| dbo:abstract
|
- Commedia dell'arte znamená (přeloženo z italštiny) „komedie profesionálních herců“. Zkráceně také CD'A. Jde o druh improvizovaného divadla renesanční Itálie. Největšího rozmachu dosahovala v letech 1570 až 1650. Od 18. století její vliv postupně slábne, nicméně řídce se hraje dodnes. Kočovné herecké společnosti commedie dell'arte ovlivnily herce a dramatiky ve všech evropských zemích, kam doputovaly. K nejznámějším společnostem patřili I Gelosi, Confidenti, Accessi, Desioi či Fedeli, slavní herci byli např. (vlastním jménem Alberto Naselli), a jeho choť . (cs)
- Commedia dell'arte va ser el nom que va rebre un tipus d'espectacle improvisat de carrer que va ser especialment popular al renaixement italià i que tenia uns personatges característics, com la Colombina, l'Arlequí, el Pedrolino —que esdevindria el Pierrot francès— i el pantalone. Dramaturgs de la talla de Shakespeare i Molière es van basar en ells per a escriure les seves obres, són origen dels pallassos, d'històries tradicionals de titelles, i de les òperes còmica i bufa. La definició de «comèdia de l'art» distingia el teatre d'actors professionals d'aquell que es feia a les corts per part de literats i cortesans o dels espectacles sagrats de l'església. Les companyies professionals estaven compostes per artistes i acròbates ambulants. No interpretaven textos d'autor sinó que, a partir d'un argument, representaven esdeveniments inspirats en la realitat quotidiana, enriquits amb números acrobàtics, dansa, música i cant. A la comèdia de l'art hi ha una sèrie de personatges tipificats i arquetípics, la majoria amb la seva màscara pròpia, que els actors coneixen bé. La trama i el tema, són motius i esbossos, etapes del procés creatiu. Els actors improvisen a escena amb aquest material, i l'obra teatral neix davant del públic en el mateix moment en què es representa. Cada peça és diferent i els autors de l'obra en són els mateixos executors. (ca)
- الكوميديا المرتَجلَة أو الملهاة المرتجلة Commedia dell'arte شكل مسرحيّ إيطالي ازدهر في أوروبا ابتداءً من القرن السادس عشر إلى أواخر القرن الثامن عشر. (ar)
- Η κομέντια ντελ άρτε (Commedia dell'arte) είναι η ονομασία της λαϊκής ιταλικής αυτοσχεδιαστικής κωμωδίας η οποία ήταν δημοφιλής μεταξύ του 16ου και του 18ου αιώνα και έγινε σύντομα αγαπητή και έξω από τα σύνορα της Ιταλίας. "Commedia dell’arte" σημαίνει η κωμωδία της τέχνης, όχι με την έννοια της καλλιτεχνίας αλλά με αυτήν της τεχνικής και του επαγγελματισμού, η κωμωδία δηλαδή που δημιουργείται από "τεχνίτες" –επαγγελματίες ηθοποιούς σε αντίθεση με τους ερασιτέχνες της λόγιας κωμωδίας. Επρόκειτο για ένα σύνολο λαϊκών θεατρίνων που, δημιουργώντας μόνοι τους το κοστούμι, τη , τις ιδιαιτερότητες της φωνής τους και τη στάση του σώματός τους, έπλαθαν τους χαρακτήρες της. Στηριζόταν κατά βάση στον ηθοποιό και στον αυτοσχεδιασμό του παρά στο συγγραφέα. Οι περισσότεροι ηθοποιοί έπρεπε άλλωστε να διαθέτουν ιδιαίτερη ευλυγισία και ικανότητα στο χορό. Επίσης ήταν ένα από τα πρώτα θεατρικά είδη που συμπεριέλαβε στο θίασο γυναίκες ηθοποιούς. Επηρέασε σημαντικά την εξέλιξη του θεάτρου ενώ έργα της παίζονται ακόμη και σήμερα. (el)
