| dbo:abstract
|
- Un arcaisme (del grec ἀρχαῖος) és un mot que ha caigut en desús, una paraula de la història de la llengua que apareix en un text d'època o que s'usa en un discurs contemporani i que és percebut pels parlants com antiquat. S'exclouen de la definició les expressions com proverbis i locucions ja fixades, que no varien al llarg del temps. Els arcaismes augmenten la formalitat del discurs i provoquen una sensació d'estranyesa en el receptor, per aquest motiu poden ser usats amb fins estètics a la literatura o amb intenció paròdica. També poden ser mots reviscolats per a suplir una mancança lèxica (barbarisme o xenisme) o per a designar un nou concepte (per ex. peatge mot medieval revifat, o bústia que volia dir capsa per a substituir *bussó castellanisme). Poden ser propis d'un cert dialecte de la llengua, en relació a l'estàndard o una altra varietat d'aquesta. arcaisme és un mot que no forma diftong, ja que les paraules acabades en -isme, -ista, -us, -um no porten dièresi, per tant és una de les excepcions ortogràfiques de la llengua catalana. (ca)
- Archaismus je označení pro zastaralý jazykový prvek (ze starého jazyka). Může se jednat o zastaralý prvek fonetiky jazyka (například košulenku místo košile), o zastaralý gramatický tvar (například peku místo peču, -ti jako koncovka infinitivu, např. platiti, dýchati), o zastaralý prvek slovní zásoby (například šlojíř místo závoj), o zastaralý obrat (například nůž ten věru ostrý místo ten opravdu ostrý nůž). Některé archaismy jsou přirozenou součástí jazyka a jejich zastaralost se projevuje jen při srovnání s celkovým stavem jazyka – příkladem je zmíněný strakapúd („ú“ ve středové pozici se v češtině změnilo v „ou“, zde však zůstalo zachováno).Jinak se archaismus může v textu vyskytnout jako bezděčná součást vyjadřování pisatele nebo mluvčího (třeba jako prvek nářeční), nebo může být použit záměrně pro navození nálady minulé doby. Hranice mezi archaismy a historismy není pevná. (cs)
- اللفظ المهجور هو اللفظ الذي كان متداولاً في الماضي، ثم قلل من استعماله إلى أن صار نادراً، فلم يستعمل في الحاضر إلا للدلالة على شيء من الماضي. تستخدم القواميس على نطاق واسع التمييز بين الكلمات المهجورة والبائدة. الكلمة أو المعنى المهجور هو الذي لا يزال له بعض الاستخدام الحالي ولكن تضاءل استخدامه في سياقات معينة، حيث التلفّظ بها يشير إلى أنها لغة غير محكية ومهجورة. (ar)
- Als Archaismus (latinisiert vom altgriechischen ἀρχαῖος archaĩos „alt“, „ehemalig“) wird in der Lexikologie ein Wort bezeichnet, dessen Gebrauchshäufigkeit abnimmt und das von den Sprechern einer Sprachgemeinschaft als altmodisch empfunden wird. Archaismen werden aber noch von einigen (vor allem älteren) Sprechern verwendet und sind vielen Sprechern geläufig, sie gehören zu deren passivem Wortschatz. Untergegangene Wörter sind lexikalische Einheiten, die aus dem Vokabular der Gegenwartssprache ganz verschwunden sind oder nur noch in einigen erstarrten Redewendungen weiterexistieren (z. B. Kegel für „uneheliches Kind“, heute nur noch in der Wendung „mit Kind und Kegel“ gegenwärtig). In der Rhetorik wird mit Archaismus die bewusste Verwendung altertümlicher Wörter oder Wendungen bezeichnet. Die bewusste Verwendung archaischer Wörter kann stilistische oder ideologische Gründe haben. (de)
- Ο όρος αρχαϊσμός υποδηλώνει την εκούσια χρήση μιας αρχαιότερης μορφής έκφρασης γλώσσας, είτε επί του γραμματικού τύπου των λέξεων, είτε επί της γραφής των λέξεων, που δεν χρησιμοποιείται πλέον. Σε ό,τι αφορά τη γραπτή και την προφορική έκφραση ο όρος δηλώνει ενίοτε τη χρησιμοποίηση εκφράσεων που προσομοιάζουν στα γλωσσικά πρότυπα της κλασικής Αρχαιότητας.
