| dbo:abstract
|
- Gran hivern de 1709, també conegut a Anglaterra com a Great Frost i a França com a Le Grand Hiver, va ser un hivern excepcionalment fred a Europa a finals de 1708 i inicis de 1709. Va ser l'hivern més fred a Europa dels darrers 500 anys. Aquest fred intens es va produir dins del període conegut com a Mínim de Maunder, quan les taques solars gairebé van desaparèixer de la superfície del Sol. William Derham va registrar una mínima de -12°C la nit del 5 de gener de 1709 a , prop de Londres, i va ser la mesura més baixa des que havia iniciat el seu registre el 1697. Altres observadors meteorològics d'Europa també van inscriure als seus registres mínimes de fins a 15 sota zero. Derham escrigué a Philosophical Transactions "crec que la Gelada va ser la més gran (si no més universal) que cap altra que hi hagi hagut en la Memòria de l'Home". La campanya russa de Carles XII, durant la Gran Guerra del Nord, va ser debilitada notablement per aquest hivern fred degut a les gebrades i les tempestes sobtades que causaren la mort de milers de soldats suecs en les successives ofensives; en una sola nit fora del campament van provocar la mort d'almenys 2.000 persones. En el bàndol rus, les baixes pel clima foren menors perquè estaven millor preparats per un clima advers d'aquestes característiques i perquè es mantenien reclosos cautelosament en el seus camps. França també es va veure particularment afectada per aquesta adversitat climàtica que dugué a una forta fam que s'estima que provocà la mort de 600.000 persones ja a finals de 1710. Hi ha historiadors contemporanis nacionalistes que sostenen que no hi hagué morts a causa de la fam al Regne de França el 1709, sinó que moriren en ser temps de guerra. El projecte Millennium de la Unió Europea s'ha interessat en aquest hivern inusual perquè els climatòlegs contemporanis no han estat capaços encara de correlacionar les causes conegudes del clima fred a Europa amb els patrons meteorològics documentats el 1709. Segons el climatòleg de la , Dennis Wheeler, "alguna cosa inusual sembla que va passar llavors". (ca)
- Der Jahrtausendwinter von 1708/1709 war ein außergewöhnlich kalter Winter in Europa von Ende 1708 bis zum Frühjahr 1709. Der Winter traf selbst Länder mit in der Regel milden Wintern wie Portugal oder Italien. Der Winter gilt als der kälteste der vergangenen 500 Jahre. Die anhaltende Kälte verursachte im Folgejahr Missernten, Teuerung und Hungersnot in vielen Teilen Europas. (de)
- The Great Frost, as it was known in England, or Le Grand Hiver ("The Great Winter"), as it was known in France, was an extraordinarily cold winter in Europe in 1708–1709, and was the coldest European winter during the past 500 years. (en)
- 1709ko hotz-bolada edo 1709ko negu handia, Ingalaterran Great Frost eta Frantzian Le Grand Hiver deitua, 1708ko amaieran eta 1709ko hasieran Europak jasan zuen negu zeharo hotza izan zen. 1709koa azken 500 urteetan Europak jasan duen negurik hotzena izan zen. Hotz handia izeneko aldian gertatu zen, hau da, eguzkiaren azaletik eguzki-orbanak desagertu ziren aldian. 1709ko urtarrilaren 5ean , Londrestik gertu, - 12°C tenperatura erregistratu zuen, 1697an bere erregistroa hasi zenetik tenparaturik baxuena izan zena. Europako beste begirale meteorologikoek zero azpi 15 graduko tenperaturak ere erregistratu zituzten. Derhamek Philosophical Transactions bere liburuan honela deskribatu zuen hotz-bolada: "Gizakiaren Memoriak ezagutu duen izozterik handiena (baita unibertsalena ere) izan dela uste dut". Iparraldeko Gerra Handian, hotz-boladak Karlos XII.aren errusiar kanpaina zeharo kaltetu zuen, izozteek eta elur-ekaitzek milaka suediar soldadu hil zituzten erasoetan; izan ere, kanpamentutik at pasa ziren gau bakar batean 2.000 lagun baino gehiago