| rdfs:comment
| - Centra rolulo en ŝamanismo, kun funkcioj similaj al tiuj de pastro aŭ religia magiisto. La plej grava eco de ŝamano estas lia supozata kapablo interkomunikadi kun spiritoj, kaj esti peranto inter la materia mondo kaj mondo spirita. En la plej multaj ŝamanismaj kulturoj ŝamanoj estas viroj, en kelkaj ankaŭ virinoj, ofte ili estas en aparta genro, viraj transgenruloj vestantaj kiel virinoj. En la pranordiaj kulturo kaj religio, ŝamanismo (sejdo) estis virina monopolo, kaj esti ŝamano estis por viro hontindaĵo. (eo)
- 祈祷師（きとうし）とは、原始宗教やシャーマニズム・アニミズムといわれるものに基づき、人類が基本的な社会構造である集団を持ったときから発生したといわれ、その祈祷を行う集団の長や主要な人物をさし、シャーマンとも呼ばれる。 (ja)
- Шама́н — согласно религиозным и мистическим верованиям шаманизма, является посредником в общении объектов материального и духовного миров. (ru)
- El chamán es la persona que limpia casas o práctica los rituales del chamanismo. En el chamanismo, al chamán se le da la capacidad de modificar la realidad o la percepción colectiva de esta según su religión y responden a una especie de lógica causal. Esto se puede expresar finalmente, por ejemplo, en la facultad de curar, de comunicarse con los espíritus y ancestros, y de presentar habilidades adivinatorias. Es el término usado para indicar a este tipo de persona, presente principalmente en las sociedades cazadoras y recolectoras de África, América, Asia y Oceanía y también en culturas prehistóricas de Europa. En algunas culturas se cree también que el chamán puede indicar en qué lugar se encuentra la caza e incluso alterar los factores climáticos. (es)
- Der Ausdruck Schamane stammt ursprünglich von den tungusischen Völkern, šaman bedeutet in der mandschu-tungusischen Sprache „jemand, der weiß“ und bezeichnet einen besonderen Wissensträger. Bei den sibirischen und mongolischen Ewenken hat das Wort šamán eine ähnliche Bedeutung. Im Deutschen verbreitete sich die durch Reisende aus Sibirien entlehnte Bezeichnung Schamane seit Ende des 17. Jahrhunderts und wird in zwei verschiedenen Lesarten verwendet, die sich aus dem jeweiligen Zusammenhang erschließen: (de)
- Le chaman, la chamane ou shaman, est une personne « considérée par sa tribu ou son groupe comme l’intermédiaire ou l’intercesseur entre les humains et les esprits » (toute chose est esprit selon les autochtones d'Amérique. Tout est sacré, ou précieux). Le terme est arrivé en Europe par le biais d'explorateurs qui ont pu voyager en Chine via la Sibérie grâce à l'ambassade russe de Pierre Ier. Article détaillé : chamanisme. (fr)
- Een sjamaan, vrouwelijk sjamanka, is een soort priester(es) en ziener(es) die in zijn of haar gemeenschap de communicatie met de geestenwereld verzekert en magie aanwendt om zieken te genezen, voorspellingen te doen en gebeurtenissen onder controle te brengen. De methode die daarvoor gebruikt wordt is het opwekken van een toestand van trance of andere bewustzijnsverandering. Hoewel er diverse lokale verschillen zijn, treedt men gewoonlijk op als bemiddelaar tussen de geesten van overleden voorouders en leden van de gemeenschap. Een verwant begrip is medicijnman, die een vergelijkbare functie heeft bij de oorspronkelijke (Indiaanse) volkeren van Noord-Amerika. (nl)
