| dbo:abstract
|
- Ad usum Delphini (Pro potřebu dauphina) bylo označení 64 svazků čítanky antické literatury, které nechal francouzský král Ludvík XIV. vydat pro následníka trůnu (francouzský titul dauphin) Ludvíka. Král si přál, aby byl jeho syn vzdělaný v klasických dílech, zároveň se však obával, aby otevřené vylíčení tehdejších drsných mravů nenarušilo jeho křesťanskou výchovu. Proto byli princův vychovatel a akademik pověřeni, aby vybrali vhodné poučné pasáže a odstranili z nich všechny drastické, dvojsmyslné či erotické momenty. Takto upravena byla díla Homéra, Ovidia, Plauta, Racina a dalších autorů. Proto se výraz ad usum Delphini dosud používá pro texty cenzurované nebo vůbec přehnaně eufemistické. V anglicky mluvících zemích se používá také výraz bowdlerize podle , který v roce 1807 vydal knihu The Family Shakspeare, v níž je z Shakespearových her vypuštěno všechno, co bylo tehdy pokládáno za neslušné. (cs)
- Die lateinische Formel ad usum Delphini bedeutet „zum Gebrauch des Dauphins“. Sie ist am französischen Königshof seit dem späten 17. Jahrhundert nachweisbar, möglicherweise aber noch älter, und bezeichnet ursprünglich Bearbeitungen literarischer Werke der klassischen Antike. Diese wurden im Sinne der jeweils herrschenden Moralvorstellungen „entschärft“, da man manche Inhalte für den Unterricht des Kronprinzen (der in Frankreich traditionell den Titel Dauphin trug) als ungeeignet empfand. Der Begriff wurde später auch allgemein für Texte übernommen, die, beispielsweise nach Zensurmaßnahmen, „gereinigt“, das heißt meistens verkürzt erschienen. (de)
- The Delphin Classics or Ad usum Delphini was a series of annotated editions of the Latin classics, intended to be comprehensive, which was originally created in the 17th century. The first volumes were created in the 1670s for Louis, le Grand Dauphin, heir of Louis XIV (“Delphini” is the Latinization (genitive) of Dauphin), and were written entirely in Latin. Thirty-nine scholars contributed to the series, which was edited by Pierre Huet with assistance from several co-editors, including Jacques-Bénigne Bossuet and Anne Dacier. The main features included the main Latin texts; a paraphrase in the margins or below in simpler Latin prose (an ordo verborum); extended notes on specific words and lines, mainly about history, myth, geography, or natural sciences; and indices. One useful pedagogical feature of this series is that it keeps students reading and working in the target language (Latin). The original volumes each had an engraving of Arion and a dolphin, accompanied by the inscription in usum serenissimi Delphini (for the use of the most serene Dauphin). The collection includes 64 volumes published from 1670 to 1698. The Ad Usum Delphini series were reprinted for centuries and served in classrooms across Europe and the Americas. Beginning in 1819 a series of Latin classics was published in England under the name Valpy's Delphin Classics by Abraham John Valpy. That series was edited by George Dyer, who produced 143 volumes. The expression Ad usum Delphini was sometimes used on other texts which had been expurgated because they contained passages considered inappropriate for the youth, and has been used pejoratively to indicate any work expurgated for the sake of younger audiences, and not just this series of Latin texts and commentaries. (en)
- La fórmula latina ad usum Delphini significa ‘para uso del delfín’. También se empleó la variante in usum serenissimi Delphini ("para uso del serenísimo Delfín"). Se trataba de una colección de clásicos griegos y latinos destinados a la educación del hijo del rey Luis XIV de Francia que se creó por iniciativa del duque de Montausier. Esta fórmula se hallaba estampada en la cubierta de los textos clásicos, textos a los que se había quitado cualquier pasaje escabroso o no apropiado para el joven delfín. La colección consta de 64 volúmenes aparecidos entre 1670 y 1698. Víctimas de esta censura fueron autores como Homero, Aristófanes, Plauto, Terencio, Ovidio, Juvenal, Marcial y el Antiguo Testamento. Incluso Jean Racine llegó a ser censurado en esta colección. Por ejemplo, compárese este original de la