| dbo:abstract
|
- Archaické esperanto (v archaickém esperantu Arcaicam Esperantom, v běžném esperantu Arĥaika Esperanto) je varianta esperanta, používaná k navození dojmu starobylosti textu. Byla vytvořena převážně ze stylistických důvodů, protože bylo nutné přeložit do esperanta archaicky znějící texty a přitom zachovat jejich archaičnost (ze stejného důvodu byly pro esperanto vytvořeny vulgarismy, které v něm původně neměly existovat). Poprvé tuto variantu publikoval v roce 1969. Archaické esperanto je odvozeno převážně z latiny a od esperanta se podstatně liší. Rozdíly mezi Arcaicam Esperantom a běžným esperantem jsou zejména tyto: V zápisu:
* c se píše jako tz
* ĉ se píše jako ch
* f se píše jako ph
* ĝ se píše jako gh
* ĥ se píše jako qh
* j se píše jako y
* ĵ se píše jako j
* k se píše jako qu (před e, i) nebo jako c (před a, o, u a souhláskami)
* ŝ se píše jako sh
* ŭ se píše jako w nebo u
* v se píše jako w Zájmena:
* místo mi (já) je mihi
* místo ci (ty) je tu
* místo li (on) je lui
* místo ŝi (ona) je eshi
* místo ĝi (ono) je eghi
* místo ni (my) je nos
* místo vi (wy) je wos
* místo ili (oni) je ilui (mužský rod) a sihi (ženský rod) Gramatické rozdíly: (příklady jsou uvedeny v pořadí běžné esperanto → archaické esperanto)
* Infinitiv nekončí na –i, ale na –ar (pokud kořen končí na e nebo i, např. krii → criar) nebo –ir (v ostatních případech, např. esti → estir).
* Slovesa se časují, podmět může být nevyjádřený. Skloňování je ve všech časech analogické, protože se nemění samohláska z běžných koncovek -as, -is, -os, -us, mění se pouze koncové s:
* mi estas → (mihi) estams (první osoba singuláru)
* ci estas → (tu) estas (druhá osoba singuláru)
* li/ŝi/ĝi estas → (lui/eshi/eghi) estat (třetí osoba singuláru)
* ni estas → (nos) estaims (první osoba plurálu)
* vi/ili estas → (wos/ilui/sihi) estait (druhá a třetí osoba plurálu)
* Chování sloves po zájmenu oni není přesně popsáno.
* Plurál imperativu končí na –uy.
* Podstatná jména se skloňují:
* domo → domom (singulár nominativu)
* domoj → domoym (plurál nominativu)
* de domo → domes (singulár genitivu)
* de domoj → domeys (plurál genitivu)
* al domo → domod (singulár dativu)
* al domoj → domoyd (plurál dativu)
* domon → domon (singulár akuzativu)
* domojn → domoyn (plurál akuzativu)
* Přídavná jména se skloňují analogicky s podstatnými jmény:
* bona → bonam (singulár nominativu)
* bonaj → bonaym (plurál nominativu)
* Chování přídavých jmen v genitivu není přesně popsáno.
* al bona → bonad (singulár dativu)
* al bonaj → bonayd (plurál dativu)
* bonan → bonan (singulár akuzativu)
* bonajn → bonayn (plurál akuzativu)
* Jako koncovka příslovcí není –e, nýbrž –oe.
* Místo –aŭ je –ez.