hil ziren. Errusiar aldean, klimak eragindako eroriak gutxiago izan ziren, alde batetik ondoen prestaturik zeudelako eta bestetik bere kanpamentuetan geratzen zirelako. Frantziak ere asko jasan zuen klimaren eragina, izan ere, 1710eko amaieran izandako gosete batean 600.000 lagun inguru hil ziren. Orduko historialari nazionalistek, berriz, 1709an Frantziako Erresuman ez zirela goseteak eragindako hildakoak baizik eta gerrak eragindakoak esan zuten. Kostalde atlantikoa eta Sena ibaia izoztu ziren eta Parisen 24.000 lagun hil ziren. Gainera, Ipar itsasoan icebergak topatu zituzten. Akitanian urtarrilaren 8 eta 9 arteko gauean eta 9 eta 10 artekoan gogor egin zuen elurra. Bordelen urtarrilaren 22ra arte −18,5 °C baino gutxiagoko tenperatura minimoak izan zituzten. Tortosa aldean Ebro izoztu zen. Europar Batasuneko 'Millennium' proiektuak ezohiko negu ikertu du klimatologo garaikideek klima hotzaren kausak eta dokumentaturiko eredu meteorologikoak lotzeko gai ez direlako. lan egiten duen Dennis Wheeler klimatologoaren arabera, "zerbait ezohikoa gertatu omen zen". (eu)
- Gran invierno de 1709, también conocido en Inglaterra como Great Frost y en Francia como Le Grand Hiver, fue un invierno excepcionalmente frío en Europa a finales de 1708 e inicios de 1709. Fue el invierno más frío en Europa los últimos 500 años. Este frío intenso se produjo dentro del periodo conocido como Mínimo de Maunder, cuando las manchas solares casi desaparecieron de la superficie del Sol. William Derham registró una mínima de -12 °C la noche del 5 de enero de 1709 en Upminster, cerca de Londres, y fue la medida más baja desde que se había iniciado su registro en 1697. Otros observadores meteorológicos de Europa también inscribieron en sus registros mínimas de hasta 15 bajo cero. Derham escribió en Philosophical Transactions of the Royal Society «creo que la helada fue la más grande —si no más universal— que ninguna otra que haya habido en la Memoria del Hombre». La campaña rusa de Carlos XII, durante la Gran Guerra del Norte contra Pedro I el Grande, fue debilitada notablemente por este invierno frío debido a las heladas y las tormentas repentinas que causaron la muerte de miles de soldados suecos en las sucesivas ofensivas; en una única noche fuera del campamento provocaron la muerte de al menos 2.000 personas. En el bando ruso, las bajas por el clima fueron menores porque estaban mejor preparados para un clima adverso de estas características y se mantenían recluidos cautelosamente en sus campos, gracias a que sus pérdidas fueron sustancialmente menores, fue lo que contribuyó en gran medida a su eventual victoria en la batalla de Poltava en el verano siguiente. Francia también se vio afectada por esta adversidad climatológica que llevó a una fuerte hambruna, con una estimación de 600.000 personas muertas a finales de 1710. Historiadores contemporáneos franceses sostienen que no fue la hambruna la causa masiva de muertes en la Francia de 1709, sino que murieron a causa de Guerra de Sucesión española. Isabel Carlota del Palatinado, duquesa de Orleáns, escribió una carta a su tía abuela en Alemania en la que describía cómo todavía temblaba de frío y apenas podía sostener la pluma a pesar de tener un fuego crepitante a su lado, la puerta cerrada y su persona completamente envuelta en pieles: «Nunca en mi vida he visto un invierno como este». (es)