- Delarto (itale commedia dell’arte, t.e. «teatro de profesiaj aktoroj») estas speco de improvizema teatro de baroka Italio. Sian pinton ĝi atingis inter la jaroj 1570 kaj 1650. De la 18a jc ĝia influo iom post iom malfortiĝas, kvankam multajn delartajn komediojn oni prezentas ankaŭ nuntempe. Delartaj trupoj forte influis aktorojn kaj dramverkistojn en ĉiuj eŭropaj landoj, kiujn ili atingis; interalie, ili rimarkeble influis la francan teatron per Moliero. Reapero de la samaj drampersonoj en ĉiuj teatraĵoj kondukis al estiĝo de certaj teatraj tipoj, kun karaktera aspekto kaj konduto, nomataj maskoj (kaj en maskoj ofte aktorantaj). Delarto evoluis paralele kaj konkure kun la elita dramarto humanisma, kiun oni nomis klera (itale «erudita»); apartaĵo de delarto estis improvizado. La aktoroj havis nur skizan scenaron, kaj farĉis ĝin per aktualaĵoj kaj gagoj (kiujn itale oni nomis lazzi). Nova apartaĵo estis apero de virinoj sur la sceno. La ĉefaj maskoj estis du mastroj: Pantaleono kaj Doktoro (Pantalone kaj Dottore); du servistoj: Arlekeno kaj Brigelo (Brighella); ĉambristino Kolombino; Pulĉinelo kaj Kapitano. Aldoniĝis ankaŭ Pieroto. (eo)
- Commedia dell'arte (/kɒˈmeɪdiə dɛlˈɑːrteɪ, kə-, -ˈmɛdiə, -ˈɑːrtiː/; Italian: [komˈmɛːdja delˈlarte]; lit. 'comedy of the profession') was an early form of professional theatre, originating in Italy, that was popular throughout Europe between the 16th and 18th centuries. It was formerly called Italian comedy in English and is also known as commedia alla maschera, commedia improvviso, and commedia dell'arte all'improvviso. Characterized by masked "types", commedia was responsible for the rise of actresses such as Isabella Andreini and improvised performances based on sketches or scenarios. A commedia, such as The Tooth Puller, is both scripted and improvised. Characters' entrances and exits are scripted. A special characteristic of commedia is the lazzo, a joke or "something foolish or witty", usually well known to the performers and to some extent a scripted routine. Another characteristic of commedia is pantomime, which is mostly used by the character Arlecchino, now better known as Harlequin. The characters of the commedia usually represent fixed social types and stock characters, such as foolish old men, devious servants, or military officers full of false bravado. The characters are exaggerated "real characters", such as a know-it-all doctor called Il Dottore, a greedy old man called Pantalone, or a perfect relationship like the Innamorati. Many troupes were formed to perform commedia, including I Gelosi (which had actors such as Andreini and her husband Francesco Andreini), Confidenti Troupe, Desioi Troupe, and Fedeli Troupe. Commedia was often performed outside on platforms or in popular areas such as a piazza (town square). The form of theatre originated in Italy, but travelled throughout Europe - sometimes to as far away as Moscow. The genesis of commedia may be related to carnival in Venice, where the author and actor Andrea Calmo had created the character Il Magnifico, the precursor to the vecchio (old man) Pantalone, by 1570. In the Flaminio Scala scenario, for example, Il Magnifico persists and is interchangeable with Pantalone into the 17th century. While Calmo's characters (which also included the Spanish Capitano and a dottore type) were not masked, it is uncertain at what point the characters donned the mask. However, the connection to carnival (the period between Epiphany and Ash Wednesday) would suggest that masking was a convention of carnival and was applied at some point. The tradition in Northern Italy is centred in Florence, Mantua, and Venice, where the major companies came under the protection of the various dukes. Concomitantly, a Neapolitan tradition emerged in the south and featured the prominent stage figure Pulcinella, which has been long associated with Naples and derived into various types elsewhere—most famously as the puppet character Punch (of the eponymous Punch and Judy shows) in England. (en)