* Neexistuje určitý člen la ani neurčitý člen. Slovní zásoba Slova utvořená v běžném esperantu příponou mal- mají v archaickém esperantu vlastní výrazy. Tabulková slova
* -a → -am
* -am → -ahem
* ĉi- → chey-
* -e → -oe
* ki- → cuy-
* nen- → nemy-
* -o → -om
* -om → -ohem
* ti- → ity- (cs)
- Arcaicam Esperantom (English: Archaic Esperanto; Esperanto: arĥaika Esperanto, arkaika Esperanto), is an auxiliary sociolect for translating literature into Esperanto created to act as a fictional 'Old Esperanto', in the vein of languages such as Middle English or the use of Latin citations in modern texts. It was created by Manuel Halvelik as part of a range of stylistic variants including Gavaro (slang) and Popido (patois), forming Serio La Sociolekta Triopo. Halvelik also compiled a scientific vocabulary closer to Greco-Latin roots and proposed its application to fields such as taxonomy and linguistics. He gave this register of Esperanto the name Uniespo (Uniëspo, Universala Esperanto, 'Universal Esperanto'). The idea of an "old Esperanto" was proposed by the Hungarian poet Kalman Kalocsay who in 1931 included a translation of the Funeral Sermon and Prayer, the first Hungarian text (12th century), with hypothetic forms as if Esperanto were a Romance language deriving from Vulgar Latin. (en)
- Arcaicam Esperantom, aŭ "Arĥaika Esperanto", estas fikcilingvo, planita dialekto de Esperanto kreita de Manuel Halvelik (kaŝonomo de Kamiel Vanhulle) kun la celo redoni la etoson de arĥaika lingvo. Li ankaŭ kreis Popido-n (POPola IDiomo) kaj Gavaro-n (slango), do entute tri sociolektojn. Ĉar la dialekto enhavas gramatikajn kazojn kiel la dativon kaj genitivon, oni povas pli facile kaj rekte traduki frazpartojn el lingvoj kiel la Latina. Halvelik verkis libron pri sia dialekto en 1969 (Arcaicam Esperantom, Eldonejo-librejo Sonorilo, 1969). Pro la mallonga historio de Esperanto, esperantaj verkistoj havas malmultajn rimedojn por nuanci praan lingvouzon: ili apenaŭ povas uzi eksmodajn esprimmanierojn aŭ kion oni konas pri Pra-Esperanto. Halvelik decidis plani lingvon, kiu aperas kvazaŭ praformo de nuna Esperanto. La aŭtoro decidis ne tro tuŝi la vortaron kaj la gramatikon. Tial plejparto el la ŝanĝoj rilatas al finaĵoj, vortetoj kaj tabelvortoj. Plie, li aldonis du kazojn (dativo kaj genitivo) ĉar la evoluo de kazo al kombinaĵo "prepozicio + nominativo" ekzistas en pluraj hind-eŭropaj lingvoj, ĉefe latinidaj. (eo)
- Arcaicam Esperantom („Archaisches Esperanto“) ist eine Plansprache, die von als Variante der Plansprache Esperanto entwickelt wurde, um Esperanto um eine archaische Form zu bereichern, die auch als Stilmittel verwendet werden kann. Da diese Variante auch Fälle wie Dativ und Genitiv besitzt, kann man beispielsweise die Struktur und die Wortfolge des Lateinischen näher am Originaltext wiedergeben.Havelik schrieb 1969 das Buch (Arcaicam Esperantom, Libroservo Sonorilo, 1969) über diese Sprache. Da Schriftsteller, die auf Esperanto schreiben, wegen der kurzen Geschichte von Esperanto nur wenige Möglichkeiten haben, einen altertümlichen Sprachstil zu gebrauchen (etwa durch die Verwendung heute unmoderner Wörter oder den Gebrauch von Pra-Esperanto), entschied sich Havelik, eine Sprache zu schaffen, die wie eine historische Vorform des heutigen Esperanto wirkt. (de)