* Το αντίθετο του αρχαϊσμού είναι η λεγόμενη νεολογία. Στις ο όρος αποδίδεται με την σημασία του μιμητισμού του ρυθμού και του τρόπου παράστασης των αρχαιότερων καλλιτεχνών. (el)
- In language, an archaism (from the Ancient Greek: ἀρχαϊκός, archaïkós, 'old-fashioned, antiquated', ultimately ἀρχαῖος, archaîos, 'from the beginning, ancient') is a word, a sense of a word, or a style of speech or writing that belongs to a historical epoch long beyond living memory, but that has survived in a few practical settings or affairs. Lexical archaisms are single archaic words or expressions used regularly in an affair (e.g. religion or law) or freely; literary archaism is the survival of archaic language in a traditional literary text such as a nursery rhyme or the deliberate use of a style characteristic of an earlier age—for example, in his 1960 novel The Sot-Weed Factor, John Barth writes in an 18th-century style. Archaic words or expressions may have distinctive emotional connotations—some can be humorous (forsooth), some highly formal (What say you?), and some solemn (With thee do I plight my troth). A distinction between archaic and obsolete words and word senses is widely used by dictionaries. An archaic word or sense is one that still has some current use but whose use has dwindled to a few specialized contexts, outside which it connotes old-fashioned language. In contrast, an obsolete word or sense is one that is no longer used at all. A reader encounters them when reading texts that are centuries old. For example, the works of Shakespeare are old enough that some obsolete words or senses are encountered therein, for which glosses (annotations) are often provided in the margins. Archaisms can either be used deliberately (to achieve a specific effect) or as part of a specific jargon (for example in law) or formula (for example in religious contexts). Many nursery rhymes contain archaisms. Some archaisms called fossil words remain in use within certain fixed expressions despite having faded away in all other contexts (for example, vim is not used in normal English outside the set phrase vim and vigor). An outdated form of language is called archaic. In contrast, a language or dialect that contains many archaic traits (archaisms) relative to closely related languages or dialects spoken at the same time is called conservative. (en)
- Arkaismo aŭ arĥaismo estas vorto aŭ lingva uzo laŭ modeloj jam ne aktualaj. Oni uzas arĥaismojn intence por krei antikvecan etoson. Lingvaj purismanoj preferas esprimi novajn konceptojn per arĥaismoj adaptitaj anstataŭ neologismoj aŭ fremdaj vortoj. Ankaŭ dialektoj ofte uzas formojn, kiuj ŝajnas eksmodaj al alidialektanoj, ĉar pro lingva evoluo la koncernaj formoj estis forlasitaj en iu regiono sed ne en alia. Arĥaismoj ankaŭ aperas en tekstoj, kiujn oni emas konservi, kiel leĝoj, loknomoj kaj ritoj. La poezio ankaŭ ampleksigas ĝiajn rimedojn per arĥaismoj. (eo)