- Commedia dell’arte (italienisch für „Berufsschauspielkunst“, wobei commedia allgemein für das Theater steht und arte mit „Kunst“ im Sinne von „Handwerk, Beruf“ zu übersetzen ist) bezeichnet Varianten traditionellen Theaters in den italienischen Gebieten des 16. bis 18. Jahrhunderts. Andere Bezeichnungen für die Commedia dell’arte sind oder waren commedia degli zanni (Theater der Zanni als bestimmte Gruppe von Masken), commedia a soggetto (Szenen- oder Szenariumstheater), commedia improvvisa oder all’improvviso (Improvisationstheater) und commedia delle maschere (Maskentheater). Auf Deutsch werden auch die Begriffe „Stegreiftheater“, „italienische Stegreifkomödie“ oder „italienische Volkskomödie“ verwendet. (de)
- La comedia del arte (Commedia dell'Arte en italiano) o comedia del arte italiana es un tipo de teatro popular nacido a mediados del siglo XVI en Italia y conservado hasta comienzos del siglo XIX. Como género, mezcla elementos del teatro literario del Renacimiento italiano con tradiciones carnavalescas (máscaras y vestuario), recursos mímicos y pequeñas habilidades acrobáticas. Su aparición es contemporánea de la profesionalización de los actores y la creación de compañías estables. Los argumentos más típicos, tramas muy sencillas, suelen relatar las aventuras y vicisitudes de una pareja de enamorados (por ejemplo Florindo e Isabella) ante la oposición familiar (Pantaleone o Il Dottore) o tipos del entorno social como Il Capitano. Las intrigas, mimos y acrobacias corren a cargo de los «zanni» ('criados'), que encarnan personajes tipo como Arlequín y su novia Colombina, el astuto Brighella, el torpe Polichinela o el rústico Truffaldino. Muchas de las claves de la «comedia del arte» fueron usadas por maestros clásicos como Shakespeare, Lope de Vega o Molière. Tras su desaparición en el siglo XIX, tuvo continuidad en géneros como la pantomima, el melodrama de estereotipos y la vertiente teatral de los payasos. A finales del siglo XX se reconocía en claves esenciales del teatro independiente, el cine burlesco y, como modelo didáctico, en la ideología de un teatro completo (basado en el actor y el colectivo), recuperador del poder del gesto y la improvisación, como se percibe en la obra de Meyerhold, Jacques Copeau, Jean-Louis Barrault y, en especial, de Dario Fo. (es)
- Commedia dell'arte XV. mende bukaeran Italian sortu, Europan barrena zabaldu eta gaur egun arte berebiziko eragina duen antzerki-moldea da. Bat-batekotasunean oinarritzen da, maskara edo karatosak erabiltzen dira eta pantomimak, dantzak eta akrobaziak osatzen dute. Horrez gainera, giza bizioren edo barregarriren bat irudikatzen duten pertsonaiak sortu ditu, janzkera eta ibilera bereziez hornituak: Arlecchino (Arlekina, bufoi lotsagabe eta alferra jatorriz, zerbitzari gaixo eta sentibera azkenik), Pedrolino (Pierrot Frantzian, pertsonaia komikoa), Scaramuccia (Scaramouche Frantzian, komedia-antzezleen printzea, goitik behera beltzez jantzia), Pantalone (Pantalon Frantzian, agure likits eta zikoitza, gazteen irrigarri), Il Dottore (Doktorea, Tartaglia edo Totelaren aurrekoa), Capitan (Kapitaina, beti erronkan diharduen harroputza), Pulcinella (Politxinela). Italiako komediak eragin berezia izan zuen Frantzian XVI. mendetik aurrera (Molière, Comédie Française). Garai modernoagoetan, hainbat pailazok, Grock eta Fratellinitarrek esaterako, Charlie Chaplinek, eta hainbat music-halleko artistek Commedia dell'artek plazaraturiko pantomima-teknikak erabili dituzte. (eu)