- Arcaicam esperantom o esperanto arcaico es un idioma construido diseñado para parecer un «esperanto antiguo», de igual forma como el inglés antiguo, el español antiguo y el latín son para el inglés, el español y las lenguas romances en general, respectivamente. Fue creada por Manuel Halvelik como parte de una serie de variantes estilísticas que incluyen al gavaro (una jerga), popido (un «patois») y un vocabulario científico más cercano a las raíces greco-latinas. La idea de un esperanto antiguo fue propuesta por el poeta húngaro Kálmán Kalocsay, quien en 1931 tradujo la Oración y sermón fúnebre, el primer texto escrito en húngaro que data del siglo XII, a un idioma con formas hipotéticas como si el esperanto fuera una lengua romance derivada del latín vulgar. (es)
- Arcaicam Esperantom, o "Esperanto Arcaico", è una lingua artistica, dialetto dell'Esperanto creato da (pseudonimo de Kamiel Vanhulle) con lo scopo di ridargli il senso di lingua arcaica. Poiché il dialetto contiene i casi grammaticali come il dativo e il genitivo, si può più facilmente e direttamente tradurre le frasi da lingue come il latino. Halvelik scrisse un libro sul suo dialetto nel 1969. A causa della breve storia dell'Esperanto, gli scrittori esperantofoni usano molti rimedi per chiarire la forma primitiva della lingua: ad esempio usano modi di dire fuori moda o che si conoscono nel Protoesperanto. Perciò Halvelik decise di pianificare una lingua, che apparisse quasi come la prima forma dell'Esperanto. L'autore decise di non toccare troppo il vocabolario e la grammatica. Perciò la maggior parte dei cambiamenti interessano le finali, le particelle avverbiali e i correlativi. In più, ha aggiunto due casi (dativo e genitivo), lasciando però la combinazione "preposizione + nominativo" poiché esiste già in diverse lingue indoeuropee, principalmente neolatine. Lo scopo di Manuel Halvelik era, come già quello di Kálmán Kalocsay, di creare un protoesperanto più latino per le molte radici latine e neolatine dell'Esperanto. (it)
- 아르카이캄 에스페란톰(Arcaicam Esperantom ← Arĥaika Esperanto, 또는 고(古) 에스페란토)은 (Manuel Halvelik; 본명:카미얼 판휠러 Kamiel Vanhulle)이 만든 인공어로 마치 에스페란토의 고어처럼 보이도록 만든 에스페란토 파생 언어이다. 에스페란토에는 없는 여격과 속격의 격변화가 추가되어있어, 마치 라틴어와 같이 문장을 직역하기에 용이하게 되어 있다. 고 에스페란토의 특징 가운데는 통속 라틴어의 영향을 받은 것이 많다. 할벨릭은 이 언어에 관한 저서인 《아르카이캄 에스페란톰(Arcaicam Esperantom)》를 1969년에 출판했다. 에스페란토는 약 100년의 짧은 역사를 가지고 있어 작가들은 고어적인 분위기를 내는 수단을 갖지 못한 채 이미 사라진 옛 수사법이나, 초기 에스페란토를 사용하고 있었다. 할벨릭은 이에 고대 영어나 와 같은 자연언어의 고언어와 같이 에스페란토의 고어격인 언어를 만들기로 하였다. 유럽의 언어는 대부분 격변화가 소실되고 전치사가 사용되는 방향으로 변화하여 왔으므로, 그는 반대로 전치사를 없애고, 격변화를 추가하여 고어적인 분위기를 냈다. (ko)
- アルカイカム・エスペラントム(Arcaicam Esperantom)は、マヌエル・ハルヴェリク（Manuel Halvelik, 本名: Kamiel Vanhulle, 1925年4月14日 - ）が人工言語であるエスペラントをもとに、あたかも「エスペラントの古語」に見えるように創ったエスペラントの派生言語の一つである。言語の名前は、アルカイカム・エスペラントムで「古風エスペラント」を意味する。ハルヴェリクはこの言語に関する著作『Arcaicam Esperantom』を1969年に出版し、この架空言語を世に問うた。 (ja)
