| dbo:abstract
|
- Anders Johan Lexell va ser un astrònom, matemàtic i físic fino-suec. Va passar gran part de la seva vida a Rússia on és conegut com a Andrei Ivanovich Leksel (Андрей Иванович Лексель). Lexell va fer descobriments importants en i en mecànica celeste; més tard el va rebre el seu cognom. Va contriuir al desenvolupament de la trigonometria esfèrica la qual va ser la base per al descobriment de cometes i del moviment dels planetes. Va ser donat el seu nom a un teorema de . Leonhard Euler va valorar molt l'obra de Lexell. Daniel Bernoulli també ho va fer en una carta adreçada a Johann Euler. Lexell no es va casar mai. L'asteoride rep el seu nom així com un cràter de la Lluna (cràter Lexell). (ca)
- Andrej Ivanovič Lexell (24. prosince 1740 – 30. listopadujul./ 11. prosince 1784greg. Sankt Petěrburg) byl ruský astronom a matematik finskošvédského původu. V Rusku je znám jako Андрей Иванович Лексель (Ľekseľ), na Západě se častěji používá jeho rodné jméno Anders Johan Lexell. Narodil se v Turku v tehdy švédském Finsku a již ve 20 letech získal doktorát na zdejší univerzitě. Pak několik let působil na univerzitě v Uppsale. V roce 1768 přesídlil do Ruska, kde v Petrohradě spolupracoval s Leonhardem Eulerem (stal se blízkým přítelem jeho rodiny) a kde studoval pohyby komet. Spočítal oběžnou dráhu komety objevené 14. června 1770. I když byla objevena Charlesem Messierem, díky Lexellovu výpočtu byla nazvána Lexell. Její oběžnou dráhu spočítal na 5 let a 7 měsíců. Tato kometa je známa díky svému největšímu přiblížení k Zemi, až na vzdálenost menší než 3 miliony km. Lexell dokázal, že tato kometa měla před přiblížením k planetě Jupiter v roce 1767 mnohem vzdálenější perihélium, a předpověděl, že při dalším přiblížení k této planetě, po dvou obězích kolem Slunce, v roce 1779 bude vymrštěna na dráhu vedoucí mimo sluneční soustavu. Také jako jeden z prvních spočítal oběžnou dráhu tělesa objeveného v roce 1771 a dokázal, že oběžná dráha je více podobná oběžné dráze planety než komety. Vyvrátil tak domněnku objevitele tohoto tělesa Williama Herschela, že se jedná o kometu. Tato nově objevená planeta byla později nazvána Uran. Z drobných změn dráhy planety Uran odvodil existenci další planety, i když nespočítal její polohu. Tento výpočet provedli o mnoho let později Urbain Le Verrier a Adams, což vedlo k objevu planety Neptun. V roce 1773 byl Lexell zvolen členem Královské švédské akademie věd. Kromě komety Lexell byl po Lexellovi pojmenován asteroid a na Měsíci. (cs)
- Anders Johan Lexell (24 December 1740 – 11 December [O.S. 30 November] 1784) was a Finnish-Swedish astronomer, mathematician, and physicist who spent most of his life in Imperial Russia, where he was known as Andrei Ivanovich Leksel (Андрей Иванович Лексель). Lexell made important discoveries in polygonometry and celestial mechanics; the latter led to a comet named in his honour. La Grande Encyclopédie states that he was the prominent mathematician of his time who contributed to spherical trigonometry with new and interesting solutions, which he took as a basis for his research of comet and planet motion. His name was given to a theorem of spherical triangles. Lexell was one of the most prolific members of the Russian Academy of Sciences at that time, having published 66 papers in 16 years of his work there. A statement attributed to Leonhard Euler expresses high approval of Lexell's works: "Besides Lexell, such a paper could only be written by D'Alambert or me". Daniel Bernoulli also praised his work, writing in a letter to Johann Euler "I like Lexell's works, they are profound and interesting, and the value of them is increased even more because of his modesty, which adorns great men". Lexell was unmarried, and kept up a close friendship with Leonhard Euler and his family. He witnessed Euler's death at his house and succeeded Euler to the chair of the mathematics department at the Russian Academy of Sciences, but died the following year. The asteroid 2004 Lexell is named in his honour, as is the lunar crater Lexell. (en)
