| rdfs:comment
| - En la mitologia siberiana Ulgan és el déu de la creació. (ca)
- Bai-Ülgen o Ülgen (turco antiguo: Bey Ülgen; también deletreado Bai-Ulgen, Bai-Ülgen, Bay-Ulgan, Bay-Ulgen o Bay-Ülgen; mongol: Үлгэн, Khakas: Ӱлген, ruso: Ульгень o Ульгего, Ульгего : اولگن) es una deidad creadora turca y mongola, generalmente distinta de Tengri pero a veces identificada con él, de la misma manera que Helios y Apolo. (es)
- Ulgen ou Bai-Ülgen est une divinité créatrice turco-mongole généralement distincte de Tengri mais ils sont parfois identifiés de la même manière.Son nom provient du vieux-turc : bey, « riche, seigneur », et ülgen, « magnifique ». (fr)
- Bai-Ülgen or Ülgen (Old Turkic: Bey Ülgen; also spelled Bai-Ulgen, Bai-Ülgen, Bay-Ulgan, Bay-Ulgen, or Bay-Ülgen; Khakas, Shor and Altay: Ӱлген; Mongolian: Үлгэн) is a Turkic and Mongolian creator-deity, usually distinct from Tengri but sometimes identified with him in the same manner as Helios and Apollo. His name is from Old Turkic bay, "rich", and ülgen, "magnificent". Ülgen is believed to be without either beginning or end. (en)
- Ulgan, Ülgen (także Yurgen; w , chakaskim i Ӱлген) jest demiurgiem oraz najwyższym bóstwem w szamanizmie Ałtajczyków, Chakasów i Szorów. Jest bóstwem gromowładnym, czyli niosącym grzmoty. Jego rywalem jest Erlik - bóg podziemi i najwyższy władca królestwa zmarłych. Ulgan stworzył świat z grudy ziemi przyniesionej mu przez Erlika. (pl)
- Ульге́нь, или Юрге́нь (алт. , хак. и шорск. Ӱлген), — демиург, верховное божество в шаманизме алтайцев, хакасов, шорцев, монголов — грозоносец, молниеносец. По другим версиям, он является только «тосем», родовым покровителем, предком-божеством, которому поклонялись отдельные родственные сеоки алтайцев, от которого берут начало члены этого рода. В древних и средневековых письменных источниках это имя не зафиксировано, однако материал для характеристики Ульгеня дают этнографические сведения. В этой литературе он творец Вселенной. Обитает на девятом (по другим источникам пятнадцатом или шестнадцатом) слое неба за месяцем и солнцем (на востоке, где всходит солнце), где возвышается Золотая Гора (Алтын-туу). Ульгень живёт в золотом дворце с золотыми воротами, имеет золотой престол. (ru)
|
| has abstract
| - En la mitologia siberiana Ulgan és el déu de la creació. (ca)
- Bai-Ülgen o Ülgen (turco antiguo: Bey Ülgen; también deletreado Bai-Ulgen, Bai-Ülgen, Bay-Ulgan, Bay-Ulgen o Bay-Ülgen; mongol: Үлгэн, Khakas: Ӱлген, ruso: Ульгень o Ульгего, Ульгего : اولگن) es una deidad creadora turca y mongola, generalmente distinta de Tengri pero a veces identificada con él, de la misma manera que Helios y Apolo. (es)
- Ulgen ou Bai-Ülgen est une divinité créatrice turco-mongole généralement distincte de Tengri mais ils sont parfois identifiés de la même manière.Son nom provient du vieux-turc : bey, « riche, seigneur », et ülgen, « magnifique ». (fr)
- Bai-Ülgen or Ülgen (Old Turkic: Bey Ülgen; also spelled Bai-Ulgen, Bai-Ülgen, Bay-Ulgan, Bay-Ulgen, or Bay-Ülgen; Khakas, Shor and Altay: Ӱлген; Mongolian: Үлгэн) is a Turkic and Mongolian creator-deity, usually distinct from Tengri but sometimes identified with him in the same manner as Helios and Apollo. His name is from Old Turkic bay, "rich", and ülgen, "magnificent". Ülgen is believed to be without either beginning or end. (en)
- Ulgan, Ülgen (także Yurgen; w , chakaskim i Ӱлген) jest demiurgiem oraz najwyższym bóstwem w szamanizmie Ałtajczyków, Chakasów i Szorów. Jest bóstwem gromowładnym, czyli niosącym grzmoty. Jego rywalem jest Erlik - bóg podziemi i najwyższy władca królestwa zmarłych. Ulgan stworzył świat z grudy ziemi przyniesionej mu przez Erlika. Według innych wersji Ülgen jest tylko tosem, czyli patronem rodowym - ubóstwionym przodkiem, którego czciły oddzielone od siebie, choć pokrewne (klany) Ałtaju; od tego przodka mieli się wywodzić członkowie każdego z tych klanów. W starożytnych i średniowiecznych źródłach pisanych imię to nie jest ustalone, jednak informacje etnograficzne dostarczają materiału zawierającego charakterystykę Ülgena. W tej literaturze jest on twórcą Wszechświata; żyje na dziewiątej (według innych źródeł na piętnastej lub szesnastej) warstwie Nieba, za Słońcem i Księżycem (na wschodzie, gdzie wschodzi Słońce), tam gdzie znajduje się Złota Góra (Altyn-tuu). Ülgen mieszka w