| dbo:abstract
|
- A heraldic clan (ród herbowy), in Poland, comprised all the noble (szlachta) bearers of the same coat of arms. The members of a heraldic clan were not necessarily linked by consanguinity. The concept was unique to Polish heraldry. (en)
- Een heraldische clan (ród herbowy) in Polen bestond uit alle szlachta dragers van hetzelfde wapenschild. De leden van een heraldische clan waren niet noodzakelijk verbonden door bloedverwantschap. Wel streden clanleden vaker zij aan zij in de strijd. het was tussen 1350 en 1450 gebruikelijk dat een edelman 'van de clan …' achter zijn familienaam had staan. Dit concept van wspólność herbów of 'gemeenschappelijk bezit van wapens' was uniek voor de Poolse heraldiek. (nl)
- Herbowni (klejnotni, współherbowni) – osoby i rodziny posługujące się tym samym herbem, lub jego odmianą, staropolskie określenie rodu herbowego. Termin funkcjonujący w zasadzie tylko w heraldyce polskiej, a więc na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej.Jedynie tu występowało nieznane reszcie Europy pojęcie rodu herbowego, tj.zjawisko używania jednego herbu, w niezmienionej postaci przez wiele, czasem kilkaset rodzin będących gałęziami jednego rodu rycerskiego, a czasem wręcz niespokrewnionych, a powiązanych jedynie prawnie przez adopcję herbową. W zachodniej Europie herb przysługiwał tylko jednej, konkretnej rodzinie. Niekiedy (w Anglii i Szkocji) – tylko jednej konkretnej osobie, dlatego pozostali członkowie rodziny musieli wprowadzać do herbu zmiany odróżniające poszczególne osoby. Stąd w wielu krajach funkcjonowało niekiedy kilka tysięcy herbów rodowych wraz z ich odmianami. Nie istnieją poza Polską nazwy herbów – herb określa się nazwiskiem rodziny lub osoby, do której należy lub opisuje (blazonuje). W Polsce zaś herby nazywa się nazwami rodów, które pierwotnie je nosiły; często są to nazwy utworzone od nazw obiektów występujących w herbie, funkcjonujące paralelnie z nazwami o innej genezie, odnoszącymi się do tego samego rodu i herbu. W Polsce zaś, najliczniejszy procentowo w Europie stan szlachecki posługiwał się niewielką liczbą herbów (nieprzekraczającą początkowo 160), z których każdy posiadał własną nazwę, niekiedy tożsamą z zawołaniem. Rodziny używające tego samego herbu tworzyły tzw. ród herbowy, obecnie niekiedy porównywany z klanem. Współherbowość była prawdopodobnie w wielu przypadkach śladem wspólnego pochodzenia z czasów plemiennych i wczesnego średniowiecza. W niektórych przypadkach mogła świadczyć o wspólnym terytorialnym pochodzeniu. Niespokrewnione ze sobą rodziny, należące do jednego rodu herbowego, wykazywały często rodzaj solidarności rodowej. Solidarność ta obejmowała również rodziny, z którymi nawet legendarnego pokrewieństwa nie mogło być, np. adoptowane do herbu rodziny nobilitowane i rody szlachty litewskiej. Pojęcie „herbowny” bywa niekiedy niezbyt ściśle tłumaczone na jęz. francuski jako „armiger”, a na jęz. niemiecki jako „Wappengenosse”. Tłumaczenia te odnoszą się jednak z reguły do używających przysługującej im odmiany rodowego herbu biedniejszych, nieutytułowanych krewnych wielkich rodów. Polscy herbowni używali zasadniczo tego samego, niezmienionego herbu, i teoretycznie wszyscy byli równi stanem. Również w tradycji angielskiej występuje pojęcie „armiger”, które jednak odpowiada polskiemu giermkowi i nie jest tytułem szlacheckim w ścisłym, polskim, znaczeniu. „Armiger” to w tym przypadku raczej tyle co „noszący herb” / „noszący tarczę swego pana” czy „noszący strój ozdobiony herbem swego pana”, niż osoba, do której herb się odnosi. (pl)