- Arkaismoa (antzinako grezieraz: ἀρχαϊκός, archaïkós zaharkitua) antzinako hitz edo hizkuntzaren erabilera bat da, egun oso gutxi erabiltzen dena. Hizkuntza bakoitzak bere arkaismo propioak ditu, eta batzuetan arkaismoak lotzen dira. (eu)
- Se denomina arcaísmo al elemento lingüístico en desuso, o utilizado marginalmente en contextos muy específicos y especializados, pero usado habitualmente en una época anterior. (es)
- En linguistique, le terme archaïsme (du grec ancien : ἀρχαϊσμός (archaïsmós) < ἀρχαῖος (archaîos) « ancien ») désigne un fait de langue vieilli, sorti de l’usage commun ou en voie de disparition dans celui-ci, mais encore présent dans certaines variétés de langue. La qualité d’archaïsme s’établit en synchronie, c’est-à-dire par rapport à l’état de la langue commune à un certain moment de son histoire. Le terme a aussi un sens plus restreint, dans lequel est également un archaïsme un fait de langue qui est une exception dans la langue actuelle, mais qui dans une période antérieure de la langue ne l’était pas. Tel est, par exemple, en hongrois, l’emploi en tant que prédicat verbal d’un nom utilisé sans suffixe formateur de verbes : Minden reggel fagy « Il gèle tous les matins ». (fr)
- Arkaisme (kata serapan dari bahasa Yunani Kuno: ἀρχαϊκός, translit. arkhaïkós, atau ἀρχαῖος, terj. har. 'kuno' atau 'usang') adalah penggunaan kata atau bentuk kata maupun gaya tulisan (dan lisan) yang berhubungan pada masa dahulu, berciri kuno atau sudah tidak lazim dipakai lagi. Selain dalam bidang linguistik, istilah 'arkaisme' juga dikenal dalam bidang lain, seperti seni rupa dan arsitektur. (in)
- 고문체(古文體) 또는 의고체(擬古體)는 더 이상 일상 언어에서 사용되지 않거나, 특수한 문맥에서만 의도적으로 사용하는 어구이다. 영어로는 아르카이즘(archaism)이라고 한다. 더 나아가 문학 고문체로 분리할 수 있는데, 일상적으로 더 이상 쓰이지 않는 어휘적 고문체와 같이 더 오래된 어구의 스타일을 떠올릴 수 있다. 이렇게 어떠한 느낌을 작품에서 살리기 위해 이러한 고문체를 사용하려는 주의는 의고주의(擬古主義)라고 부른다. (ko)
- In linguistica, un arcaismo (dal greco ἀρχαϊκός, archaïkós, "superato, antiquato", sostanzialmente ἀρχαῖος, archaîos, "iniziale, antico") o termine desueto è l'uso di una forma del discorso o della scrittura che non è più attuale. Più precisamente, secondo l'Enciclopedia Treccani, per arcaismo in senso linguistico si intende una "parola, forma grammaticale o grafica, o costruzione di frase non più viva nell'uso linguistico comune, ma conservata o reintrodotta nella lingua, sia per influsso della tradizione, sia per dare particolare rilievo (solennità, preziosismo, comicità) al discorso". L'utilizzo di arcaismi si può fare quindi deliberatamente (per conseguire un determinato effetto) o come parte di uno specifico gergo (ad esempio in diritto) o formula (ad esempio in contesti religiosi). Molte filastrocche contengono arcaismi. Elementi arcaici che ricorrono in certe locuzioni (ad esempio "per lo più" dove è presente una forma arcaica dell'articolo determinativo) non si considerano arcaismi. (it)
