| dbo:abstract
|
- El haida és una llengua indígena parlada pels Haida en algunes illes enfront de les costes d'Alaska i Canadà. (ca)
- Haida ist eine indigene Sprache Nordamerikas, die von etwa 50 bis 60 Personen auf den kanadischen Haida Gwaii Inseln, British Columbia, und im angrenzenden südlichen Alaska (Prince of Wales Island, und Ketchikan) gesprochen wird. Alle kompetenten Sprecher sind älter als 60 Jahre, zum Volk der Haida gehören über 2.000 Personen. Die Bezeichnung Haida stammt von xayda, was in der Haida-Sprache ‚Person‘ oder ‚Mensch‘ bedeutet. Die früher angenommene genetische Beziehung des Haida zu den Na-Dené-Sprachen wird heute mehrheitlich abgelehnt, Haida ist also als eine isolierte Sprache zu betrachten. (de)
- La ĥajda lingvo estas senparenca lingvo parolata en Brita Kolumbio, Kanado, kaj en Alasko, Usono. Ĝi havas 8 vokalojn kaj ĉirkaŭ 30 konsonantojn. Temas pri malpliiĝanta lingvo kun nur 45 denaskaj parolantoj (ĉiuj maljunaj) kaj ĉirkaŭ 275 dualingvaj parolantoj. (eo)
- Haida /ˈhaɪdə/ (X̱aat Kíl, X̱aadas Kíl, X̱aayda Kil, Xaad kil) is the language of the Haida people, spoken in the Haida Gwaii archipelago off the coast of Canada and on Prince of Wales Island in Alaska. An endangered language, Haida currently has 24 native speakers, though revitalization efforts are underway. At the time of the European arrival at Haida Gwaii in 1774, it is estimated that Haida speakers numbered about 15,000. Epidemics soon led to a drastic reduction in the Haida population, which became limited to three villages: Masset, Skidegate, and Hydaburg. Positive attitudes towards assimilation combined with the ban on speaking Haida in residential schools led to a sharp decline in the use of the Haida language among the Haida people, and today almost all ethnic Haida use English to communicate. Classification of the Haida language is a matter of controversy, with some linguists placing it in the Na-Dené language family and others arguing that it is a language isolate. Haida itself is split between Northern and Southern dialects, which differ primarily in phonology. The Northern Haida dialects have developed pharyngeal consonants, typologically uncommon sounds which are also found in some of the nearby Salishan and Wakashan languages. The Haida sound system includes ejective consonants, glottalized sonorants, contrastive vowel length, and phonemic tone. The nature of tone differs between the dialects, and in Alaskan Haida it is primarily a pitch accent system. Syllabic laterals appear in all dialects of Haida, but are only phonemic in Skidegate Haida. Extra vowels which are not present in Haida words occur in nonsense words in Haida songs. There are a number of systems for writing Haida using the Latin alphabet, each of which represents the sounds of Haida differently. While Haida has nouns and verbs, it does not have adjectives and has few true adpositions. English adjectives translate into verbs in Haida, for example 'láa "(to be) good", and English prepositional phrases are usually expressed with Haida "relational nouns", for instance Alaskan Haida dítkw 'side facing