- Anders Johan Lexell (* 24. Dezember 1740 in Turku; † 30. Novemberjul. / 11. Dezember 1784greg. in Sankt Petersburg) war ein finnlandschwedisch geborener, später nach Russland emigrierter Astronom und Mathematiker. Die russische Schreibweise seines Namens ist Andrei Iwanowitsch Leksel (Андрей Иванович Лексель). Andere Schreibvarianten sind Anders Johann Lexell oder Johann Anders Lexell. (de)
- Anders Johan Lexell (24a de Decembro 1740 - 11a de Decembro (malnovstile 30a de Novembro) 1784) estis sved-finna astronomo, matematikisto, kaj fizikisto kiu paŝis plej el sia vivo en Rusio, kie li estis konata kiel Andrei Ivanoviĉ Leksel (Андрей Иванович Лексель). Lexell faris gravajn malkovrojn en trigonometrio kaj ĉiela mekaniko; tiuj lastaj kondukis al la nomigo de kometo en lia honoro. La Grande Encyclopédie asertas ke li estis la elstara matematikisto de sia tempo kiu kontribuis al la sfera trigonometrio per novaj kaj interesaj solvoj, kiujn li uzis kiel bazo por sia esplorado de kometoj kaj planetmovado. Lia nomo estis donita al teoremo de sferaj trianguloj. Lexell estis unu el plej fekundaj membroj de la Rusa Akademio de Sciencoj tiame, kaj publikigis 66 artikolojn en 16 jaroj de laboro tie. Aserto atribuita al Leonhard Euler esprimas sian altan konsideron de la verkaro de Lexell: "Krom Lexell, tia artikolo povus esti verkita nur de D'Alembert aŭ de mi". Ankaŭ Daniel Bernoulli laŭdis lian verkaron, verkante en letero al "Plaĉas al mi la verkoj de Lexell, ili estas profundaj kaj interesaj, kaj ilia valoro pliiĝas eĉ plie pro lia modesto, kio ornamas la grandajn homojn". Lexell ne edziĝis, kaj restis intima amiko de Leonhard Euler kaj de sia familio. Li atestis la morton de Euler je lia hejmo kaj sukcedis lin ĉe la profesoreco de la matematika departemento ĉe la Rusa Akademio de Sciencoj, sed li mortiĝis jam la venontan jaron. La asteroido 2004 Lexell estas tiele nomita en lia honoro, same kiel la luna kratero Lexell. (eo)
- Anders Johan Lexell (Åbo, Suedia, 1740ko abenduak 24- San Petersburgo, Errusia, 1784ko abenduak 11) suedo-errusiar astronomo eta matematikari bat izan zen. Errusian pertsonaia hau Andrei Ivanovitx Leksel (errusieraz: Андрей Иванович Лексель) izenarekin ezagunagoa da. Nolabaiteko maiztasunez bere izena Anders Johann Lexell edo Johann Anders Lexell bezala ere idazten da. (eu)
- Anders Johan Lexell (24 de diciembre de 1740 – 11 de diciembre de 1784) fue un astrónomo y matemático sueco-ruso. En Rusia es más conocido con el nombre de Andréi Ivánovich Léksel (Андрей Иванович Лексель). Con alguna frecuencia, su nombre también es escrito como Anders Johann Lexell o Johann Anders Lexell. (es)
- Anders Johan Lexell (24 décembre 1740 à Åbo – 11 décembre 1784) était un astronome et mathématicien suédois-finlandais. En Russie, il est connu sous le nom de Andrei Ivanovich Leksel (Андрей Иванович Лексель). Son nom est parfois écrit Anders Johann Lexell ou encore Johann Anders Lexell. (fr)
- アンダース・レクセル（Anders Johan Lexell、1740年12月24日 - 1784年12月11日 (ユリウス暦))は、当時スウェーデン領であったオーボ（現フィンランド）生まれのスウェーデン系フィンランド人の天文学者である。ロシアに帰化し、ロシア帝国で活躍した。ロシア語名は Andrei Ivanovich Leksel (Андрей Иванович Лексель)。Anders Johann Lexellまたは Johann Anders Lexellとも書かれる。レクセル彗星や天王星の軌道を計算した。 1768年にロシアに帰化しペテルスブルクで天文学教授となった。彗星の運動を研究した。1770年にシャルル・メシエが発見した彗星 D/1770 L1の軌道の計算を行った。この彗星は後にレクセル彗星と名付けられた。レクセル彗星は観測された彗星としては最も地球に近づいた彗星で、300万km以内に近づいたと見積もられている。レクセル彗星はその後1779年に木星に近づき軌道が変化し、太陽系外へ去って再び観測されていない。 また天王星が発見されると、その軌道を計算し、彗星ではなく、惑星であることを確認した。また天王星の軌道の変化から、さらに発見されていない惑星が存在すると推定したが、海王星の位置について、計算できるようになったのは後のユルバン・ルヴェリエらによってである。 小惑星（2004）レクセルは彼の功績を記念して名付けられた。 (ja)