- 古語法（こごほう、英: archaism）とは、会話や文で、もはや使われていない言葉遣いを用いること。特殊な効果をあげるために故意に使われたり、法の特殊な隠語や宗教の式文（祭文）などで使われる。英語などでは、童謡の多くに古語法が含まれている。一方、「be that as it may（それはともあれ）」など特定の定型表現の中でしか起こらない古風な要素は古語法とは見なされない。 (ja)
- Een archaïsme (Grieks: Αρχαϊσμός, oud, uit het verleden) is een verouderde taalvorm, een verouderde zinsconstructie of een verouderd woord. Ook oude en pseudo-oude spelling kan als zodanig worden beschouwd. Archaïsmen komen vooral voor in wettelijke, ambtelijke en Bijbelse taal. Dichters en schrijvers gebruiken archaïsmen als stijlfiguur om hun werk bijvoorbeeld plechtstatiger te doen klinken, of om er couleur locale in aan te brengen of historisch te kleuren. Vooral negentiende-eeuwse schrijvers van historische romans maakten er gebruik van. Gerard Reve archaïseerde om een ironisch effect te bereiken. Marten Toonders taal in de Bommelsage wordt gekenmerkt zowel door archaïsmen als door neologismen, door ironie, het gebruik van hyperbolen, komische namen, het gebruik van clichés door vaste stripfiguren, het gebruik van kromme taal door bijvoorbeeld professor Prlwytzkofsky en het gebruik van valse beeldspraak. Tegenwoordige sprekers en schrijvers gebruiken soms doelbewust archaïsche termen om een historische realiteit te duiden als daar geen eigentijds woord voor is. Bijvoorbeeld de term richter voor het rechterschap in oude zin, en de archaïsche term stift voor een vrouwenkapittel uit de middeleeuwen. (nl)
- Em linguística, arcaísmo (do grego archaismós) é o uso lexical ou gramatical de uma palavra ou expressão antiga, que já caiu em desuso. O arcaísmo pode ser linguístico ou literário. (pt)
- Archaizm (gr. archaíos „dawny” od archē „początek”) – wyraz, konstrukcja składniowa lub związek frazeologiczny, który wyszedł z użycia w danej formie języka. Archaizmy to także wyrazy w formie przestarzałej, które są jeszcze w pewnym stopniu używane, lecz postrzegane jako dawne. Te z kolei nazywa się anachronicznymi. Termin używany jest również w znaczeniu ogólniejszym na nazwanie rzeczy przestarzałych. Archaizmy są wykorzystywane obecnie w niektórych typach zapisu lub wypowiedzi, np. w stylu artystycznym i języku liturgicznym. Archaizmy dzieli się według epok ich normalnego funkcjonowania, a także ze względu na funkcję: 1.
* fonetyczne – wyraz współczesny różni się od archaizmu pojedynczymi głoskami, np. sierce (serce), sumnienie (sumienie) 2.
* fleksyjne – wyrazy odmieniające się inaczej niż współcześnie, zazwyczaj czasowniki; w wyrazach takich jak „zyszczy” czy „spuści” końcówki „y”, „i” oznaczają tryb rozkazujący (zjednaj, ześlij) 3.
* słowotwórcze – wyrazy utworzone za pomocą przyrostków lub przedrostków, które wyszły już z użycia, np. ogrodny 4.
* leksykalne – wyrazy, które dawniej były w powszechnym obiegu, np. kajet, kaleta 5.
* znaczeniowe (semantyczne) – wyrazy występują współcześnie, ale zmieniło się ich znaczenie, np. błędny rycerz (bujający w obłokach) 6.
* frazeologiczne – związki frazeologiczne, które powstały dawniej. Rozumiemy ich znaczenie, ale często nie wiemy, co jest ich źródłem powstania. 7.
