| dbo:abstract
|
- Polytonalita je vztah k několika tonálním centrům současně. Hudební proud je složen z více samostatných tonálních pásem, vzájemně oddělených výškovou polohou, zvukovou barvou apod. Při polytonalitě tedy souzní dvě nebo více tónin současně (např. když v komorní skladbě hraje každý nástroj v jiné tónině). Nejjednodušším případem je bitonalita - současný průběh dvou tonalit. (cs)
- Polytonalität ist die Überlagerung mehrerer Tonarten. So verwendet z. B. Igor Strawinsky in Le Sacre du Printemps Akkorde, die sich aus Es-Dur und E-Dur zusammensetzen. Auch bei Darius Milhaud ist die Polytonalität ein häufiges Stilmittel. Bei der gleichzeitigen Verwendung von zwei Tonarten spricht man von Bitonalität. (de)
- Plurtonaleco estas la supertavoligo de pluraj tonaloj. Ekzemple Igor Stravinski uzis en "Le Sacre du Printemps" akordojn, kiuj kunmetiĝas el D-maĵoro kaj E#-maĵoro. je samtempa uzado de du tonaloj oni diras dutonaleco. (eo)
- La politonalidad es el uso musical de más de una tonalidad simultáneamente. En el caso de dos voces de diferente tonalidad al mismo tiempo recibe el nombre de bitonalidad. Un ejemplo bien conocido, y no poco controvertido, es la fanfarria al inicio del segunda escena del ballet Petrushka de Ígor Stravinski. El primer clarinete toca una melodía que usa las notas del acorde de Do mayor, mientras que el segundo clarinete toca una variante de la misma melodía usando las notas del acorde de Fa sostenido mayor: Algunos ejemplos de bitonalidad superponen secciones musicales completamente armonizadas en diferentes tonalidades. Ejemplos se pueden encontrar en la música de Charles Ives, en particular en Variaciones sobre "America" (orig. 1891, revisado en 1909-1910 para incluir pasajes politonales). Otro conocido ejemplo de politonalidad es Una broma musical, de Wolfgang Amadeus Mozart. (es)
- La polytonalité est un procédé compositionnel apparu à la fin du XIXe siècle supposant la simultanéité à l’audition de deux ou plusieurs éléments musicaux appartenant chacun à une tonalité différente ou du moins se rapportant à ce concept dans un sens assez large : diatonies ou échelles modales plus ou moins défectives, accords parfaits ou classés. Les compositeurs usant de ce procédé ne l’ayant pas fait pour renouveler le système tonal classique mais pour développer les recherches contrapuntiques et harmoniques propres au premier XXe siècle, le terme « polypolarité » semblerait donc parfois plus approprié pour définir la démarche propre aux auteurs dits « polytonaux ». La polytonalité peut logiquement s’exprimer harmoniquement – ce que l’on nomme « polyharmonie » – et contrapuntiquement – ce que l’on nomme « polydiatonie » ou « polymodalité » selon les cas – ces deux formes très différentes dans leurs réalisations pouvant fusionner. De nombreux paramètres entrent en jeu pour permettre la perception d’une polytonalité que l’on qualifierait d’authentique : temporalité, choix des combinaisons, spatialisation, orchestration, rythme, etc. Toutefois, la polytonalité ne se définit pas nécessairement par la présentation dissociante de différentes composantes tonales – au sens large : elle peut également être un concept structural non réellement perçu à l’audition. Contrairement à ce qui est parfois affirmé, la musique polyphonique du Moyen Âge et de la Renaissance ne préfigure pas l'écriture polytonale telle qu'on la rencontrera au XXe siècle. Il existe toutefois de rares exemples musicaux dont l’organisation s’écarte partiellement ou totalement de celle qui est naturelle par rapport à son époque : Der Judentanz (1544) de Hans Neusiedler est à ce titre un