| dbo:abstract
|
- Stálice je historické označení pro hvězdy, které vůči sobě navzájem nemění svoji polohu a vytvářejí dobře známá souhvězdí. Starověcí astronomové se proto domnívali, že tyto hvězdy jsou upevněny na nebeskou klenbu (lat. firmamentum), zatímco Slunce, Měsíc a planety se vůči této klenbě pohybují. Na rozdíl od stálic, jejichž světlo se mírně třpytí a jsou pozorovány pouze jako body, svítí planety klidným světlem a při velkém zvětšení dalekohledu se jeví jako malé kotoučky. Když se ukázalo, že odlišnost planet spočívá v tom, že stejně jako Země obíhají kolem Slunce, kdežto domnělá "stálost" ostatních hvězd plyne z jejich mnohem větší vzdálenosti, pojem stálice ztratil význam a užívá se už jen v astrologii. Vlastní pohyb „stálic“ objevil roku 1718 Edmund Halley. (cs)
- حسب تسميات العرب القدماء، فإن الكوكب الثابت (أو النجم الثابت) هو جرم سماوي يظهر ثابتا في مكانه على الكرة السماوية بصرف النظر عن حركته اليومية الظاهرية أثناء دوران الأرض حول نفسها، وذلك بخلاف الكواكب السيارة (الكواكب). فقد كان العرب القدماء يُطلقون على كل النقاط اللامعة في السماء «الكواكب»، وسموا الثابتة منها (والتي تُسمى اليوم النجوم) بـ«الكواكب الثابتة»، بينما سموا المُتحركة منها (والتي تُسمى اليوم الكواكب) بـ«الكواكب السيارة». وفي الحقيقة، يتغير مكان النجوم الثوابت أيضا على الكرة السماوية بالنسبة لبعضها ولكن ببطئ، الأمر الذي يتضح عند رصدها لفترة طويلة. ويرى علماء الفلك الحديثون الفرق بين الكواكب الثابتة (النجوم) والكواكب السيارة (الكواكب) في التركيب الطيفي لكل منها. فبينما تنتج من النجوم (الكواكب الثابتة) طاقة ذاتية تنبعث من داخلها وتشعها إلى الخارج (نتيجة الاندماج النووي لذرات الهيدروجين)، نجد أن الكواكب (الكواكب السيارة) تعكس الضوء الذي يصلها من الشمس، والتي هي بالطبع نجم (كوكب ثابت). وعلى هذا، فإن النجوم (الكواكب الثابتة) أجرام سماوية ذات إشعاع ذاتي وتجري بسرعة عالية في الفضاء حول مركز المجرة، ويستخدم هذه الأيام مصطلح نجم بدلاً من مصطلح كوكب ثابت. (ar)
- Els estels fixos (del llatí stellae fixae) són objectes celestes que no semblen moure's pel que fa als altres estels del cel nocturn. Un estel fix és, per tant, qualsevol estel excepte el Sol. Una nebulosa o un altre objecte amb forma d'estrela també pot anomenar-se estel fix. En diverses cultures s'ha imaginat que els estels constitueixen imatges en el cel anomenades constel·lacions. En l'antiga astronomia grega es creia que les estreles coexistien en una esfera celeste o firmament, que girava diàriament al voltant de la Terra. (ca)
- Fixstern (von lateinisch stellae fixae „fest stehende Sterne“) ist eine auf die Antike zurückgehende Bezeichnung derjenigen Sterne, die (scheinbar) ihre Position am Himmel nicht verändern und stets dieselbe Stellung zueinander einnehmen, im Unterschied zu den Wandelsternen, den Planeten. Mit bloßem Auge können am gesamten Himmel etwa 3.000 bis 6.000 Fixsterne wahrgenommen werden, davon aber nur rund die Hälfte gleichzeitig von einem irdischen Standort. Sie alle sind Sterne der Milchstraße und befinden sich in sehr unterschiedlichen Entfernungen von uns. Die meisten der geschätzt 100 Milliarden Sterne der Milchstraße sind jedoch mit bloßem Auge nicht sichtbar, da sie entweder nicht hell genug, zu weit entfernt oder von anderen astronomischen Objekten verdeckt sind. (de)
- Fiksa stelo (de la latina stellae fixae „fikslokaj steloj“) estas tiuj astroj, kiuj ŝajne ne moviĝas rilate al la aliaj steloj. Do, fiksa stelo estas ĉiu stelo ekster la sunsistemo, ĉiu stelo krom nia suno. Ili formas la bildojn (konstelaciojn) de la nokta ĉielo, konataj en multaj kulturoj. En antikva Grekio kaj en mezepoko homoj kredis, ke la steloj estas fiksitaj en giganta ĉiela sfero („firmamento“, la firma=fiksa sfero), rotacianta ĉirkaŭ la tero. Jam Ptolemeo (150 p.K.) sciis, ke la diametro de la firmamento estas grandega rilate al la tero, ke ne eblas mezuri ilian distancon (per mezurado de la paralakso). Nur en la 18-a jarcento astronomoj komencis spekuladi pri tiaj distancoj. La kontraŭo de fiksa stelo en tiu koncepto estas la „migranta stelo“ = planedo, kies moviĝo estas nudokule observebla. (eo)