* składniowe – archaizm składający się z co najmniej dwóch wyrazów, których zestawienie jest inne niż współcześnie (najczęściej wzorowane na łacinie – np. pasterz owce do wsi przepędził – orzeczenie znajduje się na końcu zdania – taki szyk wyrazów jest charakterystyczny dla języka łacińskiego); do archaizmów składniowych należą także niektóre spójniki i przyimki, np. azali, aliści, gwoli oraz całe konstrukcje składniowe, np. „wszem wobec i każdemu z osobna wiadomym się czyni”. (pl)
- Архаи́зм (от др.-греч. ἀρχαϊσμός «устаревшее выражение»), устаревшая лексика — устаревшее слово, которое в современной речи заменено синонимом. Строгая формулировка в лингвистике — лексема или грамматическая форма, которые в процессе развития языка заменились другими, но продолжают использоваться как стилистически маркированные, например, в поэтической речи для создания высокого стиля. Следует отличать от историзмов — слов, обозначающих полностью вышедшие из употребления предметы. В высокостратифицированных развитых языках, как, например, английский или португальский, архаизмы могут выполнять функцию профессионального жаргона, что особенно характерно для юриспруденции и религиозного культа. Архаизм — лексическая единица, вышедшая из употребления, хотя соответствующий предмет (явление) остаётся в реальной жизни и получает другие названия (устаревшие слова, вытесненные или заменённые современными синонимами). Причиной появления архаизмов является развитие языка, обновление его словаря: на смену одним словам приходят другие. Вытесняемые из употребления слова не исчезают бесследно: они сохраняются в литературе прошлого и в составе некоторых устоявшихся выражений, употребляемых в определённом контексте; они необходимы в исторических романах и очерках — для воссоздания быта и языкового колорита эпохи. В современном языке могут сохраняться слова, производные от вышедших из активного употребления слов (например, «сейчас» и «сегодня» от архаичных «сей» и «сего»). (ru)
- En arkaism (gr. archoismos, 'efterapande av det gamla') är inom lingvistiken ett äldre språkdrag som bevarats i vissa uttryck eller dialekter, men som har försvunnit i språket i övrigt. Ett exempel på en arkaism i svenska standardspråket är den bevarade dativformen fullo i uttrycket till fullo. En vanlig form av arkaism är när en uttalsutveckling i standardspråket aldrig får fäste i en viss dialekt. Ett exempel är diftongerna au, ai och ei i fornnordiska ord som stæinn ('sten') och auga ('öga'). I standardsvenskan har dessa diftonger försvunnit, men de finns bevarade i vissa dialekter i bland annat Gotland, Jämtland och Finland, där uttalet bäin ('ben'), röu ('röd') och höy ('hö') förekommer. Motsatsen till arkaism är novation, vilket innebär att ett särdrag uppstår i ett avgränsat området utan att det förekommer i kringliggande dialekter eller språkområden. Termen arkaism kan också användas om ett stilmedel där skribenten medvetet eller omedvetet använder ord och ordformer som annars försvunnit ur språket (till exempel om man i en text på svenska idag skulle använda verbens pluralformer). (sv)
- 在语言的使用中，拟古主义（英語：Archaism），也作仿古主义，是指使用如今不再盛行或者只存在于特殊语境之下的表达方式。这种刻意而为的语言使用方式可细分为文學拟古主义（意图仿照古代的表达风格）以及辭彙拟古主义（使用当今不再流通的词语）。 (zh)