cas exceptionnel, du moins de prime abord car son interprétation bitonale est soumise à controverse. Battalia (1673) de Heinrich Biber présente une structure polydiatonique remarquable, sous couvert de l’humour. On observe une première manifestation avérée de polyharmonie structurale générant un sentiment atonal dans Ein Musikaler Spass (1787) de W.A. Mozart ainsi que quelques cas de polytonalité consonante chez J.S. Bach, Modeste Moussorgski, Hector Berlioz ou Franz Liszt. On trouve les premières manifestations de la polytonalité moderne dans des œuvres datant de 1891 : Le rêve d’Alfred Bruneau ou encore « La vocation », deuxième pièce du recueil Le Fils des Étoiles d’Erik Satie. À partir de 1913, l’engouement pour la polytonalité ne cessera de croître pour atteindre une période d’apogée vers 1923. Les plus grands compositeurs du XXe siècle s’y sont essayés, d’une manière particulière à chacun : Claude Debussy, Erik Satie, Charles Koechlin, Albert Roussel, Charles Ives, Maurice Ravel, Igor Stravinsky, Arthur Honegger, Alexandre Tansman, Émile Goué… ou encore Darius Milhaud chez qui elle devient un principe habituel d’écriture. Si elle n’occupe plus le devant de la scène musicale, la polytonalité demeure toutefois fréquemment employée jusqu’à aujourd’hui par les compositeurs s’inscrivant dans la mouvance dite néo-tonale ou postmoderne, comme une alternative à l'atonalité, au dodécaphonisme ou au sérialisme. On la rencontre fréquemment dans la musique de films, sous une forme que l’on pourra qualifier de « polytonalité populaire ». Vectorisée par la narration, l’écriture musicale polytonale devient acceptable pour des oreilles non averties et peut alors se retrouver investie de diverses significations selon les contextes narratifs et visuels. À quelques exceptions près (citons parmi d'autres exemples Incident in jazz de Bob Graettinger pour l'orchestre de Stan Kenton, ou un versant de l’œuvre du pianiste Marc Copland), le jazz est passé à côté de la pure polytonalité. Trop dissonante pour la pratique des standards, pas assez libérée pour les amateurs des expériences free jazz, la polytonalité s’est le plus souvent muée en ou .Cependant, le système harmolodique d'Ornette Coleman (superposition dans son groupe Primetime de plusieurs systèmes harmoniques), puis les travaux de Steve Coleman, Fabrizio Cassol, de Mehdi Nabti, de Benoît Delbecq, ou encore de François Cotinaud avec le groupe Algèbre, montrent que la polytonalité trouve un souffle nouveau dans les prolongations du jazz. (fr)
- Tréith cheoil ina n-úsáidtear dhá ghléas, nó níos mó, ag an am céanna. Mar shampla, i dTerzetto Holst (Tríréad, 1924) scríobhadh na páirteanna don fhliúit, an t-óbó is an vióla i 3 ghléas difriúil. (ga)
- Polytonality (also polyharmony) is the musical use of more than one key simultaneously. Bitonality is the use of only two different keys at the same time. Polyvalence or polyvalency is the use of more than one harmonic function, from the same key, at the same time. Some examples of bitonality superimpose fully harmonized sections of music in different keys. (en)
- 多調（たちょう）は、同じ楽曲の同じ時間に異なった調が同時に演奏された状態。またそのことを意図した作曲法。ポリトーナル（polytonal）とも呼ばれる（これは形容詞形）。旋法を用いる場合はポリモード（polymode）と呼ばれる。 この技法によってポリフォニー的音楽が更に立体的になったり、半音などで同時に同じ旋律などを奏することによって鋭さと共に「暈し」の手法を入れることができる利点がある。 複数の声部を持つピアノ音楽では歴史も古く、ショパンの初期のポロネーズ（第13番）にも既に認められる。さらに古い例では、モーツァルトの『音楽の冗談』がある。 ちなみに、異なる調性が2つの場合には特に「複調」という言葉が使われる。多調音楽といっても実際には複調であることが多く、3つ以上の調性が使われることは複調にくらべて少ない。 (ja)