- La commedia dell'arte è una forma di spettacolo nata in Italia nel XVI secolo, che si distingue dagli altri generi teatrali del tempo per il professionismo degli attori. È rimasta popolare fino alla metà del XVIII secolo, anni della riforma goldoniana della commedia. Non si trattava di un genere teatrale, bensì di una diversa modalità di produzione degli spettacoli. Le rappresentazioni non erano basate su copioni definiti, ma su dei canovacci, detti anche scenari, che fornivano unicamente indicazioni sull'azione e sui lazzi (interventi comici slegati dal resto della commedia, con il solo scopo di far ridere), mentre il resto dello spettacolo era affidato all'improvvisazione. Un altro elemento caratteristico della commedia dell'arte è la presenza di caratteri fissi, ovvero personaggi con le medesime caratteristiche che si ripetono nelle diverse rappresentazioni. In origine, le rappresentazioni erano tenute all'aperto con una scenografia fatta di pochi oggetti. All'estero era conosciuta come "Commedia italiana". Nella loro formula spettacolare, i comici della Commedia dell'Arte introdussero un elemento nuovo di portata dirompente e rivoluzionaria: la presenza delle donne sul palcoscenico. In un contratto stipulato con un notaio di Roma il 10 ottobre 1564, si ha la prima apparizione documentata di una donna: la "signora Lucrezia Di Siena" ingaggiata da una compagnia che si proponeva di far commedie nel periodo di carnevale, probabilmente un personaggio di elevata cultura in grado di comporre versi e di suonare strumenti. Solo alla fine del secolo le donne avrebbero preso posto a pieno titolo nelle compagnie teatrali. La denominazione veniva sostituita con altre: commedia all'improvviso (o improvvisa), commedia a braccio o commedia degli Zanni. Il nome "arte", nel Medioevo, significava "mestiere", "professione": quello del teatrante, infatti, con la commedia dell'arte diventa un vero e proprio mestiere. Bisogna però specificare che era considerato come tale, non per le compagnie amatoriali, ma solo per quelle compagnie associate che venivano riconosciute dai ducati e avevano un vero e proprio statuto di leggi e regole. Grazie a queste ultime, le compagnie associate sottomettevano le altre che venivano definite "ruba piazze". (it)
- La commedia dell'arte [komˈmɛːdja delˈlarte] est un genre de théâtre populaire italien, né au XVIe siècle, où des acteurs masqués improvisent des comédies marquées par la naïveté, la ruse et l'ingéniosité. Ce genre est apparu avec les premières troupes de comédie avec masques, en 1528. Signifiant littéralement « théâtre interprété par des gens de l’art », c'est-à-dire des comédiens professionnels, le terme est, de nos jours, utilisé dans de nombreuses langues, parmi lesquelles le français ou l'anglais. (fr)
- コンメディア・デッラルテ（イタリア語: Commedia dell'arte）は、仮面を使用する即興演劇の一形態。16世紀中頃にイタリア北部で生まれ、主に16世紀頃から18世紀頃にかけてヨーロッパで流行し、現在もなお各地で上演され続けている。コメディア・デラルテとした日本語表記もある。 (ja)
- 콤메디아 델라르테(Commedia dell'arte)는 16세기에서 18세기 사이에 이탈리아에서 유행한 즉흥극이다. 오늘날에도 하나의 연극형태로 남아있다. 공연의 구성원은 10명 정도이며, 대본없이 열린공간에서 무료로 공연된다. 소품은 거의 사용되지 않는다. (ko)
- De commedia dell'arte (letterlijk: beroepstheater) is een vorm van improvisatietheater die uit Italië stamt. Het genre was vooral populair van de 16e tot de 18e eeuw. Een andere benaming ervoor is commedia delle maschere, naar de gebruikte maskers. De commedia dell'arte combineerde serieuze en komische elementen. Figuren als Harlekijn en Pantalone werden er door gepopulariseerd in diverse Europese tradities. Na de theaterhervorming van Carlo Goldoni verdween de toneelvorm. Tegenwoordig leven de personages uit de commedia verder in ballet, pantomime, poppenspel en carnaval. (nl)
- Commedia dell'arte, av italienska commedia "skådespel", "lustspel" och arte "konst", "hantverk", "yrke", är en teaterform med ett givet galleri av rollfigurer som ofta parodierar olika yrkesgrupper genom variationer av återkommande scener. Commedia dell'arte uppstod i Italien i mitten av 1500-talet. (sv)