- Гербовий рід (пол.Herbowni, klejnotni, współherbowni) – особи і сім'ї, які вживають спільний герб, або його різновид. Термін функціонує в основному тільки у польській геральдиці та на землях колишньої Речі посполитої.Тільки тут вживано невідоме для решти Європи поняття гербового роду, тобтоявище використання одного герба, в незміненому вигляді багатьма, іноді сотнями сімей, які є гілками одного шляхетського роду, а іноді, навпаки, чужі, що пов'язані між собоютільки юридично через прийняття герба. У західній Європі право на герб мали члени тільки однієї, конкретної сім'ї. Іноді (в Англії і Шотландії) - лише одна конкретна людина, тому інші члени сім'ї повинні були вносити до герба зміни, що мало відрізняти окремих власників. Звідси у багатьох країнах функціонувало іноді кілька тисяч гербів, разом з їх різновидами. Гербові імена не існують за межами Польщі, класичний герб визначається прізвищем сім'ї або особи, яким належить, або описом (блазонування). У Польщі ж герби називаються назвами родів, які вживали першими, об'єктів, що зображені в гербі, легендами про походження. Найбільший відсоток феодалів у Європі був у Польщі, але він користувався невеликим числом гербів (спочатку не більше 160), кожен з яких мав власну назву, іноді спільну з гаслом. Сім'ї, що використовували спільний герб утворювали так званий гербовий рід, який наразі іноді порівнюють з кланом. Спільність герба була, ймовірно, у багатьох випадках від спільного походження племінних часів і раннього середньовіччя. У деяких випадках вона могла свідчити про спільне територіальне походження. Спільнота гербового роду була виявом родової солідарності. Солідарність ця включала також сім'ї, з якими не могло бути навіть легендарного споріднення. Так наприклад, було прийнято до гербових родин нобілітовані роди литовської і руської знаті. Поняття гербового роду буває іноді не дуже строго перекладено на французьку або німецьку геральдичну мову. Там, як правило, використовують для належні їм різновиди спадкового герба бідних, без назви родичів великих родів. Польські гербові роди використовували, по суті, незмінний герб, і, теоретично, всі члени роду були рівні станом. Також в традиції англійської виникає поняття "armiger", які, втім, відповідає польському воїнству і не є шляхетним титулом у строгому польському сенсі. Армігер в цьому випадку, швидше, має герб, на якому зображено щит пана, носить костюм, прикрашений гербом свого господаря, ніж людина, яка є власником герба. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- A heraldic clan (ród herbowy), in Poland, comprised all the noble (szlachta) bearers of the same coat of arms. The members of a heraldic clan were not necessarily linked by consanguinity. The concept was unique to Polish heraldry. (en)
- Een heraldische clan (ród herbowy) in Polen bestond uit alle szlachta dragers van hetzelfde wapenschild. De leden van een heraldische clan waren niet noodzakelijk verbonden door bloedverwantschap. Wel streden clanleden vaker zij aan zij in de strijd. het was tussen 1350 en 1450 gebruikelijk dat een edelman 'van de clan …' achter zijn familienaam had staan. Dit concept van wspólność herbów of 'gemeenschappelijk bezit van wapens' was uniek voor de Poolse heraldiek. (nl)
- Herbowni (klejnotni, współherbowni) – osoby i rodziny posługujące się tym samym herbem, lub jego odmianą, staropolskie określenie rodu herbowego. Termin funkcjonujący w zasadzie tylko w heraldyce polskiej, a więc na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej.Jedynie tu występowało nieznane reszcie Europy pojęcie rodu herbowego, tj.zjawisko używania jednego herbu, w niezmienionej postaci przez wiele, czasem kilkaset rodzin będących gałęziami jednego rodu rycerskiego, a czasem wręcz niespokrewnionych, a powiązanych jedynie prawnie przez adopcję herbową. (pl)
- Гербовий рід (пол.Herbowni, klejnotni, współherbowni) – особи і сім'ї, які вживають спільний герб, або його різновид. Термін функціонує в основному тільки у польській геральдиці та на землях колишньої Речі посполитої.Тільки тут вживано невідоме для решти Європи поняття гербового роду, тобтоявище використання одного герба, в незміненому вигляді багатьма, іноді сотнями сімей, які є гілками одного шляхетського роду, а іноді, навпаки, чужі, що пов'язані між собоютільки юридично через прийняття герба. (uk)
|
