An Entity of Type: language, from Named Graph: http://dbpedia.org, within Data Space: dbpedia.org

Chipaya (endolinguonym Chipay taqu) is a native South American language of the Uru–Chipaya language family. The only other language in the grouping, Uru, is considered by some to be a divergent dialect of Chipaya. Ethnologue lists the language vitality as "vigorous," with 1200 speakers out of an ethnic population of around 1800, although younger generations speak it progressively less. Chipaya has been influenced considerably by Aymara, the Quechuan languages, and more recently, Spanish, with a third of its vocabulary having been replaced by those languages.

Property Value
dbo:abstract
  • La llengua chipaya (autoglotònim chipay taqu) és parlada per prop de dues mil persones a les províncies de Carangas i Sabaya, departament d'Oruro, (Bolívia). Des de la promulgació del decret suprem Núm. 25894 l'11 de setembre de 2000 l'uru-chipaya és una de les llengües indígenes oficials de Bolívia, el que va ser inclòs a la Constitució Política en ser promulgada el 7 de febrer de 2009. El cens de 2001, a la zona de Santa Ana de Chipaya, va registrar 1568 parlants; d'ells 332 de 4 a 9 anys d'edat; 400, de 10 a 19; 277, de 20 a 29; 163, de 30 a 39; finalment 166, de 40 a 49. La majoria dels chipaya parla també el castellà i generalment, els adults empren l'aimara. Des del any 2012 s'han emprat diferents maneres de preservar l'idioma,entre una d'elles és la implementació de l'idioma chipaya en l'aprenentatge escolar, tal com ho dicta la constitució de l'estat bolivià en les localitats pròximes la salar de Coipasa i el llac , com a Santa Ana de Chipaya. L'Organització de la Nació Uru-Chipaya i l'Institut Tècnic de la Nació Uru-Chipaya van determinar que li entre el 80-70% dels pertanyents a l'ètnia uru parlaven la llengua originària chipaya. (ca)
  • Chipaya je minoritní domorodý jazyk z jazykové rodiny uru-chipaya, kterým hovoří malé etnikum původních obyvatel v oblasti v Bolívii. Uvádí se, že mluvčí tohoto jazyka hovoří též ajmarsky a někteří španělsky. (cs)
  • Chipaya (endolinguonym Chipay taqu) is a native South American language of the Uru–Chipaya language family. The only other language in the grouping, Uru, is considered by some to be a divergent dialect of Chipaya. Ethnologue lists the language vitality as "vigorous," with 1200 speakers out of an ethnic population of around 1800, although younger generations speak it progressively less. Chipaya has been influenced considerably by Aymara, the Quechuan languages, and more recently, Spanish, with a third of its vocabulary having been replaced by those languages. The Chipayan language is spoken in the area south of Lake Titicaca along the Desaguadero River in the mountains of Bolivia and mainly in the town of Chipaya located in the Sabaya Province of the Bolivian department of Oruro north of Coipasa Salt Flats. Native speakers generally refer to it as Chipay taqu or Puquina or Uchun Maa Taqu ("our mother language"), but is not the same as, nor in fact even related to, the extinct Puquina language. Chipaya is an agglutinative language, though it has features uncommon to most agglutinative languages, according to preliminary research by the organization DOBES. (en)
  • Chipaya ist eine indigene südamerikanische Sprache der Uru-Chipaya-Sprachfamilie. Die anderen dokumentierten Varietäten innerhalb dieser Familie sind die 2004 ausgestorbene Sprache der Urus von Irohito am Desaguadero-Fluss und die Ende der 1920er Jahre von Walter Lehman dokumentierte Sprache der Urus von Chimu in der Nähe von Puno, Peru. Einige Linguisten sehen Verbindungen zwischen der Chipaya-Sprache und den Arawak-Sprachen oder sogar den Maya-Sprachen, aber diese Theorien sind sehr umstritten. Das vom Summer Institute of Linguistics veröffentlichte Sammelwerk Ethnologue bezeichnet die Dynamik der Chipaya-Sprache als „stark“ (vigorous), mit 1200 Muttersprachlern in einer Volksgruppe von 1800 Personen. Chipaya weist einen deutlichen Einfluss der benachbarten Aymara-Sprache auf, in neuerer Zeit gibt es auch Einflüsse der Spanischen Sprache, so dass nach Experten-Schätzungen heute nur noch 67 % des Chipaya-Wortschatzes auf die ursprüngliche Chipaya-Sprache zurückgeht. Man nimmt an, dass die