- Commedia dell’arte – komedia ludowa, powstała we Włoszech w połowie XVI wieku, wywodząca się z tradycji antycznego mimu, rzymskiej pantomimy i błazeńskich popisów średniowiecznych histrionów. Komedia, w której niezwykle ważną rolę odgrywała plastyka. Stanowiła ona nieodłączną część tego zabawnego przedsięwzięcia. Powtarzalność postaci scenicznych w każdym scenariuszu doprowadziła do utrwalenia się pewnych komicznych typów, o charakterystycznym wyglądzie i zachowaniu, zwanych maskami i w maskach często występujących. Rozwijająca się równolegle, choć w opozycji, do elitarnego dramatu humanistycznego, a szczególnie do komedii zwanej erudita (uczona), commedia dell’arte opierała się w dużej mierze na zasadzie improwizacji. Aktorzy, biorąc sobie za kanwę szkicowy scenariusz, swobodnie improwizowali, wymyślali teksty stosowne do sytuacji, tworzyli zabawne gagi, zwane wówczas lazzi, popisywali się sztuczkami zręcznościowymi. Novum stanowiło dopuszczenie na scenę kobiet. Najważniejsze typowe postacie to: dwóch starców, mistrzów – Pantalone i Dottore, dwóch służących Arlekin i Brighella, pokojówka Kolombina i Kapitan (kapitan jest też mistrzem). (pl)
- Комедия дель а́рте (итал. commedia dell’arte), или комедия масок — вид итальянского народного (площадного и уличного) театра, спектакли которого создавались методом импровизации, на основе сценария, содержащего краткую сюжетную схему представления, с участием актёров, одетых в маски. В разных источниках также упоминается как la commedia a soggetto (сценарный театр), la commedia all’improvviso (театр импровизации) или la commedia degli zanni (комедия дзанни). Театр просуществовал с середины XVI до конца XVIII века, оказав при этом значительное воздействие на дальнейшее развитие западноевропейского драматического театра. Труппы, игравшие комедии масок, были первыми в Европе профессиональными театральными труппами, где закладывались основы актёрского мастерства (термин комедия дель арте, или искусный театр, указывает на совершенство актёров в театральной игре) и где впервые присутствовали элементы режиссуры (эти функции исполнял ведущий актёр труппы, называемый капоко́мико, итал. capocomico). К XIX веку комедия дель арте изживает себя, но находит продолжение в пантомиме и мелодраме. В XX веке комедия служит моделью для синтетического театра Мейерхольда и Вахтангова, а также французов Жака Копо и Жана-Луи Барро, возрождавших выразительность сценического жеста и импровизации и придававших большое значение ансамблевой игре. Принцип tipi fissi, в котором одни и те же персонажи (маски) участвуют в различных по содержанию сценариях, сегодня широко используется в создании комедийных телесериалов, а искусство импровизации — в stand-up comedy. (ru)
- A commedia dell'arte é uma forma de teatro popular que aparece no século XV, na Itália, e se desenvolveu posteriormente na França, permanecendo até o século XVIII, quando da reforma goldoniana da comédia. A “commedia dell'arte” veio se opor à “comédia erudita”, também sendo chamada de commedia all'improviso e commedia a Soggetto. Suas apresentações eram realizadas nas ruas e praças públicas. As companhias eram itinerantes e possuíam uma estrutura de esquema familiar. Ao chegarem a cada cidade, pediam permissão para se apresentar nas suas carroças ou em pequenos palcos improvisados. Os atores seguiam apenas um roteiro simplificado (canovaccio) e tinham total liberdade para improvisar e interagir com o público. (pt)
