| dbo:abstract
|
- Horní regál byl v době středověku soubor práv panovníka týkajících se získávání nerostů v zemích pod jeho kontrolou. V dobovém chápání měl pouze panovník právo na veškeré nerostné bohatství v zemi a pouze on mohl podle těchto práv propůjčovat privilegium k dolování dalším osobám. V takovém případě měl na vytěžené nerosty vladař nejen předkupní právo, ale část výtěžku získával i v rámci takzvané urbury, tedy stanoveného podílu na zisku, kterou mu musel horní podnikatel, , odvádět. Regál zabraňoval svévolnému dolování nerostných ložisek, zároveň také umožňoval v případě potřeby provádět těžbu bez souhlasu majitele daného pozemku, na němž se těžba konala. (cs)
- The Bergregal (German: [ˈbɛʁk.ʁeˌɡaːl]) was the historic right of ownership of untapped mineral resources in parts of German-speaking Europe; ownership of the Bergregal meant entitlement to the rights and royalties from mining. Historically, it was one of those privileges that constituted the original sovereign rights of the king. In addition to the Bergregal, another important sovereign privilege was the Münzregal or minting rights, which was a consequence of the Bergregal since coins were minted near the mines from which their metal was obtained. (en)
- Das Bergregal, auch Bergwerksregal, ist das Verfügungsrecht über die ungehobenen Bodenschätze. Historisch zählte es zu den Regalien, womit man ursprünglich die Herrschaftsrechte des Königs bezeichnete (Berghoheit). Neben dem Bergregal galt auch das Münzregal als wichtiges landesherrliches Privileg und war eine Folge aus dem Bergregal. (de)
- Bergsregale är ett av grundregalen, vilket är kronans rätt över alla malmstråk i riket vilket under medeltiden och framåt överläts genom bergsprivilegium som en plikt och skyldighet att utvinna statens malm. Det äldsta kända skriftliga belägget för bergsregale är från 1100-talet i Tysk-romerska riket under Hohenstaufen. Bergsregale hör naturligen ihop med myntregale och skogsregale. (sv)
- Regale górnicze – wyłączność na poszukiwanie i wydobycie kopalin, zastrzeżona dla panującego, także na gruntach nienależących do monarchy. Regale górnicze oparte było na zasadzie, że wszystko, co znajduje się w ziemi głębiej niż sięgał pług, a niekiedy [[Brona (rolnictwo)|brona]], należy do panującego. Było to oddzielenie praw do użytkowania wnętrza ziemi od praw do użytkowania jej powierzchni. W różnych krajach i okresach prawo to obejmowało różne kopaliny. Np. w XIII-XIV w., w ordynacjach górniczych dla Lwówka Śląskiego i Złotoryi wynika, że dotyczyły soli, złota, srebra, miedzi, ołowiu, a także tych "które miały by być w przyszłości znalezione". W tamtym okresie nie obejmowały one żelaza, węgla ani kamienia budowlanego, piasków, żwirów, glin, iłów. Pruska ordynacja górnicza dla Śląska z 1769 obejmowała: "sól kamienną i solanki, metale i "półmetale", z wyjątkiem żelaza, arsen (arszenik), kobalt, nikiel, witriol, ałun, saletrę, węgiel kamienny, siarkę, serpentyn, fluoryt, molibdenit, kryształ górski, chryzopraz oraz wszystkie szlachetne i półszlachetne kamienie wydobywane sposobami górniczymi". Pruska ustawa z 1865 zwiększyła regale górnicze o węgiel kamienny i węgiel brunatny oraz rudy żelaza, z wyjątkiem rud darniowych. Obecna ustawa Prawo geologiczne i górnicze idzie jeszcze dalej niż dawne regale królewskie czy książęce i mówi, że na obszarze Polski, wszelkie kopaliny wraz z kamieniem budowlanym, piaskiem, żwirem, gliną, iłami, należą do Skarbu Państwa i na ich poszukiwanie, dokumentowanie i eksploatację potrzebna jest koncesja. (pl)
|
| rdfs:comment
|
- Horní regál byl v době středověku soubor práv panovníka týkajících se získávání nerostů v zemích pod jeho kontrolou. V dobovém chápání měl pouze panovník právo na veškeré nerostné bohatství v zemi a pouze on mohl podle těchto práv propůjčovat privilegium k dolování dalším osobám. V takovém případě měl na vytěžené nerosty vladař nejen předkupní právo, ale část výtěžku získával i v rámci takzvané urbury, tedy stanoveného podílu na zisku, kterou mu musel horní podnikatel, , odvádět. Regál zabraňoval svévolnému dolování nerostných ložisek, zároveň také umožňoval v případě potřeby provádět těžbu bez souhlasu majitele daného pozemku, na němž se těžba konala. (cs)
- The Bergregal (German: [ˈbɛʁk.ʁeˌɡaːl]) was the historic right of ownership of untapped mineral resources in parts of German-speaking Europe; ownership of the Bergregal meant entitlement to the rights and royalties from mining. Historically, it was one of those privileges that constituted the original sovereign rights of the king. In addition to the Bergregal, another important sovereign privilege was the Münzregal or minting rights, which was a consequence of the Bergregal since coins were minted near the mines from which their metal was obtained. (en)
- Das Bergregal, auch Bergwerksregal, ist das Verfügungsrecht über die ungehobenen Bodenschätze. Historisch zählte es zu den Regalien, womit man ursprünglich die Herrschaftsrechte des Königs bezeichnete (Berghoheit). Neben dem Bergregal galt auch das Münzregal als wichtiges landesherrliches Privileg und war eine Folge aus dem Bergregal. (de)
- Bergsregale är ett av grundregalen, vilket är kronans rätt över alla malmstråk i riket vilket under medeltiden och framåt överläts genom bergsprivilegium som en plikt och skyldighet att utvinna statens malm. Det äldsta kända skriftliga belägget för bergsregale är från 1100-talet i Tysk-romerska riket under Hohenstaufen. Bergsregale hör naturligen ihop med myntregale och skogsregale. (sv)
- Regale górnicze – wyłączność na poszukiwanie i wydobycie kopalin, zastrzeżona dla panującego, także na gruntach nienależących do monarchy. Regale górnicze oparte było na zasadzie, że wszystko, co znajduje się w ziemi głębiej niż sięgał pług, a niekiedy [[Brona (rolnictwo)|brona]], należy do panującego. Było to oddzielenie praw do użytkowania wnętrza ziemi od praw do użytkowania jej powierzchni. Pruska ustawa z 1865 zwiększyła regale górnicze o węgiel kamienny i węgiel brunatny oraz rudy żelaza, z wyjątkiem rud darniowych. (pl)
|