- Архаї́зм (грец. αρχαιος — «первісний, старовинний, стародавній») — слово (термін), вираз (фраза), граматична форма, які застаріли й вийшли з загального вжитку і мають сучасний синонімічний аналог (на відміну від історизмів). Архаїзми — це витіснені назви понять, що існують і в наш час (наприклад, аероплан — «літак»). Розрізняються такі типи архаїзмів: 1) власне лексичні — слова, що застаріли в цілому (чадо, ректи, понеже); 2) лексико-фонетичні, що відрізняються від сучасних варіантів тільки одним чи кількома звуками або місцем наголосу (сей, пашпорт, глас, піїт, філозоф); 3) лексико-морфологічні — застарілі словоформи та граматичні характеристики слова (люде — сучасне люди, авто — раніше чоловічого pоду); 4) лексико-словотвірні, що відрізняються від сучасних однокореневих синонімів словотвірним формантом — суфіксом або префіксом (податель, подаяніє, возгордитися); 5) лексико-семантичні, у яких застарілими є лише окремі значення (броня у значенні «зброя», худий «поганий», машина «паровоз, поїзд», пор. машиніст). В українській літературній мові (як і в інших східнослов'янських) архаїзми-старослов'янізми використовуються як стилістичний засіб для надання мові урочистості (наприклад: «Молюся, знову уповаю, знову сльози виливаю». Тарас Шевченко) або іронічного значення (наприклад: «Восплач, пророче, сине божий, І о князях, і о вельможах, і о царях отих». Т. Шевченко). Від архаїзмів можуть утворюватись похідні слова, що збагачують нашу лексику, наприклад, від «чоло» походить слово «очолювати». (uk)
|
| rdfs:comment
|
- اللفظ المهجور هو اللفظ الذي كان متداولاً في الماضي، ثم قلل من استعماله إلى أن صار نادراً، فلم يستعمل في الحاضر إلا للدلالة على شيء من الماضي. تستخدم القواميس على نطاق واسع التمييز بين الكلمات المهجورة والبائدة. الكلمة أو المعنى المهجور هو الذي لا يزال له بعض الاستخدام الحالي ولكن تضاءل استخدامه في سياقات معينة، حيث التلفّظ بها يشير إلى أنها لغة غير محكية ومهجورة. (ar)
- Ο όρος αρχαϊσμός υποδηλώνει την εκούσια χρήση μιας αρχαιότερης μορφής έκφρασης γλώσσας, είτε επί του γραμματικού τύπου των λέξεων, είτε επί της γραφής των λέξεων, που δεν χρησιμοποιείται πλέον. Σε ό,τι αφορά τη γραπτή και την προφορική έκφραση ο όρος δηλώνει ενίοτε τη χρησιμοποίηση εκφράσεων που προσομοιάζουν στα γλωσσικά πρότυπα της κλασικής Αρχαιότητας.
* Το αντίθετο του αρχαϊσμού είναι η λεγόμενη νεολογία. Στις ο όρος αποδίδεται με την σημασία του μιμητισμού του ρυθμού και του τρόπου παράστασης των αρχαιότερων καλλιτεχνών. (el)
- Arkaismo aŭ arĥaismo estas vorto aŭ lingva uzo laŭ modeloj jam ne aktualaj. Oni uzas arĥaismojn intence por krei antikvecan etoson. Lingvaj purismanoj preferas esprimi novajn konceptojn per arĥaismoj adaptitaj anstataŭ neologismoj aŭ fremdaj vortoj. Ankaŭ dialektoj ofte uzas formojn, kiuj ŝajnas eksmodaj al alidialektanoj, ĉar pro lingva evoluo la koncernaj formoj estis forlasitaj en iu regiono sed ne en alia. Arĥaismoj ankaŭ aperas en tekstoj, kiujn oni emas konservi, kiel leĝoj, loknomoj kaj ritoj. La poezio ankaŭ ampleksigas ĝiajn rimedojn per arĥaismoj. (eo)
- Arkaismoa (antzinako grezieraz: ἀρχαϊκός, archaïkós zaharkitua) antzinako hitz edo hizkuntzaren erabilera bat da, egun oso gutxi erabiltzen dena. Hizkuntza bakoitzak bere arkaismo propioak ditu, eta batzuetan arkaismoak lotzen dira. (eu)
- Se denomina arcaísmo al elemento lingüístico en desuso, o utilizado marginalmente en contextos muy específicos y especializados, pero usado habitualmente en una época anterior. (es)
- Arkaisme (kata serapan dari bahasa Yunani Kuno: ἀρχαϊκός, translit. arkhaïkós, atau ἀρχαῖος, terj. har. 'kuno' atau 'usang') adalah penggunaan kata atau bentuk kata maupun gaya tulisan (dan lisan) yang berhubungan pada masa dahulu, berciri kuno atau sudah tidak lazim dipakai lagi. Selain dalam bidang linguistik, istilah 'arkaisme' juga dikenal dalam bidang lain, seperti seni rupa dan arsitektur. (in)