- Arcaicam Esperantom ("Archaïsch Esperanto") is een kunsttaal, die door als archaïsche vorm van de kunsttaal Esperanto werd ontwikkeld, met als doel een archaïsche vorm te creëren, die ook als stijlmiddel gebruikt kon worden. Omdat dit Arcaicam Esperanto ook naamvallen zoals datief en genitief heeft (het Esperanto heeft alleen een accusatief die volstrekt regelmatig is) kan men bijvoorbeeld de structuur en woordvolgorde van een Latijnse tekst nauwkeuriger weergeven. Halvelik schreef in 1969 het boek Arcaicam Esperanto (uitgave Libroservo Sonorilo, 1969) hierover. Omdat schrijvers die in het Esperanto schrijven wegens de korte geschiedenis van het Esperanto weinig mogelijkheden hebben om een ouderwetse spraakstijl te gebruiken (eventueel door het gebruik van ouderwetse woorden uit het pra-Esperanto) besloot Havelink een taal te maken, die als een klassieke versie van het huidige Esperanto kan worden gebruikt. Overigens staan de dichter in het Esperanto wel degelijk enkele stijlmiddelen ter beschikking, zoals het persoonlijk voornaamwoord ci "jij, gij" (waar het Esperanto gewoonlijk vi gebruikt) en elisie van de -o. (nl)
- Arcaicam Esperantom (esperanto archaiczne, w zwykłej wersji: Arĥaika Esperanto) – wariant języka esperanto stosowany, aby uzyskać wrażenie starodawności tekstu. Został stworzony głównie z powodów stylistycznych, ponieważ zaszła konieczność przetłumaczenia na esperanto tekstów brzmiących archaicznie przy jednoczesnym zachowaniu ich archaiczności (z takich samych powodów stworzono dla esperanta wulgaryzmy, które pierwotnie nie miały w nim istnieć). Wariant ten został opublikowany przez w roku 1969, kolejne wydanie w 2010. (pl)
- Arcaicam Esperantom («древний эсперанто») — вымышленный язык, созданный в попытке реконструировать гипотетический «древний эсперанто», как если бы искусственный язык эсперанто был естественным языком, прошедшим свой собственный путь развития, претерпев на нём такие изменения, как упрощение грамматики и реформа орфографии, как это произошло, например, с английским и романскими языками. Он был создан в 1969 году эсперантистом , наряду с прочими «диалектами», такими как слэнговые «Gavaro» и «Popido», и особым набором научной лексики, приближенной к латино-греческим корням. Идея «древнеэсперантского языка» выдвигалась также венгерским поэтом Кальманом Калочаи, в 1931 году совершившим перевод первого письменного памятника венгерского языка, «Надгробная речь и молитва» (XII век), на язык, являющийся промежуточной формой между эсперанто и вульгарной латынью. (ru)
- 仿古世界語是一種人造世界語社會方言。主要用於文學翻譯。其用途類似現代英語文學中需要引用中古英語的情況。 仿古世界語的概念一開始由匈牙利詩人尔曼·卡洛采在1931年，翻譯《葬禮的佈道與禱詞》的過程中提出。（該書爲匈牙利語現存最古老的文本） (zh)
- Arcaicam Esperantom (прадавня есперанто) — експеримент–спроба реконструювати гіпотетичну «прадавню мову», якби есперанто була не , а реальною мовою, що пройшла свій власний шлях розвитку, зазнавши змін, зокрема правописних і граматичних, як більшість мов світу. Ідею Arcaicam Esperantom вперше запропонував у 1969 році бельгійський есперантист Мануель Галвелік. Аналогічні ідеї «прадавності есперанто» висувалися також іншими есперантистами, зокрема угорським поетом Кальманом Калочаї. За основу «прадавніх» одиниць есперанто були взяті елементи індоєвропейських мов. Нижче подано деякі гіпотетичні відмінності між Есперанто та Arcaicam Esperantom: Відмінювання іменників Гіпотетично іменники в «прадавній есперанто» відмінювалися за чотирма відмінками проти двох відмінків у сучасній есперанто. Реконструкція тексту «Отче наш» (uk)
