| dbo:abstract
|
- Pommer o bombarba (francès hautbois; italià bombardo, bombardone) descriu l'alto, tenor, baix i contrabaix, membres de la família de la xeremia, que són similars quant a la seva funció al corn anglès, oboè baix, fagot i contrafagot, tot i que l'avantpassat directe de la família del fagot era el baixó. (ca)
- Der Pommer, auch Bombarde genannt, ist ein Holzblasinstrument mit Doppelrohrblatt und konischer Bohrung, das zu Beginn des 15. Jahrhunderts aus der Schalmei entwickelt und gleichermaßen in Kunst- wie Volksmusik gespielt wurde. Das ungebogene Schallrohr besteht aus einem Stück. Es weist sechs bis sieben Grifflöcher auf, daneben eine bis vier Klappen, geschützt von einer fässchenförmigen Kapsel, der sogenannten Fontanelle. Höhere Lagen sind mit einer Pirouette versehen, der Bass-Pommer mit einem S-Bogen. Der starke, scharfe Ton der Pommern blieb bis ins 18. Jahrhundert vor allem in Frankreich beliebt, besonders für Musik unter freiem Himmel. Die maßgeblich von Jean de Hotteterre entwickelte Oboe löste die Schalmei im ausgehenden 17. Jahrhundert ab; aus den größeren, tiefer klingenden Pommern entstanden dagegen erst im 18. Jahrhundert entsprechende Nachfolgeinstrumente (insbesondere Oboe da caccia, Englischhorn und Oboe d’amore). Zur Aufführung von Musik der Renaissance werden heute meist Nachbauten der Pommern gespielt. (de)
- La prahobojo aŭ bombardo estas ligna blovinstrumento kun duopa anĉo kaj konusa boraĵo, disvolvita komence de la 15a jarcento el la ŝalmo kaj samgrade ludita en arto- kiel popola muziko. Ĝi havas ses ĝis sep tontruojn, krome ĝis kvar klapetojn protektatajn de barelforma ujo, la t.n. fontanelo. La basa prahobojo havas S-forman ekblovotubon komparebla kun tiu de la moderna fagoto, pli altaj prahobojoj disponas pri anĉingo. La plej kutimaj tonampleksoj estis
* etdiskanto (b’–b’’)
* diskanto (d’–a’’)
* etaldo (g–d’’)
* grandaldo resp. Nikolo (c–g’)
* tenoro (G–g’)
* baso (C–h) La diskant-instrumentoj plejparte tenis la nomon ŝalmo. La kontrumaniero kun nefleksita sontubo unupeca (la kontrabas-prahobojo longis sen ekblovotubo ĉ. 340 cm) ne prosperigis ĝian popularecon; analoge konstruite laŭ la principo de orgenfajfilo, la muzikilo de la urbofajfistoj kaj kortegomuzikstoj estas ne plibone transportebla ol alpokorno. Malgraŭe ĝia forta, akra tono restis ŝatata ĝis la frua 17a jarcento precipe por subĉiela muziko kaj precipe en Francio. La hobojo, disvolvigita ĉefe de el la diskanta prahobojo, dum la baroko finfine anstataŭis la prahobojon. Por la koncertado de muziko el la renesanco hodiaŭ oni ludas kopikonstruaĵojn. (eo)
- En musique, le pommer désigne un instrument à vent de la famille des chalemies dans les registres graves : alto, ténor, baryton et basse ; il correspond respectivement à la fonction des instruments modernes suivants : le cor anglais, le hautbois baryton, le basson et le contrebasson. (fr)
- Pommer or bombard (French hautbois; Italian bombardo, bombardone) describes the alto, tenor, bass, and contrabass members of the shawm or Schalmey family, which are similar in function to the modern cor anglais, tenoroon, bassoon, and contrabassoon, although the bassoon family's direct ancestor was the dulcian/curtal family. (en)