- Szaman – osoba pełniąca funkcję religijną, polegającą na sformalizowanej i instytucjonalnej więzi ekstatycznej z istotami nadludzkimi, duchami przodków lub demonami. Dzięki badaniom etnologii oraz religioznawstwa wiemy, że fenomen szamaństwa, dawniej kojarzony prawie wyłącznie z obszarem środkowej Syberii (Tunguzi, Buriaci), był obecny w wielu innych systemach wierzeń na wszystkich kontynentach. Wielka zasługa w badaniach szamanizmu przypada Mircei Eliademu. Funkcja szamańska cechuje się czterema cechami konstytutywnymi: (pl)
- Xamã (do tungus siberiano "aquele que enxerga no escuro") é um portador de função religiosa, um sacerdote do xamanismo, que podem acessar outras dimensões, através de um estado extático e fazer contato com aliados (animais, vegetais, minerais) e espíritos ancestrais. Este entra em estado transe ou êxtase durante rituais xamânicos, manifestando poderes sobrenaturais e invocação de espíritos da natureza, ocorrendo a incorporação em seu corpo. Este contato permite a recepção de orientações e ajudas dos espíritos para resolver situações que desafiam o ser humano e seus grupos sociais. (pt)
- Шама́н — той хто знає (з мови народів Сибіру) людина за якою визнаються здібності цілити, спілкуватися з духами і яка має ясновидющі або священні можливості. Шаман — у деяких народів півночі, людина що зберігає віру в духів і можливість ритуального спілкування з ними, служитель культу. Слово «шаман» походить (через російську мову) від тунгуського слова шаман. Пояснення цього терміну як похідного від палійського samana (санськр. cramana) — через китайське cha-men (проста транскрипція палійського слова) — прийнято більшістю сходознавців XIX століття, хоча достатньо давно його ставили під сумнів. (uk)
|
| has abstract
| - Centra rolulo en ŝamanismo, kun funkcioj similaj al tiuj de pastro aŭ religia magiisto. La plej grava eco de ŝamano estas lia supozata kapablo interkomunikadi kun spiritoj, kaj esti peranto inter la materia mondo kaj mondo spirita. En la plej multaj ŝamanismaj kulturoj ŝamanoj estas viroj, en kelkaj ankaŭ virinoj, ofte ili estas en aparta genro, viraj transgenruloj vestantaj kiel virinoj. En la pranordiaj kulturo kaj religio, ŝamanismo (sejdo) estis virina monopolo, kaj esti ŝamano estis por viro hontindaĵo. (eo)
- Der Ausdruck Schamane stammt ursprünglich von den tungusischen Völkern, šaman bedeutet in der mandschu-tungusischen Sprache „jemand, der weiß“ und bezeichnet einen besonderen Wissensträger. Bei den sibirischen und mongolischen Ewenken hat das Wort šamán eine ähnliche Bedeutung. Im Deutschen verbreitete sich die durch Reisende aus Sibirien entlehnte Bezeichnung Schamane seit Ende des 17. Jahrhunderts und wird in zwei verschiedenen Lesarten verwendet, die sich aus dem jeweiligen Zusammenhang erschließen: 1.
* Im engeren, ursprünglichen Sinne sind Schamanen ausschließlich die spirituellen Spezialisten der Ethnien des Kulturareales Sibirien (Nenzen, Jakuten, Altaier, Burjaten, Ewenken, auch europäische Samen u. a.), bei denen das Vorhandensein von Schamanen von europäischen Forschern der Expansionszeit als wesentlichstes gemeinsames Kennzeichen erachtet wurde. 2.