Uru-Chipaya-Sprachen im Bereich des Titicaca-Sees sowie zwischen diesem und dem Poopó-See gesprochen wurden. An den meisten Orten wurde die Sprache, beginnend in vorspanischer Zeit, durch das Aymara ersetzt. Zu Beginn des 20. Jahrhunderts existierten noch Sprachinseln sowohl in Peru als auch in Bolivien in der Nähe des Titicaca-Sees, des Poopó-Sees und im Municipio Chipaya. Inzwischen gelten diese Sprachinseln mit zwei Ausnahmen als ausgestorben: Zu Beginn des 21. Jahrhunderts lebte in im bolivianischen Municipio Ingavi noch eine Sprecherin des Uru. In der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts stellte der schweizerische Ethnologe Alfred Métraux fest, dass praktisch alle Chipaya als zweite Sprache Aymara sprachen, während Kenntnisse des Spanischen nicht weit verbreitet waren. Métreaux ging damals davon aus, dass die Chipaya-Sprache, wie die anderen Uru-Sprachen auch, in den nächsten Jahren vollständig vom Aymara ersetzt werden würde. Die Volkszählung von 1992 zeigte zwar, dass die große Mehrheit der älteren Erwachsenen auch Aymara sprach, jedoch waren bei den jüngeren Erwachsenen die Kenntnisse nicht sehr weit verbreitet. Im Municipio Chipaya ist das Chipaya noch heute die vorherrschende Sprache, die auch noch an Kinder weitergegeben wird, obwohl die meisten Bewohner ebenfalls Spanisch und viele auch Aymara sprechen. Chipaya-Muttersprachler bezeichnen ihre Sprache als Puquina, Chipay Taqu (Sprache der Chipaya) oder Uchun Taqu („unsere Sprache“). Das Chipaya darf jedoch nicht mit der historischen Puquina-Sprache verwechselt werden, mit der es nicht verwandt ist. Uru-Chipaya, wie die Sprache gemeinhin bezeichnet wird, ist eine agglutinierende Sprache. Zwischen 2005 und 2007 wurde die Sprache unter der Projektleitung der Altamerikanistin dokumentiert, und zwar im Rahmen der Initiative Dokumentation bedrohter Sprachen (DoBeS), finanziert von der Volkswagenstiftung. Ein weiteres Dokumentationsprojekt zur Chipaya-Sprache wurde ebenfalls im Rahmen der DOBES-Initiative von Nathalie Böcker, Francisca Condori Mollo und Achim Schumacher durchgeführt. Die Ergebnisse dieses zweiten Dokumentationsprojektes wurden im Oktober 2015 gemeinsam mit den Ergebnissen anderer Dokumentationsprojekte als Digitale Sammlungen zur sprachlichen Vielfalt von der UNESCO ins Register des Weltdokumentenerbes aufgenommen. (de)
  • La lengua chipaya (autoglotónimo chipay taqu) es hablada por cerca de dos mil personas en las provincias de Carangas y Sabaya, departamento de Oruro, (Bolivia). Desde la promulgación del decreto supremo N.º 25894 el 11 de septiembre de 2000 el uru-chipaya es una de las lenguas indígenas oficiales de Bolivia,​ lo que fue incluido en la Constitución Política al ser promulgada el 7 de febrero de 2009.​ El censo de 2001, en la zona de Santa Ana de Chipaya, registró 1568 hablantes; de ellos 332 de 4 a 9 años de edad; 400, de 10 a 19; 277, de 20 a 29; 163, de 30 a 39; finalmente 166, de 40 a 49. La mayoría de los chipayas habla también el castellano y generalmente, los adultos emplean el aimara.​ Desde el año 2012 se han empleado diferentes formas de preservar el idioma,entre una de ellas es la implementación del idioma chipaya en el aprendizaje escolar, tal como lo dicta la constitución del estado boliviano​ en las localidades cercanas la salar de Coipasa y el lago Uru, como Santa Ana de Chipaya. La Organización de la Nación Uru-Chipaya y el Instituto Técnico de la Nación Uru-Chipaya determinaron que le entre el 80-70 % de los pertenecientes a la etnia uru hablaban la lengua originaria chipaya. (es)
  • Le chipaya, aussi appelé puquina, est une langue amérindienne, de la famille des langues uru-chipaya, parlée en Bolivie. Elle est reconnue comme langue officielle dans la nouvelle constitution bolivienne. (fr)
  • Чипайя – один из двух языков семьи уру-чипайя. Имеется около 1 200 носителей, проживающих к югу от озера Титикака, вдоль реки Десагуадеро в Боливийском департаменте Оруро. Довольно значительную часть лексики составляют заимствования из соседних языков: аймара, кечуа, а в последнее время – испанского. Чипайя используется в различных сферах жизни, большинство носителей владеет также испанским, а иногда и языком аймара. Наиболее близкородственный язык – уру, считаемый некоторыми лингвистами диалектом чипайя. (ru)