- Een pommer of bomhard is een blaasinstrument uit de renaissance. Het is een (los) dubbelrietinstrument met een rechte conische boring. Pommers werden in de renaissance meestal 'in koor' gespeeld, dit wil zeggen: een sopraan-, een alt-, een tenor- en een baspommer. De sopraan werd meestal door een schalmei gespeeld, maar er waren ook grootbaspommers, ter grootte van een fikse boomstam. De lagere leden van de familie zijn tamelijk zwaar en onhandelbaar en duur, omdat voor de productie ervan veel (edel)hout nodig is. Michael Praetorius beschrijft een schalmei in D, altpommer in G, tenorpommer in C, baspommer in F en grootbaspommer in Bes of C. Tegenwoordig wordt ook vaak een schalmei in C en een altpommer in F gebruikt. De grotere pommers hebben een uitbreiding van een kwart naar onderen, de laagste toon van de baspommer is C en van de grootbas is F of G. De tenorpommer bestond in twee vormen: een zonder de uitbreiding met als laagste toon C, de Nicolo, en een met uitbreiding en met als laagste toon G, de Basset. De baspommer is later door de veel gemakkelijker hanteerbare dulciaan en nog weer later door de opvolger daar weer van de fagot verdrongen. In de loop van de 17e eeuw is de (barok)hobo ontwikkeld, volgens sommigen waarschijnlijk uit de schalmei en de altpommer. Over originele pommerrieten is weinig bekend. Tegenwoordig worden pommerrieten, net als fagotrieten, op een pijpje gestoken. Schalmeirieten worden tegenwoordig of los opgestoken, of als bij de hobo vast op een stift gebonden. (nl)
- Pomort (bombarda; wł. bombardo, bombardone; niem. Pommer, Bomhart, Bombart, Bombarde; ang. pommer) - dawny stroikowy instrument dęty drewniany z rodziny szałamai, używany w całej Europie w czasach średniowiecza, renesansu i baroku. Nazwa "pomort" odnoszona była do większych przedstawicieli tej rodziny: szałamai altowej, tenorowej, basowej i kontrabasowej. Spokrewniony jest blisko z wielką rodziną piszczałek podwójnostroikowych z Azji (Chiny, kraje arabskie). Ostatecznie wyszedł z użycia z końcem XVIII w. Obecnie przeżywa renesans w zespołach specjalizujących się w wykonawstwie muzyki dawnej w jej oryginalnym brzmieniu. Korpus instrumentu stanowiła drewniana, lekko koniczna (rozszerzająca się), prosta rura z otworami palcowymi, zakończona stożkowatą czarą głosową. Górna część jest zaopatrzona w metalową rurkę, zakończoną podwójnym stroikiem. Instrument ten dotarł do Europy z Azji we wczesnym średniowieczu jako szałamaja dyszkantowa. W XV–XVIII w. budowano pomorty różnej wielkości. Największy z nich, pomort kontrabasowy, zwany też bombardone, miał długość ok. 3 m i był składany z dwóch części. Michael Praetorius w Syntagma musicum wyróżnia nast. wielkości pomortów:
* sopranino: h' – h"
* sopran: d' – a"
* wysoki alt: g – d"
* alt (nicolo): c – g'
* tenor: G – g'
* bas: C – h
* kontrabas: F1 – e Najczęściej używany był pomort sopranowy i altowy. Przekształciły się one w czasach baroku w obój barokowy i corno da caccia, dając w dalszym czasie współczesny obój i rożek angielski. Na pomorcie gra się podobnie jak na oboju. Źródłem dźwięku jest podwójny stroik, wyskrobany z trzcinki. Przez to dźwięk pomortów jest bardzo donośny i charakterystyczny, o wyrazistej, nieco orientalnej i jaskrawej barwie. W dawnych czasach używano go jako instrument sygnałowy na wieżach i otwartych przestrzeniach, ale także w kapelach dworskich i kościelnych. Szczególnie przydatny był w muzyce tanecznej, sygnałowej, uroczystej i monumentalnej - świeckiej i kościelnej. Wzmianki w literaturze polskiej podkreślają donośny dźwięk pomortu. Wspomina o nim Mikołaj Rej (1505-1569) we fraszce "Niepomierne biesiady": [...]Bo jeśli to rozkoszą kto ma przezwać właśnie,Gdy brzmi bęben za uchem, a kozi róg wrzaśnie,Pomorty a puzany, co wszytki zagłuszą,Albo skakać od kąta do kąta z Maruszą.[...]Już jako głuch na drugie musisz palcem kiwać,Bo już tam trudno słusznej rozmowy używać.[...] Pisze o nim też Sebastian Petrycy (1554-1626): Puzany, pomorty, szałamaje i wszelakie wielkiego głosu piszczele. (pl)