* Im weiteren, häufig verwendeten Sinne dient die Bezeichnung Schamane als Sammelbegriff für ganz unterschiedliche spirituelle, religiöse, heilerische oder rituelle Spezialisten, die bei verschiedensten Ethnien weltweit als Vermittler zur Geisterwelt fungieren und denen entsprechende magische Fähigkeiten zugesprochen werden. In den meisten Weltgegenden setzen sie dies im Sinne kultischer und/oder medizinischer Handlungen zum Wohl der Gemeinschaft ein. Sie üben dazu verschiedene mentale Praktiken und Rituale (zum Teil unter Drogengebrauch) aus, mit denen die normale Sinneswahrnehmung erweitert werden soll, um aus diversen Gründen Kontakt zu den „Mächten des transzendenten Jenseits“ aufnehmen zu können. In diesem Kontext wird auch der Medizinmann (im ursprünglichen und engeren Sinne der „Begleiter und Berater nordamerikanischer Indianer für den Umgang mit deren Medizin, der Kraft aus dem Kontakt mit geistigen und natürlichen Wesen“, im weiteren Sinne Heilkundiger aus traditionellen Kulturen) oder die Medizinfrau amerikanischer oder australischer Stämme als Schamane bezeichnet. Darüber hinaus werden ebenso sogenannte Geisterbeschwörer aus Afrika oder Melanesien (verschiedene Zauberer, Heiler, Wahrsager usw.) – die im Gegensatz zu den „Allround-Spezialisten“ der anderen Kontinente jeweils nur einige wenige Aufgaben abdecken – bisweilen Schamanen genannt. Die sehr verallgemeinernde und undifferenzierte Verwendung dieser Bezeichnung für die religiös-spirituellen Spezialisten nicht-sibirischer Ethnien (wie es im Kontext der sogenannten Schamanismus-Konzepte üblich ist) wird von einigen Wissenschaftlern und Indigenen kritisiert, weil damit eine Gleichheit ganz unterschiedlicher kultureller Phänomene suggeriert werde. Sie plädieren dafür, stattdessen die jeweiligen regionalen Benennungen zu verwenden. Verschiedene Geisterbeschwörer egal welchen Geschlechts sind bzw. waren Akteure sehr vieler ethnischer Religionen, finden sich aber auch in manchen volksreligiösen Ausprägungen der Weltreligionen wie beispielsweise bei buddhistischen und islamischen Kulturen. Insbesondere bei einigen traditionellen indigenen Gemeinschaften spielen sie auch heute noch eine Rolle – wenngleich häufig deutlich abgeschwächt und verändert. Die Existenz von rituellen Experten geht vermutlich mindestens bis auf die magisch-spirituelle Religiosität der Mittelsteinzeit zurück. Die Deutung entsprechender Funde ist jedoch umstritten (siehe Prähistorischer Schamanismus). In der Vergangenheit waren solche Menschen in den meisten Regionen Teilzeitspezialisten, die ansonsten anderen Subsistenzformen nachgingen. Moderne „Neoschamanen“ (die in diesem Artikel nur am Rande behandelt werden) sind hingegen vielfach Vollzeitspezialisten, die ihre Tätigkeiten aktiv anbieten und davon ihren Lebensunterhalt bestreiten. (de)
- El chamán es la persona que limpia casas o práctica los rituales del chamanismo. En el chamanismo, al chamán se le da la capacidad de modificar la realidad o la percepción colectiva de esta según su religión y responden a una especie de lógica causal. Esto se puede expresar finalmente, por ejemplo, en la facultad de curar, de comunicarse con los espíritus y ancestros, y de presentar habilidades adivinatorias. Es el término usado para indicar a este tipo de persona, presente principalmente en las sociedades cazadoras y recolectoras de África, América, Asia y Oceanía y también en culturas prehistóricas de Europa. En algunas culturas se cree también que el chamán puede indicar en qué lugar se encuentra la caza e incluso alterar los factores climáticos. El término proviene del sustantivo en lenguas tungúsicas (de Siberia) shamán (‘el que sabe’), y este del verbo shahia (‘saber’). Mitos interesantes (es)