- 義大利即興喜劇（義大利語：Commedia dell'arte）是16世紀在義大利出現的一種戲劇，其特點是戴著面具的角色，是由女演員發明，是以喜剧小品為基礎的即興劇場。義大利即興喜劇中的一個特色是，另一個特色是其中滑稽演員會以哑剧的方式呈現。 義大利即興喜劇中有許多的定型角色，例如愚笨的老人、狡猾的僕人、看似充滿勇氣的軍官等。主要角色有僕人、老人、愛人及船長等。 (zh)
- Коме́дія дель а́рте, або Коме́дія ма́сок (італ. commedia dell'arte — артистична комедія) — вид італійського народного (майданного) театру, спектаклі якого створювалися методом імпровізації, на основі сценарію, що містить коротку сюжетну схему вистави, за участю акторів, одягнених в маски. У різних джерелах згадується як la commedia a soggetto (сценарний театр), la commedia all’improvviso або la commedia degli zanni (комедія ). Театр проіснував з середини XVI до кінця XVIII століть, надавши при цьому значний вплив на подальший розвиток західноєвропейського драматичного театру. Трупи, які грали комедії масок, були першими в Європі професійними театральними трупами, де закладалися основи акторської майстерності (термін комедія дель арте, або майстерний театр, вказує на досконалість акторів у театральній грі) і де вперше були присутні елементи режисури (ці функції виконував провідний актор трупи званий капокоміко, італ. capocomico). До XIX століття комедія дель арте зживає себе, але знаходить продовження в пантомімі і мелодрамі. У XX столітті комедія служить моделлю для синтетичного театру Мейєрхольда і Вахтангова, а також французів і Жана-Луї Барро, які відроджували виразність сценічних жестів та імпровізації і надавали велике значення ансамблевій грі. Принцип tipi fissi, в якому одні і ті ж персонажі (маски) беруть участь у різних за змістом сценаріях, сьогодні широко використовується в створенні комедійних телесеріалів, а мистецтво імпровізації — у stand-up comedy. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Commedia dell'arte znamená (přeloženo z italštiny) „komedie profesionálních herců“. Zkráceně také CD'A. Jde o druh improvizovaného divadla renesanční Itálie. Největšího rozmachu dosahovala v letech 1570 až 1650. Od 18. století její vliv postupně slábne, nicméně řídce se hraje dodnes. Kočovné herecké společnosti commedie dell'arte ovlivnily herce a dramatiky ve všech evropských zemích, kam doputovaly. K nejznámějším společnostem patřili I Gelosi, Confidenti, Accessi, Desioi či Fedeli, slavní herci byli např. (vlastním jménem Alberto Naselli), a jeho choť . (cs)
- الكوميديا المرتَجلَة أو الملهاة المرتجلة Commedia dell'arte شكل مسرحيّ إيطالي ازدهر في أوروبا ابتداءً من القرن السادس عشر إلى أواخر القرن الثامن عشر. (ar)
- La commedia dell'arte [komˈmɛːdja delˈlarte] est un genre de théâtre populaire italien, né au XVIe siècle, où des acteurs masqués improvisent des comédies marquées par la naïveté, la ruse et l'ingéniosité. Ce genre est apparu avec les premières troupes de comédie avec masques, en 1528. Signifiant littéralement « théâtre interprété par des gens de l’art », c'est-à-dire des comédiens professionnels, le terme est, de nos jours, utilisé dans de nombreuses langues, parmi lesquelles le français ou l'anglais. (fr)
- コンメディア・デッラルテ（イタリア語: Commedia dell'arte）は、仮面を使用する即興演劇の一形態。16世紀中頃にイタリア北部で生まれ、主に16世紀頃から18世紀頃にかけてヨーロッパで流行し、現在もなお各地で上演され続けている。コメディア・デラルテとした日本語表記もある。 (ja)
- 콤메디아 델라르테(Commedia dell'arte)는 16세기에서 18세기 사이에 이탈리아에서 유행한 즉흥극이다. 오늘날에도 하나의 연극형태로 남아있다. 공연의 구성원은 10명 정도이며, 대본없이 열린공간에서 무료로 공연된다. 소품은 거의 사용되지 않는다. (ko)
- De commedia dell'arte (letterlijk: beroepstheater) is een vorm van improvisatietheater die uit Italië stamt. Het genre was vooral populair van de 16e tot de 18e eeuw. Een andere benaming ervoor is commedia delle maschere, naar de gebruikte maskers. De commedia dell'arte combineerde serieuze en komische elementen. Figuren als Harlekijn en Pantalone werden er door gepopulariseerd in diverse Europese tradities. Na de theaterhervorming van Carlo Goldoni verdween de toneelvorm. Tegenwoordig leven de personages uit de commedia verder in ballet, pantomime, poppenspel en carnaval. (nl)