away from the beach, towards the woods'. Haida verbs are marked for tense, aspect, mood, and evidentiality, and person is marked by pronouns that are cliticized to the verb. Haida also has hundreds of classifiers. Haida has the rare direct-inverse word order type, where both SOV and OSV words orders occur depending on the "potency" of the subject and object of the verb. Haida also has obligatory possession, where certain types of nouns cannot stand alone and require a possessor. (en)
- Haida hizkuntza (Xaat Kíl) Kanadako Columbia Britainiarra probintziako Haida Gwaii uharteetan bizi den hizkuntza da. Gal-hurren dago, eta ez du ahaide ezagunik. Berrogeitsu haidadun baizik ez da egungo egunean (guztiak 70 urte baino gehiagokoak). (eu)
- El haida es una lengua indígena hablada por los Haida en algunas islas frente a las costas de Alaska y Canadá. (es)
- Le haïda (autonyme : Xaat Kíl, X̲aadas Kíl, X̲aayda Kil) est la langue ancestrale des Haïdas. Elle comprend au moins 46 consonnes, pour seulement trois voyelles. Bien qu'elle ait pu être considérée comme appartenant à la famille des langues na-dené, elle est généralement considérée comme une isolat linguistique. C'est une langue en grand danger de disparition, car elle n'est plus parlée que par moins d'une centaine de locuteurs, souvent âgés de plus de 70 ans. Les Haïdas essayent de raviver l'usage de leur langue. À Skidegate, les personnes âgées se regroupent quotidiennement pour travailler sur le dialecte de Skidegate. Ils ont déjà produit une série d'enregistrements. À Masset, le groupe de travail est plus jeune, et œuvre pour que le dialecte de Masset soit réintégré dans la vie quotidienne. En Alaska, la communauté a constitué un site web comprenant des outils linguistiques et des enregistrements du dialecte « kaigany ». Par ailleurs, les Haïdas produisent des efforts en vue de se doter d'instruments d'enseignement de leur langue. En 2019, un film, SG̲aawaay Ḵʼuuna, est tourné entièrement dans cette langue afin de participer aux efforts de préservation. Selon Statistique Canada, en 2021, le haïda est la langue maternelle de 90 personnes au Canada. (fr)
- Bahasa Haida /ˈhaɪdə/ (X̱aat Kíl, X̱aadas Kíl, X̱aayda Kil, Xaad kil,) adalah sebuah bahasa yang dituturkan oleh suku Haida di Kepulauan Haida Gwaii di pesisir Kanada serta di Pulau Pangeran Wales di Alaska. Bahasa ini dianggap sebagai bahasa yang sangat terancam punah oleh UNESCO. Jumlah penuturnya tidak lebih dari 20 orang dan kebanyakan adalah lansia, walaupun upaya revitalisasi sedang dilakukan. Pada masa kedatangan bangsa Eropa di Haida Gwaii pada tahun 1774, diperkirakan jumlah penutur bahasa Haida mencapai 15.000. Wabah penyakit kemudian mengurangi jumlah penduduk Haida yang kemudian hanya terbatas di tiga desa: , , dan . Upaya asimilasi dan pelarangan bahasa Haida di sekolah mengakibatkan kemunduran bahasa ini, dan kini sebagian besar orang Haida menuturkan bahasa Inggris untuk berkomunikasi. Klasifikasi bahasa Haida hingga kini masih diperdebatkan. Beberapa ahli bahasa menempatkannya sebagai bagian dari , sementara ada pula yang menganggapnya sebagai bahasa isolat. Bahasa Haida sendiri terbagi menjadi dialek utara dan selatan dengan perbedaan fonologi di masing-masing dialek. Dialek Haida Utara memiliki yang juga dapat ditemui dalam dan . (in)
