| dbo:abstract
|
- Josef Božek (polsky Józef Bożek; 28. února 1782 Běry, Slezsko – 21. října 1835 Praha) byl český mechanik a konstruktér, známý především konstrukcí prvního parovozu v českých zemích. (cs)
- Josef Božek (* 28. Februar 1782 in Biery, Österreichisch Schlesien; † 21. Oktober 1835 in Prag) war Erfinder und Konstrukteur vor allem von dampfbetriebenen Fahrzeugen. In der Literatur wurde er als schlesisch, polnisch, tschechisch und polnisch-tschechisch Stephenson bezeichnet. (de)
- Josef Božek (Polish: Józef Bożek) (28 February 1782 in Biery – 21 October 1835 in Prague) was an engineer and inventor from Cieszyn Silesia, labelled by various sources as Czech or Polish. The area was part of the Austrian Empire during much of his life. He is considered one of founders of Czech mechanics. He put into operation one of the first steam engines in the Czech lands. His sons, František and Romuald, also became accomplished engineers. (en)
- Józef Bożek (Josef Božek, ur. 28 lutego 1782 w Bierach, zm. 21 października 1835 w Pradze) – konstruktor-mechanik i wynalazca pochodzący ze Śląska Cieszyńskiego. W literaturze nazywany „śląskim Stephensonem”, „polskim Stephensonem”, „czeskim Stephensonem”, jak i „polsko-czeskim Stephensonem”. Urodził się w Bierach niedaleko Bielska jako syn miejscowego młynarza, Mikołaja i Marii z domu Duda. Ochrzczony został w kościele w sąsiednim Grodźcu. Dzięki pomocy ówczesnego wizytatora szkolnego, ks. Leopolda Szersznika, został w 1799 r. przyjęty do gimnazjum filologicznego w Cieszynie, w którym ukończył trzy klasy. Po jego ukończeniu, w poszukiwaniu pracy i nauki wywędrował ze Śląska Cieszyńskiego. W latach 1803-1805 studiował w morawskim Brnie mechanikę i matematykę, po czym przeniósł się do Pragi. Tam od 1805 r. był słuchaczem Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Praskiego. Od 1806 r. był mechanikiem i zegarmistrzem w tamtejszym Instytucie Politechnicznym.W Pradze powstała większość konstrukcji Bożka: precyzyjny zegar dla Instytutu Astronomicznego, automatyczny warsztat tkacki i postrzygarka sukna, maszyna do szlifowania zwierciadeł oraz liczne udane protezy rąk i nóg dla inwalidów wojennych. Protezy rąk pozwalały na pisanie, a protezy skonstruowane dla rosyjskiego oficera Daniluka, weterana bitwy pod Dreznem który utracił obie nogi poniżej kolan, umożliwiały mu jazdę konną i chodzenie po schodach bez kul.Podczas pobytu w Pradze, prawdopodobnie nic nie wiedząc o lokomotywie Anglika Stephensona z 1814 r., zbudował pierwszy na kontynencie europejskim powóz z napędem parowym (w 1815 r.), którym woził pasażerów po ulicach Pragi, a krótko potem łódź z parowym silnikiem napędzającym koła łopatkowe (w 1817 r.). Józef Bożek był o rok młodszy od George’a Stephensona. Wynalazki ich powstały prawie w jednym czasie. Obaj napotkali na liczne trudności, pragnąc wdrożyć swoje rozwiązania techniczne. G.Stephenson był poniekąd w lepszej sytuacji, pracował bowiem w Zagłębiu Węglowym, gdzie w dosadny i namacalny sposób mógł przedstawiać dogodności wynikające z przewozu maszyną parową w porównaniu przewozem końmi. Józef Bożek wynalazkom i konstrukcji maszyn poświęcił całe życie. Do dnia dzisiejszego zachowało się tylko 29 pozycji w rejestrze ks. Szersznika – są to np.: potrójnie złożona dźwignia, katapult okrętowy, elewator, piła poruszana ręcznie itd. Bożek zmarł w biedzie i osamotnieniu, gdyż Praga nie znalazła wtedy środków na doskonalenie i rozwój jego konstrukcji (ale obecnie Czesi uznają go za „czeskiego wynalazcę”). Zofia Kossak uczyniła go bohaterem opowiadania Czarodziej (w zbiorze Nieznany kraj), krótkie opowiadanie poświęcił mu również Gustaw Morcinek. Dzięki nieustępliwym staraniom rodziny i mieszkańców Bier, w 1987 roku Komisja Turystyki Górskiej PTTK zatwierdziła nowy szlak turystyczny Jasienica-Biery-Jaworze Nałęże, który poprowadzono środkiem rodzinnej miejscowości Bożka. Szlak miał kolor czerwony i prowadził w kierunku Błatniej. W 2010 r. ze względu na zawieszenie przewozów pasażerskich na linii kolejowej Bielsko-Biała - Skoczów i nikłe zainteresowanie turystów zlikwidowano biegnący przez Biery odcinek szlaku Jasienica - Nałęże. W Gminnym Ośrodku Kultury w Bierach wmurowana w ścianę jest pamiątkowa tablica poświęcona jego osobie, która została ofiarowana i odsłonięta przez jego potomków w 1987 roku. (pl)
|
| rdfs:comment
|
- Josef Božek (polsky Józef Bożek; 28. února 1782 Běry, Slezsko – 21. října 1835 Praha) byl český mechanik a konstruktér, známý především konstrukcí prvního parovozu v českých zemích. (cs)
- Josef Božek (* 28. Februar 1782 in Biery, Österreichisch Schlesien; † 21. Oktober 1835 in Prag) war Erfinder und Konstrukteur vor allem von dampfbetriebenen Fahrzeugen. In der Literatur wurde er als schlesisch, polnisch, tschechisch und polnisch-tschechisch Stephenson bezeichnet. (de)
- Josef Božek (Polish: Józef Bożek) (28 February 1782 in Biery – 21 October 1835 in Prague) was an engineer and inventor from Cieszyn Silesia, labelled by various sources as Czech or Polish. The area was part of the Austrian Empire during much of his life. He is considered one of founders of Czech mechanics. He put into operation one of the first steam engines in the Czech lands. His sons, František and Romuald, also became accomplished engineers. (en)
- Józef Bożek (Josef Božek, ur. 28 lutego 1782 w Bierach, zm. 21 października 1835 w Pradze) – konstruktor-mechanik i wynalazca pochodzący ze Śląska Cieszyńskiego. W literaturze nazywany „śląskim Stephensonem”, „polskim Stephensonem”, „czeskim Stephensonem”, jak i „polsko-czeskim Stephensonem”. Józef Bożek wynalazkom i konstrukcji maszyn poświęcił całe życie. Do dnia dzisiejszego zachowało się tylko 29 pozycji w rejestrze ks. Szersznika – są to np.: potrójnie złożona dźwignia, katapult okrętowy, elewator, piła poruszana ręcznie itd. (pl)
|