dbo:iso6393Code
  • cap
dbo:languageFamily
dbo:spokenIn
dbo:wikiPageExternalLink
dbo:wikiPageID
  • 9215475 (xsd:integer)
dbo:wikiPageLength
  • 5709 (xsd:nonNegativeInteger)
dbo:wikiPageRevisionID
  • 1077911793 (xsd:integer)
dbo:wikiPageWikiLink
dbp:date
  • 2011 (xsd:integer)
dbp:fam
dbp:familycolor
  • American (en)
dbp:glotto
  • chip1262 (en)
dbp:glottorefname
  • Chipaya (en)
dbp:iso
  • cap (en)
dbp:name
  • Chipaya (en)
dbp:nativename
  • Chipay taqu (en)
dbp:notice
  • IPA (en)
dbp:ref
  • e19 (en)
dbp:region
dbp:speakers
  • 1800 (xsd:integer)
dbp:states
dbp:wikiPageUsesTemplate
dcterms:subject
gold:hypernym
rdf:type
rdfs:comment
  • Chipaya je minoritní domorodý jazyk z jazykové rodiny uru-chipaya, kterým hovoří malé etnikum původních obyvatel v oblasti v Bolívii. Uvádí se, že mluvčí tohoto jazyka hovoří též ajmarsky a někteří španělsky. (cs)
  • Le chipaya, aussi appelé puquina, est une langue amérindienne, de la famille des langues uru-chipaya, parlée en Bolivie. Elle est reconnue comme langue officielle dans la nouvelle constitution bolivienne. (fr)
  • Чипайя – один из двух языков семьи уру-чипайя. Имеется около 1 200 носителей, проживающих к югу от озера Титикака, вдоль реки Десагуадеро в Боливийском департаменте Оруро. Довольно значительную часть лексики составляют заимствования из соседних языков: аймара, кечуа, а в последнее время – испанского. Чипайя используется в различных сферах жизни, большинство носителей владеет также испанским, а иногда и языком аймара. Наиболее близкородственный язык – уру, считаемый некоторыми лингвистами диалектом чипайя. (ru)
  • La llengua chipaya (autoglotònim chipay taqu) és parlada per prop de dues mil persones a les províncies de Carangas i Sabaya, departament d'Oruro, (Bolívia). Des de la promulgació del decret suprem Núm. 25894 l'11 de setembre de 2000 l'uru-chipaya és una de les llengües indígenes oficials de Bolívia, el que va ser inclòs a la Constitució Política en ser promulgada el 7 de febrer de 2009. (ca)
  • Chipaya (endolinguonym Chipay taqu) is a native South American language of the Uru–Chipaya language family. The only other language in the grouping, Uru, is considered by some to be a divergent dialect of Chipaya. Ethnologue lists the language vitality as "vigorous," with 1200 speakers out of an ethnic population of around 1800, although younger generations speak it progressively less. Chipaya has been influenced considerably by Aymara, the Quechuan languages, and more recently, Spanish, with a third of its vocabulary having been replaced by those languages. (en)
  • Chipaya ist eine indigene südamerikanische Sprache der Uru-Chipaya-Sprachfamilie. Die anderen dokumentierten Varietäten innerhalb dieser Familie sind die 2004 ausgestorbene Sprache der Urus von Irohito am Desaguadero-Fluss und die Ende der 1920er Jahre von Walter Lehman dokumentierte Sprache der Urus von Chimu in der Nähe von Puno, Peru. Chipaya-Muttersprachler bezeichnen ihre Sprache als Puquina, Chipay Taqu (Sprache der Chipaya) oder Uchun Taqu („unsere Sprache“). Das Chipaya darf jedoch nicht mit der historischen Puquina-Sprache verwechselt werden, mit der es nicht verwandt ist. (de)
  • La lengua chipaya (autoglotónimo chipay taqu) es hablada por cerca de dos mil personas en las provincias de Carangas y Sabaya, departamento de Oruro, (Bolivia). Desde la promulgación del decreto supremo N.º 25894 el 11 de septiembre de 2000 el uru-chipaya es una de las lenguas indígenas oficiales de Bolivia,​ lo que fue incluido en la Constitución Política al ser promulgada el 7 de febrero de 2009.​ (es)
rdfs:label
  • Chipaya (ca)
  • Chipaya (cs)
  • Chipaya (Sprache) (de)
  • Idioma chipaya (es)
  • Chipaya language (en)
  • Chipaya (fr)
  • Чипайя (язык) (ru)
owl:sameAs
prov:wasDerivedFrom
foaf:isPrimaryTopicOf
foaf:name
  • Chipay taqu (en)
  • Chipaya (en)
is dbo:wikiPageDisambiguates of
is dbo:wikiPageRedirects of
is dbo:wikiPageWikiLink of
is dbp:child of
is foaf:primaryTopic of
Powered by OpenLink Virtuoso    This material is Open Knowledge     W3C Semantic Web Technology     This material is Open Knowledge    Valid XHTML + RDFa
This content was extracted from Wikipedia and is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License