- La lingua haida è una lingua nativa americana parlata sulle Haida Gwaii, un arcipelago del Canada, nella Columbia Britannica. (it)
- 하이다어(하이다어: X̱aat Kíl, 영어: Haida language)는 캐나다 하이다과이 제도와 미국 알래스카 프린스오브웨일스 섬의 원주민인 하이다족의 언어이다. 다른 언어와 계통적 관계가 확인되지 않는 고립된 언어이나, 일부 학자들은 나데네어족과 연관되었을 가능성을 제기한다. 내부적으로는 크게 남부 방언과 북부 방언으로 나뉜다. 본래 유럽인이 처음 접촉하였을 때 하이다족의 인구는 15,000명에 달했던 것으로 추정되는데, 유럽인들이 가지고 온 전염병으로 인해 인구가 급감하였으며 나머지도 대부분 새 사회에 동화되어 화자 수는 크게 감소하였다. 현대에 들어 하이다 지역에서 활발하게 부흥 활동이 지속된 덕분에 구사 가능자는 수백명에 달함에도 불구하고, 모어 화자는 2018년 기준 24명밖에 남지 않아 사실상 소멸위기에 놓여있다. 방출음 등 음운상의 특징이 있으며, 알류트어를 비롯한 인근의 몇 언어와 언어동조대가 성립하는 것으로 보인다. 문법적으로는 명사와 동사 외에 단어의 구분이 없고 드물게 접사가 있다. (ko)
- ハイダ語（ハイダご、Haida）は、カナダ・ブリティッシュコロンビア州・ハイダ・グワイとアメリカ合衆国・アラスカ州・プリンスオブウェールズ島に住む、ハイダ族の固有言語。母語話者は3集落に住む数十人に減少しており消滅が危惧されるが、若い世代への教育の試みもされている。 (ja)
- Het Haida (Haida: X̲aat Kíl, X̲aadas Kíl of X̲aayda Kil) is de taal van de Haida-indianen. Deze taal wordt gesproken op Brits-Columbia, het Prins van Wales-eiland en in Hydaburg en Ketchikan in Alaska en op de Koningin Charlotte-eilanden in Canada. De taal wordt door sommigen gezien als een Na-Denétaal, maar over het algemeen wordt ze door taalkundigen als een isolate taal beschouwd. De naam Haida is afgeleid van xayda, wat in de taal "persoon" of "mens" betekent. De taal is onderverdeeld in drie dialecten. Noord-Haida wordt gesproken op het Prins van Wales-eiland en is onderverdeeld in het Massetdialect en het Kaiganidialect. Zuid-Haida wordt gesproken op de Koningin Charlotte-eilanden. De taal is ernstig bedreigd en telt nog zo’n 35 tot 50 moedertaalsprekers, die bijna allemaal boven de 70 jaar zijn. Er worden echter pogingen ondernomen om de taal in alle drie de overgebleven dialecten nieuw leven in te blazen. (nl)
- A língua Haïda (Xaat Kíl, também chamada X̱aat Kíl, X̱aadas Kíl, X̱aayda Kil, Xaad kil) é falada pelo povo indígena norte-americano Haida da ilha Haida Gwaii e da Ilha do Príncipe de Gales, Alasca. (pt)
- Język haida – zagrożony wymarciem język Haidów z Wyspy Królowej Charlotty, niegdyś zaliczany do języków na-dene (1915), jednak przynależności do tej rodziny nie udało się udowodnić. Dziś uważa się go za język izolowany. W atlasie zagrożonych języków świata UNESCO obydwa dialekty języka haida – północny i południowy – zostały sklasyfikowane jako krytycznie zagrożone. (pl)
- Хайда — изолированный язык, используемый народом хайда. Распространён на северо-западе Северной Америки. На южном диалекте (Skidegate) говорят в индейской резервации Скидгейт и на островах Хайда-Гуаи (до 2010 года Острова королевы Шарлотты) штата Британская Колумбия, а на северном (Masset) в деревне Массет на островах Хайда-Гуаи провинции Британская Колумбия в Канаде, а также на южной вершине длинного узкого выступа территории между двумя другими территориями и на южной половине Острова Принца Уэльского (города Касаан, Кетчикан, Крайг, Хидабург) штата Аляска в США. Традиционно включался в семью на-дене, однако в последнее время исключён оттуда и считается изолятом. Считается одним из самых сложных языков, так как в нём используется 70 префиксов. В этой связи язык хайда занесён в Книгу рекордов Гиннесса. В рекордном списке он упоминается в одном ряду с языками чиппева, табасаранским, эскимосским и китайским. (ru)