- Commedia dell'arte, av italienska commedia "skådespel", "lustspel" och arte "konst", "hantverk", "yrke", är en teaterform med ett givet galleri av rollfigurer som ofta parodierar olika yrkesgrupper genom variationer av återkommande scener. Commedia dell'arte uppstod i Italien i mitten av 1500-talet. (sv)
- 義大利即興喜劇（義大利語：Commedia dell'arte）是16世紀在義大利出現的一種戲劇，其特點是戴著面具的角色，是由女演員發明，是以喜剧小品為基礎的即興劇場。義大利即興喜劇中的一個特色是，另一個特色是其中滑稽演員會以哑剧的方式呈現。 義大利即興喜劇中有許多的定型角色，例如愚笨的老人、狡猾的僕人、看似充滿勇氣的軍官等。主要角色有僕人、老人、愛人及船長等。 (zh)
- Commedia dell'arte va ser el nom que va rebre un tipus d'espectacle improvisat de carrer que va ser especialment popular al renaixement italià i que tenia uns personatges característics, com la Colombina, l'Arlequí, el Pedrolino —que esdevindria el Pierrot francès— i el pantalone. Dramaturgs de la talla de Shakespeare i Molière es van basar en ells per a escriure les seves obres, són origen dels pallassos, d'històries tradicionals de titelles, i de les òperes còmica i bufa. (ca)
- Η κομέντια ντελ άρτε (Commedia dell'arte) είναι η ονομασία της λαϊκής ιταλικής αυτοσχεδιαστικής κωμωδίας η οποία ήταν δημοφιλής μεταξύ του 16ου και του 18ου αιώνα και έγινε σύντομα αγαπητή και έξω από τα σύνορα της Ιταλίας. Επηρέασε σημαντικά την εξέλιξη του θεάτρου ενώ έργα της παίζονται ακόμη και σήμερα. (el)
- Delarto (itale commedia dell’arte, t.e. «teatro de profesiaj aktoroj») estas speco de improvizema teatro de baroka Italio. Sian pinton ĝi atingis inter la jaroj 1570 kaj 1650. De la 18a jc ĝia influo iom post iom malfortiĝas, kvankam multajn delartajn komediojn oni prezentas ankaŭ nuntempe. Delartaj trupoj forte influis aktorojn kaj dramverkistojn en ĉiuj eŭropaj landoj, kiujn ili atingis; interalie, ili rimarkeble influis la francan teatron per Moliero. (eo)
- Commedia dell'arte (/kɒˈmeɪdiə dɛlˈɑːrteɪ, kə-, -ˈmɛdiə, -ˈɑːrtiː/; Italian: [komˈmɛːdja delˈlarte]; lit. 'comedy of the profession') was an early form of professional theatre, originating in Italy, that was popular throughout Europe between the 16th and 18th centuries. It was formerly called Italian comedy in English and is also known as commedia alla maschera, commedia improvviso, and commedia dell'arte all'improvviso. Characterized by masked "types", commedia was responsible for the rise of actresses such as Isabella Andreini and improvised performances based on sketches or scenarios. A commedia, such as The Tooth Puller, is both scripted and improvised. Characters' entrances and exits are scripted. A special characteristic of commedia is the lazzo, a joke or "something foolish or witty (en)
- Commedia dell’arte (italienisch für „Berufsschauspielkunst“, wobei commedia allgemein für das Theater steht und arte mit „Kunst“ im Sinne von „Handwerk, Beruf“ zu übersetzen ist) bezeichnet Varianten traditionellen Theaters in den italienischen Gebieten des 16. bis 18. Jahrhunderts. (de)
- Commedia dell'arte XV. mende bukaeran Italian sortu, Europan barrena zabaldu eta gaur egun arte berebiziko eragina duen antzerki-moldea da. Bat-batekotasunean oinarritzen da, maskara edo karatosak erabiltzen dira eta pantomimak, dantzak eta akrobaziak osatzen dute. Horrez gainera, giza bizioren edo barregarriren bat irudikatzen duten pertsonaiak sortu ditu, janzkera eta ibilera bereziez hornituak: Arlecchino (Arlekina, bufoi lotsagabe eta alferra jatorriz, zerbitzari gaixo eta sentibera azkenik), Pedrolino (Pierrot Frantzian, pertsonaia komikoa), Scaramuccia (Scaramouche Frantzian, komedia-antzezleen printzea, goitik behera beltzez jantzia), Pantalone (Pantalon Frantzian, agure likits eta zikoitza, gazteen irrigarri), Il Dottore (Doktorea, Tartaglia edo Totelaren aurrekoa), Capitan (Kapita (eu)