- Le chaman, la chamane ou shaman, est une personne « considérée par sa tribu ou son groupe comme l’intermédiaire ou l’intercesseur entre les humains et les esprits » (toute chose est esprit selon les autochtones d'Amérique. Tout est sacré, ou précieux). Le terme est arrivé en Europe par le biais d'explorateurs qui ont pu voyager en Chine via la Sibérie grâce à l'ambassade russe de Pierre Ier. Il a une perception du monde que l’on qualifie aujourd’hui d’holistique dans son sens commun ou animiste (voir également les théories Gaïa). Le chaman est à la fois « sage, thérapeute, conseiller, guérisseur et voyant ». Il « est » l’initié ou le dépositaire de la culture, des croyances, des pratiques du chamanisme, et d’une forme potentielle de « secret culturel ». On le trouve principalement dans les sociétés traditionnelles où il arbore des parures spécifiques et pratique souvent dans un certain secret. Le terme Chaman est propre à certains peuples de Sibérie, il a été généralisé pour simplification, les natifs d'Amérique du Nord utilisent plus souvent le terme d'homme ou femme médecine. L'émergence du chaman en tant qu'agent dans une société peut dépendre d'une relation idéologique entre les êtres humains et les êtres spirituels, qu'ils soient équivalents ou transcendants. De ce fait, une société peut reposer sur des idées chamaniques sans avoir besoin de chamanes, comme dans le cas des Aïnu. Article détaillé : chamanisme. (fr)
- 祈祷師（きとうし）とは、原始宗教やシャーマニズム・アニミズムといわれるものに基づき、人類が基本的な社会構造である集団を持ったときから発生したといわれ、その祈祷を行う集団の長や主要な人物をさし、シャーマンとも呼ばれる。 (ja)
- Een sjamaan, vrouwelijk sjamanka, is een soort priester(es) en ziener(es) die in zijn of haar gemeenschap de communicatie met de geestenwereld verzekert en magie aanwendt om zieken te genezen, voorspellingen te doen en gebeurtenissen onder controle te brengen. De methode die daarvoor gebruikt wordt is het opwekken van een toestand van trance of andere bewustzijnsverandering. Hoewel er diverse lokale verschillen zijn, treedt men gewoonlijk op als bemiddelaar tussen de geesten van overleden voorouders en leden van de gemeenschap. Een verwant begrip is medicijnman, die een vergelijkbare functie heeft bij de oorspronkelijke (Indiaanse) volkeren van Noord-Amerika. Het woord sjamaan komt uit het Siberische Evenks en betekent letterlijk: (hij of zij) die weet. Het begrip is door Westerse antropologen en aanhangers van New Age abusievelijk gebruikt om de medicijnmannen van de Amerikaans-Indiaanse volkeren aan te duiden. Het gebruik van de term sjamaan voor medicijnman of -vrouw wordt door velen van hen als beledigend opgevat, omdat het begrip geheel voorbijgaat aan hun eigen cultuur. Het voornaamste verschil tussen sjamanen uit Siberië en medicijnmannen en -vrouwen bij de Amerikaans-Indiaanse volkeren uit Noord-Amerika is dat de eersten direct in contact met de geestenwereld treden door een extatische vorm van uittreding, terwijl de tweede groep (soms) op indirecte wijze de geestenwereld benadert middels bepaalde ceremonieën en rituelen. Ook de Jakoeten kennen een sjamaan. (nl)
- Szaman – osoba pełniąca funkcję religijną, polegającą na sformalizowanej i instytucjonalnej więzi ekstatycznej z istotami nadludzkimi, duchami przodków lub demonami. Dzięki badaniom etnologii oraz religioznawstwa wiemy, że fenomen szamaństwa, dawniej kojarzony prawie wyłącznie z obszarem środkowej Syberii (Tunguzi, Buriaci), był obecny w wielu innych systemach wierzeń na wszystkich kontynentach. Wielka zasługa w badaniach szamanizmu przypada Mircei Eliademu. Słowo „szaman” pochodzi z języka wschodniosyberyjskich Ewenków, dawniej Tunguzów. U Mandżurów występuje jako sama, a u Goldów siaman. Czasownik sa, od którego pochodzi to słowo, odpowiada polskiemu wyrazowi „znachor” lub „wiedźma”. Funkcja szamańska cechuje się czterema cechami konstytutywnymi:
* Szaman działa poprzez ekstazę. Polega ona na wejściu w trans poprzez rytmikę tańca lub uderzania w bębenek, podczas którego szaman doznaje duchowego opuszczenia własnego ciała. Pozwala mu to na wejście w kontakt ze światem nadludzkim, podjęcie podróży do nieba, bądź zejście do świata podziemnego, napotkania duchów opiekunów, zaprzyjaźnionych bądź też wrogich, i wykonania swej misji.
* Szaman posiada więzi na „tamtym świecie”. Siła szamana polega na posiadaniu właściwych układów z potężnymi i wpływowymi w zaświatach duchami. Walcząc z niektórymi z nich, szaman wspiera się sojuszami z innymi. Dlatego też szamanem nie jest ten, kto chce, lecz ten, który został przez duchy wybrany i wprowadzony w „tamten świat”.
