| dbo:abstract
|
- Hamŝenida (Հոմշեցի Homŝeci lizu "la Hamŝenida lingvo", turke: Hemşince) estas arkaika okcident-armena dialekto parolata de la orienta kaj norda grupo de hamŝenidoj (Hemşinli), popolo loĝanta en nordorienta Turkio, Abĥazio, Rusio kaj Centra Azio. Ĝi ne estas tute komprenebla kun la ceteraj armenaj lingvoj kaj dialektoj. Ĝi ne estis skribita lingvo ĝis 1995, kiam lingvisto Bert Vaux dizajnis ortografian sistemon por ĝi surbaze de la turka alfabeto; la armena alfabeto estis uzata de kristanaj enmigrintoj de Hamŝeno, kiuj aludas la lingvon kiel Homŝecma (Հոմշեցմա) en Rusio kaj Abĥazio. Homŝenida estas parolata lingvo inter la orienta Hemŝinli, ankaŭ konata kiel la Hopa Hemŝinli, kiu loĝas en malgranda nombro de vilaĝoj en la provinco Artvin de Turkio kaj Centra Azio. La Okcidenta aŭ Rize Hamsheni estas parenca, geografie aparta grupo vivanta en Provinco Rize, kiu parolis la homŝenidan ĝis iam en la 19-a jarcento. Ili nun parolas nur turkan kun multaj pruntvortoj el la homŝenida. Tria grupo, la norda Homŝencika, kiu vivas en Rusio, Kartvelio (Abĥazio), Armenio, ankaŭ parolas la homŝenidan. Homŝenida dialekto havas lingvajn trajtojn, kiuj indikas, ke ĝi apartenas al la okcidenta armena dialekta grupo; tamen, la du estas ĝenerale ne reciproke kompreneblaj. Homŝenida dialekto havas proksimajn ligojn al la armenaj dialektoj antaŭe trovitaj en nordorienta Turkio, precipe en Ĥodorĉur kaj, en plej malgranda mezuro, en Trabzon. Pro ĝia etendita izoleco, homŝenida enhavas multajn arkaismojn, kiuj distingas ĝin de ĉiuj aliaj armenaj dialektoj. La lingvo konservas formojn trovitajn nur en Klasika kaj Meza Armena, kaj samtempe konservas fremdajn (ĉefe arabajn kaj turkajn) gramatikajn kaj leksikajn komponentojn, kiuj estis forprenitaj de moderna armena dum la dudeka jarcento. "Homŝenida tial donas al ni unu el niaj solaj vidpunktoj pri la armena en ĝia "pura "formo", skribis . UNESKO klasifikis la homŝenidan dialekton kiel lingvon "sendube endanĝerigitan". (eo)
- Homschezi (Հոմշեցի Homschezi lisu "die Hamschen-Sprache", türkisch Hemşince) ist ein archaischer westarmenischer Dialekt, der von der östlichen und nördlichen Gruppe der Hemşinli gesprochen wird, einer ethnischen Gruppe, die in der nordöstlichen Türkei, Georgien (Abchasien) und Russland sowie Zentralasien lebt. Bis zu den Massakern an den Armeniern 1894–1896 und dem Völkermord an den Armeniern wurde es in einem größeren zusammenhängenden Gebiet gesprochen. Es ist leicht verständlich mit dem restlichen Armenischen. Es existierte nur in gesprochener Form bis 1995, als der Sprachwissenschaftler ein auf dem modifizierten türkischen Alphabet basierendes orthografisches System entwickelte, während das Armenische Alphabet von christlichen Einwanderern aus Hamschen (Nördliche Hemşinli) in Russland und Georgien (Abchasien) verwendet wurde – die die Sprache als Homschezma (Հոմշեցմա) bezeichnen. Hemşince wird unter den Östlichen Hemschinli gesprochen, auch bekannt als die Hopa Hemschinli, welche in kleinen Gruppen in Dörfern in der türkischen Provinz Artvin und in Zentralasien leben. Die Westlichen Hemschinli oder Rize-Hemşinli, eine verwandte, aber geografisch getrennte Gruppe in der Provinz Rize, sprachen bis ins späte 19. Jahrhundert ebenfalls Hemşince. Sie sprechen heute nur noch türkisch, behalten aber viele Hemşince-Lehnwörter bei. Eine dritte Gruppe, die nördlichen Homschezik in Russland, Georgien (Abchasien) und Armenien sprechen ebenfalls Homschezma. Hemşince/Homschezma hat sprachliche Besonderheiten, die zeigen, dass es zur westarmenischen Dialektgruppe gehört; die beiden sind generell untereinander verständlich. Hemşince hat enge Verbindungen zu den armenischen Dialekten, die