- L'hiver de 1709, appelé grand hiver de 1709, fut un épisode de froid intense en Europe, qui marqua durablement les esprits car il provoqua une crise de subsistance qui entraîna une famine. Cet épisode commença brutalement le jour de l'Épiphanie 1709, par une soudaine vague de froid qui frappa l'Europe entière. En France cet hiver fut particulièrement cruel. À Paris, les températures furent très basses (Paris n'en connaîtrait de plus basses que bien plus tard notamment en décembre 1879). Les régions du Sud et de l'Ouest de la France furent sévèrement touchées avec la destruction quasi complète des oliveraies et de très gros dégâts dans les vergers. De plus, l'événement prit la forme de vagues de froid successives entrecoupées de redoux significatifs. Ainsi, en février, un redoux de deux semaines fut suivi d'un froid assez vif qui détruisit les blés et provoqua une crise frumentaire. Certaines chroniques sont sujettes à caution, car il est parfois affirmé que le gel fut continu pendant plus d'un mois, ce qui est inexact car survinrent aussi des dégels prononcés et des pluies importantes. Les observations précises de Louis Morin de Saint-Victor confirment que le froid ne fut pas continu. Globalement, l'année entière 1709 fut fraîche, certains auteurs allant jusqu'à affirmer qu'il gela tous les mois de l'année. Certains hivers postérieurs furent encore plus rigoureux mais ne marquèrent pas autant les esprits car les conditions historiques étaient différentes. (fr)
- L'inverno del 1709 fu una stagione di freddo eccezionale in Europa. Si ritiene sia stato l'inverno più freddo degli ultimi 500 anni in Europa. Nel Regno Unito venne chiamato Great Frost (in inglese "grande gelo") e in Francia Le Grand Hiver, e può essere paragonato, in tempi storici, solo agli inverni del 1407 e 1408. Il 1709 è anche un anno contenuto all'interno del minimo di Maunder (1645-1715), un periodo di tempo durante il quale le macchie solari divennero estremamente rare. Un rapporto di causa-effetto tra la bassa attività delle macchie solari e gli inverni più freddi è però ancora oggetto di discussione. (it)
- 1709年の大寒波とは、1708年の後半から1709年前半までに西ヨーロッパで発生した大寒波である。 この過去500年のうちでもっとも寒い冬はマウンダー極少期と呼ばれる太陽活動の変化によってもたらされたとされている 。英語では"The Great Frost", フランス語では"Le Grand Hiver"と呼ばれる。 (ja)
- De winter van 1708–1709 (Engels:The Great Frost, Frans: Le Grand Hiver) was in Europa met de revolutiewinter van 1789 waarschijnlijk de koudste winter van het tweede millennium. De gemiddelde temperatuur lag echter wel lager en ook de maatschappelijke impact was groter. (nl)
- Stora frosten 1709 var den ovanligt kalla vintern i Europa 1708–1709, vilken visade sig vara den kallaste i Europa på 500 år. Den stränga kylan inträffade under en period av låg solfläcksaktivitet, vilken också kallas för Maunderminimum och som inföll cirka 1645–1715. (sv)
- Зима 1708—1709 годов — необычайно холодная зима в Европе в конце 1708 — начале 1709 годов, которая оказалась самой холодной зимой в Европе за последние 500 лет. В Великобритании известна как Великий Мороз (англ. Great Frost), во Франции — Великая Зима (фр. Le Grand Hiver). Суровый мороз произошёл во время уменьшения количества солнечных пятен, более известного как минимум Маундера. (ru)
- Зима 1708—1709 років — надзвичайно холодна зима в Європі в кінці 1708 — початку 1709 років, яка виявилася найхолоднішою зимою в Європі за останні 500 років. У Великій Британії відома як Великий Мороз (англ. Great Frost), у Франції — Велика Зима (фр. Le Grand Hiver). Суворий мороз стався під час зменшення кількості сонячних плям, більш відомого як мінімум Маундера. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Der Jahrtausendwinter von 1708/1709 war ein außergewöhnlich kalter Winter in Europa von Ende 1708 bis zum Frühjahr 1709. Der Winter traf selbst Länder mit in der Regel milden Wintern wie Portugal oder Italien. Der Winter gilt als der kälteste der vergangenen 500 Jahre. Die anhaltende Kälte verursachte im Folgejahr Missernten, Teuerung und Hungersnot in vielen Teilen Europas. (de)
- The Great Frost, as it was known in England, or Le Grand Hiver ("The Great Winter"), as it was known in France, was an extraordinarily cold winter in Europe in 1708–1709, and was the coldest European winter during the past 500 years. (en)