Esther de Racine con la versión inferior ad usum Delphini: «Lorsque le roi, contre elle enflammé de dépit, / la chassa de son trône ainsi que de son lit». «"Cuando el rey, contra ella inflamado de ira / la arrojó de su trono y también de su lecho" »«Lorsque le roi contre elle irrité sans retour, / la chassa de son trône ainsi que de sa cour». «"Cuando el rey, contra ella irritado sin remedio / la arrojó de su trono y también de su corte"» La colección comprendía 64 volúmenes impresos entre 1670 y 1698 por orden del preceptor del Delfín, Charles de Sainte-Maure, duque de Montausier, bajo la supervisión del padre Jacques Bénigne Bossuet y el humanista Pierre-Daniel Huet. Los textos expurgados fueron luego reimpresos y utilizados en las escuelas. Hoy en día se utiliza la expresión latina en sentido peyorativo, para señalar una obra adaptada con el objetivo de que sea accesible a todos los públicos y, por extensión, en el caso de publicaciones expurgadas, revisadas o adecuadas con fines no muy claros. (es)
- Ad usum Delphini est une locution latine signifiant « à l’usage du Dauphin ». Elle désigne une collection de classiques grecs et latins destinés à l’instruction de Louis de France, fils du roi Louis XIV, entreprise à l’initiative du duc de Montausier sous la supervision de Bossuet et Pierre-Daniel Huet. Cette formule était estampillée sur la couverture des textes classiques qui avaient été épurés de leurs passages trop scabreux ou inappropriés pour le jeune âge du Dauphin. Les textes ainsi expurgés furent ensuite réimprimés et utilisés dans les écoles. La collection comprend 64 volumes parus de 1670 à 1698. Les auteurs censurés s'appellent par exemple Homère, Aristophane, Plaute, Térence, Ovide, Juvénal, Martial ou Racine. L’Ancien Testament eut droit à ce genre de mutilation. Comparer l’original du texte d’Esther de Racine : « Lorsque le roi, contre elle enflammé de dépit,La chassa de son trône ainsi que de son lit » avec la version ad usum Delphini : « Lorsque le roi contre elle irrité sans retour,La chassa de son trône ainsi que de sa cour. » Aujourd’hui, cette expression est employée de façon ironique pour désigner un ouvrage expurgé afin de pouvoir être mis entre toutes les mains. (fr)
- Ad usum Delphini è una locuzione latina che significa «per uso del Delfino» ed era presente nei frontespizi dei testi adattati per il primogenito del re Luigi XIV di Francia. In realtà, era più impiegata l'espressione in usum Serenissimi Delphini, la quale col tempo cadde in disuso. (it)
- Editio purificata (łac. „wydanie oczyszczone”) – takie wydanie tekstu, w którym uległ on okrojeniu ze względu na określone potrzeby i cele edycji i został pozbawiony fragmentów uznanych za szkodliwe lub zbyteczne dla jej odbiorcy. Editiones purificatae powstają zwłaszcza dla celów dydaktycznych - wydania okrojone z innych względów niż potrzeby edycji i jej odbiorcy (np. politycznych, obyczajowych) to editiones castigatae (castratae). Wydania takie określa się jako ad usum Delphini („na użytek Delfina”). Nazwa pochodzi od tytułu delfina Francji, którym określano we Francji najstarszego syna króla i dziedzica korony. Pierwotnie tym łacińskojęzycznym zwrotem opatrzono specjalną wielotomową edycję dzieł klasycznych przygotowaną przez ojca Le Tellier dla Ludwika, syna króla francuskiego Ludwika XIV. Z czasem zaczęto opatrywać tak również ogólnodostępne wydania literatury, z których dane gremia cenzorskie usuwały wybrane fragmenty, a dotyczyło to nie tylko młodzieżowych wersji literatury pisanej pierwotnie dla dorosłych, ale nawet literatury typowo młodzieżowej lub dziecięcej, zależnie od przesłanek, jakimi się kierowały. W Polsce np. wydawano okrojone wersje Guliwera czy Robinsona. (pl)