- Nella teoria musicale, la politonalità è l'uso contemporaneo di più tonalità in una composizione musicale. In particolare, la bitonalità è la sovrapposizione di due tonalità distinte. Politonalità nello scherzo musicale di Mozart, usata per effetto comico. Esempi di politonalità antecedenti al XX secolo, come Battaglia di Heinrich Ignaz Franz Biber (1673) e Uno scherzo musicale di Wolfgang Amadeus Mozart (1787), tendono a impiegare questa tecnica compositiva solamente per effetti programmatici, parodistici o comici. I primi usi della politonalità all'infuori di questi contesti si trovano nel XX secolo, particolarmente nelle composizioni di Béla Bartók (Quattordici bagatelle, 1908), Charles Ives (Variations on "America"), Igor' Fëdorovič Stravinskij (Petrushka, 1911) e Claude Debussy (Preludi, Libro II, 1913). Il balletto Le Sacre du Printemps di Stravinskij è considerato come l'opera che rese popolare la bitonalità: un'influenza diretta è Il mandarino meraviglioso di Béla Bartók, scritto dopo che il compositore si procurò una copia de Le Sacre du Printemps, anche se Bartók usò tale sistema in modo decisamente più radicale. Altri compositori influenzati da Stravinskij nell'utilizzo delle tecniche politonali furono i componenti del Gruppo dei Sei, in particolare Darius Milhaud e Arthur Honegger, e Aaron Copland. Nonostante la politonalità, intesa come tecnica compositiva sistematica, sia soprattutto circoscritta storicamente alla prima parte del Novecento, vi sono anche alcuni compositori contemporanei che la utilizzano correntemente nei loro lavori. Philip Glass usa questa tecnica nella sua , e la Chamber Symphony di John Adams suggerisce l'idea di politonalità. (it)
- Polytonaliteit of ook wel pluritonaliteit of multitonaliteit is een muziekterm uit de muziektheorie. In een polytonaal stuk ervaart de luisteraar het gelijktijdig samengaan van twee (bitonaliteit) of meer verschillende toonsoorten en/of toonaarden. Bij de term toonsoort focussen we op de specifieke intervallen van de tonen t.o.v. de grondtoon en elkaar. Bijvoorbeeld dorisch bestaat uit twee tetrachorden die elk opeenvolgend een hele, halve en hele toon inhouden, en via disjunctie verbonden zijn door een hele toon. Bijvoorbeeld majeur bestaat uit twee tetrachorden die elk opeenvolgend twee hele en een halve toon inhouden, en via disjunctie verbonden zijn door een hele toon. Bij de term toonaard focussen we op de specifieke grondtoon waarop de toonsoort is gebouwd. Bijvoorbeeld G majeur is de toonsoort majeur op de grondtoon g, C majeur op de grondtoon c. Met de tijd zijn deze termen met elkaar vergroeid en worden toonsoort en toonaard door elkaar gebruikt. Per slot van rekening zegt men meestal toch de beide tezamen: én de grondtoon én de toonsoort. Bijvoorbeeld a eolisch, g dorisch, cis harmonisch mineur, D majeur,... "Het is gebruikelijk dat de benaming van een bepaalde toonaard zowel de naamvan de grondtoon als de karakteristieken van de soort weergeeft. De typische eigenschappenvan een toonsoort geven aan de muziek een specifiek karakter. De aard van de stemming(temperatuur) bepaalt het karakter van de voortekening." (uit Principes van de westerse tonaal-functionele harmonie van L. Verbeke, ISBN 9789074253062*[1][dode link]) Het is best mogelijk dat de grondtoon van de verschillende toonsoorten dezelfde is, bijvoorbeeld Gis majeur én Gis mixolydisch én gis dorisch. Zo kan het samengaan van C en G majeur (dezelfde toonsoort maar op andere grondtonen) ook staan voor bitonaliteit. Polytonaliteit komt veel voor in de 20e-eeuwse muziek en ontstond uit de splitsing van complexe harmoniek. Voorbeelden van polytonaliteit vindt men veel in werken van Darius Milhaud en Igor Stravinsky. Ook in de jazzmuziek wordt polytonaliteit vaak toegepast, waarbij diverse kerktoonsoorten of octotonische reeksen de basis kunnen vormen van de polytonale ervaring. Men kan bijvoorbeeld een G7-akkoord combineren met een C#7, omdat de tonen b (terts) en f (septiem) in G overeenkomen met de tonen b (septiem) en eis (terts, enharmonisch gelijk aan f) van C#. (nl)