- Pommer är ett blåsinstrument besläktat med skalmeja, känd sedan 1300-talet. Den var i bruk från medeltiden till 1700-talet och räknas som föregångare till både oboe och fagott. Pommern har ett i jämförelse med vanlig skalmeja något kortare klangförstärkande klockstycke. (sv)
|
| rdfs:comment
|
- Pommer o bombarba (francès hautbois; italià bombardo, bombardone) descriu l'alto, tenor, baix i contrabaix, membres de la família de la xeremia, que són similars quant a la seva funció al corn anglès, oboè baix, fagot i contrafagot, tot i que l'avantpassat directe de la família del fagot era el baixó. (ca)
- En musique, le pommer désigne un instrument à vent de la famille des chalemies dans les registres graves : alto, ténor, baryton et basse ; il correspond respectivement à la fonction des instruments modernes suivants : le cor anglais, le hautbois baryton, le basson et le contrebasson. (fr)
- Pommer or bombard (French hautbois; Italian bombardo, bombardone) describes the alto, tenor, bass, and contrabass members of the shawm or Schalmey family, which are similar in function to the modern cor anglais, tenoroon, bassoon, and contrabassoon, although the bassoon family's direct ancestor was the dulcian/curtal family. (en)
- Pommer är ett blåsinstrument besläktat med skalmeja, känd sedan 1300-talet. Den var i bruk från medeltiden till 1700-talet och räknas som föregångare till både oboe och fagott. Pommern har ett i jämförelse med vanlig skalmeja något kortare klangförstärkande klockstycke. (sv)
- La prahobojo aŭ bombardo estas ligna blovinstrumento kun duopa anĉo kaj konusa boraĵo, disvolvita komence de la 15a jarcento el la ŝalmo kaj samgrade ludita en arto- kiel popola muziko. Ĝi havas ses ĝis sep tontruojn, krome ĝis kvar klapetojn protektatajn de barelforma ujo, la t.n. fontanelo. La basa prahobojo havas S-forman ekblovotubon komparebla kun tiu de la moderna fagoto, pli altaj prahobojoj disponas pri anĉingo. La plej kutimaj tonampleksoj estis
* etdiskanto (b’–b’’)
* diskanto (d’–a’’)
* etaldo (g–d’’)
* grandaldo resp. Nikolo (c–g’)
* tenoro (G–g’)
* baso (C–h) (eo)
- Der Pommer, auch Bombarde genannt, ist ein Holzblasinstrument mit Doppelrohrblatt und konischer Bohrung, das zu Beginn des 15. Jahrhunderts aus der Schalmei entwickelt und gleichermaßen in Kunst- wie Volksmusik gespielt wurde. Das ungebogene Schallrohr besteht aus einem Stück. Es weist sechs bis sieben Grifflöcher auf, daneben eine bis vier Klappen, geschützt von einer fässchenförmigen Kapsel, der sogenannten Fontanelle. Höhere Lagen sind mit einer Pirouette versehen, der Bass-Pommer mit einem S-Bogen. (de)
- Een pommer of bomhard is een blaasinstrument uit de renaissance. Het is een (los) dubbelrietinstrument met een rechte conische boring. Pommers werden in de renaissance meestal 'in koor' gespeeld, dit wil zeggen: een sopraan-, een alt-, een tenor- en een baspommer. De sopraan werd meestal door een schalmei gespeeld, maar er waren ook grootbaspommers, ter grootte van een fikse boomstam. De lagere leden van de familie zijn tamelijk zwaar en onhandelbaar en duur, omdat voor de productie ervan veel (edel)hout nodig is. (nl)
- Pomort (bombarda; wł. bombardo, bombardone; niem. Pommer, Bomhart, Bombart, Bombarde; ang. pommer) - dawny stroikowy instrument dęty drewniany z rodziny szałamai, używany w całej Europie w czasach średniowiecza, renesansu i baroku. Nazwa "pomort" odnoszona była do większych przedstawicieli tej rodziny: szałamai altowej, tenorowej, basowej i kontrabasowej. Spokrewniony jest blisko z wielką rodziną piszczałek podwójnostroikowych z Azji (Chiny, kraje arabskie). Ostatecznie wyszedł z użycia z końcem XVIII w. Obecnie przeżywa renesans w zespołach specjalizujących się w wykonawstwie muzyki dawnej w jej oryginalnym brzmieniu. (pl)
|