- Anders Johan Lexell (Turku, 24 dicembre 1740 – San Pietroburgo, 11 dicembre 1784) è stato un astronomo e matematico russo di origine finlandese e di lingua svedese.In Russia è noto anche come Andrej Ivanovič Leksel’ (Андрей Иванович Лексель). (it)
- Anders Johan Lexell, född 24 december 1740 i Åbo, död 11 december 1784 i Sankt Petersburg, vetenskapsman, astronom. Anders Johan Lexell var son till guldsmedsmästaren och riksdagsmannen Jonas Lexell och hans första hustru, Magdalena Catharina Björkegren, dotter till assessorn Anders Björkegren och Margareta Catharina Wittfooth. Släkten Lexell har sitt namn från Lexe gård utanför Gävle, och inflyttade till Åbo med Anders Johan Lexells far. Anders Johan Lexell inskrevs vid Kungliga Akademien i Åbo, disputerade 1759 för M. J. Wallenius, pro gradu 1760 för Jakob Gadolin, och promoverades sistnämnda år till filosofie magister. Han studerade därefter ett tag vid Uppsala universitet. Lexell blev docent i matematik vid universitetet i Åbo 1763. Under de av vetenskapsakademin i Sankt Petersburg igångsatta förberedelserna för iakttagandet av Venuspassagen 1769 vände sig Lexell till akademin med anhållan om att få deltaga i dessa vetenskapliga arbeten. För att understödja denna sin begäran sände han en avhandling om vilken akademins berömde ledamot Euler utlät sig på det fördelaktigaste. Lexells anhållan bifölls och sedan svenska regeringen ofördröjligen gett sitt tillstånd, begav han sig till Sankt Petersburg, där han iakttog Venuspassagen. Resultatet meddelade han 1772 i en uppsats. Enligt hans beräkningar skulle solens parallax vara 8,68". Lexell fortsatte sina astronomiska arbeten i Sankt Petersburg, ägnade sig särskilt åt studier av kometbanorna, och publicerade 1770 en avhandling om detta. Samma år upptäckte han den sedan efter honom benämnda kometen (Lexells komet), vars omloppstid han på grund av om sommaren och hösten det nämnda året gjorda iakttagelser beräknade till 5,6 år. Vid närmare undersökning visade det sig dock, att denna bana inte var äldre än från 1767, då kometen hade kommit nära Jupiter och genom denna planets inverkan fått ett ändrat lopp. 1779 ändrades banan åter genom Jupiters inverkan på sådant sätt, att den blev osynlig från jorden. Samtidigt med Laplace visade Lexell att den 1781 av Herschel upptäckta och för komet hållna Uranus var en planet. Lexell deltog vidare i arbeten för utveckling av teorin för månens rörelse. Lexell invaldes 1773 som utländsk ledamot nummer 84 av Kungliga Vetenskapsakademien. Lexell var ogift och testamenterade större delen av sina egendomar till sina systerbarn. Asteroiden 2004 Lexell är uppkallad efter honom. (sv)
- Anders Johan Lexell (Åbo, 24 de dezembro de 1740 — São Petersburgo, 11 de dezembro de 1784) foi um astrônomo russo nascido no então território da Suécia, além de matemático e físico, que passou a maior parte de sua vida na Rússia, onde é conhecido como Andrei Ivanovich Leksel (Андрей Иванович Лексель) Lexell fez descobertas importantes nos ramos da e da mecânica celeste; esse último o levou a ser homenageado na nomeação de um cometa. Foi um matemático proeminente de seu tempo que fez importantes contribuições à trigonometria esférica com novas e interessantes soluções. Tal conhecimento foi a base de sua pesquisa de cometas e movimento planetário. Seu nome foi dado a um de seus teoremas sobre triângulos esféricos. Lexell foi um dos membros mais prolíficos da Academia Russa de Ciências em sua época, tendo publicado 66 artigos em 16 anos de trabalho. Uma declaração atribuída a Leonhard Euler expressa a grande aprovação dos trabalhos de Lexell: "Além de Lexell, um artigo dessa categoria poderia ser escrito apenas por D'Alambert ou eu". Daniel Bernoulli também apreciava seu trabalho, escrevendo uma carta a Johann Euler que "Eu gosto dos trabalhos de Lexell, são profundos e interessantes e seu valor é aumentado ainda mais pela sua modéstia, que adorna grandes homens". Lexell não formou uma família e manteve uma amizade bastante próxima com Leonhard Euler e sua família. Testemunhou a morte de Euler em sua casa e o sucedeu na cadeira do departamento de matemática na Academia Russa de Ciências, morrendo no ano seguinte. O asteroide 2004 Lexell foi batizado em sua homenagem, bem como a cratera lunar . (pt)