|
| rdfs:comment
|
- 아르카이캄 에스페란톰(Arcaicam Esperantom ← Arĥaika Esperanto, 또는 고(古) 에스페란토)은 (Manuel Halvelik; 본명:카미얼 판휠러 Kamiel Vanhulle)이 만든 인공어로 마치 에스페란토의 고어처럼 보이도록 만든 에스페란토 파생 언어이다. 에스페란토에는 없는 여격과 속격의 격변화가 추가되어있어, 마치 라틴어와 같이 문장을 직역하기에 용이하게 되어 있다. 고 에스페란토의 특징 가운데는 통속 라틴어의 영향을 받은 것이 많다. 할벨릭은 이 언어에 관한 저서인 《아르카이캄 에스페란톰(Arcaicam Esperantom)》를 1969년에 출판했다. 에스페란토는 약 100년의 짧은 역사를 가지고 있어 작가들은 고어적인 분위기를 내는 수단을 갖지 못한 채 이미 사라진 옛 수사법이나, 초기 에스페란토를 사용하고 있었다. 할벨릭은 이에 고대 영어나 와 같은 자연언어의 고언어와 같이 에스페란토의 고어격인 언어를 만들기로 하였다. 유럽의 언어는 대부분 격변화가 소실되고 전치사가 사용되는 방향으로 변화하여 왔으므로, 그는 반대로 전치사를 없애고, 격변화를 추가하여 고어적인 분위기를 냈다. (ko)
- アルカイカム・エスペラントム(Arcaicam Esperantom)は、マヌエル・ハルヴェリク（Manuel Halvelik, 本名: Kamiel Vanhulle, 1925年4月14日 - ）が人工言語であるエスペラントをもとに、あたかも「エスペラントの古語」に見えるように創ったエスペラントの派生言語の一つである。言語の名前は、アルカイカム・エスペラントムで「古風エスペラント」を意味する。ハルヴェリクはこの言語に関する著作『Arcaicam Esperantom』を1969年に出版し、この架空言語を世に問うた。 (ja)
- Arcaicam Esperantom (esperanto archaiczne, w zwykłej wersji: Arĥaika Esperanto) – wariant języka esperanto stosowany, aby uzyskać wrażenie starodawności tekstu. Został stworzony głównie z powodów stylistycznych, ponieważ zaszła konieczność przetłumaczenia na esperanto tekstów brzmiących archaicznie przy jednoczesnym zachowaniu ich archaiczności (z takich samych powodów stworzono dla esperanta wulgaryzmy, które pierwotnie nie miały w nim istnieć). Wariant ten został opublikowany przez w roku 1969, kolejne wydanie w 2010. (pl)
- 仿古世界語是一種人造世界語社會方言。主要用於文學翻譯。其用途類似現代英語文學中需要引用中古英語的情況。 仿古世界語的概念一開始由匈牙利詩人尔曼·卡洛采在1931年，翻譯《葬禮的佈道與禱詞》的過程中提出。（該書爲匈牙利語現存最古老的文本） (zh)
- Archaické esperanto (v archaickém esperantu Arcaicam Esperantom, v běžném esperantu Arĥaika Esperanto) je varianta esperanta, používaná k navození dojmu starobylosti textu. Byla vytvořena převážně ze stylistických důvodů, protože bylo nutné přeložit do esperanta archaicky znějící texty a přitom zachovat jejich archaičnost (ze stejného důvodu byly pro esperanto vytvořeny vulgarismy, které v něm původně neměly existovat). Poprvé tuto variantu publikoval v roce 1969. Archaické esperanto je odvozeno převážně z latiny a od esperanta se podstatně liší. V zápisu: Zájmena: Gramatické rozdíly: (cs)
- Arcaicam Esperantom (English: Archaic Esperanto; Esperanto: arĥaika Esperanto, arkaika Esperanto), is an auxiliary sociolect for translating literature into Esperanto created to act as a fictional 'Old Esperanto', in the vein of languages such as Middle English or the use of Latin citations in modern texts. It was created by Manuel Halvelik as part of a range of stylistic variants including Gavaro (slang) and Popido (patois), forming Serio La Sociolekta Triopo. (en)
- Arcaicam Esperantom („Archaisches Esperanto“) ist eine Plansprache, die von als Variante der Plansprache Esperanto entwickelt wurde, um Esperanto um eine archaische Form zu bereichern, die auch als Stilmittel verwendet werden kann. Da diese Variante auch Fälle wie Dativ und Genitiv besitzt, kann man beispielsweise die Struktur und die Wortfolge des Lateinischen näher am Originaltext wiedergeben.Havelik schrieb 1969 das Buch (Arcaicam Esperantom, Libroservo Sonorilo, 1969) über diese Sprache. (de)