- Politonalność – technika kompozytorska polegająca na jednoczesnym stosowaniu dwóch (bitonalność) lub kilku tonacji lub trybów w różnych głosach. W jazzie znana także jako „upper structure”. Struktury bitonalne stosował m.in. Béla Bartók w Bagatelach (1908), Igor Strawinski w Pietruszce (1911) i Siergiej Prokofjew w Sarkazmach (1912–1914). Bardziej złożoną politonalność można znaleźć u Karola Szymanowskiego w finale I Kwartetu smyczkowego op. 37 (1917), w którym zestawił tonację C-dur, As-dur, Fis-dur i A-dur. Politonalność była próbą obejścia zasady prawidłowości tonalnej utworu. Podobnie jak atonalność wyeliminowała znaczenie brzmieniowe konsonansu i dysonansu. (pl)
- Polytonal är en beteckning för musik där mer än en tonalitet uppträder samtidigt. Som regel brukar man anse att minst en andra tonart ska vara tydligt etablerad. I det enklaste och vanligaste faller handlar det om två tonarter och då används även beteckningen . Mer avancerad polytonalitet förekommer också men ju fler tonarter som uppträder tillsammans desto svårare blir det att urskilja de ingående tonarterna och intrycket av musiken närmar sig atonalitet. Polytonal musik uppträder från början av 1900-talet och framåt. Några kända exempel där polytonalitet förekommer är Petrusjka och Våroffer av Igor Stravinskij, samt av Claude Debussy. (sv)
- Политона́льность (от греч. πολυ- и тональность) в гармонии — одновременное звучание двух или более тональностей. Условие политональности — тональная автономность каждого слоя полиструктуры, когда отчётливо слышатся одновременно две реализации тонального тяготения сразу к двум (или более) тональным центрам. (ru)
- Політональність в гармонії — одночасне звучання двох або більше тональностей. Умова політональності — тональна автономність кожного шару поліструктури, коли чітко чуються одночасно дві реалізації тонального тяжіння відразу до двох (або більше) тональних центрів. Поєднання двох акордів як частин єдиного цілого дає не політональність, а поліакорд (як, наприклад, в знаменитому «акорді Петрушки» І. Ф. Стравінського, де поєднуються акорди C-dur і Fis-dur). Поєднання двох різних за складом ладових звукорядів ніяк не політональність, а (як, наприклад, в «Єврейському танці» ). Для виникнення ефекту «роз'єднання» тональних центрів найбільш дієво роз'єднання музики в просторі — на сцені і за сценою, на сцені і в залі, в різних кінцях залу, в різних кінцях сцени, звуку нерухомого і звуку, що рухається; поєднання живого виконання з магнітофонним записом і т. ін. (uk)
|
| dbp:reference
|
- Van den Toorn, Pieter C., and Dmitri Tymoczko . "Colloquy: Stravinsky and the Octatonic: The Sounds of Stravinsky". Music Theory Spectrum 25, no. 1 : 167–202. (en)
- Scholes, Percy A. . "Harmony". The Oxford Companion to Music. London: Oxford University Press. (en)
- Račiūnaitė-Vyčinienė, Daiva . "The Lithuanian Archaic Polyphonic Chant Sutartinė", translated by E. Novickas. Lituanus 52, no. 2: 26–39. . (en)
- Cole, Richard, and Ed Schwartz . (en)
- Ryker, Harrison . Invited paper no. 5, Soft and Sweet, Loud and Sour: Looking Back on Polytonality. In New Music in China and The C.C. Liu Collection at the University of Hong Kong, 47–48. Hong Kong: Hong Kong University Press, 2005, . (en)
- Leeuw, Ton de . Music of the Twentieth Century: A Study of Its Elements and Structure, foreword by Rokus De Groot, translated by Stephen Taylor. Amsterdam: Amsterdam University Press. . (en)