- Андрей Иванович Лексель (швед. Anders Johan Lexell; 24 декабря 1740—11 декабря (30 ноября) 1784) — российский астроном, математик и физик шведского происхождения, проведший в России большую часть жизни. Член Петербургской Академии наук. (ru)
- Лексель Андрій Іванович (швед. Anders Johan Lexell; 24 грудня 1740 - 11 грудня 1784) — шведсько-російський астроном, математик і фізик, академік Петербурзької АН (1771). Народився у місті Або (нині Турку, Фінляндія). У 1768 переїхав до Петербурга, де працював під керівництвом Леонарда Ейлера. У 1778 опублікував дослідження, в якому вперше встановив періодичний характер (період 5,6 роки) орбіти яскравої комети 1770 I, відкритої Шарлем Мессьє. Комета 1770 I увійшла в історію астрономії під назвою комети Лекселя. З’ясував також, що комети під впливом збурень від Юпітера можуть змінювати свої орбіти з еліптичних на параболічні і назад. Встановив, що відкритий в 1781 В.Гершелем новий небесний об'єкт — не комета, як припускав той, а планета (Уран). Досліджуючи неправильності в її русі, прийшов до висновку про існування ще віддаленішої планети. На його честь названо астероїд 2004 Лексель. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Anders Johan Lexell (* 24. Dezember 1740 in Turku; † 30. Novemberjul. / 11. Dezember 1784greg. in Sankt Petersburg) war ein finnlandschwedisch geborener, später nach Russland emigrierter Astronom und Mathematiker. Die russische Schreibweise seines Namens ist Andrei Iwanowitsch Leksel (Андрей Иванович Лексель). Andere Schreibvarianten sind Anders Johann Lexell oder Johann Anders Lexell. (de)
- Anders Johan Lexell (Åbo, Suedia, 1740ko abenduak 24- San Petersburgo, Errusia, 1784ko abenduak 11) suedo-errusiar astronomo eta matematikari bat izan zen. Errusian pertsonaia hau Andrei Ivanovitx Leksel (errusieraz: Андрей Иванович Лексель) izenarekin ezagunagoa da. Nolabaiteko maiztasunez bere izena Anders Johann Lexell edo Johann Anders Lexell bezala ere idazten da. (eu)
- Anders Johan Lexell (24 de diciembre de 1740 – 11 de diciembre de 1784) fue un astrónomo y matemático sueco-ruso. En Rusia es más conocido con el nombre de Andréi Ivánovich Léksel (Андрей Иванович Лексель). Con alguna frecuencia, su nombre también es escrito como Anders Johann Lexell o Johann Anders Lexell. (es)
- Anders Johan Lexell (24 décembre 1740 à Åbo – 11 décembre 1784) était un astronome et mathématicien suédois-finlandais. En Russie, il est connu sous le nom de Andrei Ivanovich Leksel (Андрей Иванович Лексель). Son nom est parfois écrit Anders Johann Lexell ou encore Johann Anders Lexell. (fr)
- Anders Johan Lexell (Turku, 24 dicembre 1740 – San Pietroburgo, 11 dicembre 1784) è stato un astronomo e matematico russo di origine finlandese e di lingua svedese.In Russia è noto anche come Andrej Ivanovič Leksel’ (Андрей Иванович Лексель). (it)
- Андрей Иванович Лексель (швед. Anders Johan Lexell; 24 декабря 1740—11 декабря (30 ноября) 1784) — российский астроном, математик и физик шведского происхождения, проведший в России большую часть жизни. Член Петербургской Академии наук. (ru)