- 1709年の大寒波とは、1708年の後半から1709年前半までに西ヨーロッパで発生した大寒波である。 この過去500年のうちでもっとも寒い冬はマウンダー極少期と呼ばれる太陽活動の変化によってもたらされたとされている 。英語では"The Great Frost", フランス語では"Le Grand Hiver"と呼ばれる。 (ja)
- De winter van 1708–1709 (Engels:The Great Frost, Frans: Le Grand Hiver) was in Europa met de revolutiewinter van 1789 waarschijnlijk de koudste winter van het tweede millennium. De gemiddelde temperatuur lag echter wel lager en ook de maatschappelijke impact was groter. (nl)
- Stora frosten 1709 var den ovanligt kalla vintern i Europa 1708–1709, vilken visade sig vara den kallaste i Europa på 500 år. Den stränga kylan inträffade under en period av låg solfläcksaktivitet, vilken också kallas för Maunderminimum och som inföll cirka 1645–1715. (sv)
- Зима 1708—1709 годов — необычайно холодная зима в Европе в конце 1708 — начале 1709 годов, которая оказалась самой холодной зимой в Европе за последние 500 лет. В Великобритании известна как Великий Мороз (англ. Great Frost), во Франции — Великая Зима (фр. Le Grand Hiver). Суровый мороз произошёл во время уменьшения количества солнечных пятен, более известного как минимум Маундера. (ru)
- Зима 1708—1709 років — надзвичайно холодна зима в Європі в кінці 1708 — початку 1709 років, яка виявилася найхолоднішою зимою в Європі за останні 500 років. У Великій Британії відома як Великий Мороз (англ. Great Frost), у Франції — Велика Зима (фр. Le Grand Hiver). Суворий мороз стався під час зменшення кількості сонячних плям, більш відомого як мінімум Маундера. (uk)
- Gran hivern de 1709, també conegut a Anglaterra com a Great Frost i a França com a Le Grand Hiver, va ser un hivern excepcionalment fred a Europa a finals de 1708 i inicis de 1709. Va ser l'hivern més fred a Europa dels darrers 500 anys. Aquest fred intens es va produir dins del període conegut com a Mínim de Maunder, quan les taques solars gairebé van desaparèixer de la superfície del Sol. (ca)
- Gran invierno de 1709, también conocido en Inglaterra como Great Frost y en Francia como Le Grand Hiver, fue un invierno excepcionalmente frío en Europa a finales de 1708 e inicios de 1709. Fue el invierno más frío en Europa los últimos 500 años. Este frío intenso se produjo dentro del periodo conocido como Mínimo de Maunder, cuando las manchas solares casi desaparecieron de la superficie del Sol. Francia también se vio afectada por esta adversidad climatológica que llevó a una fuerte hambruna, con una estimación de 600.000 personas muertas a finales de 1710. (es)
- 1709ko hotz-bolada edo 1709ko negu handia, Ingalaterran Great Frost eta Frantzian Le Grand Hiver deitua, 1708ko amaieran eta 1709ko hasieran Europak jasan zuen negu zeharo hotza izan zen. 1709koa azken 500 urteetan Europak jasan duen negurik hotzena izan zen. Hotz handia izeneko aldian gertatu zen, hau da, eguzkiaren azaletik eguzki-orbanak desagertu ziren aldian. Akitanian urtarrilaren 8 eta 9 arteko gauean eta 9 eta 10 artekoan gogor egin zuen elurra. Bordelen urtarrilaren 22ra arte −18,5 °C baino gutxiagoko tenperatura minimoak izan zituzten. Tortosa aldean Ebro izoztu zen. (eu)
- L'hiver de 1709, appelé grand hiver de 1709, fut un épisode de froid intense en Europe, qui marqua durablement les esprits car il provoqua une crise de subsistance qui entraîna une famine. Cet épisode commença brutalement le jour de l'Épiphanie 1709, par une soudaine vague de froid qui frappa l'Europe entière. (fr)
- L'inverno del 1709 fu una stagione di freddo eccezionale in Europa. Si ritiene sia stato l'inverno più freddo degli ultimi 500 anni in Europa. Nel Regno Unito venne chiamato Great Frost (in inglese "grande gelo") e in Francia Le Grand Hiver, e può essere paragonato, in tempi storici, solo agli inverni del 1407 e 1408. (it)
|