- Anon. 2010. "Sutartinės, Lithuanian Multipart Songs". UNESCO Intangible Cultural Heritage website . (en)
- Casella, Alfred . "Tone Problems of Today". The Musical Quarterly 10:159–171. (en)
- Tymoczko, Dmitri . "Stravinsky and the Octatonic: A Reconsideration". Music Theory Spectrum 24, no. 1:68–102. (en)
- Kostka, Stefan M., and Dorothy Payne . Tonal Harmony, with an Introduction to Twentieth-Century Music, third edition, consulting editor in music, Allan W. Schindler. New York: McGraw-Hill. . (en)
- Whittall, Arnold . "Bitonality". The New Grove Dictionary of Music and Musicians, 2nd edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan. (en)
- Babbitt, Milton . "The String Quartets of Bartók". The Musical Quarterly 35, no. 3 : 377–85. (en)
- Jordania, Joseph . Who Asked the First Question?. Logos. (en)
|
| rdfs:comment
|
- Polytonalita je vztah k několika tonálním centrům současně. Hudební proud je složen z více samostatných tonálních pásem, vzájemně oddělených výškovou polohou, zvukovou barvou apod. Při polytonalitě tedy souzní dvě nebo více tónin současně (např. když v komorní skladbě hraje každý nástroj v jiné tónině). Nejjednodušším případem je bitonalita - současný průběh dvou tonalit. (cs)
- Polytonalität ist die Überlagerung mehrerer Tonarten. So verwendet z. B. Igor Strawinsky in Le Sacre du Printemps Akkorde, die sich aus Es-Dur und E-Dur zusammensetzen. Auch bei Darius Milhaud ist die Polytonalität ein häufiges Stilmittel. Bei der gleichzeitigen Verwendung von zwei Tonarten spricht man von Bitonalität. (de)
- Plurtonaleco estas la supertavoligo de pluraj tonaloj. Ekzemple Igor Stravinski uzis en "Le Sacre du Printemps" akordojn, kiuj kunmetiĝas el D-maĵoro kaj E#-maĵoro. je samtempa uzado de du tonaloj oni diras dutonaleco. (eo)
- Tréith cheoil ina n-úsáidtear dhá ghléas, nó níos mó, ag an am céanna. Mar shampla, i dTerzetto Holst (Tríréad, 1924) scríobhadh na páirteanna don fhliúit, an t-óbó is an vióla i 3 ghléas difriúil. (ga)
- Polytonality (also polyharmony) is the musical use of more than one key simultaneously. Bitonality is the use of only two different keys at the same time. Polyvalence or polyvalency is the use of more than one harmonic function, from the same key, at the same time. Some examples of bitonality superimpose fully harmonized sections of music in different keys. (en)
- 多調（たちょう）は、同じ楽曲の同じ時間に異なった調が同時に演奏された状態。またそのことを意図した作曲法。ポリトーナル（polytonal）とも呼ばれる（これは形容詞形）。旋法を用いる場合はポリモード（polymode）と呼ばれる。 この技法によってポリフォニー的音楽が更に立体的になったり、半音などで同時に同じ旋律などを奏することによって鋭さと共に「暈し」の手法を入れることができる利点がある。 複数の声部を持つピアノ音楽では歴史も古く、ショパンの初期のポロネーズ（第13番）にも既に認められる。さらに古い例では、モーツァルトの『音楽の冗談』がある。 ちなみに、異なる調性が2つの場合には特に「複調」という言葉が使われる。多調音楽といっても実際には複調であることが多く、3つ以上の調性が使われることは複調にくらべて少ない。 (ja)
- Политона́льность (от греч. πολυ- и тональность) в гармонии — одновременное звучание двух или более тональностей. Условие политональности — тональная автономность каждого слоя полиструктуры, когда отчётливо слышатся одновременно две реализации тонального тяготения сразу к двум (или более) тональным центрам. (ru)
- La politonalidad es el uso musical de más de una tonalidad simultáneamente. En el caso de dos voces de diferente tonalidad al mismo tiempo recibe el nombre de bitonalidad. Un ejemplo bien conocido, y no poco controvertido, es la fanfarria al inicio del segunda escena del ballet Petrushka de Ígor Stravinski. El primer clarinete toca una melodía que usa las notas del acorde de Do mayor, mientras que el segundo clarinete toca una variante de la misma melodía usando las notas del acorde de Fa sostenido mayor: Otro conocido ejemplo de politonalidad es Una broma musical, de Wolfgang Amadeus Mozart. (es)