- Haida (eget namn: Xaad Kíl) är ett isolatspråk som talas i Alaska, USA och i Kanada. Språket kan också anses som ett makrospråk som består av två andra språk: syd- och nordhaida. Språket anses ha mindre än 100 talare, varav alla är över 50 år gamla och bor på Kanadas sida av gränsen. I dagens läge finns det många unga som lär sig språket av de äldre generationerna. Språket skrivs med latinska alfabetet. År 2014 erkändes språket, tillsammans med andra ursprungsspråk i Alaska, som officiella språk i delstaten. Dessutom är språket haidafolkets nations officiella språk. (sv)
- Гайда [ˈhaɪdə] (X̱aat Kíl, X̱aadas Kíl, X̱aayda Kil, Xaad kil) — мова корінного народу Північної Америки, якою розмовляють приблизно 50-60 осіб на канадських островах Хайда-Гваї у Британській Колумбії та прилеглій південній Алясці (острів Принца Уельського, Гайдабург і Кетчикан). Усі компетентні мовці віком поза 60 років, в той час як чисельність народу гайда становить понад 2000 осіб. Термін гайда походить від xayda, що означає «людина» або «особа» мовою гайда. Попередня теорія про існування гайда з мовами на-дене зараз значною мірою відкидається, тому гайда слід розглядати як ізольовану мову. (uk)
- 海達語(Xaat Kíl)是海達族的語言。該語言有8個元音和超過30個輔音。語言學家愛德華·薩丕爾曾在1915年把海達語歸為納－德內語系，該提議隨即受到諸多語言學家（如Pinnow, Greenberg, Enrico, Ruhlen, Manaster Ramer, and Bengtson，詳見參考文獻列表）的支持；然而，今天大多數語言學家將海達語看作是一个孤立语言。 2008年語言學界提議美洲的納－德內語系和北亚（中西伯利亞）的叶尼塞语系同源並構成德內－葉尼塞語門，却没有任何跡象表明海達語屬於該語門。 大约100年前，全體海達族都使用海達語，但今天海達語却是極度瀕危語言，只有20個人在使用， 而其幾乎都是老人家。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- El haida és una llengua indígena parlada pels Haida en algunes illes enfront de les costes d'Alaska i Canadà. (ca)
- Haida ist eine indigene Sprache Nordamerikas, die von etwa 50 bis 60 Personen auf den kanadischen Haida Gwaii Inseln, British Columbia, und im angrenzenden südlichen Alaska (Prince of Wales Island, und Ketchikan) gesprochen wird. Alle kompetenten Sprecher sind älter als 60 Jahre, zum Volk der Haida gehören über 2.000 Personen. Die Bezeichnung Haida stammt von xayda, was in der Haida-Sprache ‚Person‘ oder ‚Mensch‘ bedeutet. Die früher angenommene genetische Beziehung des Haida zu den Na-Dené-Sprachen wird heute mehrheitlich abgelehnt, Haida ist also als eine isolierte Sprache zu betrachten. (de)
- La ĥajda lingvo estas senparenca lingvo parolata en Brita Kolumbio, Kanado, kaj en Alasko, Usono. Ĝi havas 8 vokalojn kaj ĉirkaŭ 30 konsonantojn. Temas pri malpliiĝanta lingvo kun nur 45 denaskaj parolantoj (ĉiuj maljunaj) kaj ĉirkaŭ 275 dualingvaj parolantoj. (eo)
- Haida hizkuntza (Xaat Kíl) Kanadako Columbia Britainiarra probintziako Haida Gwaii uharteetan bizi den hizkuntza da. Gal-hurren dago, eta ez du ahaide ezagunik. Berrogeitsu haidadun baizik ez da egungo egunean (guztiak 70 urte baino gehiagokoak). (eu)