* Szaman jest trwałym elementem życia społecznego, jego instytucja jest nieodzowna dla jego wspólnoty. Dzięki inicjacji szaman posiada właściwą wiedzę, potrzebną w trudnych sytuacjach, gdy musi wyruszać w zaświaty, aby pomóc jednostkom bądź całej swej wspólnocie.
* Szaman działa z pobudek altruistycznych. Na ogół jego dwie najważniejsze funkcje to:
* odprowadzanie umarłych w zaświaty – umarli potrzebują opieki w swej ostatniej drodze, gdyż zanim dojdą do jej końca, czyhają na nich wielkie niebezpieczeństwa; szaman przeprowadza dusze zmarłych przez zaświaty, do bram ich miejsca odpoczynku;
* przywracanie zbiegłej duszy osobom chorym – choroba jest na ogół wywołana odejściem duszy, bądź wyniszczaniem duszy przez złego ducha; rola szamana polega na odnalezieniu duszy błąkającej się w zaświatach i sprowadzeniu jej do chorego, ewentualnie pokonaniu złych, nieprzychylnych i szkodzących jej duchów. Osoba szamana, jego atrybuty i rytuały z nim związane różnią się w zależności od epoki, regionu i kultury. Na ogół jednak jego stałymi atrybutami są symbole transu i tańca (bębenek), oś, po której symbolicznie wchodzi w różne światy, znajdujące się na Drzewie Kosmicznym, oraz ubiór naznaczony zdolnościami lotów ekstatycznych (np. pióra). Instytucja szamana – szamanizm – nie stanowi religii, jest natomiast bardzo częstym elementem wierzeń animistycznych. Do początku XX wieku szamanizm był powszechnie praktykowany przez wszystkie ludy tubylcze Syberii. Po rewolucji październikowej rozpoczęła się eksterminacja szamanów, wyplenianie dawnych wierzeń u ludów syberyjskich, budowanie szkół i szpitali, które miały zapełnić lukę po zniknięciu szamana. Szamanizm był praktykowany tylko w najtrudniej dostępnych rejonach kraju. Kilkanaście lat temu szamani zaczęli się ponownie ujawniać, ale pozostało ich niewielu, a wiele obrzędów i tradycji zniknęło bez śladu. (pl)
- Xamã (do tungus siberiano "aquele que enxerga no escuro") é um portador de função religiosa, um sacerdote do xamanismo, que podem acessar outras dimensões, através de um estado extático e fazer contato com aliados (animais, vegetais, minerais) e espíritos ancestrais. Este entra em estado transe ou êxtase durante rituais xamânicos, manifestando poderes sobrenaturais e invocação de espíritos da natureza, ocorrendo a incorporação em seu corpo. Este contato permite a recepção de orientações e ajudas dos espíritos para resolver situações que desafiam o ser humano e seus grupos sociais. O xamã, dentro do xamanismo de sociedades caçadoras-coletoras, atua como mediador dos espíritos, acessando o mundo espiritual e realizando trocas com a finalidade de garantir a caça ao grupo. (pt)
- Шама́н — той хто знає (з мови народів Сибіру) людина за якою визнаються здібності цілити, спілкуватися з духами і яка має ясновидющі або священні можливості. Шаман — у деяких народів півночі, людина що зберігає віру в духів і можливість ритуального спілкування з ними, служитель культу. Слово «шаман» походить (через російську мову) від тунгуського слова шаман. Пояснення цього терміну як похідного від палійського samana (санськр. cramana) — через китайське cha-men (проста транскрипція палійського слова) — прийнято більшістю сходознавців XIX століття, хоча достатньо давно його ставили під сумнів. Шаман — у деяких народів півночі, що зберігають віру в духів і можливість ритуального спілкування з ними — він служитель культу: шаман, здатний приводити себе в стан екстазу. Слово «шаман» перекладається з тунгусської як збуджена людина в стані трансу. У тюркомовних народів Сибіру ця професія називалася кам, звідси слово «камлать». У ненців — тадібей, у бурятів — бо, у якутів — ойуун, юкагирів — альма і т. д. (uk)
- Шама́н — согласно религиозным и мистическим верованиям шаманизма, является посредником в общении объектов материального и духовного миров. (ru)
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)