- The fixed stars (Latin: stellae fixae) compose the background of astronomical objects that appear not to move relative to one another in the night sky, unlike the foreground of Solar System objects, which appear to move. Generally, the fixed stars are taken to include all stars other than the Sun. Nebulae and other deep-sky objects may also be counted among the fixed stars. Exact delimitation of the term is complicated by the fact that celestial objects are in fact not fixed with respect to one another. Nonetheless, extrasolar objects move so slowly in the sky that the change in their relative positions is nearly imperceptible on typical human timescales, except to careful examination, and so can be considered to be "fixed" for many purposes. Furthermore, distant stars and galaxies move even more slowly in the sky than comparatively closer ones. People in many cultures have imagined that the stars form constellations, which are apparent pictures in the sky. In Ancient Greek astronomy, the fixed stars were believed to exist on a giant celestial sphere, or firmament, which revolves daily around the Earth. (en)
- Las estrellas fijas (del latín stellae fixae) son objetos celestes que no parecen moverse con respecto a las otras estrellas del cielo nocturno. Una estrella fija es por ende cualquier estrella excepto el Sol. Una nebulosa u otro objeto con forma de estrella también puede llamarse estrella fija. En diversas culturas se ha imaginado que las estrellas constituyen imágenes en el cielo llamadas constelaciones. En la antigua astronomía griega se creía que las estrellas coexistían en una Esfera celeste o firmamento, que giraba a diario en torno a la Tierra. (es)
- L'étoile fixe est une notion aujourd'hui dépassée, mais qui participe à l'histoire de l'astronomie. Durant l'Antiquité et le Moyen Âge, cette notion servait à désigner les astres qui semblaient fixés à la voûte céleste, par opposition aux étoiles errantes. (fr)
- Bintang tetap (Bahasa Latin: stellae fixae) adalah objek angkasa yang tak terlihat berpindah dengan bintang lainnya di langit malam. Penyebutan bintang tetap diberikan kepada seluruh bintang kecuali Matahari. (in)
- Le stelle fisse sono corpi celesti posti ad una distanza talmente elevata dalla Terra da sembrare ad un osservatore posto su di essa immobili una rispetto all'altra; le posizioni relative tra loro appaiono fisse sulla sfera celeste (che invece appare ruotare) durante tutte le fasi di rotazione e rivoluzione della Terra intorno a se stessa e al Sole. Furono chiamate stelle «fisse» per distinguerle da quelle mobili o «vaganti», cioè dai pianeti, il cui nome dal greco planétes significa appunto «errante». Secondo il sistema aristotelico-tolemaico, ma anche secondo quelli di Niccolò Copernico e Keplero, il cielo delle stelle fisse (ottava sfera) conteneva al suo interno, come tante sfere concentriche, i cieli o le orbite dei pianeti. (it)