- La comedia del arte (Commedia dell'Arte en italiano) o comedia del arte italiana es un tipo de teatro popular nacido a mediados del siglo XVI en Italia y conservado hasta comienzos del siglo XIX. Como género, mezcla elementos del teatro literario del Renacimiento italiano con tradiciones carnavalescas (máscaras y vestuario), recursos mímicos y pequeñas habilidades acrobáticas. Su aparición es contemporánea de la profesionalización de los actores y la creación de compañías estables. Los argumentos más típicos, tramas muy sencillas, suelen relatar las aventuras y vicisitudes de una pareja de enamorados (por ejemplo Florindo e Isabella) ante la oposición familiar (Pantaleone o Il Dottore) o tipos del entorno social como Il Capitano. Las intrigas, mimos y acrobacias corren a cargo de los «zann (es)
- La commedia dell'arte è una forma di spettacolo nata in Italia nel XVI secolo, che si distingue dagli altri generi teatrali del tempo per il professionismo degli attori. È rimasta popolare fino alla metà del XVIII secolo, anni della riforma goldoniana della commedia. Non si trattava di un genere teatrale, bensì di una diversa modalità di produzione degli spettacoli. Le rappresentazioni non erano basate su copioni definiti, ma su dei canovacci, detti anche scenari, che fornivano unicamente indicazioni sull'azione e sui lazzi (interventi comici slegati dal resto della commedia, con il solo scopo di far ridere), mentre il resto dello spettacolo era affidato all'improvvisazione. Un altro elemento caratteristico della commedia dell'arte è la presenza di caratteri fissi, ovvero personaggi con le (it)
- Commedia dell’arte – komedia ludowa, powstała we Włoszech w połowie XVI wieku, wywodząca się z tradycji antycznego mimu, rzymskiej pantomimy i błazeńskich popisów średniowiecznych histrionów. Komedia, w której niezwykle ważną rolę odgrywała plastyka. Stanowiła ona nieodłączną część tego zabawnego przedsięwzięcia. Powtarzalność postaci scenicznych w każdym scenariuszu doprowadziła do utrwalenia się pewnych komicznych typów, o charakterystycznym wyglądzie i zachowaniu, zwanych maskami i w maskach często występujących. (pl)
- A commedia dell'arte é uma forma de teatro popular que aparece no século XV, na Itália, e se desenvolveu posteriormente na França, permanecendo até o século XVIII, quando da reforma goldoniana da comédia. A “commedia dell'arte” veio se opor à “comédia erudita”, também sendo chamada de commedia all'improviso e commedia a Soggetto. (pt)
- Комедия дель а́рте (итал. commedia dell’arte), или комедия масок — вид итальянского народного (площадного и уличного) театра, спектакли которого создавались методом импровизации, на основе сценария, содержащего краткую сюжетную схему представления, с участием актёров, одетых в маски. В разных источниках также упоминается как la commedia a soggetto (сценарный театр), la commedia all’improvviso (театр импровизации) или la commedia degli zanni (комедия дзанни). (ru)
- Коме́дія дель а́рте, або Коме́дія ма́сок (італ. commedia dell'arte — артистична комедія) — вид італійського народного (майданного) театру, спектаклі якого створювалися методом імпровізації, на основі сценарію, що містить коротку сюжетну схему вистави, за участю акторів, одягнених в маски. У різних джерелах згадується як la commedia a soggetto (сценарний театр), la commedia all’improvviso або la commedia degli zanni (комедія ). (uk)
|