- Ad usum Delphini (на латинском языке — «для использования дофином») — учебная библиотека греческой и латинской классики, предназначенная для воспитания Людовика Великого Дофина, сына Людовика XIV. Особенностью издания, руководителем которого был герцог Монтозье, а одними из главных цензоров — знаменитый проповедник Боссюэ и епископ-филолог Пьер-Даниэль Юэ — стало исключение и «исправление» пассажей, которые могли быть сочтены излишне нескромными для ребёнка и юноши. Классические тексты также сопровождались параллельными комментариями и explicationes (объяснениями) трудных пассажей (таким образом, чтение одних explicationes было гораздо менее обременительным ознакомлением с классической литературой). Среди представленных в издании авторов были Гомер, Плавт, Теренций, Овидий, Ювенал и Марциал. Собрание содержит 64 тома, начало выходить в 1670 году, когда дофину было 9 лет, и завершено лишь в 1698 году, когда Людовик был 37-летним мужчиной и уже подросли его сыновья. В переносном смысле выражение «ad usum Delphini» используется в нескольких значениях. С одной стороны, оно означает «очищенные» и адаптированные издания классики, предназначенные для детей и юношества, откуда устраняются сцены жестокости, секса, чёрный юмор и т. п. Такой тип изданий называется также латинским выражением «editio purificata» («очищенное издание»). С другой стороны, ad usum Delphini может означать краткое, занимательное и необременительное, но содержательное изложение учебных дисциплин. Список книг (ru)
- Ad usum Delphini (латинською мовою — «для використання дофіном») — навчальна бібліотека грецької і латинської класики, призначена для виховання Людовика Великого Дофіна, сина Людовика XIV. Особливістю видання, керівником якого був герцог Монтозьє, а одними з головних цензорів — знаменитий проповідник Боссюе і єпископ-філолог — стало виключення і «виправлення» пасажів, які могли вважатися надмірно сміливими для дитини і юнака. Класичні тексти також супроводжувалися паралельними коментарями і explicationes (поясненнями) важких пасажів (таким чином, читання одних explicationes було набагато менш обтяжливим ознайомленням з класичною літературою). Серед представлених у виданні авторів були Гомер, Плавт, Теренцій, Овідій, Ювенал і Марціал. Зібрання містить 64 томи, почало виходити в 1670 році, коли дофінові було 9 років, і завершено лише в 1698 році, коли Людовик був 37-річним чоловіком і вже підросли його сини. У переносному сенсі вираз «ad usum Delphini» використовується в декількох значеннях. З одного боку, він означає «очищені» і адаптовані видання класики, призначені для дітей і юнацтва, звідки усуваються сцени жорстокості, сексу, чорний гумор і т. ін. Такий тип видань називається також латинським виразом «editio purificata» («очищене видання»). З іншого боку, ad usum Delphini може означати короткий, цікавий і необтяжливий, але змістовний виклад навчальних дисциплін. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Die lateinische Formel ad usum Delphini bedeutet „zum Gebrauch des Dauphins“. Sie ist am französischen Königshof seit dem späten 17. Jahrhundert nachweisbar, möglicherweise aber noch älter, und bezeichnet ursprünglich Bearbeitungen literarischer Werke der klassischen Antike. Diese wurden im Sinne der jeweils herrschenden Moralvorstellungen „entschärft“, da man manche Inhalte für den Unterricht des Kronprinzen (der in Frankreich traditionell den Titel Dauphin trug) als ungeeignet empfand. Der Begriff wurde später auch allgemein für Texte übernommen, die, beispielsweise nach Zensurmaßnahmen, „gereinigt“, das heißt meistens verkürzt erschienen. (de)
- Ad usum Delphini è una locuzione latina che significa «per uso del Delfino» ed era presente nei frontespizi dei testi adattati per il primogenito del re Luigi XIV di Francia. In realtà, era più impiegata l'espressione in usum Serenissimi Delphini, la quale col tempo cadde in disuso. (it)
- Ad usum Delphini (Pro potřebu dauphina) bylo označení 64 svazků čítanky antické literatury, které nechal francouzský král Ludvík XIV. vydat pro následníka trůnu (francouzský titul dauphin) Ludvíka. Král si přál, aby byl jeho syn vzdělaný v klasických dílech, zároveň se však obával, aby otevřené vylíčení tehdejších drsných mravů nenarušilo jeho křesťanskou výchovu. Proto byli princův vychovatel a akademik pověřeni, aby vybrali vhodné poučné pasáže a odstranili z nich všechny drastické, dvojsmyslné či erotické momenty. Takto upravena byla díla Homéra, Ovidia, Plauta, Racina a dalších autorů. Proto se výraz ad usum Delphini dosud používá pro texty cenzurované nebo vůbec přehnaně eufemistické. (cs)