- Een vaste ster (Latijn: stella fixa) is een hemellichaam dat ogenschijnlijk niet beweegt aan de hemelbol. Dit is met andere woorden elke ster behalve de zon. Nevels en gaswolken worden vanwege hun sterachtige voorkomen ook tot deze categorie gerekend. De benaming is in de Oudheid ontstaan. Geocentrische denkbeelden, zoals die van de Oud-Griekse astronomie, zijn gebaseerd op de aanname dat de Aarde stil staat, terwijl de sterren aan de Hemelbol in een constant tempo, in één draai (= universum), er omheen draaien. Vaste sterren vormen de basis voor het benoemen van sterrenbeelden. Dat de sterren aan de hemel in vroeger tijden als "vast" werden beschouwd had onder meer ermee te maken, dat de verschijnselen parallax en eigenbeweging toen nog niet met behulp van optische instrumenten waarneembaar waren. De met het blote oog zichtbare planeten werden toen eveneens als sterren gezien, ze werden wel "wandelende sterren" genoemd. Vaste sterren (sterren ver weg) vormen het referentiekader voor een Inertiaalstelsel. In de door Claudius Ptolemaeus samengestelde stercatalogus staan 1022 "vaste" sterren vermeld. Dit aantal is daarna gedurende tweeduizend jaar als standaard aangehouden. Het totaal aantal "vaste" sterren dat met het blote oog vanaf de Aarde zichtbaar is, is ongeveer 6000, maar deze zijn nooit allemaal tegelijk zichtbaar. (nl)
- Estrelas fixas (do latim stellae fixae) são objetos celestes que aparentam não mover em relação a outras estrelas no céu noturno. Portanto, uma estrela fixa é qualquer estrela com exceção do Sol. Nebulosas ou outros corpos celestes de aparência similar a estrelas no céu terrestre também podem ser categorizadas como estrelas fixas. (pt)
- Gwiazdy stałe (łac. stellae fixae) – historyczna nazwa obiektów niebieskich, które dla ziemskiego obserwatora, nie wyposażonego w przyrządy astronomiczne, nie zmieniają swego położenia względem siebie, tworząc m.in. gwiazdozbiory (konstelacje) na sferze niebieskiej. Pojęcie to było używane w starożytności i średniowieczu w celu odróżnienia tych obiektów od innych ciał, jakie poruszają się po nieboskłonie: Słońca, Księżyca, planet, komet i meteorów. W tych czasach powszechnie uważano, że gwiazdy stałe umieszczone są na najdalszej ze sfer niebieskich. Poza tą sferą może istnieć jedynie czynnik wprawiający w ruch wszystkie sfery. Koncepcja sfery gwiazd stałych była podważana przez niektórych zwolenników teorii Kopernika (np. Giordano Bruno), choć sam Kopernik jej nie odrzucał. Skutkiem założenia, że Ziemia porusza się wokół Słońca musiało być jednak znaczne zwiększenie odległości od gwiazd stałych, czyli powiększenie całego modelu Wszechświata. W przeciwnym razie byłby on niezgodny z obserwacjami, jako że zbyt bliskie gwiazdy stałe musiałyby pozornie zmieniać swoje pozycje z powodu paralaksy. W 1718 roku Edmond Halley odkrył ruchy własne gwiazd. Ponadto w 1839 roku po raz pierwszy poprawnie zmierzono paralaksy gwiazd, co dodatkowo i ostatecznie doprowadziło do uznania pojęcia gwiazd stałych za pojęcie jedynie z historii astronomii. (pl)
- Fixstjärna är ett ålderdomligt uttryck som avspeglar att stjärnorna verkade bilda fixa bakgrundsmönster på himmelssfären där solen, månen och planeterna rörde sig. Stjärnorna befinner sig så långt bort från solsystemet att deras egenrörelser är försumbara i förhållande till planeternas rörelser. Sedan Edmund Halley år 1718 upptäckt egenrörelser hos några ljusa stjärnor insåg man att inga stjärnor överhuvudtaget kunde anses fixerade på himlavalvet. (sv)
- Неподви́жные звёзды, неподви́жные свети́ла (лат. stellae fixae) — историческое обозначение тех небесных объектов, которые при наблюдениях с Земли невооружённым глазом не изменяют своего видимого положения по отношению к другим светилам за относительно короткий срок (сопоставимый с периодом человеческой жизни). В эту категорию подпадают все звёзды, кроме Солнца. Само же Солнце, планеты и Луна относятся к подвижным звёздам или светилам. (ru)