- Anders Johan Lexell va ser un astrònom, matemàtic i físic fino-suec. Va passar gran part de la seva vida a Rússia on és conegut com a Andrei Ivanovich Leksel (Андрей Иванович Лексель). Lexell va fer descobriments importants en i en mecànica celeste; més tard el va rebre el seu cognom. Va contriuir al desenvolupament de la trigonometria esfèrica la qual va ser la base per al descobriment de cometes i del moviment dels planetes. Va ser donat el seu nom a un teorema de . Leonhard Euler va valorar molt l'obra de Lexell. Daniel Bernoulli també ho va fer en una carta adreçada a Johann Euler. (ca)
- Andrej Ivanovič Lexell (24. prosince 1740 – 30. listopadujul./ 11. prosince 1784greg. Sankt Petěrburg) byl ruský astronom a matematik finskošvédského původu. V Rusku je znám jako Андрей Иванович Лексель (Ľekseľ), na Západě se častěji používá jeho rodné jméno Anders Johan Lexell. Také jako jeden z prvních spočítal oběžnou dráhu tělesa objeveného v roce 1771 a dokázal, že oběžná dráha je více podobná oběžné dráze planety než komety. Vyvrátil tak domněnku objevitele tohoto tělesa Williama Herschela, že se jedná o kometu. Tato nově objevená planeta byla později nazvána Uran. (cs)
- Anders Johan Lexell (24 December 1740 – 11 December [O.S. 30 November] 1784) was a Finnish-Swedish astronomer, mathematician, and physicist who spent most of his life in Imperial Russia, where he was known as Andrei Ivanovich Leksel (Андрей Иванович Лексель). Lexell was unmarried, and kept up a close friendship with Leonhard Euler and his family. He witnessed Euler's death at his house and succeeded Euler to the chair of the mathematics department at the Russian Academy of Sciences, but died the following year. The asteroid 2004 Lexell is named in his honour, as is the lunar crater Lexell. (en)
- Anders Johan Lexell (24a de Decembro 1740 - 11a de Decembro (malnovstile 30a de Novembro) 1784) estis sved-finna astronomo, matematikisto, kaj fizikisto kiu paŝis plej el sia vivo en Rusio, kie li estis konata kiel Andrei Ivanoviĉ Leksel (Андрей Иванович Лексель). (eo)
- アンダース・レクセル（Anders Johan Lexell、1740年12月24日 - 1784年12月11日 (ユリウス暦))は、当時スウェーデン領であったオーボ（現フィンランド）生まれのスウェーデン系フィンランド人の天文学者である。ロシアに帰化し、ロシア帝国で活躍した。ロシア語名は Andrei Ivanovich Leksel (Андрей Иванович Лексель)。Anders Johann Lexellまたは Johann Anders Lexellとも書かれる。レクセル彗星や天王星の軌道を計算した。 1768年にロシアに帰化しペテルスブルクで天文学教授となった。彗星の運動を研究した。1770年にシャルル・メシエが発見した彗星 D/1770 L1の軌道の計算を行った。この彗星は後にレクセル彗星と名付けられた。レクセル彗星は観測された彗星としては最も地球に近づいた彗星で、300万km以内に近づいたと見積もられている。レクセル彗星はその後1779年に木星に近づき軌道が変化し、太陽系外へ去って再び観測されていない。 また天王星が発見されると、その軌道を計算し、彗星ではなく、惑星であることを確認した。また天王星の軌道の変化から、さらに発見されていない惑星が存在すると推定したが、海王星の位置について、計算できるようになったのは後のユルバン・ルヴェリエらによってである。 (ja)
- Anders Johan Lexell (Åbo, 24 de dezembro de 1740 — São Petersburgo, 11 de dezembro de 1784) foi um astrônomo russo nascido no então território da Suécia, além de matemático e físico, que passou a maior parte de sua vida na Rússia, onde é conhecido como Andrei Ivanovich Leksel (Андрей Иванович Лексель) (pt)
- Anders Johan Lexell, född 24 december 1740 i Åbo, död 11 december 1784 i Sankt Petersburg, vetenskapsman, astronom. Anders Johan Lexell var son till guldsmedsmästaren och riksdagsmannen Jonas Lexell och hans första hustru, Magdalena Catharina Björkegren, dotter till assessorn Anders Björkegren och Margareta Catharina Wittfooth. Släkten Lexell har sitt namn från Lexe gård utanför Gävle, och inflyttade till Åbo med Anders Johan Lexells far. Anders Johan Lexell inskrevs vid Kungliga Akademien i Åbo, disputerade 1759 för M. J. Wallenius, pro gradu 1760 för Jakob Gadolin, och promoverades sistnämnda år till filosofie magister. Han studerade därefter ett tag vid Uppsala universitet. (sv)
- Лексель Андрій Іванович (швед. Anders Johan Lexell; 24 грудня 1740 - 11 грудня 1784) — шведсько-російський астроном, математик і фізик, академік Петербурзької АН (1771). Народився у місті Або (нині Турку, Фінляндія). У 1768 переїхав до Петербурга, де працював під керівництвом Леонарда Ейлера. На його честь названо астероїд 2004 Лексель. (uk)
|