- The Delphin Classics or Ad usum Delphini was a series of annotated editions of the Latin classics, intended to be comprehensive, which was originally created in the 17th century. The first volumes were created in the 1670s for Louis, le Grand Dauphin, heir of Louis XIV (“Delphini” is the Latinization (genitive) of Dauphin), and were written entirely in Latin. Thirty-nine scholars contributed to the series, which was edited by Pierre Huet with assistance from several co-editors, including Jacques-Bénigne Bossuet and Anne Dacier. The main features included the main Latin texts; a paraphrase in the margins or below in simpler Latin prose (an ordo verborum); extended notes on specific words and lines, mainly about history, myth, geography, or natural sciences; and indices. One useful pedagogi (en)
- La fórmula latina ad usum Delphini significa ‘para uso del delfín’. También se empleó la variante in usum serenissimi Delphini ("para uso del serenísimo Delfín"). Se trataba de una colección de clásicos griegos y latinos destinados a la educación del hijo del rey Luis XIV de Francia que se creó por iniciativa del duque de Montausier. Esta fórmula se hallaba estampada en la cubierta de los textos clásicos, textos a los que se había quitado cualquier pasaje escabroso o no apropiado para el joven delfín. La colección consta de 64 volúmenes aparecidos entre 1670 y 1698. Víctimas de esta censura fueron autores como Homero, Aristófanes, Plauto, Terencio, Ovidio, Juvenal, Marcial y el Antiguo Testamento. Incluso Jean Racine llegó a ser censurado en esta colección. Por ejemplo, compárese este orig (es)
- Ad usum Delphini est une locution latine signifiant « à l’usage du Dauphin ». Elle désigne une collection de classiques grecs et latins destinés à l’instruction de Louis de France, fils du roi Louis XIV, entreprise à l’initiative du duc de Montausier sous la supervision de Bossuet et Pierre-Daniel Huet. Cette formule était estampillée sur la couverture des textes classiques qui avaient été épurés de leurs passages trop scabreux ou inappropriés pour le jeune âge du Dauphin. Les textes ainsi expurgés furent ensuite réimprimés et utilisés dans les écoles. avec la version ad usum Delphini : (fr)
- Editio purificata (łac. „wydanie oczyszczone”) – takie wydanie tekstu, w którym uległ on okrojeniu ze względu na określone potrzeby i cele edycji i został pozbawiony fragmentów uznanych za szkodliwe lub zbyteczne dla jej odbiorcy. Editiones purificatae powstają zwłaszcza dla celów dydaktycznych - wydania okrojone z innych względów niż potrzeby edycji i jej odbiorcy (np. politycznych, obyczajowych) to editiones castigatae (castratae). (pl)
- Ad usum Delphini (на латинском языке — «для использования дофином») — учебная библиотека греческой и латинской классики, предназначенная для воспитания Людовика Великого Дофина, сына Людовика XIV. Особенностью издания, руководителем которого был герцог Монтозье, а одними из главных цензоров — знаменитый проповедник Боссюэ и епископ-филолог Пьер-Даниэль Юэ — стало исключение и «исправление» пассажей, которые могли быть сочтены излишне нескромными для ребёнка и юноши. Классические тексты также сопровождались параллельными комментариями и explicationes (объяснениями) трудных пассажей (таким образом, чтение одних explicationes было гораздо менее обременительным ознакомлением с классической литературой). Среди представленных в издании авторов были Гомер, Плавт, Теренций, Овидий, Ювенал и Марциа (ru)
- Ad usum Delphini (латинською мовою — «для використання дофіном») — навчальна бібліотека грецької і латинської класики, призначена для виховання Людовика Великого Дофіна, сина Людовика XIV. Особливістю видання, керівником якого був герцог Монтозьє, а одними з головних цензорів — знаменитий проповідник Боссюе і єпископ-філолог — стало виключення і «виправлення» пасажів, які могли вважатися надмірно сміливими для дитини і юнака. Класичні тексти також супроводжувалися паралельними коментарями і explicationes (поясненнями) важких пасажів (таким чином, читання одних explicationes було набагато менш обтяжливим ознайомленням з класичною літературою). Серед представлених у виданні авторів були Гомер, Плавт, Теренцій, Овідій, Ювенал і Марціал. (uk)
|