- Нерухо́мі зо́рі, нерухо́мі світи́ла (лат. stellae fixae) — історичне позначення тих небесних об'єктів, які, під час спостережень із Землі неозброєним оком, не змінюють свого видимого положення відносно інших світил за відносно короткий час (порівнянний із часом людського життя). До цієї категорії належать усі зорі, крім Сонця. Саме ж Сонце, планети й Місяць належать до рухомих зір або світил. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Stálice je historické označení pro hvězdy, které vůči sobě navzájem nemění svoji polohu a vytvářejí dobře známá souhvězdí. Starověcí astronomové se proto domnívali, že tyto hvězdy jsou upevněny na nebeskou klenbu (lat. firmamentum), zatímco Slunce, Měsíc a planety se vůči této klenbě pohybují. Na rozdíl od stálic, jejichž světlo se mírně třpytí a jsou pozorovány pouze jako body, svítí planety klidným světlem a při velkém zvětšení dalekohledu se jeví jako malé kotoučky. Když se ukázalo, že odlišnost planet spočívá v tom, že stejně jako Země obíhají kolem Slunce, kdežto domnělá "stálost" ostatních hvězd plyne z jejich mnohem větší vzdálenosti, pojem stálice ztratil význam a užívá se už jen v astrologii. Vlastní pohyb „stálic“ objevil roku 1718 Edmund Halley. (cs)
- Els estels fixos (del llatí stellae fixae) són objectes celestes que no semblen moure's pel que fa als altres estels del cel nocturn. Un estel fix és, per tant, qualsevol estel excepte el Sol. Una nebulosa o un altre objecte amb forma d'estrela també pot anomenar-se estel fix. En diverses cultures s'ha imaginat que els estels constitueixen imatges en el cel anomenades constel·lacions. En l'antiga astronomia grega es creia que les estreles coexistien en una esfera celeste o firmament, que girava diàriament al voltant de la Terra. (ca)
- Las estrellas fijas (del latín stellae fixae) son objetos celestes que no parecen moverse con respecto a las otras estrellas del cielo nocturno. Una estrella fija es por ende cualquier estrella excepto el Sol. Una nebulosa u otro objeto con forma de estrella también puede llamarse estrella fija. En diversas culturas se ha imaginado que las estrellas constituyen imágenes en el cielo llamadas constelaciones. En la antigua astronomía griega se creía que las estrellas coexistían en una Esfera celeste o firmamento, que giraba a diario en torno a la Tierra. (es)
- L'étoile fixe est une notion aujourd'hui dépassée, mais qui participe à l'histoire de l'astronomie. Durant l'Antiquité et le Moyen Âge, cette notion servait à désigner les astres qui semblaient fixés à la voûte céleste, par opposition aux étoiles errantes. (fr)
- Bintang tetap (Bahasa Latin: stellae fixae) adalah objek angkasa yang tak terlihat berpindah dengan bintang lainnya di langit malam. Penyebutan bintang tetap diberikan kepada seluruh bintang kecuali Matahari. (in)
- Estrelas fixas (do latim stellae fixae) são objetos celestes que aparentam não mover em relação a outras estrelas no céu noturno. Portanto, uma estrela fixa é qualquer estrela com exceção do Sol. Nebulosas ou outros corpos celestes de aparência similar a estrelas no céu terrestre também podem ser categorizadas como estrelas fixas. (pt)
- Fixstjärna är ett ålderdomligt uttryck som avspeglar att stjärnorna verkade bilda fixa bakgrundsmönster på himmelssfären där solen, månen och planeterna rörde sig. Stjärnorna befinner sig så långt bort från solsystemet att deras egenrörelser är försumbara i förhållande till planeternas rörelser. Sedan Edmund Halley år 1718 upptäckt egenrörelser hos några ljusa stjärnor insåg man att inga stjärnor överhuvudtaget kunde anses fixerade på himlavalvet. (sv)
- Неподви́жные звёзды, неподви́жные свети́ла (лат. stellae fixae) — историческое обозначение тех небесных объектов, которые при наблюдениях с Земли невооружённым глазом не изменяют своего видимого положения по отношению к другим светилам за относительно короткий срок (сопоставимый с периодом человеческой жизни). В эту категорию подпадают все звёзды, кроме Солнца. Само же Солнце, планеты и Луна относятся к подвижным звёздам или светилам. (ru)