- Arcaicam Esperantom, aŭ "Arĥaika Esperanto", estas fikcilingvo, planita dialekto de Esperanto kreita de Manuel Halvelik (kaŝonomo de Kamiel Vanhulle) kun la celo redoni la etoson de arĥaika lingvo. Li ankaŭ kreis Popido-n (POPola IDiomo) kaj Gavaro-n (slango), do entute tri sociolektojn. Ĉar la dialekto enhavas gramatikajn kazojn kiel la dativon kaj genitivon, oni povas pli facile kaj rekte traduki frazpartojn el lingvoj kiel la Latina. Halvelik verkis libron pri sia dialekto en 1969 (Arcaicam Esperantom, Eldonejo-librejo Sonorilo, 1969). (eo)
- Arcaicam esperantom o esperanto arcaico es un idioma construido diseñado para parecer un «esperanto antiguo», de igual forma como el inglés antiguo, el español antiguo y el latín son para el inglés, el español y las lenguas romances en general, respectivamente. Fue creada por Manuel Halvelik como parte de una serie de variantes estilísticas que incluyen al gavaro (una jerga), popido (un «patois») y un vocabulario científico más cercano a las raíces greco-latinas. (es)
- Arcaicam Esperantom, o "Esperanto Arcaico", è una lingua artistica, dialetto dell'Esperanto creato da (pseudonimo de Kamiel Vanhulle) con lo scopo di ridargli il senso di lingua arcaica. Poiché il dialetto contiene i casi grammaticali come il dativo e il genitivo, si può più facilmente e direttamente tradurre le frasi da lingue come il latino. Halvelik scrisse un libro sul suo dialetto nel 1969. (it)
- Arcaicam Esperantom ("Archaïsch Esperanto") is een kunsttaal, die door als archaïsche vorm van de kunsttaal Esperanto werd ontwikkeld, met als doel een archaïsche vorm te creëren, die ook als stijlmiddel gebruikt kon worden. Omdat dit Arcaicam Esperanto ook naamvallen zoals datief en genitief heeft (het Esperanto heeft alleen een accusatief die volstrekt regelmatig is) kan men bijvoorbeeld de structuur en woordvolgorde van een Latijnse tekst nauwkeuriger weergeven. Halvelik schreef in 1969 het boek Arcaicam Esperanto (uitgave Libroservo Sonorilo, 1969) hierover. (nl)
- Arcaicam Esperantom («древний эсперанто») — вымышленный язык, созданный в попытке реконструировать гипотетический «древний эсперанто», как если бы искусственный язык эсперанто был естественным языком, прошедшим свой собственный путь развития, претерпев на нём такие изменения, как упрощение грамматики и реформа орфографии, как это произошло, например, с английским и романскими языками. Он был создан в 1969 году эсперантистом , наряду с прочими «диалектами», такими как слэнговые «Gavaro» и «Popido», и особым набором научной лексики, приближенной к латино-греческим корням. (ru)
- Arcaicam Esperantom (прадавня есперанто) — експеримент–спроба реконструювати гіпотетичну «прадавню мову», якби есперанто була не , а реальною мовою, що пройшла свій власний шлях розвитку, зазнавши змін, зокрема правописних і граматичних, як більшість мов світу. Ідею Arcaicam Esperantom вперше запропонував у 1969 році бельгійський есперантист Мануель Галвелік. Аналогічні ідеї «прадавності есперанто» висувалися також іншими есперантистами, зокрема угорським поетом Кальманом Калочаї. За основу «прадавніх» одиниць есперанто були взяті елементи індоєвропейських мов. Відмінювання іменників (uk)
|