ehemals im Nordosten der Türkei anzutreffen waren, speziell in Hodortschur und in geringerem Maße in Trabzon. Aufgrund ihrer langen Isolation enthält das Hemşince auch viele Archaismen, was es von allen anderen armenischen Dialekten unterscheidet. Die Sprache behält Formen bei, die nur im klassischen und Mittelarmenischen anzufinden sind, und enthält gleichzeitig fremde (vor allem Türkische und Kurdische) grammatikalische und lexikalische Komponenten, was es während des zwanzigsten Jahrhunderts vom modernen Armenischen entfernte. Die UNESCO hat Hemşince/Homschezma als eine definitiv bedrohte Sprache eingeordnet. (de)
- Homshetsi (Armenian: Հոմշեցի, romanized: Homshetsi lizu; Turkish: Hemşince) is an archaic Western Armenian dialect spoken by the eastern and northern group of Hemshin peoples (Hemşinli), a people living in northeastern Turkey, Abkhazia, Russia, and Central Asia. It has some differences from Armenian spoken in Armenia. It was not a written language until 1995, when linguist Bert Vaux designed an orthographic system for it based on the Turkish alphabet; the Armenian alphabet was used by Christian immigrants from Hamshen (Northern Hamshenis)—who refer to the language as Homshetsma (Հոմշեցմա) in Russia and Abkhazia. Homshetsi is a spoken language amongst the Eastern Hemshinli, also known as the Hopa Hemshinli, who live in a small number of villages in Turkey's Artvin Province and Central Asia. The Western or Rize Hamsheni are a related, geographically separate group living in Rize Province, who spoke Homshetsi until sometime in the 19th century. They now speak only Turkish with many Homshetsi loanwords. A third group, the northern Homshentsik, who live in Russia, Georgia (Abkhazia), Armenia, also speak Homshetsi. Homshetsi has linguistic features that indicate it belongs to the Western Armenian dialect group; however, the two are generally not mutually intelligible. Homshetsi has close ties to the Armenian dialects formerly found in northeastern Turkey, in particular in Khodorchur and, to a lesser extent, in Trabzon. Because of its extended isolation, Homshetsi contains many archaisms that set it apart from all other Armenian dialects. The language preserves forms found only in Classical and Middle Armenian, and at the same time preserves foreign (especially Arabic and Turkish) grammatical and lexical components that were stripped from modern Armenian during the twentieth century. UNESCO has categorised Homshetsi as a language that is "definitely endangered". (en)
- Les Hémichis, étant divisés en trois groupes, parlent plusieurs langues considérées souvent comme des dialectes :
* le homshetsi (en homshetsi : Հոմշեցի, en turc : Hemşince) est une langue considérée comme un dialecte de l'arménien occidental, parlée par les « Hémichis orientaux », plus connus sous le nom de Hémichis de Hopa (principalement dans la province d'Artvin en Turquie),
* on utilise plutôt le terme homshetsma (en homshetsma : Հոմշեցմա) pour désigner le dialecte parlé par les communautés Hémichis de Russie et de Géorgie (principalement en Abkhazie),
* enfin, les « Hémichis occidentaux », plus connus sous le nom de Hémichis de Bash (principalement dans la province du Rize en Turquie), parlent le hemshinji, un dialecte turc avec de nombreux emprunts lexicaux arméniens. (fr)