- Нерухо́мі зо́рі, нерухо́мі світи́ла (лат. stellae fixae) — історичне позначення тих небесних об'єктів, які, під час спостережень із Землі неозброєним оком, не змінюють свого видимого положення відносно інших світил за відносно короткий час (порівнянний із часом людського життя). До цієї категорії належать усі зорі, крім Сонця. Саме ж Сонце, планети й Місяць належать до рухомих зір або світил. (uk)
- حسب تسميات العرب القدماء، فإن الكوكب الثابت (أو النجم الثابت) هو جرم سماوي يظهر ثابتا في مكانه على الكرة السماوية بصرف النظر عن حركته اليومية الظاهرية أثناء دوران الأرض حول نفسها، وذلك بخلاف الكواكب السيارة (الكواكب). فقد كان العرب القدماء يُطلقون على كل النقاط اللامعة في السماء «الكواكب»، وسموا الثابتة منها (والتي تُسمى اليوم النجوم) بـ«الكواكب الثابتة»، بينما سموا المُتحركة منها (والتي تُسمى اليوم الكواكب) بـ«الكواكب السيارة». وفي الحقيقة، يتغير مكان النجوم الثوابت أيضا على الكرة السماوية بالنسبة لبعضها ولكن ببطئ، الأمر الذي يتضح عند رصدها لفترة طويلة. ويرى علماء الفلك الحديثون الفرق بين الكواكب الثابتة (النجوم) والكواكب السيارة (الكواكب) في التركيب الطيفي لكل منها. فبينما تنتج من النجوم (الكواكب الثابتة) طاقة ذاتية تنبعث من داخلها وتشعها إلى الخارج (نتيجة الاندماج النووي لذرات الهيدروجي (ar)
- Fixstern (von lateinisch stellae fixae „fest stehende Sterne“) ist eine auf die Antike zurückgehende Bezeichnung derjenigen Sterne, die (scheinbar) ihre Position am Himmel nicht verändern und stets dieselbe Stellung zueinander einnehmen, im Unterschied zu den Wandelsternen, den Planeten. (de)
- Fiksa stelo (de la latina stellae fixae „fikslokaj steloj“) estas tiuj astroj, kiuj ŝajne ne moviĝas rilate al la aliaj steloj. Do, fiksa stelo estas ĉiu stelo ekster la sunsistemo, ĉiu stelo krom nia suno. Ili formas la bildojn (konstelaciojn) de la nokta ĉielo, konataj en multaj kulturoj. La kontraŭo de fiksa stelo en tiu koncepto estas la „migranta stelo“ = planedo, kies moviĝo estas nudokule observebla. (eo)
- The fixed stars (Latin: stellae fixae) compose the background of astronomical objects that appear not to move relative to one another in the night sky, unlike the foreground of Solar System objects, which appear to move. Generally, the fixed stars are taken to include all stars other than the Sun. Nebulae and other deep-sky objects may also be counted among the fixed stars. (en)
- Le stelle fisse sono corpi celesti posti ad una distanza talmente elevata dalla Terra da sembrare ad un osservatore posto su di essa immobili una rispetto all'altra; le posizioni relative tra loro appaiono fisse sulla sfera celeste (che invece appare ruotare) durante tutte le fasi di rotazione e rivoluzione della Terra intorno a se stessa e al Sole. (it)
- Gwiazdy stałe (łac. stellae fixae) – historyczna nazwa obiektów niebieskich, które dla ziemskiego obserwatora, nie wyposażonego w przyrządy astronomiczne, nie zmieniają swego położenia względem siebie, tworząc m.in. gwiazdozbiory (konstelacje) na sferze niebieskiej. W 1718 roku Edmond Halley odkrył ruchy własne gwiazd. Ponadto w 1839 roku po raz pierwszy poprawnie zmierzono paralaksy gwiazd, co dodatkowo i ostatecznie doprowadziło do uznania pojęcia gwiazd stałych za pojęcie jedynie z historii astronomii. (pl)
- Een vaste ster (Latijn: stella fixa) is een hemellichaam dat ogenschijnlijk niet beweegt aan de hemelbol. Dit is met andere woorden elke ster behalve de zon. Nevels en gaswolken worden vanwege hun sterachtige voorkomen ook tot deze categorie gerekend. De benaming is in de Oudheid ontstaan. Geocentrische denkbeelden, zoals die van de Oud-Griekse astronomie, zijn gebaseerd op de aanname dat de Aarde stil staat, terwijl de sterren aan de Hemelbol in een constant tempo, in één draai (= universum), er omheen draaien. Vaste sterren vormen de basis voor het benoemen van sterrenbeelden. (nl)
|