- 고문체(古文體) 또는 의고체(擬古體)는 더 이상 일상 언어에서 사용되지 않거나, 특수한 문맥에서만 의도적으로 사용하는 어구이다. 영어로는 아르카이즘(archaism)이라고 한다. 더 나아가 문학 고문체로 분리할 수 있는데, 일상적으로 더 이상 쓰이지 않는 어휘적 고문체와 같이 더 오래된 어구의 스타일을 떠올릴 수 있다. 이렇게 어떠한 느낌을 작품에서 살리기 위해 이러한 고문체를 사용하려는 주의는 의고주의(擬古主義)라고 부른다. (ko)
- 古語法（こごほう、英: archaism）とは、会話や文で、もはや使われていない言葉遣いを用いること。特殊な効果をあげるために故意に使われたり、法の特殊な隠語や宗教の式文（祭文）などで使われる。英語などでは、童謡の多くに古語法が含まれている。一方、「be that as it may（それはともあれ）」など特定の定型表現の中でしか起こらない古風な要素は古語法とは見なされない。 (ja)
- Em linguística, arcaísmo (do grego archaismós) é o uso lexical ou gramatical de uma palavra ou expressão antiga, que já caiu em desuso. O arcaísmo pode ser linguístico ou literário. (pt)
- 在语言的使用中，拟古主义（英語：Archaism），也作仿古主义，是指使用如今不再盛行或者只存在于特殊语境之下的表达方式。这种刻意而为的语言使用方式可细分为文學拟古主义（意图仿照古代的表达风格）以及辭彙拟古主义（使用当今不再流通的词语）。 (zh)
- Un arcaisme (del grec ἀρχαῖος) és un mot que ha caigut en desús, una paraula de la història de la llengua que apareix en un text d'època o que s'usa en un discurs contemporani i que és percebut pels parlants com antiquat. S'exclouen de la definició les expressions com proverbis i locucions ja fixades, que no varien al llarg del temps. arcaisme és un mot que no forma diftong, ja que les paraules acabades en -isme, -ista, -us, -um no porten dièresi, per tant és una de les excepcions ortogràfiques de la llengua catalana. (ca)
- Archaismus je označení pro zastaralý jazykový prvek (ze starého jazyka). Může se jednat o zastaralý prvek fonetiky jazyka (například košulenku místo košile), o zastaralý gramatický tvar (například peku místo peču, -ti jako koncovka infinitivu, např. platiti, dýchati), o zastaralý prvek slovní zásoby (například šlojíř místo závoj), o zastaralý obrat (například nůž ten věru ostrý místo ten opravdu ostrý nůž). Hranice mezi archaismy a historismy není pevná. (cs)
- Als Archaismus (latinisiert vom altgriechischen ἀρχαῖος archaĩos „alt“, „ehemalig“) wird in der Lexikologie ein Wort bezeichnet, dessen Gebrauchshäufigkeit abnimmt und das von den Sprechern einer Sprachgemeinschaft als altmodisch empfunden wird. Archaismen werden aber noch von einigen (vor allem älteren) Sprechern verwendet und sind vielen Sprechern geläufig, sie gehören zu deren passivem Wortschatz. (de)
- In language, an archaism (from the Ancient Greek: ἀρχαϊκός, archaïkós, 'old-fashioned, antiquated', ultimately ἀρχαῖος, archaîos, 'from the beginning, ancient') is a word, a sense of a word, or a style of speech or writing that belongs to a historical epoch long beyond living memory, but that has survived in a few practical settings or affairs. Lexical archaisms are single archaic words or expressions used regularly in an affair (e.g. religion or law) or freely; literary archaism is the survival of archaic language in a traditional literary text such as a nursery rhyme or the deliberate use of a style characteristic of an earlier age—for example, in his 1960 novel The Sot-Weed Factor, John Barth writes in an 18th-century style. Archaic words or expressions may have distinctive emotional co (en)
- En linguistique, le terme archaïsme (du grec ancien : ἀρχαϊσμός (archaïsmós) < ἀρχαῖος (archaîos) « ancien ») désigne un fait de langue vieilli, sorti de l’usage commun ou en voie de disparition dans celui-ci, mais encore présent dans certaines variétés de langue. La qualité d’archaïsme s’établit en synchronie, c’est-à-dire par rapport à l’état de la langue commune à un certain moment de son histoire. (fr)