- Амше́нский диалект армянского языка (арм. Հոմշեցի [хомшеци], Հոմշեցմա [хомшецма], Հոմշեցնակ [хомшецнаг], Հա̈յրէն [хäйрен]) — наречие западноармянского языка, на котором говорят восточная и северная группы амшенцев в Турции, Абхазии и России. Западная группа амшенцев в Турции говорит только по-турецки. Это был разговорный диалект, понятный для носителей армянского языка, однако, в связи с отличием носителей армянского и амшенского языков, этот диалект выделяют как «этнический язык». В качестве письменности используются турецкий (в Турции) и армянский (в России и Абхазии) алфавиты. Также амшенский диалект иногда записывается кириллицей — например в брошюрах «Свидетелей Иеговы» (включает буквы А а, Ӓ ӓ, Б б, В в, Г г, Д д, Е е, Ё ё, Ж ж, З з, И и, Й й, К к, Қ қ, Л л, М м, Н н, О о, П п, Ԥ ԥ, Р р, Р̄ р̄, С с, Т т, Ҭ ҭ, У у, Ф ф, Х х, Ҳ ҳ, Һ һ, Ц ц, Ҵ ҵ, Ч ч, Ш ш, Ы ы, Э э, Ю ю, Я я). На субдиалекте этого языка говорят в деревне Эшмекайя (Ардала) в Хопе (Турция). Армянский алфавит для амшенского диалекта использует дополнительный знак Ա̈ ա̈. Латинский алфавит для амшенского включает буквы A a, Ä ä, B b, C c, Ç ç, D d, Dz dz, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, İ i, I ı, J j, K k, L l, M m, N n, O o, P p, R r, S s, Ş ş, T t, Ts ts, U u, V v, X x, Y y, Z z. (ru)
|
| rdfs:comment
|
- Les Hémichis, étant divisés en trois groupes, parlent plusieurs langues considérées souvent comme des dialectes :
* le homshetsi (en homshetsi : Հոմշեցի, en turc : Hemşince) est une langue considérée comme un dialecte de l'arménien occidental, parlée par les « Hémichis orientaux », plus connus sous le nom de Hémichis de Hopa (principalement dans la province d'Artvin en Turquie),
* on utilise plutôt le terme homshetsma (en homshetsma : Հոմշեցմա) pour désigner le dialecte parlé par les communautés Hémichis de Russie et de Géorgie (principalement en Abkhazie),
* enfin, les « Hémichis occidentaux », plus connus sous le nom de Hémichis de Bash (principalement dans la province du Rize en Turquie), parlent le hemshinji, un dialecte turc avec de nombreux emprunts lexicaux arméniens. (fr)
- Homschezi (Հոմշեցի Homschezi lisu "die Hamschen-Sprache", türkisch Hemşince) ist ein archaischer westarmenischer Dialekt, der von der östlichen und nördlichen Gruppe der Hemşinli gesprochen wird, einer ethnischen Gruppe, die in der nordöstlichen Türkei, Georgien (Abchasien) und Russland sowie Zentralasien lebt. Bis zu den Massakern an den Armeniern 1894–1896 und dem Völkermord an den Armeniern wurde es in einem größeren zusammenhängenden Gebiet gesprochen. Die UNESCO hat Hemşince/Homschezma als eine definitiv bedrohte Sprache eingeordnet. (de)
- Hamŝenida (Հոմշեցի Homŝeci lizu "la Hamŝenida lingvo", turke: Hemşince) estas arkaika okcident-armena dialekto parolata de la orienta kaj norda grupo de hamŝenidoj (Hemşinli), popolo loĝanta en nordorienta Turkio, Abĥazio, Rusio kaj Centra Azio. Ĝi ne estas tute komprenebla kun la ceteraj armenaj lingvoj kaj dialektoj. Ĝi ne estis skribita lingvo ĝis 1995, kiam lingvisto Bert Vaux dizajnis ortografian sistemon por ĝi surbaze de la turka alfabeto; la armena alfabeto estis uzata de kristanaj enmigrintoj de Hamŝeno, kiuj aludas la lingvon kiel Homŝecma (Հոմշեցմա) en Rusio kaj Abĥazio. (eo)
- Homshetsi (Armenian: Հոմշեցի, romanized: Homshetsi lizu; Turkish: Hemşince) is an archaic Western Armenian dialect spoken by the eastern and northern group of Hemshin peoples (Hemşinli), a people living in northeastern Turkey, Abkhazia, Russia, and Central Asia. UNESCO has categorised Homshetsi as a language that is "definitely endangered". (en)
- Амше́нский диалект армянского языка (арм. Հոմշեցի [хомшеци], Հոմշեցմա [хомшецма], Հոմշեցնակ [хомшецнаг], Հա̈յրէն [хäйрен]) — наречие западноармянского языка, на котором говорят восточная и северная группы амшенцев в Турции, Абхазии и России. Западная группа амшенцев в Турции говорит только по-турецки. Это был разговорный диалект, понятный для носителей армянского языка, однако, в связи с отличием носителей армянского и амшенского языков, этот диалект выделяют как «этнический язык». (ru)
|