złotym pałacu o złotych wrotach i zasiada na złotym tronie. Stwórcą wszystkiego i demiurgiem Ülgen stał się z pomocą Świętej Białej Matki. Dzieło stworzenia trwało sześć dni. Ülgen stworzył nie tylko Ziemię, niebo, Słońce, Księżyc, tęczę, grzmot i ogień, ale również pierwszego człowieka, którego kości zrobiono z trzciny, a ciało z gliny. Stworzył także psa (Iyt) i nakazał mu pilnować pierwszego człowieka. Jego dziełem są również bohaterowie (batyrowie) Majdera (Майдере) i Mangdyszira (Мангдышире), jak również kamienie, drzewa i kwiaty. Ülgen jest wreszcie stwórcą głowy i pępowiny ludzi i zwierząt gospodarskich, a także pastwisk i siedzib ludzkich. Przed Potopem Ülgen poinstruował Namę, aby zbudował tratwę i nakazał wszystkim zwierzętom i ptakom, aby do niej wsiadły. Ülgen stworzył także kamów (szamanów), aby chronili przed Erlikiem i obdarza ludzi darem szamanizmu, określa, czy dany człowiek może być szamanem, czy nie, wyznacza duchy asystujące przyszłemu szamanowi i wskazuje, jak powinien być zrobiony bęben szamański. Niektóre seoki z południowego Ałtaju nie uznawały Ülgena za najwyższe bóstwo (na przykład seoki sojon i irkit, które niegdyś przywędrowały do Ałtaju z Tuwy). Wygląd Ulgena nie został opisany lub został przedstawiony w sposób bardzo względny - humanoidalna postać, której głowa emanuje blaskiem. Mity wspominają o siedmiu lub dziewięciu synach i córkach Ülgena, ale nie wspominają o jego żonach. Jego dzieci nie urodziły się, ale oddzieliły się od ojca. Syn Ülgena jest głową wszystkich nadprzyrodzonych pomocników szamana. Jego drugie imię to Czamgyl-kusztar ("siedem czarnych ptaków Ülgena"). Podczas (ekstatycznego tańca szamańskiego przy dźwiękach bębna, podczas którego szaman kontaktuje się z duchami), Karakusz-kan towarzyszy kamowi, wprowadza ducha do zacieru i zabiera do domu (pojemnik wykonany z kory brzozy), w którym zacier się znajdował. Karakusz-kan jest czczony przez Tubalarów, Północnych Ałtajczyków i wyznawców burchanizmu. (pl)
- Ульге́нь, или Юрге́нь (алт. , хак. и шорск. Ӱлген), — демиург, верховное божество в шаманизме алтайцев, хакасов, шорцев, монголов — грозоносец, молниеносец. По другим версиям, он является только «тосем», родовым покровителем, предком-божеством, которому поклонялись отдельные родственные сеоки алтайцев, от которого берут начало члены этого рода. В древних и средневековых письменных источниках это имя не зафиксировано, однако материал для характеристики Ульгеня дают этнографические сведения. В этой литературе он творец Вселенной. Обитает на девятом (по другим источникам пятнадцатом или шестнадцатом) слое неба за месяцем и солнцем (на востоке, где всходит солнце), где возвышается Золотая Гора (Алтын-туу). Ульгень живёт в золотом дворце с золотыми воротами, имеет золотой престол. Создателем всего сущего, демиургом, Ульгень стал при помощи Священной Белой Матери. Творение продолжалось шесть дней. Ульгень сотворил не только землю, небо, солнце, луну, радугу, гром, огонь, но и создал первого человека, кости которого были сделаны из камыша, а тело из глины. Он сотворил собаку и велел ей сторожить первого человека. Он же сотворил богатырей Майдере и Мангдышире. Сотворил камни, деревья, посадил цветы. Он творец головы и пуповины у людей и скота, творец пастбищ и человеческих жилищ. Перед потопом он поручил Наме построить плот и велел посадить всех зверей и птиц. Ульгень создал для защиты от Эрлика, он же награждает людей даром шаманства, определяет, быть человеку шаманом или нет, и назначает будущему шаману духов-помощников, указывает, каким должен быть бубен. Некоторые сеоки южных алтайцев не почитали Ульгеня как высшее божество (например, сеоки сойон и иркит, переселившиеся в своё время на Алтай из Тувы). Внешность Ульгеня не изображалась, или изображалась очень условно, в виде человекоподобной фигуры, голова которой излучает сияние. В мифах упоминается о 7 (или 9) сыновьях и дочерях Ульгеня, но не говорится о жёнах. Его дети не родились, а откололись от отца. Сын Ульгеня Каракуш-кан — глава всех сверхъестественных помощников шамана. Другое его имя — Чамгыл-куштар (семь чёрных птиц Ульгеня). При камлании Каракуш-кан сопутствует , подносит брагу духу и уносит домой берестяной туес, в котором была брага. Каракуша почитают тубалары, северные алтайцы, бурханисты. (ru)
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)