- Nella teoria musicale, la politonalità è l'uso contemporaneo di più tonalità in una composizione musicale. In particolare, la bitonalità è la sovrapposizione di due tonalità distinte. Politonalità nello scherzo musicale di Mozart, usata per effetto comico. Esempi di politonalità antecedenti al XX secolo, come Battaglia di Heinrich Ignaz Franz Biber (1673) e Uno scherzo musicale di Wolfgang Amadeus Mozart (1787), tendono a impiegare questa tecnica compositiva solamente per effetti programmatici, parodistici o comici. (it)
- La polytonalité est un procédé compositionnel apparu à la fin du XIXe siècle supposant la simultanéité à l’audition de deux ou plusieurs éléments musicaux appartenant chacun à une tonalité différente ou du moins se rapportant à ce concept dans un sens assez large : diatonies ou échelles modales plus ou moins défectives, accords parfaits ou classés. Les compositeurs usant de ce procédé ne l’ayant pas fait pour renouveler le système tonal classique mais pour développer les recherches contrapuntiques et harmoniques propres au premier XXe siècle, le terme « polypolarité » semblerait donc parfois plus approprié pour définir la démarche propre aux auteurs dits « polytonaux ». La polytonalité peut logiquement s’exprimer harmoniquement – ce que l’on nomme « polyharmonie » – et contrapuntiquement – (fr)
- Polytonaliteit of ook wel pluritonaliteit of multitonaliteit is een muziekterm uit de muziektheorie. In een polytonaal stuk ervaart de luisteraar het gelijktijdig samengaan van twee (bitonaliteit) of meer verschillende toonsoorten en/of toonaarden. Bij de term toonaard focussen we op de specifieke grondtoon waarop de toonsoort is gebouwd. Bijvoorbeeld G majeur is de toonsoort majeur op de grondtoon g, C majeur op de grondtoon c. Polytonaliteit komt veel voor in de 20e-eeuwse muziek en ontstond uit de splitsing van complexe harmoniek. (nl)
- Politonalność – technika kompozytorska polegająca na jednoczesnym stosowaniu dwóch (bitonalność) lub kilku tonacji lub trybów w różnych głosach. W jazzie znana także jako „upper structure”. Struktury bitonalne stosował m.in. Béla Bartók w Bagatelach (1908), Igor Strawinski w Pietruszce (1911) i Siergiej Prokofjew w Sarkazmach (1912–1914). Bardziej złożoną politonalność można znaleźć u Karola Szymanowskiego w finale I Kwartetu smyczkowego op. 37 (1917), w którym zestawił tonację C-dur, As-dur, Fis-dur i A-dur. (pl)
- Polytonal är en beteckning för musik där mer än en tonalitet uppträder samtidigt. Som regel brukar man anse att minst en andra tonart ska vara tydligt etablerad. I det enklaste och vanligaste faller handlar det om två tonarter och då används även beteckningen . Mer avancerad polytonalitet förekommer också men ju fler tonarter som uppträder tillsammans desto svårare blir det att urskilja de ingående tonarterna och intrycket av musiken närmar sig atonalitet. Polytonal musik uppträder från början av 1900-talet och framåt. (sv)
- Політональність в гармонії — одночасне звучання двох або більше тональностей. Умова політональності — тональна автономність кожного шару поліструктури, коли чітко чуються одночасно дві реалізації тонального тяжіння відразу до двох (або більше) тональних центрів. Поєднання двох акордів як частин єдиного цілого дає не політональність, а поліакорд (як, наприклад, в знаменитому «акорді Петрушки» І. Ф. Стравінського, де поєднуються акорди C-dur і Fis-dur). Поєднання двох різних за складом ладових звукорядів ніяк не політональність, а (як, наприклад, в «Єврейському танці» ). (uk)
|
.png){kind=link}
.png){kind=link}