- El haida es una lengua indígena hablada por los Haida en algunas islas frente a las costas de Alaska y Canadá. (es)
- La lingua haida è una lingua nativa americana parlata sulle Haida Gwaii, un arcipelago del Canada, nella Columbia Britannica. (it)
- 하이다어(하이다어: X̱aat Kíl, 영어: Haida language)는 캐나다 하이다과이 제도와 미국 알래스카 프린스오브웨일스 섬의 원주민인 하이다족의 언어이다. 다른 언어와 계통적 관계가 확인되지 않는 고립된 언어이나, 일부 학자들은 나데네어족과 연관되었을 가능성을 제기한다. 내부적으로는 크게 남부 방언과 북부 방언으로 나뉜다. 본래 유럽인이 처음 접촉하였을 때 하이다족의 인구는 15,000명에 달했던 것으로 추정되는데, 유럽인들이 가지고 온 전염병으로 인해 인구가 급감하였으며 나머지도 대부분 새 사회에 동화되어 화자 수는 크게 감소하였다. 현대에 들어 하이다 지역에서 활발하게 부흥 활동이 지속된 덕분에 구사 가능자는 수백명에 달함에도 불구하고, 모어 화자는 2018년 기준 24명밖에 남지 않아 사실상 소멸위기에 놓여있다. 방출음 등 음운상의 특징이 있으며, 알류트어를 비롯한 인근의 몇 언어와 언어동조대가 성립하는 것으로 보인다. 문법적으로는 명사와 동사 외에 단어의 구분이 없고 드물게 접사가 있다. (ko)
- ハイダ語（ハイダご、Haida）は、カナダ・ブリティッシュコロンビア州・ハイダ・グワイとアメリカ合衆国・アラスカ州・プリンスオブウェールズ島に住む、ハイダ族の固有言語。母語話者は3集落に住む数十人に減少しており消滅が危惧されるが、若い世代への教育の試みもされている。 (ja)
- A língua Haïda (Xaat Kíl, também chamada X̱aat Kíl, X̱aadas Kíl, X̱aayda Kil, Xaad kil) é falada pelo povo indígena norte-americano Haida da ilha Haida Gwaii e da Ilha do Príncipe de Gales, Alasca. (pt)
- Język haida – zagrożony wymarciem język Haidów z Wyspy Królowej Charlotty, niegdyś zaliczany do języków na-dene (1915), jednak przynależności do tej rodziny nie udało się udowodnić. Dziś uważa się go za język izolowany. W atlasie zagrożonych języków świata UNESCO obydwa dialekty języka haida – północny i południowy – zostały sklasyfikowane jako krytycznie zagrożone. (pl)
- Haida (eget namn: Xaad Kíl) är ett isolatspråk som talas i Alaska, USA och i Kanada. Språket kan också anses som ett makrospråk som består av två andra språk: syd- och nordhaida. Språket anses ha mindre än 100 talare, varav alla är över 50 år gamla och bor på Kanadas sida av gränsen. I dagens läge finns det många unga som lär sig språket av de äldre generationerna. Språket skrivs med latinska alfabetet. År 2014 erkändes språket, tillsammans med andra ursprungsspråk i Alaska, som officiella språk i delstaten. Dessutom är språket haidafolkets nations officiella språk. (sv)
- Гайда [ˈhaɪdə] (X̱aat Kíl, X̱aadas Kíl, X̱aayda Kil, Xaad kil) — мова корінного народу Північної Америки, якою розмовляють приблизно 50-60 осіб на канадських островах Хайда-Гваї у Британській Колумбії та прилеглій південній Алясці (острів Принца Уельського, Гайдабург і Кетчикан). Усі компетентні мовці віком поза 60 років, в той час як чисельність народу гайда становить понад 2000 осіб. Термін гайда походить від xayda, що означає «людина» або «особа» мовою гайда. Попередня теорія про існування гайда з мовами на-дене зараз значною мірою відкидається, тому гайда слід розглядати як ізольовану мову. (uk)
- 海達語(Xaat Kíl)是海達族的語言。該語言有8個元音和超過30個輔音。語言學家愛德華·薩丕爾曾在1915年把海達語歸為納－德內語系，該提議隨即受到諸多語言學家（如Pinnow, Greenberg, Enrico, Ruhlen, Manaster Ramer, and Bengtson，詳見參考文獻列表）的支持；然而，今天大多數語言學家將海達語看作是一个孤立语言。 2008年語言學界提議美洲的納－德內語系和北亚（中西伯利亞）的叶尼塞语系同源並構成德內－葉尼塞語門，却没有任何跡象表明海達語屬於該語門。 大约100年前，全體海達族都使用海達語，但今天海達語却是極度瀕危語言，只有20個人在使用， 而其幾乎都是老人家。 (zh)