- In linguistica, un arcaismo (dal greco ἀρχαϊκός, archaïkós, "superato, antiquato", sostanzialmente ἀρχαῖος, archaîos, "iniziale, antico") o termine desueto è l'uso di una forma del discorso o della scrittura che non è più attuale. Più precisamente, secondo l'Enciclopedia Treccani, per arcaismo in senso linguistico si intende una "parola, forma grammaticale o grafica, o costruzione di frase non più viva nell'uso linguistico comune, ma conservata o reintrodotta nella lingua, sia per influsso della tradizione, sia per dare particolare rilievo (solennità, preziosismo, comicità) al discorso". (it)
- Archaizm (gr. archaíos „dawny” od archē „początek”) – wyraz, konstrukcja składniowa lub związek frazeologiczny, który wyszedł z użycia w danej formie języka. Archaizmy to także wyrazy w formie przestarzałej, które są jeszcze w pewnym stopniu używane, lecz postrzegane jako dawne. Te z kolei nazywa się anachronicznymi. Termin używany jest również w znaczeniu ogólniejszym na nazwanie rzeczy przestarzałych. Archaizmy są wykorzystywane obecnie w niektórych typach zapisu lub wypowiedzi, np. w stylu artystycznym i języku liturgicznym. (pl)
- Een archaïsme (Grieks: Αρχαϊσμός, oud, uit het verleden) is een verouderde taalvorm, een verouderde zinsconstructie of een verouderd woord. Ook oude en pseudo-oude spelling kan als zodanig worden beschouwd. Archaïsmen komen vooral voor in wettelijke, ambtelijke en Bijbelse taal. Dichters en schrijvers gebruiken archaïsmen als stijlfiguur om hun werk bijvoorbeeld plechtstatiger te doen klinken, of om er couleur locale in aan te brengen of historisch te kleuren. Vooral negentiende-eeuwse schrijvers van historische romans maakten er gebruik van. (nl)
- En arkaism (gr. archoismos, 'efterapande av det gamla') är inom lingvistiken ett äldre språkdrag som bevarats i vissa uttryck eller dialekter, men som har försvunnit i språket i övrigt. Ett exempel på en arkaism i svenska standardspråket är den bevarade dativformen fullo i uttrycket till fullo. En vanlig form av arkaism är när en uttalsutveckling i standardspråket aldrig får fäste i en viss dialekt. Ett exempel är diftongerna au, ai och ei i fornnordiska ord som stæinn ('sten') och auga ('öga'). I standardsvenskan har dessa diftonger försvunnit, men de finns bevarade i vissa dialekter i bland annat Gotland, Jämtland och Finland, där uttalet bäin ('ben'), röu ('röd') och höy ('hö') förekommer. Motsatsen till arkaism är novation, vilket innebär att ett särdrag uppstår i ett avgränsat området (sv)
- Архаи́зм (от др.-греч. ἀρχαϊσμός «устаревшее выражение»), устаревшая лексика — устаревшее слово, которое в современной речи заменено синонимом. Строгая формулировка в лингвистике — лексема или грамматическая форма, которые в процессе развития языка заменились другими, но продолжают использоваться как стилистически маркированные, например, в поэтической речи для создания высокого стиля. Следует отличать от историзмов — слов, обозначающих полностью вышедшие из употребления предметы. (ru)
- Архаї́зм (грец. αρχαιος — «первісний, старовинний, стародавній») — слово (термін), вираз (фраза), граматична форма, які застаріли й вийшли з загального вжитку і мають сучасний синонімічний аналог (на відміну від історизмів). В українській літературній мові (як і в інших східнослов'янських) архаїзми-старослов'янізми використовуються як стилістичний засіб для надання мові урочистості (наприклад: «Молюся, знову уповаю, знову сльози виливаю». Тарас Шевченко) або іронічного значення (наприклад: «Восплач, пророче, сине божий, І о князях, і о вельможах, і о царях отих». Т. Шевченко). (uk)
|
