la liste du patrimoine mondial de l'Unesco le 28 juin 2009. Pour accéder au site archéologique, il faut quitter la Panamericana Norte (1N) au km 184, puis prendre la 102, une route qui longe la rive droite du Río Supe. (fr)
- Caral è un grande insediamento presente nella , vicino a , Provincia di Barranca, Perù, circa 200 km a nord di Lima. Caral è una delle più antiche città delle Americhe, ed è un sito molto studiato della popolazione del Norte Chico. Nel 2009 il sito è stato inserito tra i patrimoni dell'umanità dell'UNESCO grazie alla sua importanza culturale. (it)
- カラル (Caral) ないしカラル＝スーペ (Caral-Supe) は古代アンデス文明の遺跡で、2009年にユネスコの世界遺産リストに登録された。ペルーの首都リマの北方およそ200 km に位置するリマ県バランカ郡のスーペ谷に残る大規模な遺跡で、研究者たちの中にはアメリカ大陸最古の都市遺跡と評する者もいる。その評価は完全に定まっているわけではないが、アンデス文明の中でも、カラル文化とも（Norte Chico civilization）とも呼ばれる時期の文化の担い手たちの遺跡として、研究が積み重ねられている。 (ja)
- Caral was een stad in het huidige Peru en ligt 200 kilometer ten noorden van Lima. De site komt uit het laat voorkeramisch en was in gebruik tussen 2627 cal. BCE en 2020 cal. BCE. Er zijn restanten gevonden van een oude beschaving van meer dan 4500 jaar geleden. Caral werd ontdekt door Ruth Shady, een antropoloog en archeoloog van Peruaanse afkomst. De site bevindt zich in het huidige district (distrito) van de (ciudad) in de provincie (provincia) Barranca (regio Lima). (nl)
- Caral encontra-se no Vale do Supe, a 200 quilómetros a norte de Lima, no Peru.A civilização de Caral , a mais antiga do continente americano, foi contemporânea de outras como as da China, Egipto, Índia e Mesopotâmia; tendo-se convertido já naquela época numa cidade-estado, rodeada por outras civilizações reunidas ainda no que se denomina "sociedades aldeãs". Assim, trata-se de uma das zonas geográficas que se podem considerar como berço da civilização mundial pela sua antiguidade, e pelo seu desenvolvimento independente.O Caral é considerado Patrimônio Mundial da UNESCO. (pt)
- Caral är en stor arkeologisk fyndplats i dalgången , nära samhället , i provinsen , Peru, ungefär 200 km norr om Lima. (sv)
- 卡拉爾位於祕魯首都利馬北方200公里處，曾是小北文明的首都，約有5000年歷史，是美洲最古老的城市。 (zh)
- Caral fou una ciutat sagrada de la desapareguda civilització de Caral i un important jaciment arqueològic situat al Perú. La civilització de Caral (Caral-Supe o Norte Chico) és la més antiga d'Amèrica, i és considerada com el bressol de la civilització andina. Està situat a la , a 200 kilòmetres al nord de Lima, i està datat en uns 5.000 anys d'antiguitat. (ca)
- Caral (též Caral-Supe) je název jedné z peruánských archeologických lokalit, které jsou zařazeny na seznam světového kulturního dědictví UNESCO. Toto centrum prehispánské se nachází v údolí Valle de Supe, 200 kilometrů severně od Limy, jeho stáří se odhaduje na 5 000 let. Rozkládá se na území o rozloze 66 ha. Vzhledem ke svému stáří se jedná o výjimečně zachovalou lokalitu, ve které se nachází mimo jiné několik pyramidových struktur, kruhových prostranství či pozůstatky obytných budov. Caral bylo ve své době náboženským a duchovním centrem přilehlých lidských sídelních celků. Byly zde nalezeny útržky textů „zapsaných“ uzlovým písmem kipu. (cs)
- Caral [kaRAL] estis urbo kiu estas la plej malnova sur la amerika kontinento. Ĝi situas en Peruo, je ĉ. 200 km norde de Lima kaj je 25 km landinternen fore de la Pacifika marbordo, en valo de Rio Supe. La aĝo de la tiama kulturo estis datite per kansako je 4600 jaroj kaj tiel ĝi aĝas je 1000 jaroj pli ol la ĝis tiam konata plej malnova kulturo de la amerika kontinento, tiu de la olmekoj ĉe la Golfo de Meksiko. Tiel Caral samaĝas ol la konataj kulturaj pracentroj de la homara civilizo: Mezopotamio, Egiptio, Hindio kaj Ĉinio. Ĝi estas konsiderata kiel unu el ĉefaj lokoj de la Civilizacio Caral-Supe. (eo)
- The Sacred City of Caral-Supe or simply Caral, is an archaeological site where the remains of the main city of the Caral civilization are found. It is located in Peru in the Supe valley, near the current town of Caral, 182 kilometers north of Lima, 23 km from the coast and 350 metres above sea level. It is attributed an antiquity of 5000 years and it is considered the oldest city in the Americas and one of the oldest in the world. No other site has been found with such a diversity of monumental buildings or different ceremonial and administrative functions in the Americas as early as Caral. It has been declared a Humanity Cultural Heritage site by UNESCO. (en)
- La Ciudad Sagrada de Caral-Supe o simplemente Caral, es un sitio arqueológico donde se hallan los restos de la principal ciudad de la civilización caral. Se encuentra en el valle de Supe, cerca del poblado actual de Caral, 182 kilómetros al norte de Lima (Perú), a 23 km del litoral y a 350 m s. n. m. Se le atribuye una antigüedad de 5000 años y es considerada la ciudad más antigua de América y una de las más antiguas del mundo, pues no se ha encontrado hasta ahora en dicho continente otro sitio más antiguo con semejante diversidad de edificios monumentales, con distintas funciones ceremoniales y administrativas. Ha sido declarada Patrimonio Cultural de la Humanidad por la Unesco. (es)
- Caral – duże stanowisko archeologiczne na pustyni w Dolinie Supe, w pobliżu miasta Supe w prowincji Barranca w północnym Peru, odkryte w 1905 roku. W 2009 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Układ architektoniczny Caral wskazuje, iż mogło być wzorem dla budowniczych innych miast późniejszych kultur prekolumbijskich w Ameryce Południowej. Kontynuatorką kultury Caral Supe była prawdopodobnie istniejąca w okresie 1200 - 600 p.n.e. Kultura Chavin. (pl)
- Караль (также Караль-Супе) — руины древнего крупного поселения в долине реки Супе на территории нынешнего Перу (провинция Барранка); находится примерно в 150 км на северо-запад от Лимы. Относится к культуре Норте-Чико, был заселён в период приблизительно с 2600 по 2000 год до нашей эры и занимал площадь более чем 60 гектар. Считается древнейшим известным городом Америки и наиболее хорошо изученным поселением упомянутой цивилизации. (ru)
- Караль (також Караль-Супе) — руїни стародавнього великого поселення в долині річки на території перуанської провінції . Знаходиться приблизно за 150 км на північний схід від Ліми. Відноситься до культури Норте-Чико і вважається найдавнішим відомим містом Америки і найкраще вивченим поселенням згаданої цивілізації. 28 червня 2009 року внесений ЮНЕСКО в список Всесвітньої спадщини як виключно добре збережений приклад архітектури та міського планування стародавньої перуанської цивілізації пізнього архаїчного періоду. (uk)
|