- Haida /ˈhaɪdə/ (X̱aat Kíl, X̱aadas Kíl, X̱aayda Kil, Xaad kil) is the language of the Haida people, spoken in the Haida Gwaii archipelago off the coast of Canada and on Prince of Wales Island in Alaska. An endangered language, Haida currently has 24 native speakers, though revitalization efforts are underway. At the time of the European arrival at Haida Gwaii in 1774, it is estimated that Haida speakers numbered about 15,000. Epidemics soon led to a drastic reduction in the Haida population, which became limited to three villages: Masset, Skidegate, and Hydaburg. Positive attitudes towards assimilation combined with the ban on speaking Haida in residential schools led to a sharp decline in the use of the Haida language among the Haida people, and today almost all ethnic Haida use English t (en)
- Bahasa Haida /ˈhaɪdə/ (X̱aat Kíl, X̱aadas Kíl, X̱aayda Kil, Xaad kil,) adalah sebuah bahasa yang dituturkan oleh suku Haida di Kepulauan Haida Gwaii di pesisir Kanada serta di Pulau Pangeran Wales di Alaska. Bahasa ini dianggap sebagai bahasa yang sangat terancam punah oleh UNESCO. Jumlah penuturnya tidak lebih dari 20 orang dan kebanyakan adalah lansia, walaupun upaya revitalisasi sedang dilakukan. Pada masa kedatangan bangsa Eropa di Haida Gwaii pada tahun 1774, diperkirakan jumlah penutur bahasa Haida mencapai 15.000. Wabah penyakit kemudian mengurangi jumlah penduduk Haida yang kemudian hanya terbatas di tiga desa: , , dan . Upaya asimilasi dan pelarangan bahasa Haida di sekolah mengakibatkan kemunduran bahasa ini, dan kini sebagian besar orang Haida menuturkan bahasa Inggris untuk ber (in)
- Le haïda (autonyme : Xaat Kíl, X̲aadas Kíl, X̲aayda Kil) est la langue ancestrale des Haïdas. Elle comprend au moins 46 consonnes, pour seulement trois voyelles. Bien qu'elle ait pu être considérée comme appartenant à la famille des langues na-dené, elle est généralement considérée comme une isolat linguistique. C'est une langue en grand danger de disparition, car elle n'est plus parlée que par moins d'une centaine de locuteurs, souvent âgés de plus de 70 ans. En 2019, un film, SG̲aawaay Ḵʼuuna, est tourné entièrement dans cette langue afin de participer aux efforts de préservation. (fr)
- Het Haida (Haida: X̲aat Kíl, X̲aadas Kíl of X̲aayda Kil) is de taal van de Haida-indianen. Deze taal wordt gesproken op Brits-Columbia, het Prins van Wales-eiland en in Hydaburg en Ketchikan in Alaska en op de Koningin Charlotte-eilanden in Canada. De taal wordt door sommigen gezien als een Na-Denétaal, maar over het algemeen wordt ze door taalkundigen als een isolate taal beschouwd. De naam Haida is afgeleid van xayda, wat in de taal "persoon" of "mens" betekent. (nl)
- Хайда — изолированный язык, используемый народом хайда. Распространён на северо-западе Северной Америки. На южном диалекте (Skidegate) говорят в индейской резервации Скидгейт и на островах Хайда-Гуаи (до 2010 года Острова королевы Шарлотты) штата Британская Колумбия, а на северном (Masset) в деревне Массет на островах Хайда-Гуаи провинции Британская Колумбия в Канаде, а также на южной вершине длинного узкого выступа территории между двумя другими территориями и на южной половине Острова Принца Уэльского (города Касаан, Кетчикан, Крайг, Хидабург) штата Аляска в США. (ru)
|
